Studia Podyplomowe, Wydział BiOŚ Uniwersytet Łódzki

Studia Podyplomowe, Wydział BiOŚ Uniwersytet Łódzki
„Zdrowa żywność, nowoczesne technologie i biznes”
Semestr: 1 (160 godzin) - ECTS ∑ – 28 pkt.
Nazwa
przedmiotu/
kod
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
FIZJOLOGIA ŻYWIENIA (ECTS – 6 pkt.)
PHYSIOLOGY OF NUTRITION
Wykłady/20, konwersatorium/10
Semestr 1
dr hab. Maria Krotewicz, prof. nadzw. UŁ
Znajomość biologii ze szkoły średniej.
Wymagania
wstępne
Cele
kształcenia
Efekty
kształcenia
Celem zajęć jest ukształtowanie u uczestników studium całościowego spojrzenia na zagadnienia
związane z przyjmowaniem pokarmu,
procesami trawienia i wchłaniania składników
odżywczych. Uzyskana wiedza umożliwi studiującym objaśnienie zależności między strukturą
funkcjonalną poszczególnych części składowych układu pokarmowego a zapotrzebowaniem na
składniki odżywcze ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów kontrolnych.
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student
Efekty typu W:
W1. Zna podstawową terminologię, przedmiot materialny i formalny fizjologii żywienia,
W2. Zna zależność między jedzeniem i potrzebami energetycznymi człowieka,
W3. Definiuje rolę składników pokarmowych w żywieniu człowieka, rolę enzymów
trawiennych
W4. Zna specyficzną strukturę i funkcję narządów układu pokarmowego,
W5. Zna podstawowe koncepcje roli mechanizmów bioregulacyjnych i homeostazy w żywieniu
człowieka,
Efekty typu U:
U1. Umie analizować zależności funkcjonalne między poszczególnymi narządami układu
pokarmowego,
U2. Wyjaśniania funkcje podstawowych systemów kontrolnych w żywieniu,
U3. Umie przewidywać wpływu diety na organizm,
U4. Potrafi obliczać dzienne zapotrzebowania pokarmowe,
U5. Umie określić cele i strategie przyjmowania pokarmu.
1
Opis treści
przedmiotu
7.
8.
Sposoby/
kryteria
oceniania
Metody
dydaktyczne
1. Dlaczego musimy jeść – znaczenie przyjmowania pokarmu, składniki pokarmowe,
zapotrzebowanie
energetyczne/wydatki
energetyczne
człowieka.
Podstawowa
i ponadpodstawowa przemiana materii. Procesy kataboliczne i anaboliczne składające się na
metabolizm. Metody oznaczania całkowitej i podstawowej przemiany materii. Aminokwasy
endogenne i egzogenne. Wskaźnik aminokwasu ograniczającego. Wyliczanie dziennego
zapotrzebowania pokarmowego.
2. Struktura funkcjonalna układu pokarmowego człowieka. Zarys budowy narządowej
i tkankowej wybranych odcinków przewodu pokarmowego i gruczołów trawiennych.
Ogólne informacje o procesach trawienia i wchłaniania składników pokarmowych.
3. W fabryce enzymatycznej – gruczoły trawienne. Skład chemiczny i funkcja śliny,
mechanizmy regulacji wydzielania śliny. Budowa tkankowa żołądka a jego aktywność
wydzielnicza. Trawienie białka. Proteazy żołądkowe i trzustkowe. Wchłanianie
aminokwasów i oligopeptydów. .
4. Gospodarka węglowodanowa. Egzo- i endokrynna czynność trzustki. Rola insuliny
i glukagonu w gospodarce węglowodanowej. Transportery glukozy. Glikogen- znaczenie
i miejsce gromadzenia. Cukrzyca. Znaczenie żywienia w patomechanizmie cukrzycy.
5. Procesy trawienia i wchłaniania tłuszczów. Emulsyfikacja. Egzokrynna czynność wątroby;
skład i rola żółci, znaczenie pęcherzyka żółciowego. Kamica żółciowa. Enzymy lipolityczne.
