prezentacja
advertisement
Makroekonomia 1 Rynek pracy Mgr Łukasz Matuszczak Podstawowe pojęcia Ludność w wieku produkcyjnym (POP) – ludność zdolna do pracy, ludność w wieku 15 lat i więcej, ludność w wieku powyżej 15 roku życia i poniżej 60/65 (wiek emerytalny). Nieaktywni zawodowo (N) – część ludności w wieku produkcyjnym, która nie pracuje i pracy nie poszukuje (np. studenci, renciści itd.) Ludność aktywna zawodowo (LF) – tzw. Siła robocza osoby, które są w wieku produkcyjnym i chcą oraz mogą pracować. POP = LF + N Podstawowe pojęcia Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek lub dochód. Bezrobotni (U) – osoba w wieku 15-74 lat, która: w badanym tygodniu nie pracowała, jest gotowa podjąć pracę w ciągu następnych dwóch tygodni (także osoba, która czeka na jej rozpoczęcie), w ciągu ostatnich czterech tygodni poszukiwała aktywnie pracy. LF = E + U Naturalna stopa bezroboci Podstawowe pojęcia Bezrobotni długotrwale – Osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych w miejscu pracy. Pracodawca – Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek i zatrudnia, co najmniej jednego pracownika najemnego. Pracujący na własny rachunek – Osoby, które prowadzą własne gospodarstwo rolne albo prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, nie zatrudniając pracowników najemnych. Rodzaje bezrobocia Bezrobocie strukturalne – spowodowane strukturalnym niedostosowaniem popytu i podaży na rynku pracy. Struktura podaży pracy, czyli na przykład kwalifikacje, wykształcenie, doświadczenie, miejsce zamieszkania pracowników poszukujących pracy - jest inna niż struktura popytu na pracę, czyli oczekiwań pracodawców. Bezrobocie to wynika z ciągłych zmian struktury gospodarki. Bezrobocie frykcyjne – jego źródłem są ciągle zmiany na rynku pracy – w każdym momencie czasu ktoś w gospodarce zmienia pracę (np. piekarz zostaje wyrzucony z pracy i idzie do pracy do innej piekarni). Za każdym razem upływa jednak pewien czas zanim znajdą oni następne zajęcie i przez ten czas mały procent osób aktywnych zawodowo jest przejściowo bezrobotny. Niemożliwy do obniżenia, minimalny poziom bezrobocia, wchodzi w skład bezrobocia naturalnego. Rodzaje bezrobocia Bezrobocie keynsowskie lub koniunkturalne – wynika z niedostatecznego popytu na pracę. Powstaje w sytuacji, gdy produkcja danej gospodarki nie osiąga swego poziomu potencjalnego (pełne wykorzystane czynników produkcji). Według Keynesa powodem tego jest niedostateczny zagregowany popyt, któremu towarzyszą sztywne płace realne (np. z powodu ustalenia płac minimalnych) i ceny: chociaż jest wielu pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, to ofert pracy nie ma. Rodzaje bezrobocia Bezrobocie klasyczne – wynika ze sztucznego ustalania płac powyżej poziomu równoważącego popyt z podażą na rynku pracy. Na skutek działalność związków zawodowych lub ustawodawstwa określającego płace minimalne. Mimo dużej liczby pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, na skutek prawa i nacisków związków zawodowych nie mogą zostać zatrudnieni. Podobne do keynesowskiego, wynika z niezrównoważenia popytu i podaży pracy. Różne są jednak powody tych rozbieżności. Wskażniki rynku pracy Współczynnik aktywności ekonomicznej - relacja aktywnych zawodowo do ludności w wieku produkcyjnym a = LF/POP Wskaźnik zatrudnienia - relacja pracujących do ludności w wieku produkcyjnym e = E/POP Stopa bezrobocia - relacja liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo u = U/LF Podział ludności Ludność ogółem Osoby w wieku produkcyjnym Aktywni zawodowo Pracujący Nieaktywni zawodowo Niepracujący Osoby w wieku po produkcyjnym Przepływ na rynku pracy Pracujący Zniechęceni Bezrobotni Nieaktywni zawodowo Nieudany powrót Rynek pracy Podaż pracy Zależy od preferencji pracowników Efekt dochodowy czas = praca + odpoczynek popyt na czas wolny poziom dochodu ceny czasu wolnego (będzie to równowartość płacy oferowanej pracownikowi) preferencje pracownika wzrost dochodów wzrostu popytu na dane dobro (czas wolny) (caeteris paribus) spadek podaży pracy Efekt substytucyjny wzrost ceny dobra, przy stałym poziomie dochodu spadek popytu na dobro (czas wolny) wzrost płacy powoduje spadek popytu na czas wolny (wzrost podaży pracy) Rynek pracy Podaż pracy Wzrost wynagrodzeń ↦ wystąpienie obu efektów jednocześnie Który z nich będzie przeważający? efekt substytucyjny – silniejszy przy niższym wyjściowym poziomie dochodu efekt dochodowy – dla wysokiego poziomu płac realnych. w/p N Rynek pracy Popyt na pracę Krańcowy produkt pracy (MPL) Przyrost produkcji wynikający z zatrudnienia dodatkowego pracownika (caeteris paribus) MPL > (w/p) w/p Firmy zwiększają zatrudnienie do chwili, gdy MPL = (w/p) Przyrost zasobów innych czynników produkcji (np. kapitału rzeczowego) Przesunięcie się krzywej w górę Większe zapotrzebowanie na pracę MPL N Rynek pracy Równowaga w/p * w p N * N Instytucje na rynku pracy Płaca minimalna (w/p)’ > (w/p)* Związki zawodowe N w/p N D S Negocjowanie poziomu w * w p Klin podatkowy Opodatkowanie dochodu wpływa na Przesunięcie krzywej w lewo N D Zasiłki dla bezrobotnych Zwiększenie POP Zmniejszenie chęci podjęcia pracy Wzrost poziomu naturalnego bezrobocia N * N Krzywa Philipsa Stopa inflacji Długookresowa krzywa Philipsa Stopa bezrobocia Krótkookresowa krzywa Philipsa Prawo Okuna Y Y / Y cU U Gdzie: Y Poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu, Y stan produkcji faktycznej, U Naturalna stopa bezrobocia, U obecny stan bezrobocia, c współczynnik zmienności. Wzrost produkcji wzrost zatrudnienia (firmy muszą zatrudnić dodatkowe osoby, bo inaczej nie mogłyby podnieść produkcji)
