Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2
advertisement
Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 Rozdział II Syntetyczna ocena wyników i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa Sprawozdania finansowe i ich analiza wstępna Zgodnie z Ustawą o rachunkowości podstawowym źródłem informacji dla syntetycznej oceny dokonywanej w przedsiębiorstwie oraz przez podmioty zewnętrzne jest sprawozdawczość finansowa, która obejmuje: bilans, rachunek zysków i strat, informację dodatkową, sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych (w większych jednostkach gospodarczych). Wyniki i położenie finansowe firmy powinno się oceniać stosując cztery podstawowe kryteria: rentowność, płynność, ryzyko, niezależność finansową Kryteria te w zależności od celu badania mogą podlegać innej gradacji. Nie ma to jednak większego znaczenia, ponieważ poprawnie oceniona kondycja finansowa firmy powinna uwzględniać wszystkie kryteria jednocześnie, bowiem są one wewnętrznie powiązane. Przedsiębiorstwo jest rentowne, gdy przychody z działalności gospodarczej przewyższają koszty ich uzyskania. Wygospodarowany zysk odzwierciedla dynamikę rozwoju firmy i stanowi najważniejszą podstawę pomiaru i oceny efektywności gospodarowania mierzonej rentownością. Maksymalizacja zysku netto przedsiębiorstwa leży w interesie właścicieli kapitałów lub innych osób powierzających firmie swój kapitał. Zysk stanowi jeden z głównych czynników wpływających na płynność finansową, a więc wielkość stojących do dyspozycji środków pieniężnych. Mimo, że zysk i płynność są wzajemnie powiązane, to jednak często nie występują one równolegle. Wzrostowi zysku nie zawsze towarzyszy zwiększenie środków, a poprawa rentowności nie musi być równoznaczna z polepszeniem się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i zwiększeniem stanu środków pieniężnych. Stąd oprócz oceny rentowności istotne jest – przy analizie kondycji finansowej przedsiębiorstwa – badanie płynności finansowej, rozumianej jako zdolności do nieograniczonej spłaty zobowiązań przy zachowaniu normalnych warunków rozliczeń. Zapewnienie odpowiedniej płynności jest postrzegane jako konieczny warunek zapewnienia www.wkuwanko.pl 1 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 rentowności, ponieważ brak zdolności płatniczej w dłuższym okresie prowadzi z reguły do upadłości przedsiębiorstwa. Im przedsiębiorstwa są bardziej rentowne, tym wiąże się z nimi większe ryzyko. Chodzi tu o ryzyko obejmujące ryzyko nie pokrycia zarówno kosztów operacyjnych, jak i stałych kosztów finansowych. Wzrost wartości kapitału własnego jest realny wówczas, gdy jego rentowność jest większa niż koszt obsługi tego kapitału. Aby nie powodować groźby upadłości firmy przedsiębiorstwa zadłużają się. Nadmierne zadłużenie może być jednak powodem braku płynności finansowej i ujemnego oddziaływania dźwigni finansowej (stopa odsetek od pozyskanego kapitału obcego jest wyższa od wskaźnika rentowności kapitału całkowitego). Tym samym nie zostaną stworzone warunki do osiągania rentowności w przyszłości1. Analiza bilansu przedsiębiorstwa Bilans przedsiębiorstwa odzwierciedla w syntetycznej formie skutki decyzji i zdarzeń gospodarczych zaistniałych do dnia jego sporządzenia. Daje on zatem obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Dokonanie oceny tej sytuacji narzuca konieczność ustalenia relacji pomiędzy poszczególnymi elementami majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania. Znajomość tych relacji może być przydatna zarówno dla celów zarządzania przedsiębiorstwem jak i dla podmiotów gospodarczych stanowiących jego otoczenie.2 Analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje dwa etapy: Wstępną analizę bilansu, która