Funkcja redystrybucyjna – polega na ponownym podziale raz już
advertisement
Funkcja redystrybucyjna – polega na ponownym podziale raz już podzielonego dochodu narodowego Funkcja alokacyjna – przemieszczanie czynników wytwórczych (zasoby pracy, kapitału, ziemi), przede wszystkim dokonuje się jej za pomocą inwestycji Funkcja stabilizacyjna (prorozwojowa) – nabrała na znaczeniu gdy zaczęto stosować interwencjonizm państwowy – państwo tworzy warunki rozwojowe; kieruje finanse na infrastrukturę techniczną (autostrady, porty... itd.) oraz na rozwój edukacji, badań i nauki gdyż wiedza decyduje o jakości potencjału ludzkiego Funkcja fiskalna – zaspokojenie popytu państwa na pieniądz Funkcja kontrolna – informacja o publicznych finansach dla ludzi, monitowanie przepływu finansów (GUS, Bank Centralny, Ministerstwo Finansów itd.), określanie zasad funkcjonowania pieniądza, oraz nadzór i kontrola (czy wszystko jest zgodnie z prawem) Funkcja motywacyjna – przyznawanie kredytów, promocja produkcji na rynkach międzynarodowych, subwencje do inwestycji Gospodarka finansowa, Pod pojęciem gospodarki finansowej przedsiębiorstwa rozumie się wszystkie czynności związane z przygotowaniem i realizacją operacji pieniężny w danym podmiocie gospodarczym. Gospodarkę finansową można zdefiniować jako mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów oraz dokonywaniu wydatków. Oznacza to, że w toku funkcjonowania gospodarki finansowej mamy do czynienia z występowanie zespołu różnego typu rozliczeń. Finanse publiczne - obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem. Są przepływami pieniężnymi, realizowanymi przez państwo i samorząd terytorialny jako związki publicznoprawne. W finansach publicznych podstawowe znaczenie ma gromadzenie środków pieniężnych w postaci transferów, a więc podatków, opłat, ceł itp. ale także pożyczki zaciągnięte przez państwo i samorządy terytorialne, głównie na pokrycie deficytu budżetowego. Finanse ubezpieczeń są grupą zjawisk finansowych obejmującą gromadzenie i podział zasobów pieniężnych przez instytucje ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Można zaliczyć do nich również otwarte fundusze emerytalne oraz dobrowolne ubezpieczenia pracownicze. Finanse banków i innych instytucji kredytowych (np. kas oszczędności). W bankach charakterystyczne są operacje kredytowe, związane z kreacją pieniądza i wycofywaniem go z cyrkulacji. Oprócz operacji kredytowych przyjmowane są depozyty (wkłady) na rachunki bankowe oraz przelewy między rachunkami bankowymi na zlecenie ich właścicieli Finanse przedsiębiorstw. Charakteryzuje je w szczególności gromadzenie przychodów za sprzedane towary i usługi, a więc przychodów pieniężnych o charakterze rynkowym. Poprzez podział i redystrybucję zasilają one przychody innych grup podmiotów gospodarczych. Oprócz tego przedsiębiorstwa otrzymują na rynku pieniężnym przychody kredytowe w postaci pożyczek bankowych oraz inne transfery, m.in. z rynku kapitałowego. Finanse gospodarstw domowych obejmują dochody i wydatki ludności. Charakteryzuje je jest osiąganie przychodów pieniężnych z wynagrodzeń za pracę, a więc typu ekwiwalentnego. Występują także transfery obejmujące dochody właścicieli kapitałów, świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego, czy przychody kredytowe. Najbardziej charakterystycznym kierunkiem rynkowych wydatków są zakupy towarów i usług konsumpcyjnych oraz transfery w postaci podatków i opłat składek z tytułu ubezpieczeń, spłat kapitału i oprocentowania kredytów bankowych. SYSTEM FINANSOWY-jest to zbiór norm prawnych ustalających przede wszystkim społeczne organy(instytucje) których zadaniem jest wykonywanie czynności związanych z gromadzeniem oraz podziałem zasobów pieniężnych. Aby system finansowy był racjonalny tzn. wywoływał korzystne reakcje