doc - OIA

NACZELNA IZBA APTEKARSKA
Polish Pharmaceutical Chamber
00-238 Warszawa, ul. Długa 16, tel. (022) 635-92-85, tel./fax 887-50-32
http://www.nia.org.pl
e-mail: [email protected]
_________________________________________________________________________________
Warszawa, dn. 11 kwietnia 2005 r.
Pani
Dorota Duliban
Główny
Inspektor Farmaceutyczny
L.dz. 463 / 2005
Dotyczy: stanowiska Naczelnej Rady Aptekarskiej w sprawie niedozwolonej reklamy
produktów leczniczych stosowanej w aptekach.
W nawiązaniu do przeprowadzonej rozmowy w dniu 23 marca br. pragnę przedstawić
Pani Minister stanowisko Naczelnej Rady Aptekarskiej w sprawie reklamy produktów
leczniczych, w części dotyczącej zachęcania pacjentów do zakupu leków poprzez porównywanie
cen leków.
W okresie ostatnich kilku miesięcy do NRA napływają liczne informacje o nagminnym
łamaniu prawa obowiązującego w tym zakresie.
Zdaniem Naczelnej Rady Aptekarskiej reklama leków wydawanych wyłącznie na
recepty poprzez wywieszanie plakatów i kolportaż ulotek reklamowych zawierających te
leki jest niedopuszczalna w kontekście zapisów w ustawie Prawo farmaceutyczne.
Właśnie przepisy ustawy Prawo farmaceutyczne oraz wydane na ich podstawie inne akty
prawne, regulują sprawy z zakresu reklamy produktów leczniczych. Przepisy zawarte w
przywołanej wyżej ustawie jednoznacznie wskazują:
a) podmiot uprawniony do prowadzenia reklamy,
b) produkty lecznicze, których reklama dozwolona jest w formie reklamy kierowanej do
publicznej wiadomości czy też reklamy kierowanej do osób wystawiających receptę,
c) elementy jakie zawierać powinna reklama oraz
d) organ sprawujący nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy w zakresie reklamy.
Zgodnie z przywołanymi powyżej przepisami podmiotem uprawnionym do
prowadzenia reklamy jest wyłącznie podmiot odpowiedzialny. Podmiot odpowiedzialny
może zlecić prowadzenie reklamy, zawsze jednak będzie to reklama dokonywana w imieniu i na
rzecz podmiotu odpowiedzialnego. Zastosowana w przepisach ustawy Prawo farmaceutyczne
przedstawiona konstrukcja powoduje, iż odpowiedzialnością za nieprawidłowości związane z
1
reklamą zawsze obciążony być powinien podmiot odpowiedzialny jako jedyny podmiot
uprawniony do prowadzenia reklamy.
Reklamą, z jaką ostatnio dość często stykają się pacjenci, osoby wydające produkty
lecznicze czy też wystawiające recepty jest reklama polegająca na tym, że obok nazwy produktu
leczniczego umieszczana jest jego cena. Często zdarza się jednak, iż przy nazwie i cenie
zamieszcza się dodatkowo cenę tego produktu, jaka obowiązywała wcześniej (cena poprzednia
jest oczywiście wyższa od ceny obecnie obowiązującej). Przy promocji leków, w sposób opisany
powyżej, apteki powołują się na art. 52 ust. 3 ustawy Prawo farmaceutyczne, który stanowi, że
za reklamę nie uważa się ogłoszeń informacyjnych w szczególności katalogów handlowych i list
cenowych. Ustawodawca zastrzegł jednak, że dotyczy to sytuacji, kiedy nie zawarte są tam
treści o charakterze reklamowym.
Zdaniem NRA przepisy ustawy Prawo farmaceutyczne, o czym była mowa
powyżej, nie nadają samej liście produktów leczniczych przymiotu reklamy. Dopiero
umieszczenie w wykazie elementu zachęcającego do nabywania leku, nadaje jej charakter
reklamy i to sprzecznej z obowiązującymi przepisami prawa.
Nadanie, liście cenowej charakteru reklamy dokonane jest poprzez dodawanie do
nazwy leku i jego ceny, przymiotnika „najniższa cena”, „atrakcyjna cena” czy „dostępna
cena”. Naszym zdaniem z reklamą mamy do czynienia również wówczas, gdy poprzez
zestawienie cen obecnej i poprzedniej, zachęca się do zwiększenia zakupu danego
produktu leczniczego. Sprzedaż towaru po cenie niższej, czyli promocyjnej,
jednoznacznie zmierza bowiem do zwiększenia sprzedaży produktu promowanego.
Ponadto będące w naszym posiadaniu plakaty i ulotki nie mogą być określone
jako cenniki lub katalogi gdyż:
a) zostały wykonane ewidentnie w celu zwiększenia sprzedaży tych wybranych pozycji;
b) stanowią zamknięty i wskazany katalog zawierający konkretne i wybrane pozycje –
nazwy leków;
c) nie są alfabetyczną częścią cennika tylko przemyślnie dobranymi pozycjami, na które
obniżono cenę w celach reklamowych;
d) zawierają dodatkowo inne elementy reklamy, których cenniki nie mogą zawierać np.
hasła zachęcające do zakupu tylko wybranych leków np. zwrot: LEKI ZA
GROSZE. Niejednokrotnie hasło takie jest wyróżnione większymi literami niż
pozostałe informacje i jest pisane pogrubioną czcionką. Wszystkie wyżej wspomniane
elementy stanowią niewątpliwie o cechach charakterystycznych dla typowej reklamy;
e) kolorystyka oraz zdjęcie na pierwszej stronie są elementami typowymi dla ulotek
reklamowych.
