polityka gospodarcza
advertisement
Gospodarcza - wykłady POLITYKA GOSPODARCZA WYKŁAD 18.02.2008 Przedmiot i części składowe polityki gospodarczej. Polityka gospodarcza – to sztuka oddziaływania na procesy gospodarcze przez odpowiednie podmioty polityki gospodarczej (ośrodki decyzyjne) Podmioty polityki gospodarczej Władze państwowe Władze samorządowe Władze firm Władze ponadnarodowe (np. UE, ONZ) Podmioty te działają każdy na swoim obszarze. Obszar działania przedsiębiorstwa jest z reguły niewielki, państwa większy, org. ponadnarodowych największy. Podmioty działające na niższych szczeblach hierarchicznych drabiny są podporządkowane pomiotom działającym na wyższych szczeblach i w związku z tym , który jest autentycznie podmiotem swojego obszaru jest podmiotem oddziaływania wyższego szczebla. Na szczeblu wojewódzkim władza samorządowa to sejmik wojewódzki – marszałek. Na szczeblu powiatu – rada powiatu, na szczeblu gminy – rada gminy. Wojewodę wyznacza rząd, starostów i wójtów wybiera samorząd. Przedmiot polityki gospodarczej Przedmiotem polityki gospodarczej jest tworzenie warunków prawnych i organizacyjnych i finansowych w celu efektywnego działania przedsiębiorstw w danym kraju, w ramach danego regionu albo wewnątrz firmy. Warunki te tworzą odpowiednie pod: Władze ponadpaństwowe – dla danego regionu Władze państwowe – dla danego państwa Władze samorządowe – w ramach swojego obszaru Władze firm – wewnątrz swojej firmy. www.wkuwanko.pl 1 Gospodarcza - wykłady Wyróżniamy dwa podstawowe modele polityki gospodarczej na szczeblu państwa: Polityka bezpośrednia – polega na tym, że władza państwowa bezpośrednio kieruje działalnością gospodarczą w danym kraju i odbywa się to z reguły w tzw. gospodarkach centralnie planowanych, jaką była gospodarka socjalistyczna. Polityka pośrednia – polega na tym, że władze państwowe tylko oddziałują na przedsiębiorstwa, ale nie kierują bezpośrednio produkcją. Ta polityka występuje w krajach gospodarki rynkowej (kapitalistycznych). W krajach typu kapitalistycznego bywają okresy, że sięga się po instrumenty polityki bezpośredniej np. w czasie wojny czy kryzysu. Wśród krajów socjalistycznych były kraje (Jugosławia), które sięgały po instrumenty polityki pośredniej. Nazwa polityka gospodarcza odnosi się zarówno do praktycznej działalności podmiotów jak i przedmiotu nauczania. Instrumenty polityki gospodarczej Informacja ze strony podmiotów polityki gosp. Normy prawne ( ustawy, rozporządzenia itd.) Instrumenty finansowe (podatki, ulgi podatkowe, dotacje) Części składowe polityki gospodarczej Części składowe polityki gosp. to poszczególne jej segmenty. Wyróżniamy: Politykę makroekonomiczną - pieniężną - fiskalną Politykę mikroekonomiczną - przemysł - rolnictwo - budownictwo - transport Ustrojowe i doktrynalne uwarunkowanie polityki gospodarczej www.wkuwanko.pl 2 Gospodarcza - wykłady Ustrojowe – oznacza, że inaczej prowadzi politykę gospodarczą w ustroju kapitalistycznym i inaczej w ustroju socjalistycznym. Doktrynalne – to zależność tejże polityki od doktryny wyznaczonej w danym kraju. Doktryna to zespół idei i ideałów przyjętych przez daną partię, grubą społeczna. Wyróżniamy doktryny: Liberalna (USA) Chrześcijańska Socjaldemokratyczna (Szwecja) W dzisiejszym świecie kraje angolskie stosują głównie politykę liberalną polegającą na tym, ze każdy indywidualnie odpowiada za swój los, swoboda ma być dla działania jednostki, pojedynczego przedsiębiorstwa i minimalna rola państwa w życiu gosp. Polityka socjaldemokratyczna – większa rola państwa w życiu