1. Rządy Ludwika XVI. Dlaczego doszło do wybuchu

1. Rządy Ludwika XVI. Dlaczego doszło do wybuchu
Wielkiej Rewolucji Francuskiej?
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Uczeń:

wie, że Francja przegrała w wojnie siedmioletniej,

wie, na czym polegał kryzys finansowy monarchii Burbonów,

wie, co to był stan trzeci,

zna strukturę społeczną monarchii w przeddzień rewolucji,

zna wpływ idei oświeceniowych na rozwój nastrojów rewolucyjnych.
ii. b) Umiejętności
Uczeń:

potrafi wyjaśnić termin ancien regime zarówno w znaczeniu historycznym (ustrój
przedrewolucyjnej Francji), jak i książkowym (dawny ustrój, stary porządek, który
został radykalnie zmieniony),

analizuje najważniejsze przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej,

charakteryzuje społeczne i polityczne idee epoki oświecenia, stanowiące intelektualny
fundament wydarzeń rewolucyjnych; dostrzega inspirujący związek pomiędzy
rewolucją amerykańską a sytuacją wewnętrzną Francji,

charakteryzuje strukturę społeczną Francji w przededniu rewolucji,

dostrzega historyczną prawidłowość mówiącą, że każdy reżim, który decyduje się
tylko na częściowe zreformowanie, w dalszej lub krótszej perspektywie doprowadza
do swojego upadku.
b. 2. Metoda i forma pracy
Metoda poszukująco-problemowa: uczniowie analizują przyczyny buntów społecznych
i rewolucji.
Metoda podająca: nauczyciel przedstawia okoliczności, które doprowadziły do wybuchu
rewolucji.
W formie referatu: wybrany uczeń przedstawia idee oświecenia.
c. 3. Środki dydaktyczne
1. Słownik języka polskiego.
2. Portret Ludwika XVI.
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie znanych im rewolucji. Pyta o znaczenie terminu
rewolucja, a następnie przytacza jego definicję ze słownika języka polskiego. Uczniowie
zastanawiają się nad głównymi przyczynami, które prowadzą do wybuchów społecznych
przeciwko starym porządkom.
ii. b) Faza realizacyjna
Nauczyciel mówi o niepowodzeniach Francji na arenie międzynarodowej (niepomyślne
rezultaty wojny siedmioletniej i wojny o sukcesję austriacką). Przypomina, że jednym
z ważniejszych czynników legitymizujących władzę absolutną monarchy są sukcesy
w polityce zagranicznej.
Nauczyciel zarysowuje strukturę społeczną Francji w 2. połowie XVIII wieku. Mówi
o podziale społeczeństwa na trzy stany i prosi uczniów o przypomnienie (lub próbę
logicznego wywodu), jakie grupy społeczne wchodziły w skład poszczególnych stanów.
Nauczyciel szczegółowo charakteryzuje stan trzeci. Objaśnia przyczyny wrzenia i napięć
w jego ramach.
Nauczyciel omawia trudną sytuację ekonomiczną monarchii Burbonów. Mówi o deficycie
budżetowym Francji oraz o ekonomicznych przesłankach niezadowolenia społecznego.
Podkreśla, że to właśnie brak chleba jest zazwyczaj główną przyczyną buntu społeczeństwa
przeciwko władzy.
Jeden z uczniów w krótkim referacie przedstawia społeczne i polityczne idee epoki
oświecenia. Nauczyciel wspomina rewolucję amerykańską jako czynnik inspirujący
francuskich buntowników.
iii. c) Faza podsumowująca
Uczniowie wymieniają i zapisują w punktach przyczyny, które doprowadziły do rewolucji.
Nauczyciel opowiada o wydarzeniach, które bezpośrednio poprzedziły szturm Bastylii
i wybuch Rewolucji Francuskiej.
e. 5. Bibliografia
1. Davies N., Europa, przekł. E. Tabakowska, Znak, Kraków 1999.
2. Gaxotte P., Rewolucja Francuska, tł. J. Furuhielm, popr. i uzup. A. Zawilski,
E. Kuczkowska, Arche, Gdańsk 2001.
3. Tocqueville A. de, Dawny ustrój i rewolucja, przeł. H. Szumańska-Grossowa,
Fundacja „Aletheia”, Warszawa 2005.
4. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2003.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
„[…] dla złych rządów momentem najbardziej niebezpiecznym bywa na ogół ten, w którym
ten rząd zabiera się za reformę” (A. de Tocqueville). Jak rozumiesz powyższy cytat? Wymień
najważniejsze, Twoim zdaniem, przyczyny prowadzące do buntów społecznych przeciwko
starym porządkom. Przygotuj na ten temat wypowiedź ustną.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Lekcja stawia sobie za cel wyjaśnienie, dlaczego właśnie we Francji doszło do buntu
społecznego, który nie tylko obalił monarchię Burbonów, ale w niepośledni sposób wpłynął
na losy całego kontynentu.