profilaktyka - Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie
advertisement
mgr Paulina Forma Pion profilaktyki ”Stowarzyszenia Nadzieja Rodzinie” NETOHOLIZM zagrożenie dla edukacji wspomaganej technologią informacyjną TEZY WYJŚCIOWE Świat wirtualny na dobre zagościł w wielu dziedzinach życia, również w nauczaniu. Współczesne społeczeństwo polskie to „społeczeństwo informacyjne”, dlatego warto, aby środowisko nauczycieli zaakceptowało w pełni fakt, iż dzisiejsza młodzież oraz oni jako kadra kształcąca muszą w pełni sprawnie nauczyć się czerpać z daru jakim jest technologia informacyjno – komunikacyjna. Komputer, Internet, Multimedialne programy edukacyjne - to doskonałe narzędzia dydaktyczne, zarówno ze względu na łatwość wyszukiwania informacji oraz możliwość wielorakiego ich zastosowania oraz wykorzystanie różnych mediów do zobrazowania interesujących nas tematów, ale również nośniki wielu zagrożeń młodego pokolenia. Mediatyzacja rodziny, w tym netoholizm – to dziś zagrożenie/ formy ryzyka kryzysu egzystencjalnego współczesnej rodziny polskiej WSPÓŁCZESNOŚĆ UMIEJĘTNOŚĆ KORZYSTANIA Z KOMPUTERA, INTERNETU ORAZ TECHNOLOGII INFORMATYCZNEJ TO PRZEPUSTKA DO AKTYWNEGO UCZESTNICTWA W WIĘKSZOŚCI SFER NASZEGO ŻYCIA MOŻLIWOŚCI: Środowisko zwane cyberprzestrzenią, powstałe w wyniku połączenia wielu sieci komputerowych, umożliwia nie tylko komunikację, czy nawiązywanie kontaktów towarzyskich, ale także organizowanie i prowadzenie biznesu, handel, marketing, transakcje finansowe. Poza tym, jest ono przede wszystkim nowym rynkiem informacji i wiedzy Dzisiejszy uczeń należy do pokolenia objętego procesem wprowadzania technologii informacyjno-komunikacyjnych do systemów edukacji na wszystkich poziomach. Dodatkowo rzeczywistość taka uwzględnienia również kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli Współcześnie większość krajów europejskich do swoich systemów edukacji wprowadza technologię informacyjno-komunikacyjną (ICT). Przedsięwzięcie to nosi popularnie nazwę „Program e-learning - kształcenie za pomocą mediów elektronicznych” . DZISIEJSZE MOŻLIWOŚCI UCZNIA W wielu współczesnych szkołach powstają projekty: np. Spotkania i nauka z komputerem, w ramach których opracowuje się i wydaje materiały edukacyjne zarówno dla uczniów jak i dla nauczycieli. Zasoby informacji we wszystkich dziedzinach nauczania stale powiększają się. Są one zamieszczone w postaci różnych nośników, nie tylko takich jak książki, czasopisma, ale dostępne są także na dyskietkach, płytach CD, taśmach filmowych, serwerach sieci komputerowych. To właśnie te cechy, tj. wielkość zasobów informacji oraz ich rozproszenie – powodują, że obecnie niezbędne jest posługiwanie się komputerem, a ogólnie – technologią informacyjną. Wykorzystanie nowoczesnych technologii w edukacji stanowi ponadto szansę odejścia od encyklopedyzmu, czyli od przekazywania przez nauczycieli i gromadzenia przez uczniów dużych zasobów informacji. Jednocześnie stwarza możliwość powstawania u dzieci i młodzieży mechanizmów poznawczych na bazie niewielkiego zasobu podstawowych informacji oraz wyrabiania umiejętności ciągłego kształcenia się i radzenia sobie z pojawiającymi się zasobami informacji. CZYM JEST TECHNOLOGIA INFORMACYJNA? Technologia informacyjna (TI) jest zespołem środków (czyli urządzeń, takich jak komputery, urządzenia zewnętrzne, sieci komputerowe) i narzędzi (czyli oprogramowań), jak również innych technologii (takich, jak np. telekomunikacja), które służą wszechstronnemu posługiwaniu się informacją. Technologia informacyjna obejmuje więc swoim zakresem m.in.: informację, komputery, informatykę i komunikację. Współczesna technologia informacyjna wyrosła na bazie zastosowań komputerów, a jej decydujące znaczenie dla życia społeczeństw upoważnia do zdefiniowania końca XX wieku jako ery informacji i jej technologii. Współczesny system edukacji ucznia powinien uwzględniać technologię informacyjną: – ze względu na znaczenie tej technologii w posługiwaniu się informacją, zadaniem szkoły powinno być stworzenie uczącym się możliwości pełnego poznania jej podstaw i zastosowań; – technologia ta dostarcza nowych metod i środków, dzięki którym jest możliwe odmiennej wzbogacone spojrzenie na dotychczas przekazywane treści w nauczaniu, a ponadto pojawiają się bardzo istotne dla kształcenia treści i umiejętności, których nie można realizować bez pomocy komputerów. W zawiązku z narastającym problemem netoholizmu I faktem iż 76% uczniów korzysta z Internetu w szkole, należy zwiększyć: BEZPIECZEŃSTWO W SZKOLE 1. Dobry kontakt z uczniem 2. Szczegółowa kontrola pracy ucznia na zajęciach z komputerem (by nie logowali się na niepożądane strony, nie ściągali gier, filmów itp.) Szkolna pracownia komputerowa powinna być tak przygotowana aby chronić uczniów przed niepożądanymi treściami w jak największym możliwym stopniu. W niektórych krajach wprowadzone zostały regulacje, zgodnie z którymi szkoły lub biblioteki nie mogą udostępniać uczniom Internetu jeśli nie zostały wprowadzone odpowiednie zabezpieczenia. 