obejmuje analizę struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów, analizę struktury kapitałowej poprzez ustalenie struktury wskaźników pasywów i analizę struktury kapitałowo-majątkową. Wskaźnikową analizę bilansu, która stanowi rozwinięcie analizy wstępnej i oparta jest na badaniu wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami aktywów i pasywów. Analiza bilansu polega na obserwacji jak poszczególne jego składniki zmieniają się w czasie oraz jakie relacje występują pomiędzy nimi. Często dla ułatwienia analizy, bilans jest sporządzany nie tylko w ujęciu wartościowym ale i w ujęciu strukturalnym, określającym procentowy udział poszczególnych elementów obu stron bilansu w sumie bilansowej. Badanie struktury aktywów lub pasywów nosi nazwę analizy pionowej bilansu. Analiza 1 2 T. Waśniewski, W. Skoczylas, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, wyd. WWSB Poznań 1997r. J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, PWN, Wwa, 1998, s. 210. www.wkuwanko.pl 2 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 dynamiki poszczególnych składników aktywów i pasywów nosi nazwę analizy poziomej bilansu. Analizując bilans trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, czy wartość aktywów danego przedsiębiorstwa stale się zwiększa, czy też ma tendencje Bilans to najważniejsze spadkowe. sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa. Prezentuje stan jego gospodarki na zewnątrz i jest podstawą rozliczeń z tytułu podatków. Jest także dokumentem zawierającym zestawienie na określony moment w ujęciu wartościowym stanu środków gospodarczych (majątku) przedsiębiorstwa oraz źródeł jego sfinansowania z uwzględnieniem wyniku finansowego (zysku lub straty). Zestawienie to sporządzane jest w formie dwustronnej tabeli. Każdy bilans przedstawia po stronie prawej (aktywa) składniki majątkowe przedsiębiorstwa, a po stronie lewej (pasywa) – źródła finansowania majątku. Struktura aktywów stanowi zasadniczą podstawę, mającą wpływ na kształtowanie się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i jego pozycji finansowej. Udział składników majątkowych w wygospodarowanym zysku nie jest jednakowy. Bezpośrednio do osiągnięcia zysku przyczynia się majątek obrotowy (płynny) dzięki stałym wymianom i przemianom przynoszącym nadwyżkę środków (zyski). Majątek trwały jest również ważny, ale jego rola w tym procesie ma charakter pośredni. Dlatego też wartość składników należących do obu grup, czyli relacja majątku trwałego do obrotowego nie jest dla przedsiębiorstwa sprawą obojętną. Przedsiębiorstwom zależy więc na posiadaniu – odpowiednio do istniejących potrzeb – możliwie jak najwięcej środków obrotowych przynoszących zyski, a jak najmniej środków trwałych, które tylko pośrednio przyczyniają się do osiągania zysków. Zatem majątku trwałego powinno być tylko tyle ile jest nieodzowne do prowadzenia działalności.3 Dokonując analizy finansowej wykorzystuje się wskaźniki struktury aktywów, następnie struktury pasywów i wreszcie wskaźniki kapitałowo-majątkowe. W analizie majątku trwałego wykorzystuje się: wskaźnik struktury majątku trwałego majatek trwaly * 100 % aktywa ogólem Duży udział majątku trwałego, a w szczególności maszyn i urządzeń jest charakterystyczny dla przedsiębiorstwa produkcyjnego. Udział ten pozostaje w bezpiecznym związku z kwotą osiąganych przez przedsiębiorstwo przychodów. Im większy jest udział trwałych składników 3 L. Bednarski, E.Kurtys, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Wyd. AE, Wrocław, 1993, s. 91. www.wkuwanko.pl 3 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 majątku w jego strukturze, tym mniejsza jest zdolność przedsiębiorstwa do wypracowania przychodu. Strukturę majątkową przedsiębiorstwa