Wojna która dosięgnęła wszystkich „Alarm
advertisement
Wojna która dosięgnęła wszystkich „Alarm bombowy zawył o wpół do czwartej i usłyszeliśmy samolot i mnóstwo strzałów. Niebo niemal natychmiast zapełniło się rzędami bombowców. […] Przez następne dwie godziny byłam przerażona. Mój mały świat legł w gruzach. Dźwięk był najgorszy. Bomby które pędziły w dół i niemal nieprzerwana strzelanina. Kiedy rozległ się sygnał odwołujący alarm i mogliśmy wreszcie wyjść ze schronu, było to jak wejście do piekła. Widok był nie do uwierzenia. Słońce zniknęło za ogromnymi chmurami dymu. Wszędzie wokół nas płonęły domy. Drzewa straciły niemal wszystkie liście, a wszędzie leżały resztki zniszczonych domów. Ludzie stali tam kompletnie zszokowani i patrzyli na siebie nawzajem. […] Bomby zrównały z ziemią trzy domy tuż obok nas i wszyscy znajdujący się w nich zostali zamordowani.” Tak trzynastoletnia Pauline Edmondson przeżyła 7. sierpień 1940 roku na przedmieściach Londynu. Druga wojna światowa, trwająca w latach 1939-1945, wywróciła do góry nogami życie ludzi niemal na całym świecie. Już nie tylko głównie żołnierze doświadczali strachu przed wojną. To była wojna która dotknęła wszystkich. W sumie zostało zabitych ponad 50 milionów ludzi, ponad połowa z nich to cywile. Dlaczego tak wielu ludzi musiało umrzeć? Cel * * Prezentacja II wojny światowej jako głównego konfliktu w XX wieku i nazwanie przyczyn i konsekwencji tego konfliktu. Poszukiwanie i wybór źródeł dotyczących tego konfliktu, analiza krytyczna oraz pokazanie jak różne źródła mogą w odmienny sposób przedstawiać historię. Druga wojna światowa 3. września 1939 roku w Anglii ludzie czekali w napięciu, zgromadzeni przy radioodbiornikach. Premier Neville Chamberlain miał wygłosić przemówienie. Większość wiedziała już mniej więcej co on powie, lecz i tak usłyszenie tego było przerażające: „Nasz kraj jest w stanie wojny z Niemcami.” Wielka Brytania i Niemcy są często przedstawiani jako główni przeciwnicy w drugiej wojnie światowej, ale w wojnie uczestniczyło wiele państw. Japonia i Włochy były najważniejszymi państwami stojącymi po stronie Niemiec, podczas gdy zarówno USA i Związek Radziecki z czasem dołączyły do Wielkiej Brytanii. Podobnie jak szereg innych państw zaatakowanych przez Niemców, między innymi Norwegia. 17. maj 1940 Dziś maszt stoi nagi pośród zielonych drzew Eidsvoll. Ale właśnie w tej godzinie wiemy czym jest wolność. Pieśń niesie się po kraju, zwycięsko we własnym języku, choć szeptana z zamkniętymi wargami pod obcym jarzmem. To pierwsza zwrotka wiersza napisanego przez Nordahla Griega (1902-1943). Odczytał go w radiu 17. maja 1940 roku. Główni przeciwnicy w drugiej wojnie światowej Państwa Osi Alianci Niemcy Wielka Brytania Włochy Francja Japonia USA (od 1941 roku) Związek Radziecki (od 1941 roku) Niemcy okupują Europę Zachodnią 9. kwietnia 1940 roku o świcie niemieckie okręty wojenne wślizgnęły się do Oslo, Kristiansand, Stavanger, Bergen, Trondheim i Narviku. Jednocześnie niemieccy żołnierze wmaszerowali do Danii. Atak przyszedł niespodziewanie, tak dla Duńczyków jak i Norwegów. Duński rząd szybko się poddał, ale norweski postanowił stawić opór. Kraj był jednak źle przygotowany do wojny. W ciągu czterech tygodni Niemcy zdobyli kontrolę nad południową Norwegią. W północnej Norwegii norwescy żołnierze walczyli przeciw Niemcom razem z Brytyjczykami, Francuzami i Polakami, ale 10 czerwca musieli się poddać. Stało się tak, ponieważ alianci wycofali swoje wojska z Norwegii i przenieśli je na front we Francji. 