3. Zabezpieczenie komputerów i dostępu do niepożądanych stron www. w domu i szkole (większość programów zabezpieczających jest płatna gdyż opiera się na ciągłym znajdowaniu takich stron i wpisywaniu ich do rejestru) filtrowanie treści = np. Program DansGuardian Drugi rodzaj zagrożenia niosą ze sobą rozprzestrzeniające się wirusy. Najczęściej są one instalowane przez nieświadomego użytkownika razem z nową wersją gry skopiowanej z Internetu. 4. 5. Hospitacja zajęć informatycznych Otwartość szkoły na współpracę i inicjatywy innych organizacji, instytucji Czym jest INTERNET ? = sieć komputerowa + użytkownicy + zasoby to tzw. GLOBALNA SIEĆ Duża liczba komputerów wymieniających między sobą ciągi 0 i 1 Nowe narzędzie komunikowania się Źródło wiedzy Plac zabaw Wielki śmietnik (wg S. Lema) DZIECI W SIECI Zagrożenia w sieci – a zagrożenia dla edukacji Zgodnie z danymi Gemius i Programu www.bezpiecznyinternet.org, zorganizowanego przez Fundację Kidprotect.pl Dzieci w wieku 7-14 lat to ponad 11% polskich internautów W tej grupie jest po równo chłopców i dziewcząt Dziewczęta spędzają w sieci znacznie więcej czasu niż chłopcy 45% korzysta co najmniej raz dziennie, 34% kilka razy w tygodniu Średnio ok. 24h w tygodniu Co trzecie dziecko mieszka na wsi DZIECI W SIECI Zagrożenia w sieci – a zagrożenia dla edukacji 3 główne kategorie: „kultura i rozrywka”, „Nowe technologie” (82%, więcej niż dorośli, „Społeczności” (70%) Najpopularniejsze serwisy: – Gry.pl, – Maxior.pl, śmieszne filmy, extremalne filmiki, animacje, kreskówki ... – Fora.pl, darmowe fora dyskusyjne - załóż własne forum za darmo – GaduGadu.pl, - „MASKA” – ImageShack.us, m.in.tworzenie profilu – Youtube.com – m.in. oglądanie filmów video – Nasza klasa – niebezpieczeństwo nadużyć 70% dzieci gra online, 70% korzysta z serwisów społecznościowych, 46% bloguje (dziewczynki 4’15”,chłopcy 0’32”) 40% dzieci odwiedza serwisy erotyczne Mediappro – Interkl@sa 2006 Z sieci korzysta 96% uczniów 3% uczniów nigdy nie korzystało z sieci 27% uczniów nie ma dostępu do sieci w domu 56% uczniów ma w domu stałe łącze Dostęp do sieci w szkole: – – – – – 43,54% kilka razy w tygodniu 30,16% kilka razy w miesiącu 21,61% nigdy lub rzadko 1,45% codziennie 3,22% brak odpowiedzi Mediappro – Interkl@asa 2006 77% uczniów korzysta ze znanych portali Ponad 60% uczniów korzysta z komunikatorów internetowych Ponad 20 osób na listach kontaktów Najczęściej na listach komunikatorów internetowych są te same osoby co na listach w telefonach komórkowych Mediappro – Interkl@sa 2008 90% uczniów ma telefon komórkowy 48% to pre-paid, 26% na abonament (czyli wirtualny operator telefonii komórkowej) Możliwe jest doładowywanie kont telefonów komórkowych pre-paid przez Internet za pośrednictwem wielu serwisów z pominięciem tradycyjnych kartzdrapek. Wyspecjalizowane firmy dostarczają też aplikacji umożliwiających tańsze doładowanie konta przy użyciu drugiego telefonu komórkowego. 85% uczniów wysyła wiadomości SMS 9% uczniów łączy się z internetem przez telefon komórkowy 49% gra bardzo często w gry z CD 23% gra bardzo często w gry sieciowe 21% gra bardzo często w gry online 36% używa emaila 32% nigdy nie czatowało CBOS – październik 2004 Czy Pana/Pani dziecko korzysta z sieci? – – – 58% TAK 34% NIE 8% NIE WIEM Jak często Pana/Pani dziecko korzysta z sieci? – – – – – 33% codziennie 26% kilka razy w tygodniu 20% raz w tygodniu 10% kilka razy w miesiącu 9% rzadziej CBOS – październik 2004 Gdzie Pana/Pani dziecko korzysta z internetu: – – – – – – 76% w szkole 50% w domu 34% u znajomych, krewnych 27% w kawiarence 6% przez komórkę 5% inne CBOS październik 2004 W jakim celu Pana/Pani dziecko korzysta z Internetu? – – – – – – – – 79% Przygotowanie do lekcji 79% Szukanie ciekawych informacji z różnych dziedzin 57% Udział w grach 53% Słuchanie i ściąganie muzyki 47% Korzystanie z poczty elektronicznej 39% Udział w chat roomach 33% Ściąganie programów komputerowych 32% Oglądanie i ściąganie filmów Szkodliwe treści Internetu Szkodliwe treści – – – – – – Pornografia (dewiacje + uzależnienia) Pornografia dziecięca Przemoc (wyśmiewanie młodzieży, nauczycieli) Wulgarność Używki Hazard Rasizm i ksenofobia Są ogólnodostępne Nie są należycie zabezpieczone przed dziećmi Dzieci nie muszą ich szukać, by na nie trafić Ich udostępnianie nie jest ścigane Zagrożenia w sieci Pedofile w sieci Wymieniają się materiałami, kontaktami i doświadczeniami. Szukają ofiar (czaty, komunikatory, blogi, strony prowadzone przez dzieci). Często udają dzieci. Dążą do spotkania lub cyberseksu. Potrafią manipulować. Pedofilem może być każdy! Co to jest NETOHOLIZM? - nowe uzależnienie naszej generacji Netoholizm – czyli uzależnienie od Internetu – to objaw psychicznej choroby XXI wieku objawiającej się nagminnym i niczym nie usprawiedliwionym pociągiem do korzystania z zasobów Internetu. Dziś powszechność Internetu nikogo już nie dziwi, ale zdziwienie budzi np. padaczka komputerowa, netoholizm i jego skutki. Siecioholizm, netoholizm, netopatia lub IAD - te wszystkie terminy oznaczają uzależnienie, które zaburza normalne funkcjonowanie. Współcześnie niewiele jest rzetelnych materiałów badawczych, opisów i wytycznych diagnostycznych dotyczących IAD. Nie ma jednak wątpliwości, że taki problem społeczny istnieje. NETOHOLIZM wg W. Kostowskiego Profesor Wojciech Kostowski twierdzi, że netoholizm (siecioholizm) można zaliczyć do uzależnień behawioralnych, czyli tzw. zachowań przymusowych. Na podobnej zasadzie ludzie uzależniają się od hazardu czy zakupów. Profesor podkreśla, że działa tu typowy układ nagrody: określona czynność czy zachowanie kojarzy się z przyjemnością i działa na odpowiedni ośrodek w mózgu. NETOHOLIZM – rys historyczny Zaobserwowany na początku lat 90 XX wieku, ogarnia coraz więcej osób. Amerykańscy badacze szacują że ponad 5% wszystkich użytkowników sieci jest w pewien sposób od niej uzależnionych – czyli ponad 40 milionów osób nie może oderwać się od komputera W USA Internet Addiction Disorder (w skrócie IAD) od ponad 10 lat jest uznawany za uzależnienie W Niemczech już co dziesiąty nastolatek w wieku 11-14 lat cierpi na IAD. W Polsce został on wpisany na listę chorób psychicznych dopiero w 2004 roku. W Polsce pierwsi uzależnieni pojawili się około roku 1993. Uzależnienie internetowe (IAD Internet Addiction Disorder) Amerykańska psycholog dr Kimberly Young - jedna z pierwszych osób prowadzących badania nad uzależnieniem internetowym (IAD Internet Addiction Disorder) twierdzi, że uzależnienie od Internetu może być definiowane jako zaburzenie kontroli impulsów nie powodujące zatrucia. Uzależnienie od Internetu ma znaczący wpływ na pogorszenie w następujących sferach funkcjonowania człowieka: społecznej, zawodowej i psychologicznej. Podała także kryteria, z których 5 musi być spełnionych, aby można było powiedzieć o uzależnieniu. Dr Young twierdzi, że jeśli osoba, biorąc po uwagę okres ostatniego roku, odpowie na pięć z powyższych twierdzeń tak, to jest uzależniona od Internetu. Pytania diagnozujące kryteria diagnostyczne IAD wg. dr Kimberly Young: Czy czujesz się zaabsorbowany Internetem (myślisz o poprzednich, bądź następnych pobytach w sieci)? Czy czujesz potrzebę używania Internetu przez coraz dłuższe okresy czasu ? Czy wielokrotnie miałeś nieudane próby kontroli, ograniczenia czasu lub zaprzestania korzystania z Internetu? Czy czułeś się niespokojny, markotny, zirytowany, przygnębiony gdy próbowałeś ograniczać czas w Internecie lub zaprzestać korzystania z niego? Czy pozostajesz w sieci dłużej niż pierwotnie planowałeś? Czy ryzykujesz utratę ważnych relacji, prac, możliwości kariery lub nauki z powodu Internetu? Czy oszukałeś kogoś z rodziny bliskich lub terapeutów, aby ukryć narastający problem Internetu? Czy używasz Internetu jako sposobu na ucieczkę od problemów lub sposobu na pogorszony nastrój (uczucia bezradności, winy, lęku, depresji)? PODTYPY NETOHOLIZMU wg. dr K. Young Dr Kimberly Young wyróżnia pięć podtypów uzależnienia związanego z komputerem: erotomanię internetową (cyberseksual addiction), socjomanię internetową czyli uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych (cyberrelationship addiction), uzależnienie od sieci internetowej (net compulsions), przeciążenie informacyjne czyli przymus pobierania informacji (information overload), uzależnienie od komputera (computer addicion). uzależnienie od komputera – przymus siedzenia przed komputerem przeciążenie informacyjne – ciągłe poszukiwanie nowych informacji z wielu źródeł, uzależnienie od gier sieciowych – przymus ciągłego brania udziału w różnego rodzaju grach netowych, e-hazardu, robienia e-zakupów, uzależnienie od cyberkontaktów – kontakty via net stają się ważniejsze niż znajomości realne, co doprowadza do ich zerwania i izolacji, uzależnienie od cyberseksu – objawia się ciągłym szukaniem i oglądaniem stron erotycznych oraz/lub braniem udziału w czatach erotycznych, NETOHOLIZM na tle klasyfikacji ICD10 Jak rozpoznać NETOHOLIZM – NETOHOLIKA? Zespół uzależnienia od Internetu rozpoznać można, jeżeli co najmniej trzy lub więcej następujących objawów występowało łącznie przez co najmniej 1miesiąc, lub, jeżeli utrzymywało się krócej niż 1 miesiąc, występowało w sposób powtarzający się w okresie 12 miesięcy: 1. silne pragnienie lub poczucie przymusu powtarzania zachowania; 2. upośledzona zdolność kontroli nad zachowaniem związanym z użytkowaniem Internetu (powtarzanie zachowania przez dłuższy czas niż zamierzony, albo uporczywe pragnienie i nieskuteczność wysiłków