można poszerzyć o badania bardziej szczegółowe, dotyczące struktury wewnętrznej ważniejszych pozycji aktywów. Pozwalają one odpowiedzieć na pytania: jaki jest udział w majątku trwałym przedsiębiorstwa jego składników rzeczowych, wartości niematerialnych i prawnych oraz lokat finansowych, jaką pozycję w majątku obrotowym zajmują: zapasy, należności, gotówka i krótkoterminowe papiery wartościowe. W pierwszym przypadku wykorzystamy następujące wskaźniki: wskaźnik rzeczowych składników majątku rzeczowe skladniki majatku * 100 % aktywa ogólem Rzeczowe składniki to przede wszystkim maszyny i urządzenia, z których przedsiębiorstwo korzysta w procesie produkcji. wskaźnik niematerialnych składników majątku niemateria ln e skladniki majatku * 100% aktywa ogólem W analizie majątku obrotowego wykorzystuje się następujące wskaźniki: wskaźnik struktury majątku obrotowego majatek obrotowy * 100 % aktywa ogólem W jego zakresie mieścić się będą: wskaźniki struktury zapasów zapasy ogólem * 100 % aktywa ogólem wskaźnik struktury należności naleznosci * 100 % aktywa ogólem wskaźnik struktury środków pieniężnych www.wkuwanko.pl 4 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 środki pieniezne * 100 % aktywa ogólem wskaźnik struktury krótkoterminowych papierów wartościowych krótkoter min owe papiery wartosciow e *100 % aktywa ogólem Do prowadzenia działalności gospodarczej przez jakąkolwiek jednostkę gospodarczą niezbędny jest majątek. Z punktu widzenia źródeł finansowania może on przybrać postać kapitału (funduszu). Kapitał jest więc odpowiednikiem pieniężnym majątku, który jest własnością tejże jednostki. Struktura pasywów bilansu odzwierciedla pochodzenie aktywów, czyli źródła ich finansowania. Kapitał zakładowy – akcyjny, udziałowy, indywidualnych właścicieli, jest z reguły kapitałem własnym, który uzupełnia się o tworzenie rezerwy i dodatkowe kapitały gromadzone w formie dalszych emisji oraz pozyskiwania kapitałów obcych (kredyty, obligacje). Zbyt wysokie zwiększenie kapitałów może prowadzić do tzw. rozwodnienia kapitałów, co pociąga za sobą obniżenie stopnia ich rentowności.4 Można stwierdzić, że struktura kapitałowa, wynikająca z pasywów bilansu daje obraz podstawy finansowej, na której jest oparta działalność przedsiębiorstwa. Dlatego też punktem wyjścia w porównawczej analizie pasywów jest wstępna ocena ich struktury i ustosunkowanie się – w warunkach danego przedsiębiorstwa – do relacji zachodzących między kapitałem własnym a obcym. Między tymi wielkościami powinna być zachowana właściwa proporcja dla danego przedsiębiorstwa, gdyż nie przemyślane nagłe zmniejszenie kapitału własnego w stosunku do kapitału obcego, może spowodować trudności płatnicze i wywołać niebezpieczeństwo niewypłacalności, a nawet spowodować uzależnienie przedsiębiorstwa od woli wierzycieli.5 Analizę struktury pasywów można ograniczyć do trzech wskaźników: wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał własny kapitaly wlasne * 100 % pasywa ogólem obciążenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami bieżącymi zobowiazania biezace * 100 % pasywa ogólem wskaźnik struktury pasywów 4 5 J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wwa, PWN, 1998, s. 120. L. Bednarski, E. Kurtys, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Wrocław, AE, 1993, s. 95. www.wkuwanko.pl 5 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 kapital wlasny * 100 % kapital obcy Badając strukturę majątkowo – kapitałową wykorzystuje się: wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym kapital wlasny * 100 % majatek trwaly Przy poziomej analizie bilansu bada się w jakim stopniu majątek trwały znajduje pokrycie w kapitałach własnych. Im wyższy jest procent pokrycia majątku trwałego przez