gospodarczym, większa opiekuńczość do obywateli, większa rola finansów publicznych. Głównie w krajach skandynawskich. Oprócz ustrojowej i doktrynalnej istnieją jeszcze inne uwarunkowania Zależność od sytuacji międzynarodowej Zależność od tradycji kulturowej. WYKŁAD 04.03.2008 1990 Skomercjalizowane 58 1995 1998 2000 2002 2004 246 79 43 6 26 www.wkuwanko.pl 19902004 1555 3 Gospodarcza - wykłady w jednoosob. Spółki Skarbu Państwa Skomercjalizowane w spółki z udziałem - - 6 2 - - 8 44 113 124 149 43 54 2090 15 127 127 144 55 54 2015 28 133 55 59 49 27 1852 3 108 70 47 41 53 961 wierzycieli Objęte prywatyzacja bezpośrednia W tym skomercjalizowane Poddane likwidacji W tym zlikwidowane Polityka własnościowa Polityka własnościowa jest częścią składową polityki gospodarczej. Jej podmiotem są władze państwowe, samorządowe, firm. Przedmiotem jest kształtowanie struktury własnościowej na podstawowe czynniki produkcji. Formy własności prywatna państwowa samorządowa instytucji: spółdzielnie, zrzeszenia Można je ująć w dwa sektory: publiczny (władza państwowa i samorządowa) i prywatny (władze spółdzielni, zrzeszeń itp.) Struktura własnościowa jest podstawą systemu społeczno -….. w poszczególnych krajach. Cały system zawiera jeszcze dwa elementy system władzy politycznej www.wkuwanko.pl 4 Gospodarcza - wykłady system ideałów wyznawanych przez grupy społeczne własność czynników produkcji Jeżeli dominuje prywatna własność, indywidualistyczny system wartości, demokratyczny wielopartyjny system władzy to wszystko tworzy ustrój kapitalistyczny. Jeżeli dominuje państwowa forma własności, jednopartyjny system władzy politycznej, socjalistyczny system władzy to mamy ustrój socjalistyczny. System wartości – zespół ideałów. W większości krajów mamy różne partie polityczne. Wyróżnia się kolektywistyczny i indywidualistyczny system wartości. We współczesnym świecie dominuje prywatna własność czynników produkcji, bo dominuje ustrój kapitalistyczny (socjalistyczny jedynie w Chinach, Korei Płn., Kubie). Są kraje, gdzie sektor prywatny dominuje tak, że 90% PKB wytwarza sektor prywatny np. USA; ( w Polsce ok. 75% PKB). Są to tradycje tych krajów. W Europie Wsch. prywatyzacja następuje przez ostatnie 15 lat (w krajach dawnego ustroju socjalistycznego). Te wielkości liczbowe są zmienne w czasie. Od 1908 r. w całym świecie biegnie proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Ponieważ przed tym rokiem w większości krajów panował sektor prywatny to przyrost jest niewielki ok. 3-4%. W państwach socjalistycznych przyrost jest duży (rewolucja własnościowa). Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych w Europie Wsch. Po 19.. roku wystąpiła głęboka zmiana w strukturze własności z tego powodu, że w Europie Wsch. od 1945 – 1990 r (a w ZSRR 1918-1990) panował ustrój socjalistyczny i dominowała państwowa władza. W 1989-1991 kolejno w poszczególnych krajach Europy Wsch. nastąpił upadek ustroju socjalistycznego i tworzenie nowego. Zmiana władzy państwowej na prywatną. Proces ten jest długotrwały od początku lat 90 do dnia dzisiejszego. W większości występowała obywatelska (powszechna) prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Oznacza to że każdy obywatel stawał się współwłaścicielem majątku państwowego i otrzymywał zaświadczenie którym mógł dysponować (sprzedać) lub przetrzymać je i później zamienić na akcję przedsiębiorstwa państwowego. www.wkuwanko.pl 5 Gospodarcza - wykłady W Polsce ta forma objęła ok. 500 przedsiębiorstw spośród ok. 8000, które od początku lat 90 do prywatyzacji