10. maja Niemcy zaatakowali dosłownie wszystkich swoich zachodnich sąsiadów. Także tam atak był szybki i niespodziewany. Holandia, Belgia i Francja zostały pokonane w przeciągu raptem kilku tygodni. Południowa część Francji była od tamtej chwili sterowana przez francuski rząd współpracujący z Niemcami, podczas gdy reszta kraju była okupowana przez Niemców. Tak więc Niemcy okupowały Norwegię, Danię, Holandię, Belgię i Francję do lata 1940 roku. To były kraje demokratyczne, w których ludzie byli przyzwyczajeni do możliwości swobodnego wyrażania swoich myśli. Teraz, pod okupacją, zasady demokracji zostały zawieszone. Niemcy decydowali jak kraje powinny być rządzone i wprowadzili wiele nowych restrykcyjnych zasad. Ci którzy przeciwstawiali się nazistom byli aresztowani i zabijani. Ludzie żyli w ciągłym strachu, że oni sami, lub ktoś kogo znają zostanie aresztowany. Odebrano im wolność. Bombardowania brytyjskich miast Następnym celem Hitlera było zniszczenie Wielkiej Brytanii. Tysiące niemieckich bombowców krążyło po Wielkiej Brytanii. Bombardowały lotniska i fabryki, ale też osiedla mieszkaniowe i miasta. Gdy spadały bomby, ludzie spędzali noc za nocą w samodzielnie stworzonych schronach. Wskutek niemieckich ataków bombowych w Wielkiej Brytanii straciło życie około 60 tysięcy ludzi. Do połowy października brytyjskie myśliwce zdołały zestrzelić tyle niemieckich samolotów, że Niemcy musieli porzucić plany inwazji Wielkiej Brytanii. Ale niemieckie samoloty przez kilka miesięcy kontynuowały bombardowania brytyjskich miast. Celem było odebranie mieszkańcom Wielkiej Brytanii chęci do kontynuowania wojny. Plan się nie powiódł. Okupacja: Gdy jeden kraj wkracza do innego kraju z armią i przejmuje siłą kontrolę nad krajem. Inwazja: Wysłanie żołnierzy do kraju w celu przejęcia władzy. Premier Wielkiej Brytanii, Winston Churchill pokazuje znak zwycięstwa. Jego przemówienia pomogły podtrzymać na duchu ludność w czasie wojny. Norweska flota handlowa wniosła znaczący wkład w drugą wojnę światową. Na fotografii płonący statek po trafieniu torpedą na Oceanie Atlantyckim. Nowy premier Wielkiej Brytanii, Winston Churchill, wygłosił przemówienie w parlamencie 4. czerwca 1940 roku, gdy było jasne że Francja została pokonana. Wówczas powiedział on między innymi: „Wytrzymamy aż do końca, będziemy walczyć we Francji, będziemy walczyć na morzach i oceanach, będziemy walczyć z większą ufnością i siłą w powietrzu, będziemy bronić naszych wysp, za wszelką cenę. Będziemy walczyć na plażach, pasach startowych, będziemy walczyć w lasach i na ulicach, będziemy walczyć w górach, nigdy się nie poddamy.” Walka o Ocean Atlantycki Od lata 1940 roku Wielka Brytania została sama w walce przeciw Niemcom, którzy kontrolowali wówczas prawie całą Europę. Walka wymagała wielu środków takich jak broń, amunicja, benzyna i pożywienie. Wielka Brytania była całkowicie uzależniona od przesyłania tego typu niezbędnych produktów przez ocean, przede wszystkim z Ameryki. Niemieckie łodzie