Sposób dokonywania promocji produktu w formie porównywania obecnej i
poprzedniej (innej) ceny określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2002r. w
sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną
towarów przeznaczonych do sprzedaży (Dz.U. Nr 99, poz.894). Zgodnie z §7 ust.2 tego
rozporządzenia materiały reklamowe sporządza się w taki sposób, iż „obok przekreślonej
ceny dotychczasowej umieszcza się cenę obniżoną, uwzględniającą rabat”.
Reklama leków wydawanych na receptę i stosowana przez niektóre apteki jest właśnie
takim działaniem, z tą różnicą, że zamiast ceny poprzedniej podawana jest hipotetyczna cena
wyższa, mająca sprawić wrażenie, że w sąsiednich (innych) aptekach leki są właśnie w
wyższych cenach, co niejednokrotnie nie jest prawdą. Jest to z kolei czyn nieuczciwej
konkurencji.
2
Dodatkowym dowodem na fakt reklamowania leków na receptę i zachęcania do ich
zakupu jest zamieszczanie w niektórych ulotkach reklamowych informacji (wynikającej z §7
ust.1. wspomnianego już wyżej rozporządzenia) o terminie obowiązywania np. takiej obniżonej
ceny. Zachęca to pacjenta do kupowania produktów leczniczych we wskazanym w okresie,
niezależnie od jego potrzeb, gdyż po tym czasie cena będzie prawdopodobnie wyższa.
W każdym przypadku, gdy w jakikolwiek sposób lista cenowa zachęca do nabywania
produktu leczniczego, przestaje ona być tylko listą cenową, a staje się reklamą. Nie da się
określić zamkniętego katalogu sposobu reklamowania produktu leczniczego za pomocą listy
cenowej, niewątpliwie jednak należy do niego przypadek, gdy obok ceny poprzedniej umieszcza
się obecną niższą cenę danego produktu leczniczego.
Niejednoznaczność przepisów dotyczących dopuszczalnych form reklamy
produktów leczniczych sprawia, iż pojawiają się „kuriozalne pomysły” jak np. reklama
czyniona przez właścicieli Apteki Na Dwornej w Łomży (załącznik do niniejszego pisma). W
publicznie udostępnianych ulotkach znajduje się tam wykaz leków (w tym lek zaliczony do
środków odurzających) wydawanych na receptę z informacją, że pacjent za określony lek nie
wnosi opłaty, oraz, że przy zakupie 1 opakowania danego leku pacjent uzyskuje „wsparcie
finansowe” w kwocie wymienionej w tabeli, właściwej dla danego leku (nawet do 40 złotych).
Naszym zadaniem działanie takie narusza dwa zakazy dotyczące reklamy wynikające z
przepisów Prawa farmaceutycznego.
Po pierwsze reklama ta jest ewidentnym przejawem łamania zapisu ustawowego, o
którym mowa w art.55 ust.2, który stanowi, że „reklama nie może polegać na oferowaniu lub
obiecywaniu jakichkolwiek korzyści w sposób pośredni lub bezpośredni w zamian za
dostarczanie dowodów, że doszło do nabycia produktu leczniczego”.
W tym przypadku dowodem jest „Komunikat” przygotowany przez aptekę.
”Komunikatu” nie można uznać za tzw. listą cenową, bo jej celem nie jest podanie cen, lecz
wyłącznie informacja, że leki te będą wydawane nieodpłatnie.
Po drugie, działanie apteki narusza bezwzględny zakaz reklamowania leków o
specjalnym statusie, o którym mówi art. 57 ust. 1 Prawa farmaceutycznego, który stanowi, że
„zabrania się kierowania do publicznej wiadomości reklamy dotyczącej produktów
leczniczych:
1) wydawanych wyłącznie na podstawie recepty;
2) zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe;
3) umieszczonych na wykazach leków refundowanych, zgodnie z odrębnymi
przepisami, oraz dopuszczonych do wydawania bez recept o nazwie identycznej z
umieszczonymi na tych wykazach.”
Mając powyższe na uwadze, Naczelna Rada Aptekarska prosi o
potwierdzenie przedstawionego stanowiska, które w trybie pilnym zostanie
rozpowszechnione wśród wszystkich członków samorządu aptekarskiego.
Przypadki łamania przepisów prawa, odejście od respektowania dokonanych
ustaleń, będą zgłaszane do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w celu
dokonania oceny postępowania aptekarzy i podjęcia przewidzianych prawem
ewentualnych sankcji.
Prezes
Naczelnej Rady Aptekarskiej
Andrzej Wróbel
Załącznik: - 2 kopie ulotek Apteki Na Dwornej
- 3 kopie ulotek sieci EuroAptek
3