przeznaczono. Forma obywatelska dominowała w większości krajów. Pozostałe przedsiębiorstwa były sprzedawane (w Polsce tzw. prywatyzacja kapitałowa). Formy prywatyzacji komercjalizacja – polega na tym, że wybrane przedsiębiorstwa państwowe zamieniano w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa; w ustawie przewidziano na 2 lata (trzeba było w tym czasie wycenić przedsiębiorstwo, wydrukować akcje i je sprzedać) np. FSO, Polska Miedź. Nazwa bierze się stąd, że od strony formalnej była to już forma spółki(zarząd, kapitał), ale właściciel pozostawał jeden tj. Skarb Państwa. W latach 1990-2004 powstało 1555 prywatyzacja bezpośrednia – sprzedaż firm państwowych; w latach 1990-2004 objęło 2015 firm likwidacja – 1852 firm Były firmy, które ni nadawały się do samodzielnej działalności, ich majątek sprzedano, a firmę zlikwidowano. Sektor rolny – prywatyzacja W rolnictwie działały państwowe gospodarstwa rolne, które po 1990 r. uległy likwidacji. Majątek ten przejęła Państwowa Agencja Własności Rolnej. Sprzedano inwentarz żywy, ziemię itd. Sprzedaż inwentarza żywego, maszyn, urządzeń przebiegła sprawnie. Została ziemią, którą rozdysponowano w następujący sposób dzierżawiono sprzedano darowano instytucjom (PAN) na cele naukowe Wśród dzierżawców byli także studenci. Proces prywatyzacji dobiega w Europie Wsch. końca. W Polsce ok. 77-80% PKB wytwarza sektor prywatny. Państwowe zostały koleje, górnictwo. W Chinach – ustrój socjalistyczny, władza w rękach jednej partii, ale kapitał, prywatyzacja. Taka sytuacja sprawia, że wzrost PKB wynosi tam ok. 9-10%. Dla porównania w UE 2-3% www.wkuwanko.pl 6 Gospodarcza - wykłady WYKŁAD 18.03.2008 Polityka pieniężna Autonomia BC to niezależność banku od władzy wykonawczej. Polityka pieniężna jest częścią składowa całej polityki gospodarczej. Podmiotami polityki pieniężnej są władze państwowe a dokładnie władze BC. Bank Centralny jest niezależny od władzy wykonawczej, ale zależny od władzy ustawodawczej. Prezesa BC wybiera Sejm na wniosek Prezydenta. Bank samodzielnie ocenia sytuację gospodarczą w kraju i na tej podstawie prowadzi własną politykę pieniężną. Przedmiotem polityki pieniężnej kształtowanie systemu pieniężnego w kraju – tj. - rodzaj obowiązującego znaku pieniężnego - zasady emitowania znaku pieniężnego - relacje między BC a bankami komercyjnymi i innymi instytucjami prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej Bank Centralny pełni kilka funkcji jest bankiem państwa czyli emituje pieniądz jest bankiem banków obsługuje budżet państwa tzn. żę wszelkie wypłaty z budżetu przechodzą przez BC, jeśli płaci się podatki to płaci się je przez oddziały NBP ad. 2 Bank Centralny ma uprawnienia do kontroli banków komercyjnych. W Polsce bankiem centralnym jest NBP, jest bankiem państwowym i należącym wyłącznie do państwa. Banki komercyjne są bankami prywatnymi Bank Centralny jest bankiem ostatniej instancji czyli pożyczkodawcą dla banków komercyjnych. BC nie udziela pożyczek jakimkolwiek przedsiębiorcom 9niekiedy jeśli przepisy prawne pozwalają BC może odstąpić od tego jeżeli sytuacja gospodarcza kraju tego wymaga). W ramach funkcji BC posługuje się pewnymi instrumentami. Instrumenty Banku Centralnego: www.wkuwanko.pl 7 Gospodarcza - wykłady Stopy procentowe od kredytów udzielanych bankom komercyjnym Rezerwy obowiązkowe w bankach komercyjnych (rezerwy obowiązkowe to część dochodów banków komercyjnych, które na polecenie BC są wyłączane z obiegu) Operacje otwartego rynku – kupno i sprzedaż papierów wartościowych. Ad. 1 i 2 wynika z uprawnień