zmniejszenia lub kontrolowania zachowania); 3. objawy stanu abstynencyjnego, pojawiające się w momencie przerwania czynności; 4. potwierdzenie tolerancji wobec działania Internetu, to jest konieczności przyjmowania istotnie wzrastających jego udziału w życiu codziennym, w celu osiągnięcia działania lub pożądanego efektu; 5. silne pochłonięcie sprawą powtarzania zachowań przejawiające się istotną zmianą dotychczasowych zamiłowań i zainteresowań, porzucaniem ich, albo przeznaczaniem większości czasu na działania konieczne do uzyskania zmienionego stanu świadomości, bądź uwolnienia od jego następstw; 6. uporczywe kontynuowanie zachowania, pomimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw. Testy on-line sprawdzające uzależnienie do Internetu: http://netaddiction.com/resources/internet_ad diction_test.htm (w języku angielskim) http://www.kidprotect.pl/uzaleznienie/?site=te st Czym charakteryzuje się „Zł@p@ny w sieć Podstawowe objawy to: potrzeba bycia w sieci i nawiązywanie lub kontynuowanie wirtualnych kontaktów towarzyskich, problemy ze skupieniem uwagi, utrata kontaktu z rzeczywistością, niekontrolowane wybuchy irytacji, agresji, brak kontroli w korzystaniu z Internetu, z złe samopoczucie w okresach pozbawionych kontaktu z Internetem, kłopoty z utrzymaniem równowagi, omamy i halucynacje, kłopoty z łaknieniem, nadmierna potliwość, drżenie rąk. Czym przyciąga OFERTA „Globalnej pajęczyny”? "Globalna Pajęczyna" oferuje swoim użytkownikom bardzo bogatą ofertę. Można błyskawicznie przesłać informację na dowolną odległość (e-mail), można poznawać nowych ludzi lub porozmawiać ze znajomymi (ICQ, IRC), zrobić zakupy nie ruszając się z domu skorzystać z nieprzebranego bogactwa wiadomości jakie znajdują się na tysiącach serwerów rozsianych po całym globie (WWW). Tendencje do bycia tzw. „Zł@p@nym w sieć” Nadmierne, bez ograniczeń korzystaniem z Internetu (nieprzespane noce). Według dr Kimberly Young, która od 1994 zajmuje się badaniem uzależnienia od informacji i sieci, przeciętny maniak ma około 30 lat (43 dla kobiet), jest po szkole średniej lub wyższej. Z kolei badania przeprowadzone przez Kathy Scherer wśród studentów Uniwersytetu Teksańskiego w Austin pokazały, że aż 1/3 ankietowanych miała problemy w nauce i życiu osobistym spowodowane nadmiernym korzystaniem z sieci. Najbardziej podatną grupą są jednak nastolatki, nieświadome konsekwencji długotrwałego surfowania po sieci. W skrajnych przypadkach netoholik jest w stanie spędzić w sieci nawet 18-30 godzin niemal bez przerw. Częstym jest fakt popadania na wirtualną schizofrenią przez nastoletnie dziewczynki. Jak wynika tak z badań przeprowadzonych przez jeden z amerykańskich ośrodków akademickich najmłodsze internautki bardzo często podszywają się pod cudze nazwiska i tym fikcyjnym postaciom nadają indywidualne cechy osobowe. Cyberholicy poprzez spędzanie wielu godzin przed komputerem, powodują wykształcenie odruchów identycznych jak np. u alkoholików – głód (myślenie o tym kiedy będzie możliwość wejścia na sieć) czy zwiększenie tolerancji organizmu (coraz dłuższe sesje, aby poczuć „że już wystarczy”). U odłączonych od sieci wzrasta agresja, poziom stresu, impulsywność. Takie osoby stają się wrogie wobec otoczenia i przejawiają zachowania depresyjne. Zdarzają się przypadki, że niektórzy spędzają przed komputerem nawet po 18-30 godzin non-stop. Jeden z bardziej znanych przypadków mówi o koreańskim nastolatku który grał w gry sieciowe ponad 86 godzin bez przerwy. Zmarł z wycieńczenia. Najczęstsze skutki niekontrolowanego i niewłaściwego użytkowania: CYBERPRZESTĘPCZOŚĆ Dzieci nie są tylko ofiarami, ale i sprawcami przestępstw Rodzaje cyberprzestępstw: – – – – Hacking, cracking Groźby karalne, nękanie (cyberbullying) Oszustwa, wyłudzenia Wywiad przestępczy ZA I PRZECIW Zestawiając wnioski znanych badaczy wpływu Internetu, czy innych massmediów na proces wychowania młodzieży można wyróżnić dwa zespołu: zwolenników oraz przeciwników. Chcąc uniknąć stronniczości w poglądach postaram się zrównoważyć szalę: CZY I JAK UŻYWAĆ INTERNET? ARGUMENTY PRZEMAWIAJĄCE „PRZECIW” wg literatury przedmiotu Lp. ARGUMENT „PRZECIW” 1. Możliwość częstego zetknięcia się z treściami nieodpowiednimi w stosunku do wieku odbiorcy 2. Łatwość napotkania i nawiązania kontaktu z osobami zagrażającymi bezpieczeństwu dziecka 3. Poddatność dzieci na uzależnienia od sieci 4. Brak wytworzonego własnego systemu wartości, działającego jako filtr oddzielający otrzymywane informacje 5. Formowanie i utrwalanie zachowań agresywnych, wulgarnych, często prezentowanych w Internecie, a które mogą być przeniesione później w rzeczywisty świat Nieprawidłowości użytkowania uzależnieniu od Internetu W psychologii uzależnień wymieniane są trzy sfery: SFERA ZIELONA W niej korzystanie z Internetu jest umiarkowane i nie ma symptomów uzależnienia SFERA