wychowanie dzieci bez kar fizycznych jak budować świadomość i

Katarzyna Ejdys
Biuro kampanii „Dzieciństwo bez przemocy”
Fundacja Dzieci Niczyje
WYCHOWANIE DZIECI BEZ KAR FIZYCZNYCH JAK BUDOWAĆ
ŚWIADOMOŚĆ I UMIEJĘTNOŚCI RODZICÓW?
1 .Czym jest kara fizyczna i czemu rodzice ja stosują?
Karą fizyczną jest działanie polegające na użyciu jakiejkolwiek siły fizycznej,
powodującej ból i dyskomfort u osoby, która go doznaje. Najczęstszym celem stosowania
kary fizycznej przez rodziców i opiekunów jest zdyscyplinowanie dziecka lub jego ochrona
przed niebezpieczeństwem. Przykładem jest tu sytuacja, gdy dziecko na przekór zakazom
wykonuje pewne działanie oraz gdy wybiegnie na ulicę, z cudem unikając zderzenia z
nadjeżdżającym samochodem. Takie sytuacje prowadzą do ogromnego stresu, a efektem jego
rozładowania jest właśnie kara fizyczna.
Stres, to nie jedyny czynnik wpływający na stosowanie kar fizycznych. Jest to również
chociażby niskie poczucie własnych kompetencji wychowawczych („Dziecko mnie nie
słucha, jestem słabym rodzicem”), poczucie bezradności (gdy inne znane rodzicom metody
wychowawcze zawodzą, nieznajomość lub nieumiejętność stosowania innych form
wychowania.
Niestety częstą przyczyną stosowania klapsów jako metody wychowawczej jest tradycja („Z
dziada pradziada”) i społeczne przyzwolenie na stosowanie kar cielesnych, widoczne nawet w
miejscach publicznych. Rodzice stosujący karę cielesną jako metodę wychowawczą często
sami byli w dzieciństwie ofiarami przemocy.
Rodzice wychowują swoje dzieci, na ludzi dobrych, przestrzegających praw i reguł,
które będzie potrafiło kochać i szanować siebie oraz innych, było przyjacielskie, a także
szczęśliwe. Większość rodziców nie wie jednak, iż to jakie dziecko będzie szanowało
wartości, jakich zasad będzie przestrzegało oraz jakie będzie miało relacje z innymi, zależy od
nich samych. Na zasadzie modelowania, Rodzic poprzez swoje zachowanie daje dziecku
przykład. Dziecko uczy się jak zachowywać się w danych sytuacjach. Niestety rodzice
wychowując dzieci z użyciem przemocy fizycznej uczą dzieci m.in., że przemoc to sposób na
rozwiązywanie problemów.
2. „Korzyści” z używania klapsów.
Rodzice często sięgają po tą formę wychowania, ponieważ daję ona możliwość
szybkiego rozładowania negatywnych emocji, które kumulują się w nich podczas
niekomfortowych sytuacji. Klaps daję również szybki efekt, jest też powszechnie dostępny,
„łatwy” w użyciu.
Rozpatrując klapsy jako sprawę społeczną, również możemy dopatrzeć się „korzyści”
wynikającej ze stosowania tej metody wychowawczej, jest to bowiem Efektywny i
Niskonakładowy sposób osiągania celów.
Warto jest jednak zastanowić się nad tym, jakie korzyści wynikają z klapsów dla
dzieci – Miłość i zaufanie nierozerwalnie wiążą się bólem, strachem i cierpieniem.
3. Jak działa klaps?
4. Błędne koło złości.
5. Czego dzieci mogą nauczyć się od klapsów?
Możemy nie zdawać sobie sprawy jak wiele negatywnych rzeczy może nauczyć się od
rodzica dziecko, które wychowywane jest z użyciem kar fizycznych.
 Przede wszystkim, uczymy dziecko, że przemoc jest najlepszym sposobem na
załatwienie różnych życiowych spraw, zwłaszcza tych niewygodnych, trudnych - na
które dziecko przez swoje życie będzie napotykało codziennie. Tok myślenia dziecka
jest bardzo prosty „ Skoro moi rodzice stosują wobec mnie kary cielesne, jest to
prawidłowa forma w komunikacjach międzyludzkich”.
 Siła fizyczna jest ważniejsza, nie liczy się mądrość, racja zdania, wystarczy być
silnym, uderzyć i osoba słabsza „przegra” sytuację konfliktową. Co więcej, dziecko w
sytuacjach konfliktowych nie będzie postrzegało drugiej osoby jako partnera do
rozmowy, debaty – lecz jako przeciwnika, którego trzeba pokonać – oczywiście
najlepiej – siłą.



Rodzice stosujący kary fizyczne jako formę wychowania, często bronią się
stwierdzeniem, że ich dziecko ich nie szanuje – usprawiedliwiają tym stosowanie
klapsów, i innych form kar cielesnych. Dziecko, które doznaje bólu i cierpienia od
rodzica nigdy nie będzie go szanowało, będzie się go jedynie BAŁO!
Pogarszające się relacje między rodzicami a dzieckiem będzie rzutowało na jego
wszystkie relacje międzyludzkie. Dziecko uczy się przedmiotowego traktowania
innych i (wymienione po raz kolejny) załatwiania trudnych spraw za pomocą siły.
Dziecko, które doznaje bólu od najważniejszych dla niego osób – rodziców, pozostaje
w przekonaniu, że ukochana osoba może zadawać ból.