kapitał własny, tym bardziej wierzyciel może liczyć na odzyskanie swoich pieniędzy na wypadek likwidacji firmy. Uważa się bowiem, że bieżąca działalność gospodarcza może być kredytowana, a majątek trwały powinno się pokryć kapitałami własnymi. Jeżeli majątek trwały jest w pełni pokryty kapitałem własnym, to wówczas zachowana jest tzw. złota reguła bilansowa. Zgodnie z nią trwałe składniki majątku przedsiębiorstwa powinny być finansowane z kapitału własnego, ponieważ ta właśnie część majątku, jak również kapitału własnego oddawana jest do dyspozycji przedsiębiorstwa na długi okres czasu. wskaźnik pokrycia kapitałem krótkoterminowym majątku obrotowego kapital krótkoter min owy * 100 % majatek obrotowy udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem kapital obrotowy * 100 % aktywa ogólem Analiza rachunku zysku i strat Rachunek wyników jest obok bilansu jednym z najważniejszych sprawozdań finansowych sporządzanych przez wszystkie przedsiębiorstwa. Jest tabelarycznym zestawieniem przychodów, kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego, sporządzonym na dany rok obrotowy. Informuje on o stopniu realizacji jednego z głównych celów działalności gospodarczej, a mianowicie o wysokości osiągniętych w okresie sprawozdawczym zysków. Rachunek zysków i strat obejmuje zestawienie www.wkuwanko.pl 6 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 przychodów uzyskanych ze sprzedaży dóbr i usług produkowanych przez firmę oraz zestawienie poniesionych w tym okresie kosztów.6 Rachunek wyników polega na ustaleniu różnicy między wartością przychodów i kosztami ich pozyskania oraz kwoty zysku przed opodatkowaniem i po opodatkowaniu. Daje także wskazówki dla wyznaczania kierunków restrukturyzacji. Służy temu głównie ocena struktury zysku operacyjnego, która pozwoli na określenie udziału w tej nadwyżce: kosztów ogólnozakładowych, kosztów sprzedaży, kosztów finansowych oraz podatków dochodowego i quasi dochodowego. Jeżeli udział tych składników rachunku w nadwyżce operacyjnej różni się istotnie od struktury innych podmiotów lub całej branży, to wówczas konieczna jest szczegółowa analiza tych pozycji wydatków przedsiębiorstwa i poszukiwania w programie restrukturyzacji możliwości ich obniżenia.7 Prawo dopuszcza cztery sposoby sporządzania rachunku zysku i strat tj.: w układzie drabinkowym, w układzie sprawozdawczym, w wersji porównawczej, w wersji kalkulacyjnej. Przy czym różnice dotyczą w większym stopniu prezentacji niż zasobu informacji przekazanej przez sprawozdanie. Analiza wskaźnikowa w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Od ponad wieku analiza wskaźnikowa jest głównym instrumentem interpretacji sprawozdań finansowych, a w konsekwencji stanowi podstawę do dokonania oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Poszczególne wskaźniki finansowe dotyczą określonego obszaru działalności firmy. Dzięki nim można zidentyfikować jej słabe i mocne strony. Zbyt wysoka lub zbyt niska wielkość wskaźników jest sygnałem o występowaniu określonych zjawisk i może być źródłem informacji o zagrożeniach i szansach działalności firmy. Należy jednak dodać, że wskaźniki finansowe na ogół nie dostarczają pełnych informacji o przyczynach występowania zjawisk lub zdarzeń. Niemniej sposób podejścia do tego narzędzia musi być odpowiednio wyważony i uzupełniony innymi narzędziami analitycznymi. Szeroki wachlarz wskaźników finansowych, możliwy do ustalenia na podstawie sprawozdań finansowych jest wykorzystywany do podejmowania decyzji dotyczących sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, PWN, Wwa, 1998, s. 209. Z. Smoleński, Jak restrukturyzować przedsiębiorstwo: na przykładzie przemysłu spożywczego, Wwa, Centrum Informacji Menadżera, 1993, s.31-37. 