Wchłanianie cholesterolu. Lipoproteiny. Cholesterol egzo- i endogenny. Metabolizm i rola
cholesterolu w organizmie człowieka. Procesy miażdżycowe. Nienasycone kwasy
tłuszczowe. Gospodarka tłuszczowa. Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna. Adipokiny.
6. Składniki mineralne żywności – makro i mikroelementy. Biodostępność i bioaktywność
witamin.
7. Fizjologia tkanki mięśniowej gładkiej przewodu pokarmowego. Budowa tkanki mięśniowej
gładkiej. Motoryka żołądkowa i jej regulacja. Charakterystyka motoryki jelita cienkiego i
grubego.
8. Udział układu autonomicznego w procesach fizjologicznych układu pokarmowego, również
w regulacji motoryki jelit.
9. Wchłaniani w jelicie grubym. Formowanie kału. Bakterie jelitowe. Antybiotyki i probiotyki.
Rola błonnika w profilaktyce zdrowia.
10. Zachowania żywieniowe – od genów do rodzinnego obiadu. Ośrodki pokarmowe mózgu.
Oreksygeny i anoreksygeny. Strategie żywieniowe w populacjach ludzkich. Fizjologiczne
podstawy norm żywienia. Zależność diety od sposobów zdobywania pokarmu. Budowa
i funkcja żywieniowa analizatorów węchu i smaku. Poprawiacze smaku.
Egzamin po zakończeniu zajęć przedmiotowych. Ocena umiejętności przewidywania wpływu
pokarmu na procesy życiowe organizmu.
Wykład informacyjny, wykład problemowy, pokaz, mapy mentalne, pomiar, ogląd i analiza
mikroskopowa
S. Konturek (red. ) - Fizjologia człowieka, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007.
Zalecana lista
W. Ganong – Fizjologia, PZWL, 2009.
lektur
J.J. Klawe, M. Tafil-Klawe (red.) – Wykłady z fizjologii człowieka, PZWL, 2009
J. Gawęcki, L. Hryniewiecki – Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, W-wa,
2003.
A. Stevens, J. Lowe – Histologia człowieka, PZWL, W-wa, 2000,
Wydział
Katedra/
Zakład
Typ studiów
Rok akad.
Nazwa
przedmiotu/ kod
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Rok/semestr
Semestr 1
Katedra Fizjologii i Biochemii Roślin
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
2015/2016
ZALEŻNOŚĆ ZDROWIA CZŁOWIEKA OD SKŁADNIKÓW DIETY” (ECTS – 3
pkt.)
2
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Punkty ECTS
Prowadzący
1. Skrócony opis:
2. Wymagania
wstępne:
3.Efekty
kształcenia:
4. Treści
kształcenia:
Wykłady/20, konwersatorium/10
3
Prof. dr hab. Maria Skłodowska
Celem zajęć jest wykształcenie u uczestników studium całościowego spojrzenia na
zagadnienia związane z rolą poszczególnych składników diety w aspekcie prawidłowego
rozwoju organizmu człowieka i utrzymania zdrowia klinicznego na poszczególnych
etapach życia. Przekazana wiedza umożliwi studiującym zrozumienie zróżnicowanego
zapotrzebowania na poszczególne składniki diety w zależności od wieku człowieka.
Słuchacze na podstawie uzyskanych wiadomości będą w stanie opracować skład diety
standardowej jak i niezbędnej w profilaktyce różnych chorób. Słuchacze studium po
zakończeniu zajęć z tego przedmiotu będą umieli określić zależność między jakością
przyjmowanej diety a profilaktyką zapobiegającą schorzeniom występującymi w wieku
podeszłym, będą umieli ocenić ryzyko stosowania określonej diety a chorobami typu np.
miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu II. Studiujący powinni umieć
propagować w swoim środowisku styl zdrowego żywienia.
