Prowadzący - Instytut Filozofii UMK

Prowadzący:
Dr Marcin Leźnicki
Zakład Bioetyki i Filozofii Moralności
IF UMK Toruń
ul. Fosa Staromiejska 1a
87-100 Toruń
Kontakt:
e-mail: [email protected]
tel. [+48] (056) 611-36-60
dyżur: środa, godz. 11.30-13.00, s. 322;
Bioetyka – aksjologia medycyny – etyka środowiskowa (ekoetyka)
Seminarium licencjackie 2009/2010
Cele przedmiotu (efekty kształcenia i nabyte kompetencje):
1. Rodzaj zajęć:
Ćwiczenia/konwersatorium;
2. Liczba godzin:
120 godzin (łącznie) = 3x30 (3 semestry);
3. Metody oceny/sposób zaliczenia:
Wymagane min. 85% obecność na zajęciach, (aktywna) dyskusja na zajęciach, referaty przygotowywane
przez uczestników seminarium licencjackiego, końcowa praca zaliczeniowa;
4. Wymagania wstępne: ogólna wiedza z zakresu historii współczesnej nauki, filozofii, etyki i aksjologii + „mile
widziane” rudymenty wiedzy z zakresu biologii ogólnej;
5. Cele przedmiotu:
a. zapoznanie studentów z pojęciem, przedmiotem, genezą i strukturą bioetyki w ramach
„szerszej” myśli filozoficznej i społeczno-politycznej;
b. prezentacja historycznych uwarunkowań powstania bioetyki; ukazanie definicji oraz typologii
bioetyk/i, jak również ukazanie korelacji na linii etyka – bioetyka, ze wskazaniem
zasadniczych podobieństw i różnic pomiędzy powyższymi;
c. zaprezentowanie wybranych problemów, z którymi mierzy się współczesna bioetyka na tle
(współ-konstytuujących ją) nauk ścisłych i stosowanych – zarys zagadnienia (m. in. kwestia
sztucznego zapłodnienia In Vitro, problem klonowania reprodukcyjnego, zagadnienie GMO,
transplantologia, problematyka suicydologiczna i tanatologiczna);
d. omówienie przykładowych teorii etyczno-filozoficznych w bioetyce, takich jak: ekocentryzm,
antropocentryzm, biocentryzm, subiektywizm, obiektywizm, relatywizm, utylitaryzm, personalizm,
kontraktalizm, […], itp.;
e. ukazanie istoty, jak też znaczenia/roli bioetyki, w wymiarze teoretycznym i praktycznym - na
wybranych przykładach;
f. prezentacja bazowych „zasad bioetycznych” – m. in. Bauchamp, Childress, Engelhardt;
g. dyskusja nad sytuującą się u podłoża bioetyki aksjologią medycyny;
h. w ramach drugiego bloku tematycznego, omówienie podstawowych problemów i zagadnień
dyskutowanych w ramach etyki środowiskowej (m. in. problem ekologii głębokiej i problematyki
rozwoju zrównoważonego)
6. Efekty kształcenia/nabyte kompetencje:
a.
b.
c.
d.
e.
f.
znajomość nomenklatury etyczno-filozoficznej i umiejętne jej zastosowania w procesie
wnioskowania, wyjaśnienia i ocenie wybranych problemów bioetycznych;
umiejętność właściwego rozpoznania i użycia argumentacji charakterystycznej dla danej teorii
etyczno-filozoficznej w aktywnej dyskusji bioetycznej;
znajomość przedmiotu bioetyki (szeroko pojmowanej), jak też genezy jej powstania, w
aspekcie etycznym, prawnym i społecznym;
umiejętność wskazania korelacji, występujących pomiędzy naukami współtworzących
bioetykę, tj. na linii biologia-prawo-filozofia (etyka);
umiejętność łączenia wiedzy zgromadzonej na zajęciach z zakresu bioetyki z wiedzą zdobytą
na innych zajęciach;
umiejętność rozpoznania z możliwością wyjaśnienia kluczowych problemów, z którymi zmaga
się ekoetyka (etyka środowiskowa);
Treści merytoryczne przedmiotu (wybrane):
1. Wprowadzenie do bioetyki
a. narodziny, geneza, rozwój i charakterystyka bioetyk/i;
b. omówienie przykładowych teorii etyczno-filozoficznych w bioetyce, takich jak, na przykład:
ekocentryzm, antropocentryzm, biocentryzm, subiektywizm, obiektywizm, relatywizm, utylitaryzm,
personalizm, kontraktalizm, itp.
c. prezentacja wiodących/bazowych „zasad bioetycznych”, autorstwa m. in. Bauchampa,
Childressa i Engelhardta - jako tła aksjologicznego dla dyskursu bioetycznego, (na przykładzie
takich wartości, jak autonomia, odpowiedzialność, sprawiedliwości, ryzyko, czy też zaufanie);
2. Bioetyka a biogeneza życia – próba implementacji kategorii bioetycznych do wyjaśnienia problemów,
które implikuje dynamiczny rozwój m. in. genetyki, embriologii i medycyny reprodukcyjnej (m. in.
badania nad GMO – próba argumentacji „za” i „przeciw”);
a. Value of life vs Santcity of life – spór o wartość życia ludzkiego;
b. Human Liberation vs Animal Liberation – spór o naturę ludzką;
3. Bioetyka a bioterapia – próba użycia kategorii bioetycznych do wyjaśnienia problemów, które rodzi
dynamiczny rozwój m. in. technologii transplantacyjnych;
4. Bioetyka a tanatologia – próba użycia kategorii bioetycznych do eksplikacji, takich zagadnień, jak
np.: eutanazja (czynna i bierna), samobójstwo (wspomagane, nie-wspomagane), tj. problemów
natury suicydologicznej;
5. Kodeksy etyczne a biojurysprudencja (w ramach szerszej dyskusji nad biopolityką);
Spis zalecanych lektur:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

Beauchamp L., Childress J.F., Zasady etyki medycznej, Warszawa 1995;
Bioetyka personalistyczna, red. Tadeusz Biesaga, Kraków 2006;
Bioetyka polska, red. T. Biesaga, Kraków 2004;
Bołoz W., Bioetyka i prawa człowieka, Warszawa 2007;
Bołoz W., Życie w ludzkich rękach: podstawowe zagadnienia bioetyczne, Warszawa 1997;
Chyrowicz B., Bioetyka i ryzyko: argument "równi pochyłej" w dyskusji wokół osiągnięć współczesnej genetyki, Lublin
2002;
Gillon R., Etyka lekarska: problemy filozoficzne, Warszawa 1997;
Kurkowski J. L., Medycyna: bioetyka i polityka, Bielsko-Biała 2002;
Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, red. M. Gałuszko i K. Szewczyk,
Warszawa-Łódź 2002;
Singer P., Etyka praktyczna, Warszawa 2003;
Singer P., O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1994;
Ślipko T., Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki, Kraków 1994;
Tokarczyk, R. A., Prawa narodzin, życia i śmierci: etyczne problemy współczesności, Lublin 1988;
Tulibacki W., Etyka i nauki biologiczne, Olsztyn 1994;
Lista lektur jest listą proponowaną i może ulec drobnej korekcie, z możliwością jej stopniowego
poszerzenia, m. in. w zależności od zainteresowań badawczych uczestników seminarium licencjackiego,
czy też dyskutowanego tematu na zajęciach;