6 7 www.wkuwanko.pl 7 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 Na podstawie zmian w wielkościach wskaźników ocenia się wybrane, węższe lub szersze dziedziny działalności firmy. Analiza wskaźnikowa w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych obejmuje obliczanie wskaźników finansowych konstruowanych w oparciu o dane z bilansu i rachunku wyników i porównywanie ich wielkości w czasie z wielkością wzorcową lub pomiędzy różnymi jednostkami gospodarczymi. Rzeczywista przydatność tej analizy polega na tym, iż umożliwia ona przewidywanie przyszłych dochodów firmy. O ile jednak inwestorom wystarcza przewidywanie spodziewanych zysków i wielkości dywidendy, to dla kierownictwa firmy analiza wskaźników finansowych jest podstawą do prognozowania przyszłych warunków oraz, co najważniejsze, planowania działań, które wpływają na przebieg wydarzeń. Analiza finansowa, a w szczególności analiza wskaźników finansowych jest nieodłączną częścią zarządzania finansami.8 Wskaźniki rentowności. Ostatecznym celem działalności gospodarczej przedsiębiorstwa jest osiągnięcie zysku. Mierzenie zysku staje się pierwszoplanowym zadaniem zarówno analityków z zewnątrz jak i zarządu firmy. W zależności od potrzeb rentowność może być mierzona przez odniesienie dochodów firmy do wielkości sprzedaży. Wskaźniki rentowności bazują na wielkości osiągniętego przez firmę zysku w badanym okresie. Zysk jest odzwierciedleniem najogólniej mówiąc, efektywnych decyzji inwestycyjnych i finansowych. Jeśli firma nie uzyskuje wymaganej przez inwestorów stopy zwrotu, nie znajduje ich uznania i pozytywnej oceny. Jednocześnie może być ona niezdolna do samodzielnego zwiększania własnej bazy majątkowej. Wskaźniki te mierzą efektywność działania firmy przez odniesienie osiągniętego zysku do sprzedaży, majątku firmy lub wkładu inwestycyjnego (kapitału). Określane są również mianem wskaźników zyskowności lub stopy zysku, gdyż mierzą zdolność jednostki oraz jej poszczególnych składników do generowania zysku. Efektywność (zyskowność) jednostki można oceniać za pomocą wskaźników: rentowności sprzedaży, rentowności aktywów, rentowności kapitału własnego. Wskaźnik rentowności sprzedaży stanowi relację zysku do przychodów ze sprzedaży. Informuje on o udziale zysku w wartości sprzedaży. Im wskaźnik ten jest wyższy tym większa jest efektywność przedsiębiorstwa. W zależności od rodzaju przyjętego zysku (z działalności operacyjnej, zysk netto, zysk brutto) z rachunku zysku i strat można mówić o 8 L. Bednarski, E. Kurtys, Analiza ekonomicznaw przedsiębiorstwie, Wrocław, AE, 1993, s. 57-62. www.wkuwanko.pl 8 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 rentowności sprzedaży mierzonej zyskiem operacyjnym, zyskiem netto. Wskaźnik rentowności sprzedaży netto określany jest również zwrotem ze sprzedaży. Informuje jaką marżę zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Im niższy jest ten wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku. Większa wartość wskaźnika oznacza zatem korzystniejszą kondycję finansową firmy9. wskaznik rentownosci sprzedazy operacyjnej wskaznik rentownosci sprzedazy netto = zysk operacyjny *100 przychody ze sprzedazy = zysk netto * 100 przychody ze sprzedazy Wskaźnik rentowności aktywów określa zdolność aktywów jednostki do generowania zysku. Stanowi on relację zysku netto do aktywów. Informuje on o wysokości zysku netto przypadającego na jednostkę aktywów. Wskaźnik ten, określany jest również zwrotem z majątku ROA, pokazuje jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest większa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. wskaznik rentownosci zysk netto * 100 = aktywow aktywa ogolem Wskaźnik rentowności kapitału własnego – stanowi relację zysku netto do przeciętnego stanu kapitału własnego. Wskaźnik ten informuje o zdolności kapitału własnego do generowania zysków. Im wyższy wskaźnik, tym wyższa efektywność wykorzystania kapitału własnego, większa możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Dzięki temu wskaźnikowi uzyskujemy odpowiedź na pytanie jaka jest stopa zwrotu od wkładu kapitałowego wniesionego przez właścicieli firmy wskaznik rentownosci zysk netto * 100 = kapitalu wlasnego kapital wlasny Wskaźniki płynności finansowej. 