Teoria i filozofia prawa _Z

WyŜsza Szkoła
Administracji i Zarządzania
w Przemyślu
Zamiejscowy Wydział
Administracyjno-Prawny
w Rzeszowie
SYLABUS
1.
Kierunek, „PRAWO”
2.
Nazwa przedmiotu, TEORIA I FILOZOFIA PRAWA
3.
Rok studiów: V
4.
Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne
Semestr: IX
Wymagane zaliczenie przedmiotów, „Wstęp do prawoznawstwa”, „Nauka o państwie i polityce”
Stacjonarne
Niestacjonarne
5.
Liczba godzin,
60 godzin
48 godzin
6.
Wykład,
30 godzin
24 godziny
7.
Ćwiczenia,
30 godzin
24 godziny
8.
Punkty ECTS,
6 punktów
6 punktów
9.
ZałoŜenia i cele przedmiotu
Celem przedmiotu jest zapoznanie słuchaczy z podstawowymi problemami filozofii i teorii prawa.
Studenci, zapoznani juŜ z materiałem dogmatycznych nauk prawnych, uzyskują syntetyczne przedstawienie
róŜnych teoretycznych problemów prawoznawstwa. Sposób rozstrzygania owych zagadnień jest uwarunkowany
przez aprobowane, najczęściej aksjologiczne załoŜenia filozoficzne. Wynika z tego konieczność wykazania tych
załoŜeń i ich roli oraz znajomości najwaŜniejszych kierunków myśli w filozofii prawa. Tej problematyce
poświecona jest pierwsza - doktrynalna część wykładu. Zaakcentowane w niej zostaną koncepcje dotyczące
istoty prawa, prawnonaturalne, z uwzględnieniem zagadnienia sprawiedliwości i koncepcji praw człowieka,
pozytywizm prawniczy, koncepcje trzeciej drogi, postmodernizm i koncepcja H. Kelsena.
Z relacji prawo-państwo wynika potrzeba odróŜnienia prawa od innych reguł społecznych (prawo a
zwyczaj, problematyka relacji prawa i moralności) oraz potrzeba omówienia zagadnienia sprawiedliwości w
prawie. Istotny jest wpływ tych czynników na tworzenie prawa, kryteriów jego obowiązywania, stosowania i
wykładni prawa. Zagadnienia teorii tworzenia prawa są przedmiotem drugiej części wykładu, trzecia zaś
dotyczy teorii stosowania prawa. Słuchacze zostają zaznajomieni przede wszystkim z aksjologią procesu
stosowania prawa i typami stosowania prawa a takŜe róŜnymi koncepcjami wykładni prawa, dzięki czemu mają
posiąść umiejętność dokonywania aktów wykładni i uzasadniania konkluzji interpretacyjnych.
10.
Metody dydaktyczne
Wykład i ćwiczenia
11.
Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
Egzamin. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie na podstawie uzyskanych pozytywnych
ocen z kolokwiów.
12.
Lp.
I
Treści programowe
Liczba godzin
stacjonarne
wykład
ćwiczenia
Tematyka zajęć
I. Część doktrynalna.
Prawnonaturalne ujęcie prawa i jego współczesne
kontynuacje, zagadnienie sprawiedliwości w
prawie, koncepcje praw człowieka.
Pozytywizm prawniczy ( H. Hart i jego
kontynuatorzy), koncepcje trzeciej drogi (dyskurs
prawniczy, retoryka prawnicza, hermeneutyka,
współczesne teorie interpretacji prawa),
postmodernizm.
Czysta teoria prawa H. Kelsena. Koncepcja
Liczba godzin
niestacjonarne
wykład
ćwiczenia
10
10
8
8
14
14
10
10
8
8
6
6
systemowa prawa Luhmanna i Teubnera.
II
III
Teoria normy prawnej,
- norma prawna jako wypowiedź językowa
- norma prawna a przepis prawny i akt
normatywny.
II. Teoria tworzenia prawa.
Koncepcje dotyczące procesów prawotwórczych,
koncepcje polityki prawa.
Formy tworzenia prawa.
Teoria źródeł prawa.
Prawo a inne systemy normatywne.
Zagadnienia organizacji procesów prawotwórczych
Teoria racjonalnego tworzenia prawa, tworzenie
prawa jako proces decyzyjny.
Technika prawotwórcza.
III. Teoria stosowania prawa.
Doktrynalne ujęcie interpretacji prawa.
Aksjologia procesów stosowania prawa, typy
stosowania prawa (sądowy i kierowniczy),
Decyzyjne ujęcie procesu stosowania prawa.
Problematyka wykładni prawa.
Teorie wykładni prawa.
Podział wykładni prawa (ze względu na podmiot,
metodę i wynik).
Osobliwości stosowania prawa międzynarodowego
i prawa Wspólnot Europejskich.
Precedens prawotwórczy.
13.
Literatura podstawowa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Opałek K., Wróblewski J., Prawo. Metodologia. Filozofia. Teoria prawa, Warszawa 1991,
Stelmach J., BroŜek B., Metody prawnicze, Zakamycze 2004,
Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1998,
Stelmach J., Norma podstawowa,[w,] J. Stelmach, Szkice z filozofii prawa, Kraków 2001,
Stelmach J., Współczesna filozofia interpretacji prawniczej, Kraków 1995,
Teubner G., Sprawiedliwość alienująca, “Ius et Lex” 2002, nr 1,
Wronkowska S, Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001,
Wronkowska S. Zieliński, M. (red.), Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, Poznań 1990,
Zieliński M., Współczesne problemy wykładni prawa, „Państwo i Prawo” 1996, z. 8-9,
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, Reguły, Wskazówki, Warszawa 2002,
Ziembiński Z., O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury, Poznań 1993,
Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992,
Ziembiński Z., Podstawowe problemy prawoznawstwa, Warszawa 1980,
Ziembiński Z., Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne, Warszawa, 1996,
Zirk-Sadowski M., Pozytywizm prawniczy a filozoficzna opozycja podmiotu i przedmiotu poznania, [w:]
J. Stelmach (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2001, s.83 i n.,
Zirk-Sadowski M., Wprowadzenie do filozofii prawa, Zakamycze 2000.
16.
14.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Literatura uzupełniająca
Hart H.L.A., Rawls o wolności i jej priorytecie [w:] H.L.A. Hart, Eseje z filozofii prawa, Warszawa 2001,
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999,
Morawski L., Spór o pojęcie państwa prawnego, Państwo i Prawo 1994, z.4,
Rabault H. Granice wykładni sędziowskiej, Warszawa1997,
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994,.
Smolak M., Uzasadnianie sądowe jako argumentacja z moralności politycznej. O legitymizacji władzy
sędziowskiej, Zakamycze 2003,
15.
Nazwisko osoby prowadzącej zajęcia na studiach stacjonarnych
- wykład: dr hab. A. PieniąŜek
- ćwiczenia: dr D. Ferenc-Kopeć
16.
Nazwisko osoby prowadzącej zajęcia na studiach niestacjonarnych
- wykład: dr hab. A. Korybski
- ćwiczenia: dr D. Ferenc-Kopeć