POMARAŃCZOWA Osoby korzystające z Internetu dostrzegają symptomy zagrożenia, nabierają dystansu i racjonalnego sposobu korzystania z Internetu SFERA CZERWONA Jest ona równoznaczna z uzależnieniem, z tej sfery nie ma powrotu, konieczna jest profilaktyka, a nawet terapia, np. Można stwierdzić, iż Internet ze względu na coraz łatwiejszy dostęp i szybki jego czas oraz atrakcyjność takiej komunikacji i praktyczne zastosowanie wspomaga rozwój. Zwolennicy, którzy doceniają jego walory edukacyjne dążą do upowszechniania systemów utrudniających młodym odbiorcom, głównie niepełnoletnim i dzieciom dostęp do niektórych stron. ARGUMENTY PRZEMAWIAJĄCE „ZA” Lp. ARGUMENT „ZA” 1. Wymagania stawiane współczesnemu człowiekowi wynikające z tworzenia się społeczeństwa informacyjnego, a dotyczące umiejętności korzystania z nowych technologii1 2. Ułatwienie związane z łatwym i szybkim dostępem do zasobów informacyjnych zgromadzonych w sieci( encyklopedii, bibliotek, czasopism) 3. Umożliwienie stałego kontaktu z osobami, środowiskami oddalonymi ( fora, listy dyskusyjne) 4. Rozbudowa zasobów edukacyjnych dostępnych w sieci (kształcenie równoległe) 5. Możliwość autoprezentacji (tworzenie własnych stron WWW) Przygotowanie młodzieży do korzystania z zasobów edukacyjnych sieci jest jednym z elementów realizacji podstawowego celu sformułowanego w dokumencie KBN nt. Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce [1] SKUTKI NETOHOLIZMU U podstaw wszelkich uzależnień, bez względu na rodzaj uzależniającej substancji, leżą podobne przyczyny i mechanizmy, podobne są również objawy i fazy przebiegu choroby. Nałóg niesie ze sobą: wyniszczenie fizyczne i wyniszczenie psychiczne, czyniąc z człowieka niewolnika INTERNETU. Skutki mogą być destrukcyjne - powodując nieodwracalne zmiany somatyczne, a także powodować zaburzenia psychiczne, niekoniecznie związane z obsesją na punkcie pewnych zachowań. LECZENIE Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, najważniejsze jest uświadomienie sobie nałogu. „Mam na imię JAKUB i jestem siecioholikiem” – tak niedługo będą wyglądały w Polsce zajęcia dla cierpiących na IAD. Potem następuje długotrwała praca z psychologiem umożliwiająca powrót do realnego świata. Serwis www.netaddiction.com (niestety tylko po angielsku) zawiera wiele użytecznych materiałów na temat walki z siecioholizmem. Można tam również odnaleźć szybki i prosty test na to czy jest się uzależnionym. Każdy z nas powinien zadać sobie więc pytanie: Ile spędzamy dziennie godzin przed komputerem? LECZENIE NETOHOLIZMU Pierwszą klinikę prowadzącą terapię odwykową dla osób uzależnionych od Internetu otwarto w Pekinie. Liczbę uzależnionych w tym kraju ocenia się na ok. 5 milionów osób. Terapia w placówce trwa od 10-15 dni. Dla przeciętnych chińskich rodzin leczenie jest drogie. Jego koszt to ok. 50 dolarów dziennie. W Polsce ośrodek leczenia siecioholików działa już od 2004 roku. Placówkę prowadzi Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny "Karan" z Elbląga. Leczenie uzależnionych od Internetu będzie bezpłatne (terapię opłaca Fundusz Zdrowia). INNOWACYJNE PROPOZYCJE ROZWIĄZANIA JEDNĄ Z PROPOZYCJI JEST PROGRAM: „BEZPIECZNY INTERENT” Parlament Europejski, mając świadomość wagi problemu, zajął się tymi kwestiami i 16 grudnia 2008 r. przyjął na lata 2009-2013 program "Bezpieczny Internet". Na jego realizację przeznaczono 55 mln euro. W JAKI SPOSÓB BĘDZIE ZWIĘKSZANE BEZPIECZEŃSTWO W SIECI? Program ma na celu: 1. PO PIERWSZE: zwalczanie przestępczości internetowej oraz niwelowanie treści, które są niezgodne z prawem i promują m.in. pornografie, przemoc czy działania rasistowskie. W krajach UE utworzone zostaną punkty kontaktowe, w których będzie mona zgłaszać szkodliwe zachowania zaobserwowane w Internecie. Miejsca te będą otwierane po to, żeby zwiększyć świadomość społeczną na temat zagrożeń, dlatego nauczyciele i rodzice będą mogli tutaj otrzymać porady, jak bezpiecznie się poruszać w sieci, na co uważać. 2. PO DRUGIE: zwrócić uwagę na nowe zjawisko, które coraz bardziej przybiera na sile - netoholizm. Okazuje się, że na uzależnienie od Internetu narażonych jest od 5 do 10 proc. internautów. Programu "Bezpieczny Internet" a rola ośrodków terapii uzależnień? Ośrodki mogą starać się o dofinansowanie na rozszerzenie swojej oferty o programy leczenia netoholizmu. O środki z budżetu będą się też mogły ubiegać organizacje pozarządowe, stowarzyszenia i fundacje oraz firmy, tworzące gry. INNOWACYJNE PROPOZYCJE OGÓLNOPOLSKIE sieciaki.pl 1. Od 15 lutego 2005 roku na zaprojektowanej przez firmę Interactive Marketing Partner stronie Sieciaki.pl można pobrać aplikację Sieciak, której celem jest pomoc chronić dzieci przed niebezpieczeństwami grożącymi w Internecie. Projekt aplikacji Sieciak oraz całego serwisu Sieciaki.pl firma Interactive Marketing Partner wykonała w ramach prowadzonej