9 M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych, PWN W-wa 1993, s.104 www.wkuwanko.pl 9 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 Płynność finansowa należy do jednego z podstawowych wyznaczników efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa, a w szczególności charakteryzuje jego zdolność do pozyskiwania środków pieniężnych. Z tego względu powinna ona stanowić przedmiot szczególnego zainteresowania kierownictwa. Analiza płynności finansowej ma na celu dostarczenie informacji o wypłacalności jednostki rozumianej jako zdolność do pokrywania swoich zobowiązań finansowych w wymaganych terminach spłaty. Płynność finansową przedsiębiorstwa można oceniać na podstawie wskaźników: bieżącej płynności, szybkiej płynności finansowej. Wskaźniki te są szeroko wykorzystywane w bankowości do oceny zdolności płatniczych kredytobiorców. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej stanowi relację majątku do zobowiązań krótkoterminowych. Informuje on o możliwości spłaty krótkoterminowych zobowiązań środkami obrotowymi. Kształtowanie się wskaźnika bieżącej płynności finansowej poniżej jedności oznacza, że zobowiązania bieżące przekraczają wysokość środków obrotowych i przedsiębiorstwo utraciło bieżącą płynność finansową. Wielkość majątku obrotowego powinna być około dwa razy większa niż kwota bieżących zobowiązań. Minimum bezpieczeństwa finansowego określa poziom wskaźnika płynności bieżącej, który powinien mieścić się w granicach wskaznik biezacej 1,2 – 2,0. majatek obrotowy plynnosci finansowej zobowiazania krotkoter min owe = Wskaźnik szybkiej płynności finansowej stanowi relację płynnych środków obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Płynne środki obrotowe to środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe oraz krótkoterminowe należności. Wielkość płynnych środków obrotowych można ustalić jako różnicę między ogólną kwotą majątku obrotowego a sumą zapasów. Wskaźnik ten pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowymi aktywami o dużym stopniu płynności. Za najbardziej optymalną wielkość wskaźnika przyjmuje się poziom 1,0. Wskaźnik wynoszący poniżej jedności oznacza, że firma może mieć trudności płatnicze. Dla partnerów gospodarczych jest to sygnał zwiększonego ryzyka. Jeżeli szybki wskaźnik jest niski, a wskaźnik bieżący wysoki, to oznacza, że firma utrzymuje zbyt wysoki poziom zapasów, w których zamrożony jest fundusz obrotowy. www.wkuwanko.pl 10 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 majatek obrotowy zapasy plynnosci finansowej zobowiazania krotkoter min owe wskaznik szybkiej = Wskaźniki szybkości obrotu Wskaźniki szybkości obrotu charakteryzują stopień wykorzystania majątku jednostki. Informują o szybkości, z jaką obracane są aktywa ogółem, zapasy, należności oraz jak szybko jednostka spłaca swoje zobowiązania. Analizę efektywności gospodarowania majątkiem jednostki można przeprowadzić ustalając: wskaźnik obrotu aktywami, wskaźnik obrotu aktywami trwałymi, wskaźnik rotacji (obrotu) należności, wskaźnik rotacji (obrotu) zapasów, wskaźnik rotacji (obrotu) zobowiązań. Wskaźnik obrotu aktywami stanowi relację przychodów ze sprzedaży do przeciętnego stanu aktywów. Informuje on, jaka wartość przychodów