Streszczenie

Streszczenie
STATYSTYCZNY OBRAZ
RYNKU FINANSOWEGO W CZASIE ŚWIATOWEGO KRYZYSU
Kryzys finansowy, który rozpoczął się w połowie 2007 r. od załamania amerykańskiego
rynku kredytów hipotecznych często porównywano do Wielkiej Depresji z lat 1929-1933. W istocie
podobieństwo to wydaje się niewielkie. Ogromny przyrost aktywów finansowych w skali globalnej,
miał nie tyle związek ze spekulacjami na rynku papierów wartościowych, ile z wysoką zdolnością
instytucji monetarnych do kreacji pieniądza kredytowego, po uwolnieniu amerykańskiego dolara –
głównej waluty rezerwowej – od złotego parytetu. Bezpośrednią przyczyną destabilizacji rynków
finansowych była emisja produktów sekurytyzowanych z wbudowanymi instrumentami
pochodnymi, szczególnie wysoka w Stanach Zjednoczonych. Część tych produktów zawierała
elementy zabezpieczające trudne do wyegzekwowania, bądź już stracone wierzytelności
hipoteczne. Udział instrumentów sekurytyzowanych w aktywach finansowych ogołem kształtował
sie poniżej 2%, lecz wśród nich były trudne do identyfikacji „toksyczne” aktywa. Po bankructwie
Lehman Brothers, obawa przed zarażeniem tymi produktami wzrosła, bowiem działające
w ponadnarodowej skali instytucje finansowe zrozumiały, że organa państwa nie będą
interweniować w każdym przypadku zagrożenia upadłością. W tych okolicznościach wzrost awersji
do ryzyka przerodził się w kryzys zaufania banków względem siebie i swych kontrahentów,.
Przejawiało się to gwałtownym wzrostem ceny pieniadza, silnym ograniczeniem akcji kredytowej,
wyprzedażą aktywów finansowych, wywołującą gwałtowne spadki ich cen, odpływem kapitału
z rynków wschodzących i zawirowaniami na rynkach walutowych. Utrudnienia w dostępie do
zasilania finansowego pogorszyły pesymistycne nastroje inwestorów w przemysle i budownictwie,
czego skutkiem było załamanie wzrostu gospodarczego, najpierw w Stanach Zjednoczonych, potem
w większości krajów rozwijających się i rynków wschodzących, a następnie w strefie euro.
Polski sektor finansowy, nie poniósł bezpośrednio strat w okresie destabilizacji rynków
światowych, nie stał się ofiarą drenażu kapitału, jednak w 2009 r. napływ zagranicznych inwestycji
bezpośrednich uległ znacznej redukcji. Komisja Nadzoru Finansowego, licząc się z potencjalnymi
zagrożeniami płynności i bezpieczeństwa działalności instytucji finansowych, zaleciła im
zaostrzenie norm ostrożnościowych. W warunkach spowolnienia wzrostu polskiej gospodarki, które
wywołała recesja u naszych głównych partnerów handlowych, popyt na kredyt ze strony
wiarygodnych klientów zmniejszył się, a niewiarygodnymi nie były zainteresowane podmioty
sektora finansowego. Przedsiębiorstwa o dobrym standingu finansowym częściej korzystały
bowiem z alternatywnych źródeł pozyskania kapitału, zaś gospodarstwa domowe – ze względu na
pogorszenie sytuacji na rynku pracy, obserwowane od początku 2009 r. – zmniejszyły efektywny
popyt na produkty bankowe. W innych segmentach rynku finansowego nie nastąpiły istotne
zmiany, za wyjątkiem ubezpieczeń na życie, które stały się dla wielu osób atrakcyjną formą
lokowania oszczędności. Ograniczenie zasilania utworzonych w naszym kraju filii zagranicznych
instytucji finansowych, spowolniło rozwój podmiotów rynku finansowego i obniżyło stopę zwrotu
z kapitału. Była ona jednak nadal wysoka w porównaniu z rentownością przedsiębiorstw
funkcjonujacych w sferze realnej polskiej gospodarki narodowej.