Kazus I

Kazus I.
(Wyrok TK z dnia 28 marca 2000 r., K 27/1999, OTK 2000/2/62)
Joanna P. i Adam Z. byli zatrudnieni w Szkole Podstawowej w P. w charakterze
nauczycieli mianowanych. Przepracowali tam tę samą liczbę lat i uważano ich za bardzo dobrych
pedagogów.
W dniu 27 czerwca 200… r. Joanna P. ukończyła 60 lat i nabyła prawo do emerytury.
Wówczas też dyrektor szkoły wręczył jej świadectwo pracy, oświadczając, że stosunek pracy
uległ rozwiązaniu z uwagi na to, że zgodnie z ustawą Karta Nauczyciela osiągnięcie wieku
emerytalnego przez nauczyciela mianowanego, który nabył uprawnienia emerytalne, oznacza
rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa. Joanna P. oświadczyła wówczas, że nadal chciałaby
pracować w charakterze nauczyciela, na co dyrektor odpowiedział jej, że przepisy Karty
Nauczyciela na to nie zezwalają.
W tym samym dniu Adam Z. miał już ukończone 62 lata. Stosunek pracy z nim nie został
jednak jeszcze rozwiązany, albowiem przepisy przewidywały, że mężczyzna nabywa prawo do
emerytury po ukończeniu 65 roku życia.
Joanna P. odwołała się do sądów pracy, domagając się ustalenia, że jej stosunek pracy nie
uległ rozwiązaniu. Jej powództwo zostało jednak prawomocnie oddalone. W związku z tym
Joanna P. zwróciła się do Ciebie z pytaniem, czy wskazane powyżej przepisy są zgodne z
Konstytucją RP i jak powinien być sformułowany zarzut w skardze konstytucyjnej dotyczącej jej
sprawy. Jakiej odpowiedzi jej udzielisz? Odpowiedź uzasadnij.
Kazus II.
/wyrok TK z 8 listopada 2008 r. SK 18/99/
Udzielasz się w Akademickiej Poradni Prawnej. Na Twoje ręce wpłynęło pismo Joanny M., w
którym zwracała się ona z prośbą o pomoc. Joanna M. podała, że jest studentką zaocznego
studium i że została wezwana do uiszczenia opłaty za IV semestr studiów w kwocie 2.000 zł.
Joanna M. uważa, że żądanie od niej zapłaty za IV semestr narusza jej konstytucyjne prawo do
bezpłatnej nauki oraz godzi w zasadę równego traktowania. Wskazała, że 80 procent studentów
studium dziennego zakończyło III semestr z gorszymi wynikami egzaminów niż ona – wobec
czego to studenci z gorszymi ocenami winni płacić za IV semestr, a nie ona. Nieuiszczenie opłaty
za IV semestr w terminie skutkować będzie skreśleniem Joanny M. z listy studentów.
Czy Twoim zdaniem doszło do naruszenia konstytucyjnego prawa Joanny M. do nauki oraz do
równego traktowania?
Kazus III
(Postanowienie z dnia 24 listopada 2004 r. Ts 57/2004)
Jan P. jest sędzią sądu rejonowego. Ustawa o ustroju sądów powszechnych wprowadziła
obowiązek składania przez wszystkich sędziów Prezesowi Sądu Apelacyjnego oświadczenia o
ich stanie majątkowym do dnia 31 marca każdego roku. Oświadczenie składa się w dwóch
egzemplarzach, a jeden z nich Prezes Sądu Apelacyjnego przesyła do właściwego urzędu
skarbowego. W oświadczeniu należy w szczególności podać informacje na temat posiadanych
cennych ruchomości, papierów wartościowych i innych składników majątkowych oraz na temat
dochodów osiągniętych w związku z działalnością w fundacjach, spółdzielniach i spółkach z
udziałem Skarbu Państwa.
Jan P. złożył oświadczenie w terminie, a Prezes Sądu Apelacyjnego przesłał jego
egzemplarz do urzędu skarbowego, gdzie zostało ono załączone do akt Jana P. i miało zostać w
późniejszym czasie poddane analizie.
Jan P. uważał jednak, że obowiązek składania przez sędziów opisanego oświadczenia jest
niezgodny z Konstytucją. W jego ocenie narusza on konstytucyjną zasadę równego traktowania,
albowiem dotyczy on wyłącznie sędziów i prokuratorów, pomijając inne grupy zawodowe.