BC Ad. 3 odbywa się na zasadach handlowych DZIAŁANIE BANKU CENTRALNEGO Wysoka koniunktura Stopy % BC dąży (ochłodzenia) do Niska koniunktura ustabilizowania BC obniża stopy % gospodarki, aby nie nastąpił jakiś krach. Można to zrobić, gdy mniej pieniądza dopływa do gospodarki. Czyli stopy % podwyższa. Rezerwy BC podwyższa rezerwy obowiązkowe OOR BC sprzedaje papiery wartościowe BC kupuje papiery wartościowe czyli zmniejsza ilość pieniądza BC obniża rezerwy obowiązkowe w obiegu Bank centralny zawsze posiada jakieś papiery wartościowe (albo własne albo państwowe). Bank centralny handluje z bankami komercyjnymi tymi papierami wartościowymi. Bank centralny najczęściej operuje stopami procentowymi. Jeśli BC ma obniżyć stopy %, oznaczać to może, że zamierza „rozruszać” gospodarkę i przedsiębiorstwa są bardziej chętne na zaciąganie kredytów. Rada Polityki Pieniężnej Jest instytucją doradcza przy prezesie banku centralnego i w jej skład wchodzą: www.wkuwanko.pl 8 Gospodarcza - wykłady 3 osoby desygnowane przez Sejm 3 osoby desygnowane przez Senat 3 osoby desygnowane przez Prezydenta RPP przewodniczy prezes BC. Zajmuje się ona ustalanie wysokości stóp procentowych. Gdy brak inflacji BC stymuluje gospodarkę. Gdy inflacja rośnie BC podwyższa stopy %. 1993-98 były okresem wysokiej koniunktury w Polsce. PKB wzrosła powyżej 7%. BC chłodził gospodarkę. W skutek tego w latach 1999-2001 w Polsce mieliśmy dekoniunkturę. Ilość pieniądza w obiegu: M P T V M – ogólna ilość pieniądza P – przeciętny poziom cen T – liczba transakcji V – szybkość obiegu pieniądza Jeżeli wzrost PKB przewiduje się o 5% to ilość o ilość pieniądza także powinna wzrosnąć o 5%. Przyrosty pieniądza ustala się wzrostem PKB. WYKŁAD 01.04.2008 Polityka fiskalna Polityka fiskalna stanowi segment polityki gospodarczej. Podmiotami polityki fiskalnej są władze reprezentowane przez Ministra Finansów. Przedmiotem: Tworzenie systemu finansowego wdanym państwie Zapewnianie dopływu pieniądza do budżetu na cele przewidziane przez rząd. www.wkuwanko.pl 9 Gospodarcza - wykłady System finansowy: System podatkowy Zasady wydawania pieniędzy przez instytucje państwowe Rozróżniamy: Finanse publiczne – finanse państwa i finanse samorządów Finanse prywatne – finanse przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Związek między nimi polega na tym, że finanse publiczne otrzymują środki finansowe z finansów prywatnych. Również otrzymują z budżetu państwa pieniądze, które już dopłacają do budżetu. W ramach finansów publicznych najważniejszym segmentem jest budżet państwa. Budżet – akt prawny (ustawa) – jest zestawieniem dochodów i wydatków budżetowych. W budżecie rozróżnia się dochody i przychody po jednej stronie, a po drugiej wydatki i rozchody. Dochody – to pieniądze, które dopływają i zostają w budżecie; Przychody – to środki które czasowo znajdują się w budżecie; Wydatki – to takie, które definitywnie odpływają z budżetu i nie wracają; Rozchody – to takie które po pewnym czasie wracają do budżetu np. udzielone pożyczki. Rozróżniamy trzy stany budżetu: budżet zrównoważony – dochody = wydatkom budżet deficytowy – wydatki > dochodów budżet z nadwyżką – wydatki < dochodów Struktura dochodów budżetowych ok. 90 % dochodów pochodzi z podatków 10 % z dywidendy, z cła importowego, wypłaty z zysku Banku Centralnego Dochody ze sprzedaży majątku państwowego są przeznaczone na spłatę deficytu budżetowego. 