Biologia na poziomie szkoły średniej z zakresu:
fizjologii, biochemii i genetyki
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1. definiuje pojęcie klinicznego człowieka charakteryzuje podstawowe grupy
składników odżywczych w aspekcie ich znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu
W2. definiuje rodzaje żywności i diet
W3. wymienia stosowane w żywieniu człowieka diety o charakterze nieodżywczym
W4. wymienia podstawowe rozporządzenia prawne dotyczące norm żywieniowych
obowiązujących w Polsce i UE
Efekty typu U:
U1. przedstawia podstawowe szlaki biosyntezy nieodżywczych składników diety
człowieka w komórce roślinnej
U2. określa biodostępność dla człowieka określonych składników diety
U3. określa wpływ roślinnych związków lotnych na organizm człowieka
U4. określa kierunek modyfikacji genetycznej roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych
w aspekcie wpływ na zdrowie kliniczne człowieka
U5. ocenia wpływ określonej diety na występowanie chorób cywilizacyjnych
U6. oblicza indeks BMI, wskaźnik WHR i interpretuje uzyskane wyniki
U7. ocenia wpływ różnych warunków przygotowywania i przetwarzania żywności na jej
wartość odżywczą
1.
2.
3.
1 .Pojęcie zdrowia klinicznego człowieka i czynniki o nim decydujące (wg
WHO). Relacje człowiek – żywność, czynniki warunkujące jakość zdrowotną żywności.
Wartość odżywcza żywności. Sztuka kompromisu w racjonalnym żywieniu. Kategorie
żywności. Definicje diet Wartość biologiczna składników żywności dla organizmu
człowieka (białka, węglowodany, tłuszcze, składniki mineralne, witaminy) jako
zapewnienie zdrowych warunków życia w aspekcie warunków sprzyjających zdrowiu
fizycznemu, psychicznemu i społecznemu. Biodostępność poszczególnych związków z
diety w aspekcie wzajemnych interakcji. Związek z ryzykiem występowania określonych
chorób.
2. Podstawowe szlaki biosyntezy nieodżywczych składników diety
człowieka w komórce roślinnej; barwniki naturalne (karotenoidy, chlorofile, antocyjany,
betalainy, barwniki chinolinowe i inne w tym ryboflawina, kurkumina, karmele);
polifenole (kwas hydroksybenzoesowy, kwas hydroksycynamonowy, kumaryny,
flawonoidy, taniny; glukozynolany, glikozydy cyjanogenne, alkaloidy, saponiny. Wpływ
tych związków na organizm człowieka.
3. Wpływ roślinnych związków lotnych na organizm człowieka, elementy
aromatoterapii. Związki lotne występujące naturalnie i powstające w czasie obróbki
termicznej składników diety. Zmiany barwy, smaku i zapachu żywności w trakcie jej
przechowywania i przetwarzania. Olejki eteryczne jako konserwanty żywności.
3
4.
5.
6.
7.
8.
5. Metody i
kryteria
oceniania:
6. Metody
dydaktyczne
1.
2.
M
1.
4. Normy żywieniowe –zapotrzebowanie na składniki odżywcze, rodzaje
norm żywieniowych w Polsce i w Unii Europejskiej. Dieta a zwyczaje kulturowe w
aspekcie postępujących zmian stylu życia. Metodologia badań oceny żywienia i spożycia
żywności.
5. Wartość zdrowotna żywności – żywność w profilaktyce i terapii chorób.
Wymagania żywieniowe dla poszczególnych grup wiekowych populacji ludzkiej. Wpływ
stosowanej diety na występowanie chorób cywilizacyjnych (nadciśnienie tętnicze,
miażdżyca, osteoporoza, cukrzyca typu II, alergia wziewno-pokarmowa). Antyoksydant i
związki mineralne pochodzące z naturalnych produktów i preparatów farmaceutycznych,
przyswajanie, formy pożądane i niepożądane, losy w organizmie człowieka. Problemy
homotoksykologii. Żywność modyfikowana genetycznie.
6. Wpływ różnych warunków przygotowywania potraw oraz przetwarzania
żywności (produkt surowy, blanszowanie, gotowanie, mikrofalówka) na jej wartość
odżywczą
7. Niepożądane naturalne zanieczyszczenia surowców roślinnych na
przykładzie toksyn fitopatogenów. Żywność o obniżonej zawartości składników
nieodżywczych.
8. Manipulowanie żywnością na rynku konsumenckim i w czasie jej
wytwarzania
Spełnienie wymogów minimum zaliczeniowego w oparciu o końcowy sprawdzian
wiedzy. Kolokwium zaliczeniowe obejmujące 10 pytań.
