Rynki wschodzące: slalom między zagrożeniami. BREXIT
advertisement
Panel dyskusyjny Rynki wschodzące: slalom między zagrożeniami. BREXIT, pułapka średniego dochodu, wyzwania demograficzne • • • Pułapka średniego dochodu a konkurencyjność rynków wschodzących – obecnie i w perspektywie 10 lat. Wyzwania demograficzne - jak zmiany społeczne wpływają na perspektywy rynków wschodzących. BREXIT i jego wpływ na przyszłość Europy oraz perspektywy rozwoju środkowoeuropejskich emerging markets. Od momentu rozpowszechnienia przez Goldman Sachs w 2001 r. terminu BRIC rynki wschodzące są wielką nadzieją gospodarki światowej. Brazylia, Rosja, Indie i Chiny miały do połowy XXI wieku stać się potęgami światowymi, torując drogę innym regionalnym „tygrysom” w Afryce, Azji i Europie wschodniej. Ich dwucyfrowy wzrost gospodarczy i dynamika zmian rynkowych wydawały się przesądzać nie tylko o możliwej szybkiej konwergencji z gospodarkami zachodnimi, ale i detronizacji rozwiniętych gospodarek, głównie w Europie zachodniej. Zjawisku BRIC towarzyszyły zmiany w układzie sił światowych: koniec świata jednobiegunowego pod przywództwem USA i postępująca marginalizacja Europy. Od pierwszego nieformalnego spotkania ministrów spraw zagranicznych państw grupy BRIC w 2006 r. wschodzące gospodarki miały także trwale zmienić politykę międzynarodową. Tak jak rozszerzenie UE w 2004 r. zmieniło reguły gry politycznej i gospodarczej w Europie zachodniej. Dzisiaj większość „tygrysów” staje przed podwójnym wyzwaniem: znalezienia nowych motorów wzrostu oraz przemyślenia swoich modeli rozwoju społeczno-gospodarczego. Ich problemy mają więc podobny charakter do wyzwań dla gospodarek rozwiniętych. Przy wszystkich różnicach między rynkami wschodzącymi mają one kilka wspólnych cech: • słabą innowacyjność, • niską jakość administracji i usług publicznych, • słabość kształcenia, • brak lub niewielka obecność w dyskursie politycznym tematów zorientowanych przyszłościowo, • brak zaufania obywateli do państwa, • traktowanie kwestii środowiskowych jako niezwiązanych lub przeszkadzających rozwojowi gospodarczemu. Pułapka średniego dochodu a konkurencyjność rynków wschodzących – obecnie i w perspektywie 10 lat. Kryzys gospodarczy w USA i Europie okazał się początkiem kłopotów rynków wschodzących. Od 2012/13 r. napędzany tanim pieniądzem wzrost gospodarczy na świecie wyhamował, uderzając w różnym stopniu i różnym tempie w gospodarki wschodzące. Kłopoty państw BRIC okazały się podobne do tych, które przeżywały przegrzane gospodarki Irlandii czy państw bałtyckich. W przeciwieństwie jednak do członków UE, Chiny, Rosja, Indie i Brazylia okazały się niezdolne do szybkich i skutecznych reform. Dotychczasowym paliwem wzrostu „tygrysów” były przede wszystkim albo wysokie ceny surowców (np. Rosja, Zatoka Perska, Brazylia, Wenezuela), albo skala i potencjał młodych i chłonnych rynków, oferujących tanią siłę roboczą (Indie, Polska, Rumunia), wspomagane dostępem do taniego kapitału. Osobnym problemem są Chiny, których model społecznogospodarczy opiera się na rozwoju produkcji przeznaczonej na eksport, opartej o tanią siłę roboczą i gigantyczne inwestycje infrastrukturalne państwa. Kluczową kwestią w tym kontekście wydaje się dalszy kierunek przeobrażeń tych państw – jak mogłyby przekształcić się w wysokorozwinięte gospodarki oparte na wiedzy. Niezbędna jest tu inteligentne wspieranie innowacji, między innymi poprzez sprawnie działającą rozumiejącą współczesne wyzwania administrację publiczną. Czynnikami sprzyjającymi w tym zakresie, na który decydujący wpływ ma adekwatna polityka państwa jest niski dług finansów publicznych, odpowiednia infrastruktura oraz przemyślana strategia dla szkolnictwa wyższego. Pytania do dyskusji: • Jakie działania są skuteczne i czy są uniwersalne recepty na uniknięcie tego zjawiska? • Polska - co sprzyja rozwojowi tego zjawiska, a co może go powstrzymać? • Przypadek południowoamerykański (Brazylia) oraz dalekowschodni (Korea Południowa). Diagnoza, co zadziałało, a