90 % dochodów: dochody z podatków bezpośrednich t podatki typu dochodowego (PIT, CIT) dochody z podatków pośrednich – to podatki jak gdyby wklejone do ceny (VAT, akcyza) We wszystkich krajach przewagę mają podatki pośrednie. www.wkuwanko.pl 10 Gospodarcza - wykłady W ramach podatków bezpośrednich możemy mieć do czynienia z podatkiem: liniowym – stawka podatkowa jest niezależna od wysokości dochodów progresywnych – więcej zarabiający płacą wyższe stawki podatkowe Podatki bezpośrednie: gospodarstwa domowe dostarczają dochodów z tytułu podatków. Struktura wydatków budżetowych W ramach wydatków budżetowych główną rolę odgrywają wydatki utrzymania aparatu państwowego (administracja, wojska, sądy) wydatki socjalne szkolnictwo służba zdrowia dopłaty do rent i emerytur zasiłki dla bezrobotnych wydatki do sfery gospodarczej dopłaty do przedsiębiorstw ulgi dla przedsiębiorców jest to najmniejsza grupa wydatków W ramach wydatków budżetowych niektóre jednostki gospodarcze zyskują np. przedsiębiorstwa. Funkcje budżetu fiskalna czyli ściąganie pieniędzy (gromadzenie); redystrybucja czyli podział – polega na tym, że zgromadzone pieniądze rozdziela się na różne cele przewidziane w budżecie; stabilizacyjna, która polega na tym, że budżet oddziałuje na stabilizację wahań koniunkturalnych w gospodarce. www.wkuwanko.pl 11 Gospodarcza - wykłady Sztywne wydatki powodują w okresie spadku koniunktury, że budżetówka dostaje wynagrodzenia. W okresie dobrej koniunktury państwo ściąga wszelkie podatki (zaległe) i z reguły w takich warunkach kredyty są drogie. Dylematy budżetowe we współczesnym świecie Rozrost wydatków budżetowych i co za tym idzie rozrost podatków. Przez budżety przepływa ogromna część produktu narodowego. Rozróżnia się kraje: o dużym budżecie (Szwecja, Francja, Włochy, Austria) – wydatki sięgają 50% PKB i więcej o małym budżecie (kraje anglosaskie: USA, Irlandia, Australia, Wielka Brytania) – wydatki sięgają do 50% (ok. 40%) Rosnące podatki czyli obłożenie przedsiębiorców większymi podatkami. Przy wielkich wydatkach zaczęły powstawać deficyty budżetowe. We wszystkich krajach bogatych zasadą są deficyty budżetowe. Na tej zasadzie władze UE podjęły zasadę: Deficyt budżetowy nie powinien wynosić więcej niż 3% PKB, a dług publiczny nie więcej niż 60% PKB W Belgi, Grecji, Włoszech dług publiczny jest większy niż roczny PKB. Niemcy, Anglia, Francja – wysokość długu publicznego – ok. 65 % USA – największy deficyt budżetowy na świecie. W Polsce od początku lat `90 występuje deficyt budżetowy. Jego wysokość przekroczyła PKB. Dług publiczny w granicach 55-57%. WYKŁAD 22.04.2008 Polityka przemysłowa Podmiotami polityki przemysłowej są władze państwowe i samorządowe. Władze państwowe reprezentuje Minister Gospodarki (w Polsce), Minister Przemysłu (w innych krajach). Przedmiotem polityki przemysłowej jest działalność władz państwowych i samorządowych zmierzające do wzrostu produkcji przemysłowej i zmiany struktury produkcyjnej przemysłu. Typy (modele) polityki przemysłowej www.wkuwanko.pl 12 Gospodarcza - wykłady - zcentralizowana – polega na tym, że władze państwowe decydują o tym co się produkuje, ile się produkuje – nazywana polityka nakazową (kraje socjalistyczne) - zdecentralizowana (pośrednia) – polega na tym, że władze państwowe wyznaczają ogólne kierunki rozwoju i zasady prawne działalności przemysłowej a nie wnikają w szczegóły takie jak wielkość produkcji (kraje kapitalistyczne). Grupy krajów z punktu widzenia udziału przemysłu kraje na etapie przedprzemysłowym – należą do nich wszystkie kraje Afrykańskie i słaborozwinięte. Przemysł tu występuje ale jego obszar jest niewielki Kraje przemysłowe – należą do nich mi. Polska i inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej i część krajów azjatyckich i Południowoamerykańskich. Udział przemysłu w tworzeniu PKB stanowi ok. 35-40%. Kraje poprzemysłowe – należą do nich kraje najbardziej rozwinięte takie jak USA Kanada, Japonia. W tych krajach główna część PKB stanowią usługi ok. 80%; na przemysł przypada ok. 20% PKB Polityka przemysłowa występuje wszędzie, ale ma różny zakres. W grupie 1 dominuje naśladownictwo krajów grupy 2, w 2 również występuje naśladownictwo, ale kraje te naśladują kraje najbardziej rozwinięte. W krajach najbardziej rozwiniętych nie występuje naśladownictwo w przemyśle. Są pionierami w rozwoju przemysłu. Szukają one nowych rozwiązań i dróg rozwoju przemysłu. Instrumenty polityk i przemysłowej - informacja ze strony podmiotów polityki - normy prawne, których wszyscy zajmujący się działalności przemysłową przestrzegają - instrumenty finansowe (podatki płacone na rzecz państwa, dotacje ze strony władz) Dotacje i ulgi – władze państwowe poprzez dotacje i ulgi starają się wspomagać przedsiębiorców. Może to robić poprzez np. zwolnienia z podatków, oddanie w użytkowanie wieczyste gruntów. Motywy działalności państwa i firm prywatnych Motywem działalności prywatnej jest zysk. Motywem działalności państwa jest: www.wkuwanko.pl 13 Gospodarcza - wykłady - korzyść materialna - obronność kraju( granic, bezpieczeństwo energetyczne itd.) - prestiż międzynarodowy - rozwój przemysłu z nadzieją na większe zatrudnienie. Polityka naukowa i techniczna Polityka naukowa i techniczna jest częścią składową polityki gospodarczej. Zaczęto ja stosować w latach 60 XX w. Podmiotami są władze państwowe reprezentowane przez Ministrów Edukacji, Ministra ds. nauki. Przedmiotem jest dbanie władz państwowych o rozwój edukacji i rozwój badań naukowych. Dbałość o rozwój edukacji jest dużo starsza od rozwoju o badania naukowe. Dzieje się tak dlatego, że wiek XX zwany okresem badań naukowych obfitował w odkrycie wielu nowości technicznych i naukowych. Miara wkładu państwa w politykę naukową i techniczną jest tzw. stopień (współczynnik) solaryzacji tj. procentowy udział ludzi pobierających naukę spośród całej grupy ludzi w danym wieku. We współczesnym świecie na badania naukowe poszczególne kraje przeznaczają od 0,5 do 3,5 PKB. Największy udział ma Szwecja , polska ok. 0,8% PKB. Natomiast udział środków z budżetu państwa w nakłady na badania naukowe SA odwrotne. Największy odział mają kraje w których udział PKB jest najmniejszy. Firmy prywatne nie angażują się tu w badania naukowe. Uważa się, iż te kraje SA silnie zaangażowane w rozwój badań naukowych, które dają duży procent PKB na badania naukowe. Krajowe wynalazki SA wypychane przez zagraniczne wciągu okresu transformacji, co jest również wynikiem nasycenia polskiego rynku wynalazczego przez zagraniczna (zachodnią) myśl techniczną. WYKŁAD 06.05.2008 www.wkuwanko.pl 14 Gospodarcza - wykłady Polityka rolna Polityka rolna jest częścią składową polityki gospodarczej. Jej podmiotami są władze państwowe i samorządowe. Przedmiotem: - kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarstw rolnych - dbanie o rozwój produkcji rolnej. Wyróżniamy dwa typy polityki rolnej: - bezpośredni (nakazowa) – władze państwowe decydują o wielkości, strukturze produkcji, cenach skupu – wiążemy z gospodarką centralnie kierowaną - pośrednia – władze tworzą ogólne zasady działania dla producentów rolnych; jest to polityka wspomagania rolnictwa jest właściwa dla krajów kapitalistycznych. W wielu krajach (zwłaszcza UE) w warunkach