Metody podające:
wykład informacyjny (audiowizualny)
wykład konwersatoryjny
metody poszukujące:
sytuacyjna
1. Gawęcki J., Hryniewiecki L. Żywienie człowieka, tom I i II Wyd. PWN Warszawa
2007
2. McHughen A. Żywność modyfikowana genetycznie – poradnik konsumenta, Wyd.
Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004
3. Sikorski Z.E. Chemia żywności, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2002
4. Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T. Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i
zdrowiu, Wyd. PWN, Warszawa 2004
5. Malep. 5Biotechnologia roślin, Wyd. PWN Warszawa 2001
6. Schmid F., Latkowski B., Wasilewski B. Homotoksykologia kliniczna, Aurelia-Veglag
Baden-Baden 1998
7. Najnowsze pozycje literatury fachowej
7. Literatura:
8. Informacje
dodatkowe:
Nazwa
przedmiotu
kod
Rok/semestr
brak
„KOMÓRKOWA LOKALIZACJA SUBSTANCJI STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ
DIETY CZŁOWIEKA”
(ECTS – 3 pkt.)
Semestr 1
Rodzaj zajęć:
Wykłady: 20 h
Ćwiczenia/laboratorium: 10 h
Prowadzący:
Wykłady: dr hab. Andrzej Kaźmierczak prof. nadzw. UŁ
Ćwiczenia: pracownicy Katedry Cytofizjologii UŁ
4
Katedra Cytofizjologii, Wydział Biologii Ochrony Środowiska UŁ
1. Skrócony
opis:
2. Wymagania
wstępne
3. Efekty
kształcenia:
4. Treści
kształcenia:
Celem wykładów i ćwiczeń zatytułowanych „Komórkowa lokalizacja substancji stanowiących
podstawę diety człowieka” jest omówienie organizacji świata wielokomórkowych organizmów
zwierzęcych i roślinnych oraz czynników kontroli funkcjonowania komórki i integracji procesów
wewnątrzkomórkowych, przekazywania sygnałów w komórce oraz rodzajów uszkodzeń w
zakresie sposobów i miejsc gromadzenia metabolitów i substancji mających dla organizmu
człowieka znaczenie energetyczne, metaboliczne, spożywcze oraz prozdrowotne. DSrigim
istotnym celem przedmiotu jest teoretyczne i praktyczne zaznajomienie słuchaczy z różnego
rodzaju metodami i testami laboratoryjnymi wykorzystywanymi do identyfikacji substancji i
metabolitów komórkowych komórek roślinnych mających dla organizmu człowieka znaczenie
energetyczne, metaboliczne i spożywcze oraz prozdrowotne.
Ogólna wiedza o:
- budowie komórek roślinnych i zwierzęcych;
- podstawowych różnicach pomiędzy budową komórki roślinnej i zwierzęcej;
- budowie poszczególnych organelli komórkowych
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu słuchacz:
Efekty typu W:
W1 - Wymienia i charakteryzuje teorie naukowe wyjaśniające pochodzenie, ewolucję i budowę
współczesnej komórki Eukaryota oraz utrzymania równowagi i eliminacji biotycznych i
abiotycznych zagrożeń i neutralizacji zanieczyszczeń;
W2 - Wymienia i opisuje strukturę komórki w zakresie przepływu sygnałów komórkowych i
informacji genetycznej oraz mechanizmów regulacji liczby komórek stanowiących podstawę w
utrzymaniu równowagi w rozwoju komórki i całego organizmu;
W3 - Omawia rodzaje i sposoby pozyskiwania i gromadzenia energii oraz mobilizacji materiałów
zapasowych;
W4 - Wyjaśnia znaczenie naturalnych warunków życia dla gromadzenia metabolitów roślinnych i
zwierzęcych oraz ich funkcji w rozwoju komórki roślinnej oraz organizmu człowieka;
Efekty typu U:
U1 - Opracowuje graficzny schemat komórki obrazujący lokalizację procesów metabolicznych
oraz określa charakter możliwych uszkodzeń i ich wpływ na funkcjonowanie komórki oraz całego
organizmu;
U2 - Wskazuje komórkową lokalizację procesów pozyskiwania i gromadzenia energii;
U3 - Prezentuje schematyczny obraz funkcji organelli komórkowych w zakresie pozyskiwania,
gromadzenia i uwalniania energii oraz gromadzenia barwników w komórce w naturalnych
warunkach wzrostu i rozwoju;
U4 - Wybiera i stosuje odpowiednie metody do makroskopowej i mikroskopowej detekcji
zapasowych i łatwo-przyswajalnych metabolitów, oceny rodzaju uszkodzeń komórkowych i
analizy ilościowej węglowodanowych, lipidowych i białkowych składników pokarmowych u
wybranych gatunków roślin.