przez Fundację Dzieci Niczyje edukacyjnej kampanii społecznej Dziecko w Sieci. Kampania ta ma na celu ochronę dzieci przed niebezpieczeństwami wiążącymi się z korzystania ze stron World Wide Web (na przykład tych zawierających treści pornograficzne lub pełne przemocy), oraz z niewłaściwym użyciem komunikatorów, czatów i poczty elektronicznej (chociażby przez rozmowy z obcymi osobami). Strona Sieciaki.pl została uruchomiona 8 lutego 2005, w Dniu Bezpiecznego Internetu (Safer Internet Day), obchodzonego w całej Unii Europejskiej i od początku wzbudziła duże zainteresowanie mediów i użytkowników Internetu. W zajęciach dotyczących bezpieczeństwa w Internecie, realizowanych na podstawie przygotowanych przez Fundację scenariuszy wzięło udział ponad piętnaście tysięcy dzieci. INNOWACYJNE PROPOZYCJE OGÓLNOPOLSKIE Fundacja Kidprotect.pl Istnieje od czerwca 2002 roku, jest organizacją non-for-profit Prowadzi hotline i monitoring sieci Szkoli nauczycieli, pedagogów, rodziców, dzieci, policjantów Pracuje z dorosłymi ofiarami Strony Fundacji: – – – – www.Kidprotect.pl www.StopPedofilom.pl www.BezpiecznyInternet.org www.Powrot.org Ważne strony LOKALNA PROFILAKTYKA – na przykładzie działań Stowarzyszenia „Nadzieja Rodzinie” Stowarzyszenie „Nadzieja Rodzinie”, powstało w 2000 roku z pragnienia niesienia skutecznej pomocy człowiekowi, w szczególności młodemu, jako współautor Regionalnego Systemu Diagnozy i Profilaktyki Uzależnień, w ramach współpracy z Kuratorium Oświaty, Uniwersytetem Humanistyczno – Przyrodniczym i Caritas Diecezji Kieleckiej oraz dzięki życzliwości wielu środowisk i partnerów stworzyło sieć inicjatyw składających się na całość systemu. Należą do nich m.in.: DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA RZECZ PRZECIWDZIAŁANIA NETOHOLIZMOWI PUNKTY INFORMACYJNE „RÓWNY START” – działające na terenie kieleckich szkół (od 1 lutego 2008 roku ) Założenia organizacyjne: * Punkt prowadzony jest przez jednego profilaktyka ze Stowarzyszenia „Nadzieja Rodzinie”, tj. osobę z wykształceniem wyższym pedagogicznym, posiadającą doświadczenie w pracy z młodzieżą, stale szkoloną i suprerwizowaną przez zespół nadzorujący pracę profilaktyków; * Oddelegowany profilaktyk jest do dyspozycji uczniów, rodziców i nauczycieli (zainteresowanych) w danej szkole 2 razy w tygodniu po 2 godziny; Programy profilaktyczne, wśród nich autorski warsztat profilaktyczny CYBERPRZSTRZEŃ Pogotowia mailowe, podobnie jak działające w ramach fundacji KIDPROTECT REGIONALNE PROPOZYCJE POMOCY UCZNIOM / RODZICOM / NAUCZYCIELOM Programy profilaktyczne, wśród nich autorski warsztat profilaktyczny CYBERPRZSTRZEŃ CYKL WARSZTATÓW PROFILAKTYCZNYCH Metoda interwencji profilaktycznej – to sposób na swoistego rodzaju anonimowość, jednocześnie propozycja działań skierowanych do kadry pedagogicznej Jej celem jest zapobieganie problemom, zagrożeniom związanym z nadmiernym, nieodpowiedzialnym korzystaniem z Internetu, podejmowaniem nieodpowiedzialnych decyzji (brak zachowań asertywnych), wchodzeniem w sytuacje konfliktowe. @ WARSZTAT PROFILAKTYCZNY WARSZTAT PROFILAKTYCZNY CYBERPRZESTRZEŃ (UZALEŻNIENIE ODKOMPUTERA I INTERNETU) Cele: · Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu mechanizmów uzależnienia od komputera i Internetu. · Kształtowanie umiejętności rozpoznawania sytuacji ryzykownych związanych z korzystaniem z Internetu. · Nabywanie umiejętności podejmowania odpowiedzialnych decyzji w zakresie korzystania z zasobów Internetu. · Zdobycie wiedzy na temat różnych form pomocy dla osób uzależnionych od komputera i Internetu. Treści programowe 1. Ćwiczenia integracyjne, wprowadzające w klimat zaufania. Przełamywanie onieśmielenia w kontakcie uczniowie – prowadzący. 2. Elementy wiedzy teoretycznej na temat sytuacji ryzykownych związanych z korzystaniem Internetu i gier komputerowych. 3. Radzenie sobie w sytuacjach podejmowania trudnych decyzji (zawieranie znajomości internetowych, kupowanie w Internecie, oferty składane przez osoby nieznajome…). 4. Uwrażliwienie młodych ludzi na problemy osób uzależnionych od komputera i Internetu. 5. Zwrócenie uwagi na aktywne formy spędzania czasu wolnego. 6. Formy pomocy osobom uzależnionym od komputera i Internetu. REALIZATORZY DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH: 4. 1. 