Ponadto uznał, że przepis jest niezgodny z art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 2 i art. 47 Konstytucji RP. W
związku z tym sformułował skargę konstytucyjną, którą wniósł do Trybunału Konstytucyjnego,
zarzucając niezgodność ustawy o ustroju sądów powszechnych ze wspomnianymi
postanowieniami Konstytucji.
Jakie orzeczenie powinien wydać Trybunał Konstytucyjny?
Kazus IV
(WYROK TK z dnia 26 października 1999 r. Sygn. K. 12/99)
W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne został zawarty następujący przepis:
Art. 46. Minister Gospodarki w odniesieniu do paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła, w
porozumieniu z Ministrem Finansów i po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady kształtowania i kalkulacji taryf
oraz zasady rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi, energią elektryczną i ciepłem, w tym zasady
rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach.
Ustawa nie przewidywała w żadnym innym przepisie zasad dokonywania rozliczeń i kalkulacji
składników poszczególnych opłat związanych ze sprzedażą paliw gazowych, energii elektrycznej
i ciepła.
W prasie rozgorzała w związku z tym dyskusja. Część komentatorów wyrażała pogląd, że
przepis ten jest niezgodny z Konstytucją RP, albowiem nie wskazuje, co powinno być brane
przez Ministra Gospodarki pod uwagę przy ustalaniu zasad kształtowania taryf opłat, a tym
samym stawia odbiorców paliw gazowych, energii i ciepła w niekorzystnej sytuacji, pozwalając
Ministrowi na pełną dowolność. Inne wypowiadające się osoby twierdziły, że art. 46 ustawy nie
jest niezgodny z Konstytucją RP, albowiem wyraźnie wskazuje, że Minister Gospodarki ma się
kierować ustaleniami poczynionymi z Ministrem Finansów oraz zasięgnąć opinii Prezesa Urzędu
Regulacji Energetyki.
Czy Twoim zdaniem art. 46 ustawy narusza Konstytucję? Odpowiedź uzasadnij odwołując się do
konkretnych przepisów ustawy zasadniczej.
Kazus V
WYROK z dnia 14 kwietnia 1999 r. sygn. K. 8/99
Do Prokuratury Okręgowej w W. wpłynęło zawiadomienie o popełnieniu przez Ministra
Spraw Zagranicznych Jana M. przestępstwa z art. 129 kodeksu karnego, zgodnie z którym „kto
będąc upoważniony do występowania w stosunkach z rządem obcego państwa lub zagraniczną
organizacją, działa na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej podlega karze pozbawienia wolności od
jednego roku do 10 lat”. Prokuratura wszczęła w tej sprawie śledztwo a następnie skierowała do
Sądu akt oskarżenia przeciwko Janowi M. Sąd uniewinnił Jana M. od zarzuconego mu czynu.
W związku z tym w Sejmie zgłoszono inicjatywę podjęcia uchwały w przedmiocie
powołania komisji śledczej do zbadania, czy Minister Spraw Zagranicznych działał na szkodę
Rzeczpospolitej Polskiej. Wnioskodawcy powołali się na przepis art. 8 ust. 1 ustawy o komisji
śledczej, zgodnie z którym prowadzenie postępowania lub jego prawomocne zakończenie przez
inny organ władzy publicznej, nie wyłącza możliwości prowadzenia postępowania przed komisją
śledczą. Przeciwko podjęciu uchwały o powołaniu komisji śledczej byli posłowie Partii X,
którzy wskazywali, że art. 8 ust. 1 ustawy jest niezgodny z art. 10 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji
RP. Argumentowali, że niezawisłość sędziowska oznacza wyłączenie jakiejkolwiek zewnętrznej
ingerencji w proces sędziowskiego orzekania, a podjęte rozstrzygnięcia poddaje kontroli jedynie
innych organów sądowych. W ich ocenie rozpoznanie tej samej sprawy przez komisję śledczą
będzie sprzeczne z zasadą podziału władzy i powierzenia władzy sądowniczej sądom i
trybunałom.
Kancelaria Sejmu poprosiła Cię o przygotowanie opinii w tej sprawie. Jakie będzie Twoje
stanowisko w przedmiocie zgodności art. 8 ust. 1 ustawy o komisji śledczej z art. 10 i art. 178
ust. 1 Konstytucji RP?