podwodne próbowały zatrzymać transport towarów zatapiając tyle statków ile tylko zdołały. Na początku wojny łodzie podwodne panowały na morzu i zdołały zatopić bardzo dużo alianckich statków. Marynarze na pokładach statków handlowych żyli w ciągłym zagrożeniu. Dla ochrony przed atakami łodzi podwodnych statki handlowe pływały w konwojach ochranianych przez statki marynarki wojennej. Z czasem alianci wypracowali lepsze metody wykrywania łodzi podwodnych i bardziej efektywną broń do ich zatapiania. W ostatnich latach wojny to załogi łodzi podwodnych żyły w największym niebezpieczeństwie. Spośród w sumie 40 tysięcy członków załogi na niemieckich statkach wojnę przeżyło zaledwie 10 tysięcy. Konwój: Wiele statków płynących razem i ochranianych przez statek marynarki wojennej. Naziści zwyciężają na wschodzie 22 czerwca 1941 roku Niemcy zaatakowali Związek Radziecki. Także tam atak nastąpił niespodziewanie i Niemcom udało się zająć duże obszary, zanim Rosjanie zebrali się do stawienia oporu. Jednak wojna na froncie wschodnim toczyła się całkiem inaczej, niż wojna w Europie Zachodniej. Wojna przebiegała odmiennie, ponieważ naziści mieli inny cel. Na zachodzie chcieli jedynie zabezpieczyć się przed atakiem. Na wschodzie chcieli zdobyć nowy kraj dla niemieckiej ludności. Hitler marzył o uczynieniu ze Związku Radzieckiego niemieckiej kolonii. Ponadto naziści patrzyli inaczej na ludzi. Podczas gdy na ludzi w Europie Zachodniej, szczególnie na Północy, patrzyli jak na mniej więcej równych sobie, tak na mieszkańców Związku Radzieckiego, a więc Rosjan, Ukraińców, Białorusinów a także Żydów patrzyli jako na podludzi. Takie postawy prowadziły do tego, że naziści traktowali ludność cywilną w Związku Radzieckim w okrutny sposób. W wielu miejscach palono całe wsie i wielu cywili- mężczyźni, kobiety, dzieci, zostało zamordowanych. Osobne nazistowskie brygady specjalne zajmowały się zabijaniem Żydów i komunistów na terenach zajętych przez Niemców. W przeciągu pół roku Niemcy zabili w Związku Radzieckim pół miliona Żydów. Wielu ludzi w Związku Radzieckim cierpiało pod dyktaturą Stalina i mogło odebrać Niemców jako wyzwolicieli. Ale gdy Niemcy parli naprzód tak brutalnie, sprawiło to że ludzie zgromadzili się wokół Stalina i walczyli zaciekle przeciw nim. Opór był dużo silniejszy niż Niemcy się spodziewali. W styczniu 1943 roku przegrali oni ostateczną bitwę pod Stalingradem (dziś Wołgograd). Potem wojska radzieckie zaczęły zmuszać Niemców do odwrotu. Mapa pokazuje jak duży obszar kontrowały Niemcy i ich sojusznicy 1940 w roku. Wówczas tylko Wielka Brytania nadal stawiała opór Niemcom. Inne kraje, jak Hiszpania i Szwecja, pozostały neutralne. Na razie neutralny był także Związek Radziecki. Mapa pokazuje obszar, jaki kontrolowali Japończycy w czasie drugiej wojny światowej. Japonia atakuje aliantów 7. grudnia 1941 roku niemal cała amerykańska flota z Oceanu Spokojnego zgromadziła się w zatoce Pearl Harbour na Hawajach. Był niedzielny poranek, większość załogi miała wolne i spała, bądź jadła śniadanie. Nagle niebo zapełniło się japońskimi samolotami i deszcz bomb spadł na statki i budynki. 