polityki pośredniej występują elementy polityki bezpośredniej. W UE ze względu na dopłaty prowadzi się ewidencję kto i ile produkuje, czy faktycznie obszary rolnicze są w takiej wielkości jak zadeklarowana. Instrumenty polityki rolnej: - informacja ze strony władz - przepisy prawne - instrumenty finansowe (dopłaty). Struktura wielkości gospodarstw rolnych W Polsce przeważają gospodarstwa małe i drobne. Niewielką część zajmują gospodarstwa duże i bardzo duże. W Polsce relatywnie duża liczba ludności pracuje w rolnictwie. W ramach dzisiejszej UE równie małe gospodarstwa dominują we Włoszech, Portugalii, Hiszpanii. W Grecji portugali i Hiszpanii dominuje uprawa cytrusów i tam prowadzi się intensywną gospodarkę i można na niewielkim obszarze produkować dostateczna ilość produktów rolnych, która pozwala dostatnio żyć. www.wkuwanko.pl 15 Gospodarcza - wykłady Struktura własności W Polsce dominuje prywatna własność. W latach 1945-1990 80% to własność prywatna, 20% państwowa (PGR). Państwowe Gospodarstwa rolne powstawały w zachodniej i północnej Polsce wskutek pozostałości po wysiedleniu Niemców. Formy własności rolnej: - państwowa - prywatna - spółdzielcza Struktura upraw Głównie produkcja roślinna 37,4% produkcji towarowej (w tym zboża ziemniaki), produkcja przemysłowa 7,1%, produkcja zwierzęca 62,6 %.. WYKŁAD 20.05.2008 Zagraniczna polityka gospodarcza Podmioty: władze państwowe i samorządowe (minister Spraw Zagranicznych, Minister Gospodarki. Przedmiotem jest tworzenie warunków do współdziałania z innymi krajami w przepływie towarów, ludzi i kapitału. Typy zagranicznej polityki gospodarczej autorytarna (scentralizowana) – odznacza się tym, że władze państwowe więcej decyzji zostawiają we własnych rękach zdecentralizowana – daje więcej uprawnień przedsiębiorcom, a interwencja władz jest ograniczona do najważniejszych kwestii. www.wkuwanko.pl 16 Gospodarcza - wykłady W dzisiejszym świecie dominuje polityka zdecentralizowana. Upowszechnia się od początku lat 80. Jest to polityka liberalna, a procesy liberalizacji polegają na tym, że, : cła importowe są ograniczane, zwiększa się swobodę przepływu kapitału usiłuje się zwiększyć swobodę w przepływie ludzi. Instrumenty zagranicznej polityki gospodarczej informacja ze strony podmiotów przepisy prawne instrumenty finansowe (cła importowe i eksportowe, podatki importowe) cło importowe to opłata związana z przywozem towarów i płaci ten przedsiębiorca, który przywozi towary. Cło spełnia funkcje: - dostarcza środków finansowych - jest zapora w nadmiernym napływie towarów z zagranicy cło eksportowe występuje w krajach, które pewne towary chcą zatrzymać w kraju np. diamenty; podatek importowy – o ile cło jest instrumentem międzynarodowym, to podatek jest instrumentem finansowym wewnętrznym, Kurs dewizowy to cena waluty jednego kraju wyrażona w walucie innego kraju. Dla eksporterów korzystnym jest tani rodzimy pieniądz - dla importerów odwrotnie. Rodzaje kursów dewizowych: ustalany przez władze państwową (tzw. administrowany) – piecze nad nim prowadzi BC swobodnie ustalany przez rynek deprecjacja oznacza tracenie wartości waluty aprecjacja – wzrost siły nabywczej Bilans płatniczy jest zestawieniem wszystkich transakcji kraju ze światem zewnętrznym. Elementy: www.wkuwanko.pl 17 Gospodarcza - wykłady bilans obrotów towarowych Bilans obrotów bieżących (bilans handlowy) bilans obrotów usługami import i eksport kapitału Bilans handlowy + import i eksport = bilans płatniczy (pełny) Ujemny bilans obrotów towarowych: import > eksportu www.wkuwanko.pl 18