Kazus VI
WYROK z dnia 5 lutego 2008 r., K 34/06
Do Prokuratury Rejonowej w P. wpłynęło zawiadomienie o tym, że w dniu 13 maja 2008 r. z
supermarketu sieci B. skradziono karton przypraw o wartości 400 zł. W kręgu podejrzeń
znajdowała się jedna z kasjerek Anna P. W związku z tym w dniu 18 maja 2008 r. Prokurator
zarządził zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie Anny P. w celu jej przesłuchania. Wcześniej
nie była ona wzywana na przesłuchanie ani nie podejmowała żadnych prób ukrycia się, albowiem
nie wiedziała, że jest podejrzewana o dokonanie kradzieży.
Podstawą zarządzenia Prokuratora był art. 247 § 1 kpk, zgodnie z którym:
„Prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej”.
Czy Twoim zdaniem ograniczenie nietykalności osobistej, którą przewiduje przepis art. 247 § 1
kpk jest zgodne z konstytucyjną zasadą proporcjonalności w ograniczaniu praw człowieka ?
Kazus VII
POSTANOWIENIE z dnia 16 lipca 2003 r. sygn. akt Pp 1/02
Do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynął wniosek o ujawnienie w rejestrze zmienionego
statutu Partii X. Rozpoznając wniosek, Sąd Okręgowy nabrał wątpliwości co do tego, czy
zmieniony statut partii jest zgodny z Konstytucją, gdyż przewidywał on niedemokratyczne
zasady obowiązujące w stosunkach wewnątrzpartyjnych oraz budził wątpliwości co do tego, czy
partia będzie demokratycznymi metodami wpływała na kształtowanie polityki państwa.
Czy w takiej sytuacji Sąd może zwrócić się do innego organu o zbadanie zgodności zasad
działania partii z Konstytucją RP? Jeżeli tak- jaki jest to organ i jaki jest skutek prawny jego
rozstrzygnięcia?
Kazus VIII
WYROK z dnia 11 maja 2005 r. sygn. akt K 18/04*
Przed Sądem Rejonowym w W. toczy się sprawa z powództwa lekarza Janusza S. o
zapłatę wynagrodzenia za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych w ramach pełnionych
w szpitalu dyżurów. Janusz S. powołuje się na przepisy dotyczące rozkładu czasu pracy
wynikające z dyrektywy Rady Europejskiej 93/104 z 23.11.1993 r. w sprawie niektórych
aspektów organizacji czasu pracy, znowelizowanej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady
2000/34 z 22.6.2000 r., które są korzystniejsze dla lekarzy niż przepisy ustawy. Zgodnie z tą
dyrektywą znaczna część przepracowanego przez powoda czasu miała miejsce w godzinach
nadliczbowych, za co – jego zdaniem – należało mu przyznać dodatkowe wynagrodzenie. Z
treścią dyrektywy nie są zgodne przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, w myśl których
czas dyżuru lekarza, w trakcie którego nie podejmuje on żadnych czynności zawodowych, nie
jest wliczany do wymiaru jego czasu pracy, w związku z czym powodowi przysługiwałaby
znacznie mniejsza kwota z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Powód powołuje się
również na orzeczenie wydane przez ETS w sprawie C-151/02 Jaeger, zgodnie z którym czas
dyżuru lekarza wlicza się do czasu pracy.
Pozwany Szpital Kliniczny nr 2 w W. domaga się oddalenia powództwa, wskazując, że
polskie przepisy ustawy dotyczące rozkładu czasu pracy lekarzy były w przeszłości kontrolowane
przez Trybunał Konstytucyjny, który w tym zakresie stwierdził ich zgodność z Konstytucją RP.
Ponieważ ustawa jest podstawowym źródłem prawa, poza Konstytucją RP oraz wyrazem woli
Narodu, ona powinna mieć zastosowanie do oceny roszczeń powoda, a nie prawo wspólnotowe.
Pozwany podniósł nadto, ze Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej, podpisany w dniu 16 kwietnia 2003 r. jest niezgodny z preambułą Konstytucji RP,
gdyż kwestionuje możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia prawa w RP przez jej
obywateli.
Czy pozwany ma rację? Odpowiedź uzasadnij.