18 amerykańskich statków zatonęło bądź zostało uszkodzonych, a ponad 2 tysiące marynarzy i żołnierzy zabito. Po tym zdarzeniu USA wypowiedziała wojnę Japonii i Niemcom. Gdy Niemcy chcieli panować w Europie, Japończycy chcieli zawładnąć dużymi obszarami Azji. Już w 1937 roku Japonia zaatakowała Chiny, a w 1941 roku Japończycy byli gotowi do zdobycia nowych terenów wokół Oceanu Spokojnego. Prawie równocześnie z atakiem w Pearl Harbour japońskie wojska rozpoczęły atak na Półwysep Malajski (Malezja) i miasto Singapur. Singapur był ważnym miastem handlowym imperium brytyjskiego. Brytyjczycy nie sądzili, że Azjaci mogliby stanowić zagrożenie dla armii brytyjskiej. Ale pomylili się. W lutym 1942 roku Brytyjczycy musieli poddać się w Singapurze. 100 tysięcy Brytyjczyków zostało wziętych w niewolę przez Japończyków. Japonia zawładnęła wkrótce wieloma brytyjskimi i francuskimi koloniami, by latem 1942 roku kontrolować duże części południowo-wschodniej Azji. Postrzegali oni samych siebie jako bojowników o wolność, którzy mieli wyzwolić Azję od europejskich mocarstw kolonialnych. W wielu koloniach już wcześniej istniał ruch oporu wobec mocarstw kolonialnych. Ale Japończycy okazali się jeszcze brutalniejszymi władcami, niż Europejczycy. Dlatego też opór został skierowany przeciw nim. Sojusznicy przechodzą do ofensywy Pomimo że Niemcy i Japonia zajęły duże obszary, szczęście w wojnie miało się wkrótce odwrócić. W roku 1941 do wojny po stronie aliantów dołączył zarówno Związek Radziecki, jak i USA. To były dwa duże kraje zdolne produkować ogromne ilości broni i samolotów. W 1944 roku amerykańskie fabryki lotnicze produkowały przeciętnie jeden nowy samolot co pięć minut. Związek Radziecki rozpoczął dominować na froncie wschodnim w 1943 roku. W tym samym czasie amerykańscy, brytyjscy i francuscy żołnierze leżeli w błocie w Południowej Anglii i przygotowywali się do ataku na Niemców we Francji. Atak rozpoczął się 6 czerwca 1944 roku. Dzień ten nazwano D- dniem. Setki łodzi przetransportowało wojska aliantów na ląd w pięciu różnych miejscach wzdłuż plaży na wybrzeżu Normandii. Kanałem z Anglii przetransportowano w ciągu miesiąca ponad milion osób. Teraz Niemcy walczyli na dwóch frontach, jak w czasie pierwszej wojny światowej, i nie mogli tego wytrzymać zbyt długo. W lutym 1945 roku do Niemiec wkroczyły, każde z innej strony, wojska sił Zachodu i armia radziecka. Niemieccy żołnierze dopuścili się wielu okrucieństw, ale teraz cierpiała niemiecka ludność cywilna. Rosyjscy żołnierze skupiali się często na zemście i to odbiło się na ludności cywilnej. Nie dość, że niemieckie kobiety były gwałcone, to niemiecka ludność doświadczyła także terroru nalotów. Najgorszym przypadkiem było miasto Drezno, które zostało zbombardowane przez aliantów w lutym 1945 roku. Naloty doprowadziły tam do potężnego pożaru i śmierci 120 tysięcy osób. Gdy wojsko rosyjskie zbliżało się do Berlina Hitler zrozumiał, że wojna jest przegrana. Odebrał sobie życie 30. kwietnia 1945 roku. 7. maja skapitulowała całą niemiecka armia. Wojna w Europie dobiegła końca. Bomby atomowe nad Japonią Wojna między USA a Japonią trwała jeszcze jakiś czas. USA użyła w końcu całkiem nową i przerażającą broń: bombę atomową. Pierwsza bomba atomowa została zrzucona 6. sierpnia 1945 roku nad miastem Hiroshima w Japonii. Shizuko Tagaki była uczennicą w Hiroshimie w 1945 roku. Tak przeżyła ona dzień w