2. Stowarzyszenie „Nadzieja Rodzinie” Komenda Wojewódzka Policji 3. Świętokrzyski Urząd Wojewódzki Szkoły z terenu miasta Kielc i województwa świętokrzyskiego TERAPIA (DZIAŁANIA MEDYCZNO – PSYCHOLOGICZNE, REHABILITACJA, READAPTACJA), Działania te mają miejsce w Poradni NZOZ „Nadzieja Rodzinie” Ad. 4 TERAPIA (DZIAŁANIA MEDYCZNO – PSYCHOLOGICZNE, REHABILITACJA, READAPTACJA) W ramach Poradni NZOZ „Nadzieja Rodzinie” działają: PORADNIA LECZENIA UZALEŻNIEŃ PORADNIA LECZENIA UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH PORADNIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO DZIENNY ODDZIAŁ TERAPII UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH OŚRODEK REHABILITACJI DLA OSÓB UZALEZNIONYCH OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH W PAŁĘGACH AD. 1. PROFILAKTYKA WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY Oferowane tematy warsztatów profilaktycznych dostosowane są do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, uczęszczających do szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. CYBERPRZESTRZEŃ (UZALEŻNIENIE OD INTERNETU I KOMPUTERA) KONTAKT HIV I AIDS – INTEGRACJA EDUKACJA, ODPOWIEDZIALNOŚĆ, TOLERANCJA więcej informacji na stronie http://www.profilaktyka.org.pl OFERTA WARSZTATÓW PROFILAKTYCZNYCH w ramach działań mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa w środowisku lokalnym, prowadzone są warsztaty z zakresu: RAZEM TWORZYMY GRUPĘ DOKUCZANIE MOJE CIAŁO – MOJA WARTOŚĆ NIE UCZCIE NAS PRZEMOCY JA TO JA TY WYBIERZ PROPOZYCJE POMOCY RODZICOM – w kontekście netoholizmu Internet to prawdziwa kopalnia wiedzy ale jednocześnie duży śmietnik, w którym możemy znaleźć pornografię, przemoc, narkotyki. Przed tym wszystkim chronisz swoje dziecko w realnym świecie. Troszczysz się o to co ogląda w telewizji, jakiej muzyki słucha, z kim się spotyka, jak spędza wolny czas. Często zapominamy jednak, że w Internecie roi się od niebezpieczeństw, a dostęp do nich może z łatwością mieć każde dziecko. Najgorsze jest to, że wielu dorosłych, którzy mają obowiązek chronić dzieci nie zdaje sobie sprawy z internetowych zagrożeń, jakie czyhają na ich pociechy. Częściowo wynika to z niewiedzy, częściowo z ignorancji. To jednak głównie postawa osób, które nie korzystają aktywnie z Internetu. Jeśli bowiem, masz do czynienia z Internetem na co dzień, wiesz jak łatwo trafić na różne szkodliwe treści. Nie trzeba ich nawet poszukiwać, same do nas trafiają. Docierają także do dzieci, które chłoną zarówno dobre jak i złe informacje. PORNOGRAFIA I INNE NIECENZURALNE TREŚCI Chyba najczęstszym niebezpieczeństwem kryjącym się w sieci, jest łatwość, z jaką dzieci mogą mieć kontakt z materiałami pornograficznymi. Dostęp dzieci do pornograficznych materiałów w realnym świecie jest utrudniony. Jednak w Internecie bez najmniejszego problemu mogą je znaleźć. Wystarczy kilka kliknięć myszką. Osoby zarabiające na takich treściach "dbają", by trafiały do jak największej liczby użytkowników Internetu. Dziecko może szukać materiałów do nauki czy też informacji o ulubionym piosenkarzu, a z dużym prawdopodobieństwem może trafić na stronę pornograficzną. Szczególnie bulwersująca jest pornografia dziecięca. W Polsce karane jest nie tylko utrwalanie, produkowanie, sprowadzanie i udostępnianie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej 15 lat, ale także samo ich posiadanie i przechowywanie. Niemal ciągle media donoszą o policyjnych akcjach związanych z pedofilią, zarówno za granicą jak i w Polsce. Jak widać problem ten w ostatnim czasie ma tendencję narastającą. Oprócz pornografii dzieci łatwo mogą natrafić na strony z przemocą, zdjęcia zmasakrowanych ofiar wypadków samochodowych, strony www i fora dyskusyjne z wulgarnym słownictwem, strony sekt czy też ugrupowań neonazistowskich propagujących przemoc i rasistowskie poglądy. PROPOZYCJE POMOCY RODZICOM – w kontekście NIEPEWNE INTERNETOWE ZNAJOMOŚCI netoholizmu Dzieci z reguły są ciekawe, ufne i chętne do zawierania znajomości za pośrednictwem Internetu. To stwarza kolejne zagrożenie. Z komunikatorów internetowych i czatów często korzystają pedofile podszywający się pod rówieśników dzieci. W ten sposób nawiązują znajomość, zdobywają zaufanie a w końcu proponują spotkanie w rzeczywistości. Jak wykazują badania, znaczna część dzieci nie informując rodziców spotyka się z nieznajomymi poznanymi przez Internet. Podobnie jak pedofile postępują również inni przestępcy, oszuści i podrywacze wynajdując swoje ofiary w sieci. Oczywiście osoba poznana przez Internet może okazać się uczciwym człowiekiem i zostać naszym najlepszym przyjacielem. Niemniej jednak do prawdziwych spotkań osób poznanych w Sieci należy podchodzić z najwyższą ostrożnością. W szczególności należy uświadamiać dzieci o stosowaniu ograniczonego zaufania w stosunku do innych internautów i zachowaniu najwyższej ostrożności w razie prośby o osobisty kontakt. W przypadku otrzymania przez dziecko niesympatycznych propozycji np. o treści seksualnej czy też gróźb możesz zgłosić ten fakt na Policję. Internet wbrew często spotykanym opiniom nie jest anonimowy i można wykryć konkretną osobę na podstawie adresu IP przydzielanego przez dostawcę Internetu. NIECHCIANA POCZTA Masz konto poczty elektronicznej? No jasne, co za pytanie... :) Na pewno jest więc Ci znane zjawisko Spamu, czyli niechcianej poczty. Dominują wśród nich reklamy produktów z branży erotycznej, tabletek na