ze sprzedaży przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku. Określa zdolność aktywów jednostki do generowania przychodów ze sprzedaży. Warto zwrócić uwagę, że istotnym czynnikiem określającym wielkość wskaźnika jest długość użytkowania majątku trwałego. Im dłuższy jest ten okres tym wskaźnik ten może być korzystniejszy. wskaznik obrotu aktywow = przychody ze sprzedazy netto aktywa ogolem ( przecietne) Wskaźnik obrotu aktywami trwałymi stanowi stosunek przychodu ze sprzedaży do przeciętnego stanu aktywów trwałych (majątku trwałego). Poprawa tego wskaźnika świadczy o lepszym wykorzystaniu posiadanego majątku trwałego. Określa ile razy sprzedaż netto jest większa od środków trwałych zaangażowanych w działalności przedsiębiorstwa. wskaznik obrotu aktywami trwalymi = przychody ze sprzedazy netto majatek trwaly ( przecietny ) Wskaźnik rotacji (obrotu) należności jest stosunkiem przychodów ze sprzedaży do przeciętnego stanu należności. Informuje on o ilości cyklów obrotu przeciętnym stanem www.wkuwanko.pl 11 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 należności w ciągu roku w stosunku do wielkości sprzedaży. Przeciętny stan należności ustala się w oparciu o stany miesięczne lub kwartalne. Jeżeli ustalenie tych stanów nie jest możliwe, można przyjąć średnią ze stanów na początek i koniec roku. Wskaźnik ten określa, ile razy wciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Według standardów zachodnich wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7,0 – 10,0. Jeśli jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów co świadczy o tym, że środki pieniężne są zbyt długo zamrożone w należnościach. wskaznik rotacji naleznosci = przychdy ze sprzedazy netto przecietny stan naleznosci Wskaźnik ten może być wyrażony w dniach, wówczas za podstawę przyjmuje się przeciętną wielkość sprzedaży dziennej. Określa on ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności. Informuje zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach. wskaznik rotacji przecietny stan naleznosci * 365 naleznosci w dniach przychody ze sprzedazy = Wskaźnik rotacji (obrotu) zapasów jest stosunkiem przychodów ze sprzedaży produktów do przeciętnego stanu zapasów. Przeciętny stan zapasów należy obliczyć jako średnią ze stanów zapasów w poszczególnych miesiącach lub kwartałach, a jeśli to nie jest możliwe, to jako średnią ze stanów na początek i koniec roku. Im wskaźnik jest wyższy, tym sytuacja jest korzystniejsza. Wskaźnik określa, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi „odnowienie” stanu zapasów. wskaznik rotacji zapasow = przychody ze sprzedazy przecietny stan zapasow Wskaźnik ten może być wyrażony w dniach, wówczas za podstawę przyjmuje się przychody ze sprzedaży. Określa on, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik rotacji w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim. www.wkuwanko.pl 12 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 wskaznik rotacji przecietny stan zapasow * 365 zapasow w dniach przychody ze sprzedazy = Wskaźnik obrotu zobowiązaniami stanowi relację przychodów ze sprzedaży produktów do przeciętnego stanu zobowiązań krótkoterminowych. Informuje on z jaką częstotliwością jednostka spłaca swoje zobowiązania. Przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych ustala się jako średnią ze stanów tych zobowiązań w poszczególnych miesiącach lub kwartałach, a jeśli to nie jest możliwe, to jako średnią ze stanu na początek i koniec roku. wskaznik obrotu zobowiazaniami Wskaźnik ten = przychody ze sprzedazy przecietny stan zobowiazan krotkoter min owych może być wyrażony w dniach. Pokazuje wówczas ile czasu ma przedsiębiorstwo na spłatę swoich zobowiązań. Czym wyższy wskaźnik tym lepiej dla firmy, ma