którym spadła bomba atomowa: „6. sierpień-wspaniały letni poranek-poszłam do szkoły i znajdowałam się w korytarzu gdy świat jakby eksplodował w oślepiającym świetle. Wszystko wokół mnie zawaliło się i zostałam przygnieciona szkłem i belkami. Gdy doszłam do siebie, myślałam, że jest noc- ponieważ powietrze było całkiem czarne-ale widać było słońce, które wyglądało jak biała kula. Wszystko wokół mnie wyglądało jakby nadszedł koniec świata, ktoś mnie wyciągnął i krzyknął, że musimy uciec przed płomieniami, a wychodząc widziałam martwe i spalone ciała spoczywające w parku koło szkoły. Obok tego co było kiedyś boiskiem widziałam postać, której ubranie było spalone, to była dziewczyna kręcąca się wciąż wokół, podczas gdy skóra jakby spływała z niej dużymi płatami.” Atak bombowy na Hiroshimę zabił jedną trzecią ludności miasta i zburzył jego dwie trzecie. Trzy dni później amerykanie spuścili bombę atomową na miasto Nagasaki. Te dwie bomby atomowe zabiły razem ponad 20 tysięcy ludzi. Dodatkowo wiele osób doznało poważnych obrażeń wskutek promieniowania radioaktywnego jeszcze długo po samym ataku. To był jedyny raz kiedy bomba atomowa została użyta w wojnie. Władze amerykańskie uważały, że był to najbardziej efektywny sposób na zakończenie wojny. Jeśliby nie doszło do bombardowań, musieliby najprawdopodobniej najechać na Japonię. Wojna trwałaby dłużej i kosztowałaby życie wielu amerykańskich żołnierzy. Ale wielu uważało, że Amerykanie byli skoncentrowani głównie na wypróbowaniu nowej broni i chcieli pokazać światu, że mają nową, lepszą broń. Niezależnie od przyczyny ponownie ludność cywilna ucierpiała najbardziej. Osiem dni po zrzuceniu pierwszej bomby atomowej Japonia skapitulowała i druga wojny światowa nareszcie dobiegła końca. Kapitulować: Poddać się i przyznać do przegrania wojny. Ile osób zmarło w czasie drugiej wojny światowej? Nikt nie wie dokładnie ile osób zostało zabitych w czasie drugiej wojny światowej ale historycy oszacowali, że śmierć poniosło około 50- 55 milionów ludzi. Poniżej znajdziesz przybliżony przegląd pokazujący ile osób poniosło śmierć w różnych krajach. Związek Radziecki Chiny Polska Niemcy Japonia Jugosławia Francja Grecja 27 000 000 10 000 000 6 028 000 6 000 000 2 000 000 1 706 000 653 000 520 000 Austria Rumunia Węgry Włochy USA Czechosłowacja Wielka Brytania Holandia Belgia Finlandia Norwegia 485 000 460 000 420 000 410 000 407 5000 400 000 388 000 210 000 88 000 84 000 10 000 Tak wyglądało miasto Hiroshima po zrzuceniu bomy atomowej. Zegar na zdjęciu zatrzymał się w chwili eksplozji bomby. Znajdź odpowiedź 1 Co stało się 9. kwietnia 1940 roku? 2 Co niesie ze sobą okupacja kraju? 3 Co to jest konwój? 4 Dlaczego konwoje były ważne dla Wielkiej Brytanii? 5 Pod jakim względem wojna na froncie wschodnim różniła się od wojny w Europie Zachodniej? 6 Co zdarzyło się w Pearl Harbour 7. września 1941 roku? 7 Co to jest dzień D? 8 Jak zakończyła się wojna między USA a Japonią? Dyskutuj! 9 Niemcy mieli nadzieję, że naloty na brytyjskie miasta spowodują, że Brytyjczycy stracą chęć do prowadzenia wojny. Dlaczego tak się nie stało? 10 Czy amerykanie zrobili dobrze spuszczając bomby atomowe na Hiroshimę i Nagasaki? 