jednostek gospodarczych musi być: a)efektywny b)zgodny z analizą regulowanych zjawisk c)Wewnętrznie zgodny d)Prosty w konstrukcji e)Zdolny do samoregulacji Kapitalizm właścicielski- właściciele byli zarządcami (jedność własności i zarządzania); środki finan pochodziły z kieszenie właścicieli lub kredytów i pożyczek bankowych. Był okres ostrej konkurencji więc utrzymywały się na rynku najlepsze firmy. Musiały się ciągle one rozwijać a więc żeby powiększać kapitał potrzebne były środki pieniężne. Zaczęto szukać nowych źródeł finan kapitałunarodziny klasy średniej która zarabiając powodowała że tworzyły się nadwyżki (oszczędności). Właściciele mając duże majątki nie mogli już być i właścicielami i zarządcami więc zaczęli zatrudniać menedżerów (rozdział własności i kapitału). Nową formą zarządzania staje się spółka akcyjnawłaściciele dzielą się własnością w zamian za kapitał. Zaczynają również powstawać towarzystwa ubezpieczeniowe i inne które zbierają wolne środki. kapitalizm menedżerski- powstają poza bankowe instytucje. Są 2 podtypy systemu: anglosaski i niemiecko-japoński. Ad1- instytucje finan nie były powiązane z przezdsięb przemysłowymi, handlowymi, usługowymi. Finanse z zewnątrz i kontrola z zewnątrz. Ad2- powstały konglomeraty w skład których wchodziły oprócz przezdsięb także instytucje finan. Finanse z wewnątrz i kontrola wewnętrzna kapitalizm instytucjonalny- jedne przedsiębiorstwa są właścicielami innych, coraz większe znaczenie mają poza bankowe instytucje finan. Banki bronią się przed uniwersalizacją swojej dziedziny. Rynek pieniężny jest segmentem rynku finansowego, gdzie przeprowadzane są operacje instrumentami finansowymi o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Przedmiotem obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz papiery dłużne o zapadalności krótszej niż rok. Do najważniejszych funkcji rynku pieniężnego należy wyrównanie niedoborów lub nadwyżek płynności banków, określenie wysokości stopy procentowej w krótkim i średnim okresie oraz stworzenie bankowi centralnemu możliwości realizowania polityki monetarnej. Rynek walutowy, to rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie). Bony skarbowe – krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa na okres od 1 dnia do 52 tygodni w celu pokrycia bieżących potrzeb płatniczych Czeki – udzielane bankowi pisemne zlecenie, na określonym prawem formularzu, wypłacenia okazicielowi lub oznaczonej osobie, zwanej remitentem, wymienionej sumy pieniężnej ze środków będących w dyspozycji wystawcy, najczęściej na rachunku bankowym. Weksle – papier wartościowy potwierdzający istnienie zobowiązania pieniężnego osoby lub osób, które go podpisały. W najbardziej ogólnym ujęciu istota weksla polega na tym, że jego wystawca (emitent) zobowiązuje się do zapłaty danej osobie (remitentowi) konkretnej kwoty w określonych miejscu i czasie. Cechą charakterystyczną weksla jest m.in. to, że jego posiadacz może przenosić prawa wynikające z tego dokumentu na inne osoby. Bon komercyjny – papier wartościowy, w którym emitent (bank, przedsiębiorstwo) potwierdza zaciągnięcie pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu wraz z należnymi odsetkami w określonym terminie Certyfikat depozytowy - dokument, w którym potwierdza się zdeponowanie danej sumy pieniężnej według określonej stopy procentowej i na określony czas. Akcept bankierski - zobowiązanie banku dłużnika do zapłacenia określonej kwoty pieniężnej bankowi wierzyciela. List zastawny Rodzaj instrumentu dłużnego emitowanego przez instytucje (towarzystwa) kredytowe. Listy zastawne są sprzedawane na rynku pieniężnym. Pieniądze pochodzące z ich sprzedaży są przeznaczane na finansowanie projektów inwestycyjnych o wysokich nakładach oraz dłuższym okresie realizacji. Dla nabywcy stanowią jeden z najpewniejszych instrumentów lokowania wolnych środków pieniężnych, gdyż ich zabezpieczeniem są aktywa banków (towarzystw kredytowych) hipotecznych oraz majątek powstały w wyniku inwestycji Kontrakty terminowe – instrument zobowiązujący strony kontraktu do kupna bądź sprzedaży instrumentu podstawowego w określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości, po określonej cenie. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje kontraktów terminowych — kontrakt futures (kontrakt standaryzowany, występujący na giełdzie, …) oraz kontrakt forward (kontrakt niestandaryzowany, występujący w obrocie poza giełdowym) Swap – kontrakt, który polega na zamianie przyszłych płatności stron kontraktu. Do najbardziej popularnych swapów należą:- swap procentowy - swap walutowy Swap procentowy polega na zamianie zobowiązań odsetkowych między stronami kontraktu, natomiast swap walutowy polega na zamianie przyszłych płatności z danej waluty na inną. Funkcje rynku pierwotnego: *alokacja kapitału do najbardziej efektywnych sektorów gospodarki, *zwiększenie możliwości rozwojowych podmiotów gospodarczych – dodatkowe kapitały umożliwiają podejmowanie nowych inwestycji, *zwiększenie konkurencji na rynku finansowym – możliwość wyboru źródła kapitału obniża koszt kapitału, *rozwój rynku papierów wartościowych – nowe emisje wpływają na pojawiania się nowych inwestorów, *lepsza ocena emitenta przeprowadzającego emisję – każda emisja wymaga przygotowania prospektu emisyjnego zawierającego szczegółowe informacje o emitencie. System bankowy - całość instytucji bankowych wraz z normami opisującymi ich wzajemne powiązania oraz relacje z otoczeniem. By mógł za istnieć system bankowego konieczny jest taki rozwój banków i rynków finansowych, który możliwe jest funkcjonowanie klarownych zasad struktury tego systemu. Banki komercyjne- są wyspecjalizowanymi instytucjami finansowymi trudniącymi się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między wszystkimi jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to gromadzenie środków pieniężnych, udzielenie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczą usługi klientowi masowemu. Usługi świadczone przez banki komercyjne są na gruncie prawa bankowego określane mianem czynności bankowych. Większość banków komercyjnych działających w Polsce są według prawa bankami polskimi zarejestrowanymi w naszym kraju, podlegającymi polskiemu nadzorowi bankowemu. Jest to wyraźnie zaznaczone w ich nazewnictwie np.: PKO Bank Polski S.A., Raiffeisen Bank Polska S.A. Bank centralny, naczelna instytucja systemu bankowego każdego kraju. Współczesna instytucja banku centralnego jest wynikiem ewolucji, która datuje się od założenia w 1694 Banku Anglii. Doprowadziła ona do zróżnicowania zakresu działania, uprawnień, stopnia autonomii, funkcji i narzędzi działania banków centralnych w różnych krajach. W naszym kraju jest Narodowy Bank Polski. NBP jest państwowym bankiem banków. Emituje on znaki pieniężne i udziela kredytów finansowych bankom oraz kształtuje makroekonomiczną politykę pieniężną. Polityka pieniężna i jej instrumenty. Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego. Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych banku centralnego. Rezerwa obowiązkowa Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności banków. Operacje kredytowodepozytowe W przypadku prowadzenia przez NBP podstawowych operacji otwartego rynku z 7dniowym terminem zapadalności może dochodzić do znacznych wahań najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą operacje kredytowodepozytowe, prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP. Funkcje ubezpieczeń Ubezpieczenia spełniają kilka istotnych z punktu widzenia gospodarki funkcji: ochrony ubezpieczeniowej, czyli ochrony przed skutkami