bowiem więcej czasu na zgromadzenie potrzebnych środków pieniężnych. przecietny stan zobowiazan wskaznik obrotu zobowiazaniami w dniach = krotkoter min owych * 365 przychody ze sprzedazy Wskaźniki zadłużenia. Wskaźniki zadłużenia charakteryzują stopień zasilania jednostki kapitałami obcymi oraz informują o możliwościach obsługi tego kapitału. Określają poziom zadłużenia jednostki, który można badać za pomocą wskaźników: wskaźnika ogólnego zadłużenia (stopy zadłużenia), wskaźnika zadłużenia kapitałów własnych, wskaźnik zadłużenia długoterminowego, wskaźnika pokrycia odsetek, wskaźnika obsługi zadłużenia. Wskaźnik ogólnego zadłużenia stanowi stosunek ogółu zobowiązań do całości jego majątku. Określa on udział zobowiązań (kapitałów obcych) w finansowaniu majątku www.wkuwanko.pl 13 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 jednostki. Sytuacja jednostki jest korzystniejsza im niższy jest poziom tego wskaźnika, ponieważ mniejszy jest udział kapitału obcego w finansowaniu działalności jednostki. Zbyt wysoki poziom tego wskaźnika może podważać wiarygodność finansową firmy. Zbyt niski poziom może świadczyć o niewykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowania dla zwiększenia korzyści finansowych firmy. wskaznik ogo ln ego zadluzenia = zobowiazania ogolem aktywa ogolem Wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych stanowi stosunek zobowiązań ogółem do kapitałów własnych. Wskaźnik ten określa możliwość pokrycia zobowiązań własnym kapitałem. Kapitały własne stanowią gwarancję pokrycia zobowiązań nawet w razie poniesienia strat. Wartością graniczną dla średnich i dużych firm jest relacja 3:1 a dla małych 1:1. wskaznik zobowiazania kapitalow wlasnych = zobowiazania ogolem kapital wlasny Wskaźnik zadłużenia długoterminowego zadluzenie dlugoter min owe * 100 % kapital wlasny Wskaźnik dotyczy zadłużenia długoterminowego przez, które rozumnie się długi, spłacone w okresie dłuższym niż 1 rok, mogą to być kredyty długoterminowe, pożyczki hipoteczne, obligacje itp. Wskaźnik wyższy od jedności (lub 100 %) świadczy, że zadłużenie długoterminowe przewyższa kapitał własny właścicieli. Wskazuje bowiem na duże ryzyko związane z możliwością spłaty długów. Na ogół pożyczkodawcy starają się udzielać kredytów i pożyczek tylko do określonego poziomu wskaźnika zadłużenia długoterminowego. Racjonalny wskaźnik długu powinien mieścić się w przedziale 0,5 – 1,0. Firmy posiadające wyższą proporcję długoterminowych zobowiązań do kapitału własnego są uważane za poważnie zadłużone. www.wkuwanko.pl 14 Ocena finansowa przedsiębiorstwa - Rozdział 2 Wskaźnik pokrycia odsetek jest relacją zysku operacyjnego do opłaconych odsetek. Wskaźnik ten określa zdolność jednostki do spłaty odsetek z tytułu zaciągniętych pożyczek. Wartość tego wskaźnika powinna być wielokrotnie wyższa od 1. Wielkość wskaźnika w pobliżu jedności oznacza duży stopień ryzyka związany ze spłatą odsetek. Wysoki poziom tego wskaźnika świadczy o tym, że nawet jeśli wyniki finansowe firmy ulegną istotnemu pogorszeniu, to i tak spłata odsetek może być zapewniona. wskaznikpokrycia odsetek = zysk operacyjny odsetki Omówiony wskaźnik informuje jedynie o zdolności do spłaty odsetek, co nie jest równoznaczne ze zdolnością jednostki do obsługi zadłużenia. Wskaźnik obsługi zadłużenia stanowi stosunek zysku netto i amortyzacji do zobowiązań z tytułu kredytu lub pożyczek. Im wyższa jest wartość tego wskaźnika tym korzystniejsza jest sytuacja jednostki i świadczy o możliwości pokryci zobowiązań zyskiem netto i amortyzacją. wskaznik obslugi zadluzenia = zysk netto amortyzacja aktywa ogolem odsetki W praktyce występuje również wskaźnik obsługi zadłużenia liczony bez uwzględnienia w liczniku amortyzacji. www.wkuwanko.pl 15