6. Strach przed zmianą
Faktem, który jest ogromnie trudnym do zrozumienia jest niechęć, a więc strach przed
powiedzeniem „STOP” przeciwko klapsów, przeciwko przemocy wobec dzieci. Wynika to
oczywiście ze strachu przed życiem bez łatwego i dostępnego środka wychowawczego, oraz
brakiem umiejętności kontroli swoich emocji. Osoby, które są przeciwnikami wychowania
bez klapsów do obrony swojego zdania ożywają powszechnych mitów. Najczęściej
stosowanym jest:
 Dostawałem od ojca, jestem mu wdzięczny, wyrosłem na porządnego człowieka
Aż 75% Polaków twierdzi, że otrzymywane w dzieciństwie kary fizyczne miały
pozytywny wpływ na ich dalsze życie lub nie miały żadnego wpływu
Za używaniem tego mitu stoi idealizacja dzieciństwa, odwołanie się do skryptów rodzinnych,
legendy rodu (np. o surowym wychowaniu, które procentowało ciężką pracą) oraz
symboliczne przejście na drugą stronę. Osoby, które w dzieciństwie doznały przemocy, kar
cielesnych z bardzo dużym prawdopodobieństwem powielą zachowanie rodziców.
7. Stereotypy
• „Dzieciom potrzebna jest dyscyplina. Mnie nigdy nic złego się od niej stało”,
• „To zmierza do rozpieszczania dzieci!”,
• „Dziecko szybko zapomina” (…)
To najczęstsze opinie osób zapytanych o powód, dla którego nie chcą przestać stosować
klapsów jako formy wychowywania.
•
„Przemoc w rodzinie to rzadki przypadek”.
Rodzice nie zdają sobie sprawy z wielkości zjawiska krzywdzenia fizycznego dzieci i jego
skutkach.
Raport UNICEF pokazuje, że 3 500 dzieci poniżej 15 lat umiera rocznie na skutek
krzywdzenia fizycznego lub zaniedbania (dane dotyczą krajów rozwiniętych).
•
„Nie da się zmienić mentalności ludzi odnośnie bicia dzieci”
Wiele przykładów z innych Państw pokazuje, że to stwierdzenie jest błędne. W Szwecji,
przez wprowadzeniem nowych regulacji w 1979, istniała bardzo duża opozycja i
wprowadzenie zakazu było przedmiotem kontrowersji. Kampanie i inne działania
edukacyjne sprawiły, że w 1995 roku tylko 6% badanych odpowiadało, że można uderzyć
dziecko.
8. Co należy zrobić?
Przed rozpoczęciem II edycji kampanii „Dzieciństwo bez przemocy” postanowiliśmy
przeprowadzić badania dotyczące postaw Polaków do stosowania klapsów jako formy
wychowywania dzieci. Oto wyniki:
• 61% Polaków dopuszcza stosowanie kar fizycznych wobec dzieci
• 69% rodziców wymienia klapsy jako karę wobec dzieci, którą stosują najczęściej
• 50% Polaków popiera wprowadzenie prawnego zakazu stosowania wszelkich
kar fizycznych wobec dzieci. Blisko 90% zwolenników zakazu uważa, że
powinien on dotyczyć bicia ręką lub przedmiotami, a tylko 34% popiera zakaz
klapsów.
(z badań Millward Brown SMG/KRC, przeprowadzonych pro bono na potrzeby kampanii w
2008 roku)
Widać więc, iż problem stosowania klapsów jako formy wychowywani w Polsce
istnieje, i jest duży, widać też jednak iż Polacy chcieliby zaprzestać tej metody, nie wiedzą
tylko jak można wychowywać, bez stosowania klapsów.
Dlatego też, aby zacząć zmieniać postawy ludzi potrzebujemy:
 jasno określonego stanowiska państwa
 zrównania znaczenia przemocy fizycznej wobec dzieci ze znaczeniem przemocy
fizycznej wobec dorosłych
Już teraz jednak możemy zacząć od EDUKACJI rodziców, która jest najważniejszym
elementem kampanii „Dzieciństwo bez przemocy”.
W ramach kampanii powstał scenariusz zajęć edukacyjnych dla rodziców „„Bez
klapsa? – jak z miłością i szacunkiem wyznaczać dziecku granice” .
9. Bez klapsa – jak z miłością i szacunkiem wyznaczać dziecku granice
Cele pracy z rodzicami:
 Zwiększenie w rodzicach świadomości własnych uczuć, myśli, przekonań, potrzeb
 Uczenie rozpoznawania motywów swoich działań
 Pokazanie metod rozpoznawania własnych emocji i ich kontroli
 Uświadomienie konsekwencji, jakie ma na dziecko stosowanie metod opartych na
przemocy
 Poszerzenie umiejętności wychowawczych, które pomogą w wychowywaniu dzieci
bez przemocy
 Stworzenie możliwości ćwiczenia nowych, bardziej sprzyjających dziecku wzorców
zachowań
Scenariusz warsztatu - 3 bloki
I.
„Nie” dla klapsa
- motywy działań rodziców
- poznanie sytuacji z perspektywy dziecka
II.
Uczucia
- rozpoznawanie uczuć pod wpływem których rodzice dają klapsy
- Samokontrola – panowanie nad emocjami
III.
Metody wychowawcze oparte na szacunku do dziecka
- zachęcanie dziecka do współpracy
- konsekwencje zamiast kar
Metody pracy:
• aktywne formy: ćwiczenia w parach,
w podgrupach, odgrywanie scenek, wypowiedzi na forum grupy, burze mózgów
• odwoływanie się do osobistych doświadczeń podczas ćwiczeń
• prace domowe
Warsztat trwa 6 tygodni.