1. Rządy Ludwika XVI. Dlaczego doszło do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej? a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości Uczeń: • wie, że Francja przegrała w wojnie siedmioletniej, • wie, na czym polegał kryzys finansowy monarchii Burbonów, • wie, co to był stan trzeci, • zna strukturę społeczną monarchii w przeddzień rewolucji, • zna wpływ idei oświeceniowych na rozwój nastrojów rewolucyjnych. ii. b) Umiejętności Uczeń: • potrafi wyjaśnić termin ancien regime zarówno w znaczeniu historycznym (ustrój przedrewolucyjnej Francji), jak i książkowym (dawny ustrój, stary porządek, który został radykalnie zmieniony), • analizuje najważniejsze przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, • charakteryzuje społeczne i polityczne idee epoki oświecenia, stanowiące intelektualny fundament wydarzeń rewolucyjnych; dostrzega inspirujący związek pomiędzy rewolucją amerykańską a sytuacją wewnętrzną Francji, • charakteryzuje strukturę społeczną Francji w przededniu rewolucji, • dostrzega historyczną prawidłowość mówiącą, że każdy reżim, który decyduje się tylko na częściowe zreformowanie, w dalszej lub krótszej perspektywie doprowadza do swojego upadku. b. 2. Metoda i forma pracy Metoda poszukująco-problemowa: uczniowie analizują przyczyny buntów społecznych i rewolucji. Metoda podająca: nauczyciel przedstawia okoliczności, które doprowadziły do wybuchu rewolucji. W formie referatu: wybrany uczeń przedstawia idee oświecenia. c. 3. Środki dydaktyczne 1. Słownik języka polskiego. 2. Portret Ludwika XVI. d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie znanych im rewolucji. Pyta o znaczenie terminu rewolucja, a następnie przytacza jego definicję ze słownika języka polskiego. Uczniowie zastanawiają się nad głównymi przyczynami, które prowadzą do wybuchów społecznych przeciwko starym porządkom. ii. b) Faza realizacyjna Nauczyciel mówi o niepowodzeniach Francji na arenie międzynarodowej (niepomyślne rezultaty wojny siedmioletniej i wojny o sukcesję austriacką). Przypomina, że jednym z ważniejszych czynników legitymizujących władzę absolutną monarchy są sukcesy w polityce zagranicznej. Nauczyciel zarysowuje strukturę społeczną Francji w 2. połowie XVIII wieku. Mówi o podziale społeczeństwa na trzy stany i prosi uczniów o przypomnienie (lub próbę logicznego wywodu), jakie grupy społeczne wchodziły w skład poszczególnych stanów. Nauczyciel szczegółowo charakteryzuje stan trzeci. Objaśnia przyczyny wrzenia i napięć w jego ramach. Nauczyciel omawia trudną sytuację ekonomiczną monarchii Burbonów. Mówi o deficycie budżetowym Francji oraz o ekonomicznych przesłankach niezadowolenia społecznego. Podkreśla, że to właśnie brak chleba jest zazwyczaj główną przyczyną buntu społeczeństwa przeciwko władzy. Jeden z uczniów w krótkim referacie przedstawia społeczne i polityczne idee epoki oświecenia. Nauczyciel wspomina rewolucję amerykańską jako czynnik inspirujący francuskich buntowników. iii. c) Faza podsumowująca Uczniowie wymieniają i zapisują w punktach przyczyny, które doprowadziły do rewolucji. Nauczyciel opowiada o wydarzeniach, które bezpośrednio poprzedziły szturm Bastylii i wybuch Rewolucji Francuskiej. e. 5. Bibliografia 1. Davies N., Europa, przekł. E. Tabakowska, Znak, Kraków 1999. 2. Gaxotte P., Rewolucja Francuska, tł. J. Furuhielm, popr. i uzup. A. Zawilski, E. Kuczkowska, Arche, Gdańsk 2001. 3. Tocqueville A. de, Dawny ustrój i rewolucja, przeł. H. Szumańska-Grossowa, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 2005. 4. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. f. 6. Załączniki i. Zadanie domowe „[…] dla złych rządów momentem najbardziej niebezpiecznym bywa na ogół ten, w którym ten rząd zabiera się za reformę” (A. de Tocqueville). Jak rozumiesz powyższy cytat? Wymień najważniejsze, Twoim zdaniem, przyczyny prowadzące do buntów społecznych przeciwko starym porządkom. Przygotuj na ten temat wypowiedź ustną. g. 7. Czas trwania lekcji 45 minut h. 8. Uwagi do scenariusza Lekcja stawia sobie za cel wyjaśnienie, dlaczego właśnie we Francji doszło do buntu społecznego, który nie tylko obalił monarchię Burbonów, ale w niepośledni sposób wpłynął na losy całego kontynentu.