niepomyślnych zdarzeń; kompensacyjną, która polega na wyrównaniu zakłóceń losowych w procesach społeczno - gospodarczych kraju; finansową polegająca na tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywane do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej. Patrymonium - terytorialna jednostka feudalna, państwo, w którym naczelną rolę opiekuna i dziedzicznego właściciela - władcy, odgrywa jedna osoba lub jej ród. Finanse publiczne, procesy związane z gromadzeniem, podziałem i wydatkowaniem środków pieniężnych, w oparciu o regulacje prawne, finansowaniem deficytu budżetowego i obsługą długu publicznego; także instytucjonalne ramy, w których dokonują się owe procesy. Funkcje finansów publicznych 1.f-cja redystrybucyjna polega na korygowaniu pierwotnego podziału dochodu narodowego ukształtowanego pod wpływem działania mechanizmu rynkowego. Jest ona bezpośrednio związana fcją alokacyjną, bo alokacja zasobów wymaga zgromadzenia dochodów, którymi państwo mogłoby dysponować realizując swoje podstawowe f-cje. W tym celu musi wykorzystując atrybuty władzy podejmować decyzje wymuszające wtórny podział dochodów społeczeństwa na rzecz tworzenia fund. publ., które służą finansowaniu wydatków sektora publ, i innych wydatków państwa. 2.f-cja alokacyjna polega na tym, że za pomocą środków publ. można zmieniać (alokować) rozmieszczenie czynników wytwórczych (dobra inwestycyjne, kapitału, pracy itp.) 3.f-cja stabilizacyjna związana z realizacją koncepcji Keysa, który uważał, że oprócz mechanizmu rynkowego elementem współdziałającym na funkcjonowanie gospodarki powinna być również polityka państwa, po to, aby nie dopuszczać do powstania kryzysu nadprodukcji, do inflacji, bezrobocia, deficytu. 4.f-cja fiskalna- ma na celu zaspokoić popyt państwa na pieniądze. popyt państwa na pieniądze jest popytem bieżącym- popytem związanym z finansowaniem niedoboru a zaspokajanie popytu związane jest udzieleniem państwu pożyczek (obligacje, bony skarbowe). 5.f-cja kontrolna- system kontroli: monitoruje, sprawdza i kontroluje sprawność rozdysponowania śr. pieniężnych z pkt widzenia celów, które będą służyły społeczeństwu 6.f-cja motywacyjna- za pomocą środków publicznych stwarzać motywację do tworzenia miejsc pracy, eksportu, kredyty preferencyjne, likwidowanie barier celnych. zasada zupełności budżetu - polega na zestawieniu w budżecie wszystkich a nie tylko wybranych dochodów i wydatków państwa. zasada jedności – oznacza, że istnieje tylko jeden dokument na całość dochodów i wydatków państwa (jedno zestawienie zwane budżetem). W ramach tej zasady rozróżnia się jedność formalną i materialną. ZASADY BUDŻETOWE zasada jawności – polega na tym, że społeczeństwo (obywatele) są zaznajomieni z budżetem jego treścią sposobem uchwalania oraz ze sprawowaniem nad nim kontroli. W praktyce oznacza to raczej prezentowanie dochodów i wydatków organom przedstawicielskim, różnym ciałom i organizacjom społecznym. zasada realności – postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych. zasada szczególności – oznacza, że w budżecie muszą być zawarte cele szczegółowe konkretne, a nie określone w sposób ogólny. zasada równowagi – jest to dążenie do tego, aby dochody były równe wydatkom, co w praktyce nie jest jednak nigdy osiągane (zawsze występuje nadwyżka lub deficyt budżetowy), a w każdym wypadku idealne zrównoważenie dochodów i wydatków jest stanem wyjątkowym zasada jasności – (przejrzystości) polega na takiej konstrukcji budżetu i na takim ujęciu dochodów i wydatków, który umożliwia prawidłowe planowanie i łatwość oceny przez parlament i opinie publiczną. Istota budżetu państwa oraz jego treść, Budżet jest rdzeniem finansów publicznych i nerwem Państwa. W strukturze jego dochodów i wydatków zawarty jest program rządzenia Państwem. Sporządzany jest on na rok.