potencję, stron erotycznych, "łańcuszki" internetowe jak również wirusy komputerowe. Im aktywniej właściciel konta pocztowego korzysta z Internetu, im częściej podaje swój adres email podczas rejestracji na różnych stronach www, tym więcej otrzymuje niechcianych wiadomości. Przed polskim spamem można się bronić zgłaszając ten fakt dostawcy Internetu. W przypadku spamu z zagranicy skuteczne przeciwdziałanie może jednak okazać się znacznie trudniejsze. Należy uczulić dzieci, by nie odpowiadały na listy od nieznajomych osób i nie otwierały dołączonych załączników. Uświadom je, że najlepiej chronić swój adres email, uważając komu i gdzie go udostępniają. Warto również uaktywnić opcje filtrujące programu pocztowego lub stosować osobne programy filtrujące. Jednym z programów filtrujących pocztę email jest darmowy program SpamExperts Home, blokujący niechciane wiadomości przed odebraniem ich przez klienta poczty elektronicznej. Ten i inne programy antyspamowe znajdziesz np. w dziale download magazynu Chip. KONTRAKT BEZPIECZNEGO SERFOWANIA cz.1 1. 2. 3. 4. 5. 6. Umowa dotycząca korzystania z Internetu Chcę korzystać z naszego komputera i Internetu. Wiem, że istnieją pewne zasady dotyczące właściwego sposobu zachowywania się. Zgadzam się przestrzegać tych zasad, a moi rodzice zgadzają się pomagać mi w tym. Nie podam swojego nazwiska, adresu, numeru telefonu, szkoły ani nazwisk rodziców, ich adresów, numerów telefonów, ani żadnych innych danych, które mogą umożliw poznanie mojej osoby komuś kogo poznam w sieci Rozumiem, że niektórzy w Internecie udają, że są kimś kim naprawdę nie są. Opowiem rodzicom o wszystkich, których poznam w Internecie Nie będą kupować, ani zamawiać niczego w Internecie Nie będę wypełniać w sieci żadnych formularzy, wymagających podania danych personalnych dotyczących mnie lub rodziny bez zapytania najpierw rodziców o zgodę. Chodzi zarówno o formularze związane z udziałem w konkursach, jak i o rejestrowanie się w jakichś witrynach. Zawsze też sprawdzę, jakie zasady ochrony danych obowiązują w danej witrynie. Jeśli nie zapewniają, że moje dane będą chronione, nie przekażę im żadnych danych. Nie będę wdawać się w kłótnie i wojny w Internecie. Jeśli ktoś będzie próbował zacząć kłótnię ze mną, nie będę odpowiadać i powiadomię rodziców. Jeśli zobaczę coś, co mi się nie spodoba lub co sprawi, że poczuję się nieswojo, lub coś, o czym wiem, że rodzice nie pozwoliliby mi oglądać, kliknę na przycisk „wstecz” albo wyloguję się. KONTRAKT BEZPIECZNEGO SERFOWANIA cz.2 7. Jeśli spotkam w Internecie ludzi, którzy robią lub mówią do innych dzieci coś, czego mówić lub robić nie powinni, poinformuję rodziców. 8. Nie będę miał internetowych tajemnic przed rodzicami. 9. Jeśli ktoś przyśle mi obrazki, odsyłacze do stron, o których wiem, że nie powinienem do nich zaglądać, albo listy napisane wulgarnym językiem, powiem o tym rodzicom. 10. Jeśli ktoś poprosi mnie o zrobienie czegoś, czego nie powinienem robić, powiem o tym rodzicom. 11. Nie będę dzwonić do nikogo, kogo poznam w sieci, jeśli rodzice nie wyrażą na to zgody. 12. Nie spotkam się osobiście z nikim, kogo poznam w Internecie, jeśli moi rodzice nie wyrażą na to zgody. 13. Nie wyślę niczego do kogoś poznanego w Internecie, jeśli rodzice nie wyrażą na to zgody. 14. Jeśli ktoś poznany w sieci przyśle mi coś, powiem o tym rodzicom. 15. Nie będę posługiwać się materiałami znalezionymi w Internecie, udając, że są moje. 16. Nie będę mówić złych rzeczy o ludziach i będę przestrzegać zasad etyki. 17. Nie będę używać wulgarnych słów ani grozić nikomu, nawet w żartach. 18. Wiem, że rodzice chcą mieć pewność, że jestem bezpieczny, i obiecuję słuchać ich, gdy będą mi czegoś zakazywali. 19. Pomogę rodzicom dowiedzieć się czegoś więcej o komputerach i Internecie. 20. Będę dbać o bezpieczne używanie komputera i zawsze sprawdzę, czy nie ma wirusów na pożyczonych od kogoś dyskietkach lub w plikach ściąganych z Internetu. 21. Powiem rodzicom, jeśli zdarzy się coś złego, a oni obiecują, że nie wpadną w panikę w takiej sytuacji. Przyrzekam stosować się do tych zasad (podpis dziecka).………………………………… Przyrzekam pomóc mojemu dziecku w stosowaniu się do tych zasad i nie reagować paniką, jeśli zdarzy się coś złego w cyberprzestrzeni (podpisy rodziców) …………………………… PODSUMOWANIE Podsumowując rozważania na temat miejsca netoholizmu na tle zagrożeń współczesnej edukacji, warto zaznaczyć, iż w świecie Internetu i znaczenia tego medium dla rozwoju dzieci i młodzieży należy stwierdzić, iż Internet nie jest już sprawą wyboru, a koniecznością, jeśli poważnie myślimy o edukacji i planach życiowych młodego pokolenia powinniśmy zadbać o jednakowy bezpieczny dostęp do korzystania z nowych technologii. EFEKT FINALNY BEZPIECZNEGO KONTROLOWANEGO RÓWNEGO DOSTĘPU I UŻYTKOWANIA INTERNETU równe szanse edukacyjne Serdecznie dziękuję Państwu za uwagę.
