Rozdział 5: Systemy operacyjne IT Essentials: PC Hardware and Software v4.0 ITE PC v4.0 Chapter5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 1 Zadania systemu operacyjnego System operacyjny (OS) kontroluje praktycznie wszystkie funkcje komputera. Kurs odnosi się do terminologii i zagadnień związanych z systemami Windows 2000 oraz Windows XP. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 2 Role systemu operacyjnego Wszystkie komputery opierają swoja pracę na systemach operacyjnych, które dostarczają interfejs, obsługę sprzętu i aplikacji. System operacyjny uruchamia komputer i zarządza systemem plików. Praktycznie wszystkie współczesne systemy operacyjne wspierają więcej niż jednego użytkownika, procesor lub zadanie. Cztery podstawowe role systemu operacyjnego: Kontrola dostępu do sprzętu Zarządzanie plikami i folderami Dostarczanie interfejsu ITE PC v4.0 Chapter 5 Zarządzanie aplikacjami © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 3 Charakterystyka systemu operacyjnego Kontrola dostępu do sprzętu System automatycznie wykrywa i konfiguruje sprzęt Zarządzanie plikami i folderami Interfejs użytkownika Command line interface (CLI) Graphical user interface (GUI) Zarządzanie aplikacjami Open Graphics Library (OpenGL) DirectX ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 4 Interfejsy użytkownika Command Line Interface (CLI): Graphical User Interface (GUI): Użytkownik wprowadza komendy użytkownik używa menu oraz tekstowo okien. Większość systemów dostarcza zarówno GUI oraz CLI. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 5 Porównanie systemów operacyjnych Terminologia wykorzystywana przy porównaniu systemów: Wieloużytkownikowość – dwóch lub więcej użytkowników może pracować, dzielić urządzenia i peryferia w jednym czasie. Wielozadaniowość – Komputer obsługuje wiele aplikacji w jednym czasie. Obsługa wielu procesorów – obsługa komputerów wyposażonych w wiele CPU. Obsługa wielu wątków – Program może być podzielony na wiele mniejszych części zwanych wątkami.. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 6 Przetwarzanie w czasie rzeczywistym Wykonywanie jednego programu w jednym czasie. Adresowanie tylko 1 MB pamięci systemowej w danym czasie. Bezpośredni dostęp do pamięci i sprzętu. Wrażliwy na awarie. Dostępny dla wszystkich współczesnych procesorów. Używany przez aplikacje DOS. Kod programu bezpośrednio steruje sprzętem ITE PC v4.0 Chapter 5 Sprzęt może zostać zatrzymany przez zły kod © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 7 Tryb chroniony Ma dostęp do całej pamięci. Może zarządzań wieloma programami w jednym czasie. Pozwala na wykorzystanie pamięci wirtualnej. Zapewnia 32-bitowy dostęp do pamięci, napędów i transmisji I/O. Każdy program ma swoja przestrzeń pamięci. Komputer jest chroniony przed błędnym kodem Kod kontroluje bezpośrednio sprzęt ITE PC v4.0 Chapter 5 Program komuniku je się z HAL Hardware Abstraction Layer (HAL) HAL kontroluje błędy © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Sprzęt nie może być zatrzymany przez błędy kodu Cisco Public 8 Tryb wirtualnego czasu rzeczywistego Pozwala aplikacjom czasu rzeczywistego pracować w trybie chronionym. Tworzy maszyny wirtualne dla każdego programu RT. Każda maszyna wirtualna otrzymuje 1 MB pamięci i dostęp do sprzętu. W przypadku błędu programu wpływa on tylko na maszynę wirtualną. OS zapewnia maszyny wirtualne w celu ochrony sprzętu. Program działa na maszynie wirtualnej Kod programu ITE PC v4.0 Chapter 5 Sprzęt kontrolowany przez maszynę wirtualna. Ochrona przed błędami © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 9 Porównanie systemów operacyjnych System biurowy System sieciowy • Wspiera jednego użytkownika • Wspiera wielu użytkowników • Wspiera aplikacje jednostanowiskowe • Wspiera aplikacje wielostanowiskowe • ITE PC v4.0 Chapter 5 • Dzieli pliki i foldery • Wprowadza redundancję • Dzieli peryferia • Zwiększa bezpieczeństwo • Wykorzystywany w małych sieciach • Wykorzystuje sieć © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 10 Porównanie systemów operacyjnych Systemy typu desktop: Microsoft Windows: Windows XP Macintosh: Mac OS X Linux: Fedora, Ubuntu itp. Charakterystyka: Wspiera jednego użytkownika Wspiera aplikacje jednostanowiskowe Dzieli pliki i foldery w małej sieci ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 11 Sieciowe systemy operacyjne (NOS) Typowy sieciowy system operacyjny: Novell Netware Microsoft Windows Server Linux UNIX Charakterystyka: Wspiera wielu użytkowników Wspiera aplikacje wielostanowiskowe Wprowadza zwiększone bezpieczeństwo ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 12 Potrzeby klienta Aplikacje biurowe Przetwarzanie tekstu, arkusze kalkulacyjne itp. Aplikacje graficzne Photoshop lub Illustrator Tworzenie animacji Flash Aplikacje biznesowe Księgowość, zarządzanie kontaktami, sprzedażą ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 13 Minimalne wymagania sprzętowe Klienci czasem będą musieli zmodernizować lub zakupić nowy sprzęt, aby spełnić wymagania systemu.. Analiza kosztów wskaże czy zakup jest lepszym wyborem od modernizacji. Typowa modernizacja: RAM Dysk twardy Procesor Karta graficzna ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 14 Lista zgodności sprzętu (HCL) Większość systemów ma listę HCL. Listy można odnaleźć na stronach producentów. Lista HCL zawiera sprzęt, który bezproblemowo działa z systemem operacyjnym ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 15 Instalacja systemu operacyjnego Powody wykonania czystej instalacji systemu: Komputer jest przekazywany od jednego pracownika do drugiego. System operacyjny jest poważnie uszkodzony Kiedy instalowany jest nowy sprzęt. Przed rozpoczęciem instalacji: Wykonaj kopię zapasową Poinformuj użytkownika, że dane zostaną usunięte Potwierdź przywrócenie danych ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 16 Przygotowanie dysku twardego Metody instalacji: Instalacja sieciowa Instalacja z dysku twardego Instalacja z nośnika zewnętrznego Partycjonowanie i formatowanie Dysk musi być podzielony logicznie (na partycje) System plików musi zostać utworzony na każdej z nich Podczas instalacji wiele systemów samodzielnie przeprowadza te operacje ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 17 Przygotowanie dysku twardego Pierwsza część instalacji zajmuje się przygotowaniem dysku twardego: partycjonowanie i formatowanie. Druga cześć przygotowuje dysk do akceptowania danych. System plików zapewnia strukturę katalogów dla plików aplikacji, użytkownika i plików systemowych,. Przykłady systemu plików: FAT32 NTFS ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 18 Instalacja systemu Podczas instalacji systemu Windows trzeba dostarczyć: Formatu waluty i daty Języka wprowadzania Nazwę użytkownika Nazwę firmy Klucz produktu Nazwę komputera Hasło administratora Ustawienia sieci Członkostwo w domenie lub grupie roboczej ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 19 Tworzenie konta administratora Instalator tworzy konto administratora o nazwie „administrator” Zmiana tej nazwy konta pozwala zwiększyć jego bezpieczeństwo. Konto administratora wykorzystuje się rzadko, do celów konfiguracyjnych. Stworzenie fikcyjnego konta jako szablonu Bezpieczne hasła Minimum 7 znaków, wykorzystanie cyfry, symbolu, dużej i małej litery. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 20 Kończenie instalacji Po zakończeniu instalacji: Komputer uruchamia się ponownie Piesze logowanie Rejestracja i aktywacja Możliwość zainstalowania aktualizacji i dodatków Service Pack Microsoft Update Manager skanuje komputer w poszukiwaniu: Zainstalowanych dodatków Service Pack Zainstalowanych aktualizacji ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 21 Sprawdzanie Menagera Urządzeń Poszukuj żółtych ikon oznaczających konflikty. Zbadaj szczegóły błędu. Kliknij znaj (+), aby rozwinąć kategorie. Niektóre błędy można zignorować. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 22 Instalacja nienadzorowana Narzędzie Microsoft System Preparation Kroki klonowanie instalacji: Stworzenie komputera-wzorca Uruchomienie programu Sysprep Stworzenie obrazu dysku za pomocą programu firm trzecich Skopiowanie obrazu na serwer. Uruchamianie komputera docelowego: Uruchamia się uproszczona wersja systemu operacyjnego Program konfiguruje tylko niezbędne elementy instalacji Plik odpowiedzi dostarcza informacji normalnie wprowadzanych przy instalacji ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 23 Sekwencja startowa Windows XP Test POST Test POST karta rozszerzeń, które go posiadają BIOS czyta Master Boot Record (MBR) MBR przejmuje kontrolę nad ładowaniem i uruchamia NT Loader (NTLDR) NTLDR czyta plik BOOT.INI i ładuje odpowiedni system operacyjny NTLDR wykorzystuje NTDETECT.COM do wykrywania sprzętu NTLDR ładuje NTOSKRNL.EXE oraz HAL.DLL NTLDR odczytuje pliki rejestru numeruje napędy NTOSKRNL.EXE uruchamia WINLOGON.EXE i wyświetla ekran logowania. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 24 NTLDR i ekran ładowania systemów Jeśli w pliku BOOT.INI jest więcej wpisów systemów operacyjnych, użytkownik może wybrać jeden z nich. W innym przypadku kontynuowana jest standardowa procedura ładowania. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 25 Rejestr Jest podzielony na klucze oznaczone nazwami rozpoczynającymi się od HKEY_ Wszystkie ustawienia systemu są zapisane w rejestrze Zmiany w Panelu sterowania, powiązania plików, polityki systemowe są zapisywane w rejestrze. Każdy użytkownik ma swój wpis w rejestrze. Proces logowania systemu Windows przetwarza rejestr i przywraca stan z ostatniego logowania. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 26 NT Kernel i urząd zabezpieczeń Następnie NT kernel, NTOSKRNL.EXE, przejmuje kontrolę nas systemem: Uruchamia pliki logowania WINLOGON.EXE Program uruchamia proces LSASS.EXE (Local Security Administration) LSASS.EXE program wyświetlający ekran logowania Jest kilka różnic miedzy logowaniem Windows XP oraz Windows 2000. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 27 Modyfikowanie plików systemu operacyjnego Po instalacji systemu Windows XP można wykorzystać program MSCONFIG: Narzędzie pozwala na edycje i modyfikację plików uruchomieniowych systemu. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 28 Modyfikowanie plików systemu operacyjnego Rejestr to baza danych zawierających ustawienia sprzętu, oprogramowania i użytkowników. REGEDIT pozwala na edycje rejestru. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 29 Modyfikowanie plików systemu operacyjnego Naciśnięcie F8 podczas procesu uruchamiania wyświetla zaawansowanych opcji uruchamiania. Tryb awaryjny – uruchamia Windows jednak ładuje tylko podstawowe sterowniki. Tryb awaryjny z obsługą sieci – uruchamia Windows w trybie awaryjnym, dodatkowo z komponentami sieciowymi. Tryb awaryjny z wierszem poleceń – uruchamia Windows bez ładowania GUI. Ostatnia znana dobra konfiguracja – Pozwala użytkownikowi załadować ustawienia konfiguracyjne od czasu ostatniego poprawnego zalogowania. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 30 NTFS oraz FAT32 FAT32 jest używany kiedy pliku muszą być dostępne przez starsze systemy Windows. FAT32 nie jest tak bezpieczny jak NTFS. NTFS wspiera więcej i większe pliki jak FAT32 i zapewnia wsparcie dla bezpieczeństwa. Można skonwertować partycje z FAT32 do NTFS za pomocą narzędzia CONVERT.EXE. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 31 Manager zadań Wyświetla wszystkie działające aplikacje Może zamykać aplikacje, które przestały odpowiadać Monitoruje wydajność CPU i pamięci wirtualnej Wyświetla wszystkie pracujące procesy Wyświetla informacje o połączeniach sieciowych ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 32 Podgląd zdarzeń i pulpit zdalny Podgląd zdarzeń Zapisuje historię zdarzeń dla aplikacji, bezpieczeństwa i systemu. Pliki te są bardzo cenne podczas rozwiązywania problemów. Pulpit zdalny Pozwala zdalnie przejąć kontrolę nad innym komputerem. Ta funkcjonalność jest dostępna tylko w systemie Windows XP Professional. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 33 Ustawienia wydajności Ustawienia efektów wizualnych i pamięci wirtualnej ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 34 Dodaj usuń programy Narzędzie do instalowania i usuwania programów Przechowuje informacje o instalacjach w celu łatwego usuwania programów ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 35 Aktualizacja systemu operacyjnego Ścieżki aktualizacji ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 36 Planowanie konserwacji ochronnej Elementy planu konserwacji ochronnej: Aktualizacje systemu i aplikacji Aktualizacje programów antywirusowych Sprawdzanie błędów dysku twardego Kopie zapasowe danych ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 37 Zaplanowane zadania Komenda AT uruchamia zadania w określonym momencie czasu z wykorzystaniem trybu wiersza poleceń. Więcej informacji na temat komendy AT można uzyskać wpisując w trybie cmd polecenie AT /? Narzędzie Zaplanowane zadania uruchamia zadania w użyciem interfejsu graficznego. Start > Wszystkie programy > Akcesoria> Narzędzia systemowe > Zaplanowane zadania Przykłady zadań zaplanowanych ScanDisk (Windows 2000) lub CHKDSK (Windows XP) sprawdza integralność danych na dysku i błędy fizyczne nośnika. Defrag: Gromadzi nieciągłe dane i przenosi w jedno miejsce. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 38 Aktualizacje automatyczne Usługa aktualizacji automatycznych skanuje system w poszukiwaniu potrzebnych aktualizacji i proponuje lub instaluje je automatycznie. Usługa może samodzielnie pobierać i instalować aktualizacje przy następnym uruchomieniu systemu. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 39 Punkty przywracania Jest to obraz aktualnych ustawień systemu operacyjnego. System można przywrócić do tego stanu po awarii. Narzędzie tworzenia punktów przywracania działa jedynie na systemie aparycyjnym i aplikacjach. Przed wykonaniem punktu przywracania warto przeskanować system pod kątem wirusów i złośliwego oprogramowania. Kiedy je tworzyć: Przed aktualizacją systemu Przed instalacją aplikacji lub sterownika Ręcznie co jakiś czas ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 40 Kopia zapasowa dysku twardego Narzędzia kopii zapasowej pozwalają odzyskać dane po awarii. Do tworzenia kopii zapasowej używamy wbudowanego narzędzia systemu. Należy stworzyć strategię tworzenia kopii zapasowych. Decide how often the data must be backed up and the type of backup to perform. Windows XP posiada mechanizm Volume Shadow Copying, który pozwala na tworzenie kopii nawet podczas pracy z plikami. Należy tworzyć kopię tylko plików zmienianych od ostatniej kopii zapasowej. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 41 Typy kopii zapasowej Obszar Czyści znacznik Normalna Wybrane pliki i foldery Tak Kopia Wybrane pliki i foldery Nie Różnicowa Wybrane pliki i foldery zmieniane od ostatniej kopii normalnej Nie Przyrostowa Wybrane pliki i foldery zmieniane od ostatniej kopii przyrostowej lub normalnej Tak Wszystkie plików, które zostały zmodyfikowane określonego dnia Nie Dzienna ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 42 Proces rozwiązywania problemów Krok 1 Zbierz dane od klienta Krok 2 Sprawdź oczywiste kwestie Krok 3 Spróbuj najpierw najszybszych rozwiązań Krok 4 Zbierz dane z komputera Krok 5 Oceń problem i zaimplementuj rozwiązanie Krok 6 Zamknij sprawę z klientem ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 43 1. Zbierz dane od klienta Dane klienta Nazwa firmy, nazwa osoby, dane kontaktowe Konfiguracja komputera System operacyjny, zainstalowane aktualizacje, środowisko sieciowe Informację należy zbierać na zleceniu Opis problemów Pytania otwarte Co było wykonywane kiedy problem się pojawił? Pytania zamknięte Czy jesteś obecnie zalogowany do sieci? ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 44 2. Sprawdź oczywiste kwestie Sprawdź najbardziej typowe problemy Czy nie został wciśnięty jakiś niezamierzony klawisz? Czy w stacji dysków znajduje się jakiś nośnik? Czy kolejność uruchamiania systemu w BIOSie jest prawidłowa? Czy można zalogować się jako inny użytkownik? Czy system został zamknięty prawidłowo? Czy hasło zostało zmienione? Czy komputer ma zasilanie? Czy ekran posiada prawidłowe ustawienia? ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 45 3. Spróbuj najpierw najszybszych rozwiązań Użyj opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja Sprawdź tryb awaryjny Odinstaluj niedawno dodane aplikacje Przywróć system do ostatniego punktu przywracania Sprawdź Manager urządzeń w poszukiwaniu konfliktów sprzętowych Uruchom narzędzia cleanmgr, chkdsk/f oraz defrag Zaloguj się na innego użytkownika lub ponownie uruchom komputer ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 46 4. Zbierz dane z komputera Sprawdź pliki systemowe Uruchom narzędzia diagnostyczne Sprawdź kody dźwiękowe BIOS Sprawdź zdarzenia systemowe. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 47 5. Oceń problem i zaimplementuj rozwiązanie Może być potrzeba dalszego poszukiwania informacji Instrukcje serwisowe Dokumentacje produktów Strony internetowe producenta Rozmowy z innymi technikami. Zaimplementuj najpierw najbardziej skuteczne rozwiązania Przywróć komputer do pierwotnego stanu przed sprawdzeniem kolejnego rozwiązania Może być potrzeba sprawdzenia wielu rozwiązań przed naprawą problemu ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 48 6. Zamknij sprawę z klientem Kiedy masz pewność, że problem jest już rozwiązany: Udokumentuj sprawę i wszystkie podjęte kroki na zleceniu. Wyjaśnij klientowi rozwiązanie problemu. Pozwól klientowi sprawdzić rozwiązanie. Wypełnij całość zlecenia. Uaktualnij dziennik napraw. Stwórz dokumentację potrzebną w przypadku przyszłych podobnych problemów. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 49 Typowe problemy i ich rozwiązania Symptom Rozwiązanie Komputer wyświetla obraz w 16 kolorach po aktualizacji sterownika. Użyj opcji “Przywróć sterownik”, aby powrócić do starej jego wersji. System się nie uruchamia, pokazuje komunikat “Invalid systems disk”. Wyjmij wszelkie dyskietki i płyty CD z napędów i sprawdź czy dysk twardy jest pierwszym do uruchamiania systemu w BIOS. Komputer nie może ukończyć ładowania systemu Windows. Uruchom komputer w trybie awaryjnym i odinstaluj nowododane aplikacje. ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 50 ITE PC v4.0 Chapter 5 © 2007 Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 51