co zawiodło. Wyzwania demograficzne - jak zmiany społeczne wpływają na perspektywy rynków wschodzących. Jednym z niedoszacowanych czynników rozwoju rynków wchodzących wydają się kwestie społeczne. Rozpoznanie zmiany społecznej oraz zdolność rządów do adaptacji instytucji i prawa do zmieniającego się otoczenia rynkowego w obszarze zmian demograficznych jest tymczasem kwestią fundamentalną. Obejmuje ona z jednej strony postępujące wraz z bogaceniem się obywateli starzenie się społeczeństwa, a z drugiej utrzymujące się a nawet pogłębiające wraz z rozwojem gospodarczym nierówności społeczne. W obliczu wyzwań demograficznych newralgiczną kwestią staje się kształt systemów emerytalnych oraz kwestia stałego dopływu pracowników w wieku produkcyjnym do gospodarki. Znalezienie złotego środka w tej układance wydaje się być kluczowe dla zachowania równowagi gospodarczej. Problem starzejącego się społeczeństwa nie dotyka bowiem jedynie krajów najbardziej rozwiniętych. Jest on także wspólnym problemem tych, którzy zmagają się z pułapką średniego dochodu i stanowi dodatkowe obciążenie na drodze do dołączenia do elitarnego grona krajów bogatych. Druga strona medalu to imigracja zarobkowa i aktualne wstrząsy społeczne obserwowane w Europie i na Bliskim Wschodzie. Naturalny wydaje się fakt, że nie powinny one prowadzić do całkowitego zamknięcia się krajów europejskich na dopływ młodej siły roboczej. Ważne jest znalezienie status quo, by wspierając gospodarkę i jej zdolności produkcyjne uniknąć niepokojów społecznych. One zaś wraz z coraz donośniej podnoszonym tematem nierówności społecznych stają się również paliwem dla różnego rodzaju ruchów populistycznych, które mogą gruntownie przeobrazić polityczny krajobraz Starego Kontynentu. Stają się zatem paląca kwestią, którą należy adekwatnie zaadresować. Pytania do dyskusji: • Jak należy przemodelować kształt systemów emerytalnych, by były w stanie udźwignąć koszt starzejącego się społeczeństwa? • Jaki model postępowania względem imigracji socjalnej i zarobkowej należy przyjąć, by wspierał on rozwój gospodarek? • Jak powinna wyglądać skuteczna polityka prorodzinna? • Czy mamy aktualnie do czynienia z narastającym problemem nierówności społecznych? W jaki sposób należy do niego podejść i czy wysoki poziom redystrybucji i progresji podatkowej jest tu rozwiązaniem? BREXIT i jego wpływ na przyszłość Europy oraz perspektywy rozwoju środkowoeuropejskich emerging markets. 23 czerwca br. w powszechnym referendum większość społeczeństwa brytyjskiego zdecydowała o wystąpieniu kraju ze struktur Unii Europejskiej. Mimo, że władze polityczne Wielkiej Brytanii opieszale działają w kwestii formalnego przeprowadzenia tego procesu, jest to kwestia, która istotnie wpłynie na kształt Europy. Aktualnie Stary Kontynent zmaga się z nieprzezwyciężonym nadal kryzysem finansowym w strefie euro, tlącym się kryzys politycznym i instytucji UE obarczonym dodatkowo właśnie Brexitem oraz falą migracji z południa. Brexit może gruntownie przeobrazić relacje handlowe w Europie a także globalną układankę rynków finansowych. Zapowiada się potencjalny spadek znaczenia londyńskiego City na rzecz ośrodków finansowych na kontynencie (Frankfurt, Paryż). Ponadto kluczowy znak zapytania to wpływ Brexitu na problem imigracji zarobkowej dodatkowo wzmocniony napływem bliskowschodnich uchodźców. Pytania do dyskusji: • • • Jak Brexit wpłynie na rynek globalnych usług finansowych? Ocena szans dla Polski i GPW w tym kontekście. W jaki sposób Brexit przełoży się na 4 swobody unijne: przepływu towarów, usług, kapitału i osób i jak to wpłynie na polski rynek pracy i na wymianę handlową Europy z Wielką Brytanią? Wpływ Brexitu na koniunkturę gospodarczą na świecie, w Europie, i w Polsce. Czy główne kierunki przepływu kapitału na świecie ulegną zmianie i co to oznacza dla rynków wschodzących? Czy zwiększy ryzyko inwestycyjne w naszej części Europy i będzie sprzyjać odpływowi kapitału i bezpośrednich inwestycji zagranicznych z Europy Środkowo-Wschodniej?
