Lekcja 1. Temat: W XVIII wieku – oświecenie i Wielka Rewolucja

Lekcja 1.
Temat: W XVIII wieku – oświecenie i Wielka Rewolucja
Francuska.
1. Oświecenie – okres w kulturze i sztuce przypadający w Europie na wiek XVIII.
Według filozofii oświeceniowej warunkiem postępu, prawdy i szczęścia w życiu
codziennym jest rozumowe poznawanie świata.
Oświecenie sprzeciwiało się intuicji, emocjom i uczuciom - narzędziom poznawczym
wskazywanym przez filozofię baroku i średniowiecza.
2. Koncepcja praw naturalnych – każdy człowiek, bez względu na pozycję społeczną
czy majątkową, posiada przyrodzone i niezbywalne prawa (m.in. prawo do wolności,
szczęścia i własności)
3. Poglądy ważniejszych filozofów oświecenia.
a. Wolter:
 tolerancja wyznaniowa, potępienie fanatyzmu religijnego;
 zniesienie przywilejów szlacheckich, równość wszystkich wobec prawa;
 sprzeciw wobec tortur i kary śmierci.
b. Jean – Jacques Rousseau:
 równość wszystkich ludzi;
 władza pochodzi od ludu, który ma ją sprawować poprzez swoich
reprezentantów.
c. Monteskiusz:
 odrzucenie nieograniczonej władzy jednostki;
 trójpodział władzy na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które mają
być od siebie niezależne.
4. Wpływ filozofii oświecenia na życie codzienne.
a. Nauka i edukacja:
 Zakładanie nowych szkół i akademii;
 Rozwój nauk przyrodniczych i medycyny;
 Wynalazki techniczne (np. maszyna parowa);
 Dostęp do wiedzy i informacji dla szerszego grona społeczeństwa – prasa i
książki.;
 Powstanie pierwszej encyklopedii wiedzy.
b. Państwo i polityka:
 Powstanie absolutyzmu oświeconego - monarcha sprawując władzę dba o
potrzeby poddanych (Austria, Prusy, Rosja);
 Usamodzielnienie się kolonii angielskich w Ameryce Północnej i
powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki;
 Rewolucja we Francji;
 Reformy polityczne w Polsce (Konstytucja 3 maja).
5. Wielka Rewolucja Francuska (1789)
a. Sytuacja we Francji w XVIII wieku:
 Dynamiczny rozwój handlu i rzemiosła;

Popularność języka francuskiego oraz szerokie oddziaływanie francuskiej
kultury i sztuki w Europie.
b. Przyczyny i okoliczności kryzysu we Francji:
 Długoletnie i liczne wojny;
 Kosztowne utrzymanie dworu królewskiego;
 Wzrost podatków i zaciąganie kredytów;
 Uprzywilejowana pozycja w państwie stanu duchownego i szlacheckiego
(1-2% ogółu obywateli);
 Brak praw politycznych i przywilejów gospodarczych dla mieszczan i
chłopów (tzw. stan trzeci), którzy stanowili większość społeczeństwa i
swoją pracą utrzymywali państwo
 Brak zgody króla Ludwika XVI na reformy polityczne i gospodarcze.
c. Wybuch Rewolucji.
 Zwołanie przez Ludwika XVI Stanów Generalnych (reprezentanci
szlachty, duchowieństwa, mieszczan i chłopów) w celu uchwalenia
nowych podatków (maj 1789 r.);
 Uznanie się przez stan trzeci za przedstawicieli większości narodu i
dążenie do uchwalenia konstytucji zmieniającej ustrój państwa (przysięga
w sali do gry w piłkę);
 Próba stłumienia buntu stanu trzeciego przez króla przy pomocy wojska;
 14 lipca 1789 r. – zdobycie Bastylii (symbolu absolutnej władzy
królewskiej) przez lud Paryża i początek Rewolucji.
6. Skutki i znaczenie rewolucji francuskiej.
a) Uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
 Wszelka władza pochodzi od ludu;
 Równość wszystkich obywateli wobec prawa;
 Prawo do własności prywatnej;
 Prawo do wyrażania własnych przekonań.
b) Uchwalenie konstytucji (14.09.1789.)
 Król pozostał głową państwa, ale jego władza była
ograniczona prawami i przywilejami poddanych
(monarchia konstytucyjna)
c) Francja republiką.
 Niepowodzenie Francji w wojnie z Austrią;
 Uwięzienie króla, jego proces i śmierć;
 Francja republiką – państwo stało się ogólnym dobrem i
własnością obywateli, którzy mają wpływ na władzę oraz
ustanawianie prawa i zasad w nim obowiązujących.
d) Oświeceniowe idee, które przyświecały rewolucjonistom
francuskim (m.in. trójpodział władzy, wolność i równość
wszystkich obywateli, wolność słowa i sumienia) stały się
fundamentem współczesnego demokratycznego państwa i
społeczeństwa.