11 Drugą wojnę światową przedstawia się często jako wojnę złych z dobrymi. Kim byli dobrzy, a kim źli? Czy można powiedzieć, że jedni byli dobrzy, podczas gdy drudzy byli źli? Ćwicz umysł 12 Które słowo nie pasuje? a Londyn-Hiroshima-Drezno-Oslo b Adolf Hitler-Winston Churchill-Nordahl Grieg-Josef Stalin c bombowiec-konwój-łódź podwodna-statek wojenny d Napoleon Bonaparte-Adolf Hitler-Józef Stalin-Neville Chamberlain Zadanie 13 Spójrz na wykres czasu na stronie 117. Sporządź wykres czasu obejmujący lata 1937-1945. a Narysuj wykres czasu na osobnej kartce. Wpisz wszystkie wydarzenia wspomniane w tej części rozdziału w odpowiednim miejscu na wykresie czasu. b Ważne wydarzenie, które powoduje duże zmiany nazywa się często punktem zwrotnym. Pomyśl jakie wydarzenia na wykresie czasu były najważniejszymi punktami zwrotnymi w wojnie i zaznacz je jednym kolorem. c Sporządź małe rysunki do niektórych wydarzeń, będące wskazówką do tego, co się wydarzyło. 14 15 16 a b 17 Przygotuj komputerową prezentację fotografii o drugiej wojnie światowej korzystając ze zdjęć znalezionych w internecie. W 1944 roku amerykańska fabryka samolotów co 5 minut wypuszczała z taśmy produkcyjnej jeden samolot. Oblicz jak wiele samolotów produkowano w ciągu godziny, dnia i roku. Użyj statystykę dotyczą liczby zmarłych podczas drugiej wojny światowej, zamieszczoną na stronie 115. Sporządź wykres słupkowy pokazujący liczbę zmarłych w Związku Radzieckim, Chinach, Polsce, Japonii, Niemczech, USA, Francji i Wielkiej Brytanii. Użyj do tego celu arkusz kalkulacyjny. Wylicz ile osób zmarło w sumie w krajach alianckich (Związek Radziecki, USA, Wielka Brytania i Francja), a ile zmarło w sumie w państwach Osi (Niemcy, Japonia i Włochy). Przygotuj wykres kołowy pokazujący ilu ludzi zostało zabitych po obu stronach. Narysuj mapę Europy. Pokoloruj Niemcy jednym kolorem, a tereny okupowane przez Niemcy w czasie drugiej wojny światowej innym kolorem. Do źródeł! 18 Przeczytaj wiersz Nordahla Griega na stronie 109. a Dlaczego Twoim zdaniem wspomina on Eidsvoll w swoim wierszu? b Co Twoim zdaniem miał na myśli poeta mówiąc „właśnie w tej godzinie wiedzieliśmy czym jest wolność?” c Jakie uczucia wyraża ten wiersz? Użyj własnych słów. 19 Przeczytaj fragment mowy Churchilla na stronie 110. a To przemówienie stało się bardzo znane. Jak sądzisz, dlaczego? b Co Twoim zdaniem chciał osiągnąć Churchill swoim wystąpieniem? 20 Przeczytaj co opowiada Shizuko Tagaki na stronie 114. Czy jest to relacja z pierwszej, czy z drugiej ręki? Umotywuj swoją odpowiedź. 21 Przeczytaj wiersz Gunvor Hoffmo na stronie 115. a O czym mówi wiersz? b Znajdź informacje o poetce. Dlaczego chciała napisać taki wiersz? Podsumowanie Druga wojna światowa trwała od 1939 do 1945 roku. Niemcy, Japonia i Włochy walczyły przeciw Wielkiej Brytanii, USA i Związkowi Radzieckiemu. Na początku sprawy toczyły się pomyślnie dla Niemiec i Japonii, które zdobyły duże obszary. Ale od 1942 roku alianci zaczęli mieć przewagę i ostatecznie wyszli zwycięsko z wojny. Wojna mocno doświadczyła zwykłych ludzi. Obie strony stosowały w czasie wojny terror nalotów w miastach przeciwników. Poza tym Niemcy i Japończycy dokonywali w wielu miejscach masowych mordów ludności cywilnej. W dodatku miliony ludzi straciło wolność na wiele lat, ponieważ ich kraj był okupowany przez obce siły.
