podstawa programowa przedmiotu historia ii etap edukacyjny

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU HISTORIA
II ETAP EDUKACYJNY: KLASY IV – VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
III ETAP EDUKACYJNY: GIMNAZJUM
KLASA III
I. EUROPA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM
1. Przedstaw zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje
w sprawie polskiej.
2. Wyjaśnij główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie
w pierwszej połowie XIX w.
II. ROZWÓJ CYWILIZACJI PRZEMYSŁOWEJ
3. Wymień charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej.
4. Podaj przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla
środowiska naturalnego.
5. Wymień najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnij następstwa ekonomiczne
i społeczne ich zastosowania
a. opowiedz o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej
żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka.
6. Wskaż na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich.
7. Wymień rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji.
8. Opisz warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce.
9. Opisz zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł
pisanych, ikonograficznych i statystycznych.
III. EUROPA I ŚWIAT W XIX W.
10. Opisz przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.
11. Wymień podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec.
12. Wyjaśnij przyczyny i usytuuj w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw
europejskich w XIX w.
13. Oceń pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz
kolonizowanych społeczności i państw.
IV. ZIEMIE POLSKIE PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM
14. Wskaż na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie
wiedeńskim.
15. Scharakteryzuj ustrój Królestwa Polskiego.
16. Oceń osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
V. SPOŁECZEŃSTWO DAWNEJ RZECZYPOSPOLITEJ W OKRESIE POWSTAŃ
NARODOWYCH
17. Usytuuj w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.
18. Przedstaw przyczyny oraz porównaj przebieg i charakter powstań narodowych.
19. Wymień bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych
a. wskaż na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich
b. rozróżnij emigrację polityczną i zarobkową.
20. Scharakteryzuj główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji.
VI. ŻYCIE POD ZABORAMI
21. Wyjaśnij cele i opisz metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej
Rzeczypospolitej.
22. Scharakteryzuj i oceń zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców
a. omów na wybranym przykładzie walkę o język polski w nauczaniu
b. zbierz z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki,
Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego
c. zbierz z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina,
Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej-Curie, Heleny Modrzejewskiej.
23. Porównaj warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II poł. XIX w., uwzględniając
możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego.
24. Przedstaw główne nurty życia politycznego powstałe pod zaborami w końcu XIX w.
VII. EUROPA I ŚWIAT NA PRZEŁOMIE XIX I XX W.
25. Przedstaw skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska
naturalnego.
26. Scharakteryzuj przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego.
27. Przedstaw nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.
VIII. I WOJNA ŚWIATOWA I JEJ SKUTKI
28. Wymień główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na
przełomie XIX i XX w. oraz ulokuj je na politycznej mapie świata i Europy.
29. Scharakteryzuj specyfikę działań wojennych ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków
technicznych.
IX. REWOLUCJE ROSYJSKIE
30. Wyjaśnij polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.
31. Wyjaśnij okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji.
32. Opisz bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy.
33. Scharakteryzuj reakcję Europy na wydarzenia w Rosji.
X. SPRAWA POLSKA W I WOJNIE ŚWIATOWEJ
34. Scharakteryzuj stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisz poglądy zwolenników
różnych orientacji politycznych
a. zbierz informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego.
35. Oceń wysiłek zbrojny Polaków.
36. Wyjaśnij międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.
XI. ODRODZENIE PAŃSTWA POLSKIEGO
37. Wskaż na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymień jej sąsiadów.
38. Podaj czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
XII. POLSKA W OKRESIE II WOJNIE ŚWIATOWEJ
39. Wskaż na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę.
40. Podaj charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw
podbitych.
41. Scharakteryzuj życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów
ludności żydowskiej.
42. Omów formy oporu społeczeństwa wobec okupantów.
43. Opisz postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy.
XIII. POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA
44. Wskaż na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymień jej sąsiadów.
45. Opowiedz o PRL używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja
analfabetyzmu, planowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej,
cenzura, opozycja demokratyczna.
XIV. SOLIDARNOŚĆ I POWSTANIE III RZECZYPOSPOLITEJ
46. Wskaż na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów.
47. Opisz powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan
wojenny, Okrągły Stół.
48. Wyjaśnij, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r.