Wykłady: Organizacja świata wielokomórkowych organizmów zwierzęcych i roślinnych w
aspekcie znaczenia ich wzajemnych relacji dla zapewnienia zdrowych i naturalnych warunków
życia oraz utrzymania równowagi i eliminacji biotycznych i abiotycznych zagrożeń oraz
neutralizacji zanieczyszczeń. - Pochodzenie i podstawy budowy komórki roślinnej i zwierzęcej w
oparciu o najbardziej znane w tym zakresie teorie tj. teorię endosymbiotyczną, komórkową i
suprakomórkową; - Znaczenie redukcji zagrożeń dla struktury nośników i ciągłości przepływu
informacji genetycznej oraz sygnalizacji procesów metabolicznych, organizacji DNA, a także
komórkowej lokalizacji i kontroli procesów transkrypcji („splicing” i „editing”) i translacji
(„nonsens mediated decay”) jako mechanizmów procesu dojrzewania RNA i syntezy białek w
aspekcie utrzymania równowagi w rozwoju komórki i całego organizmu. - Systemy
przekazywania sygnałów; - Integracja metabolizmu w procesach rozwojowych organizmu
roślinnego i zwierzęcego jako sposób reakcji na bodźce środowiskowe. - Charakterystyka
elementów recepcji sygnałów. Wprowadzenie do metabolizmu przepływu sygnałów w komórce. Główne drogi przekazywania sygnałów w komórce. - Programowana śmierć komórki, która obok
aktywności podziałowej komórek regulujących liczbę komórek w organizmie oraz ekspansji
komórki, decyduje o wzroście i rozwoju organizmów eukariotycznych i jest sposobem reakcji
5
organizmu na endogenne bodźce rozwojowe i egzogenne czynniki środowiskowe. Charakterystyka strukturalnych i funkcjonalnych elementów komórki roślinnej w aspekcie
pozyskiwania, gromadzenia i uwalniania energii w naturalnych warunkach wzrostu i rozwoju. Komórkowa lokalizacja i ogólna charakterystyka procesu zamiany energii słonecznej na siłę
asymilacyjną oraz procesu asymilacji dwutlenku węgla w aspekcie budowy i funkcjonowania
chloroplastów. - Gromadzenie i mobilizacja materiałów zapasowych w kontekście udziału w tym
procesie wakuol, plastydów i lizosomów; - Lokalizacja i charakterystyka mechanizmów
pozyskiwania energii w kontekście prawidłowej budowy i funkcjonowania mitochondriów; Znaczenie naturalnych warunków życia dla gromadzenia roślinnych i zwierzęcych barwników i
metabolitów oraz ich funkcji w rozwoju komórki roślinnej oraz organizmu człowieka. Charakterystyka (budowa chemiczna i lokalizacja w komórce) barwników karotenoidowych,
flawonoidowych i substancji fenolowych w zakresie ich udziału w indukcji śmierci komórkowej
jako podstawowego mechanizmu przeciwnowotworowego.
Konwersatorium/laboratorium: Prezentacja i praktyczne zastosowanie fizjologicznych i
cytologicznych metod do oceny rodzaju uszkodzeń w komórkach i organellach komórkowych
(jąder, mitochondriów, retikulum endoplazmatycznego i lizosomów) indukowanych egzo- i
endogennymi czynnikami komórkowymi oraz egzogennymi czynnikami środowiskowymi; Cytochemiczne i cytofizjologiczne mikroskopowe metody i komórkowa lokalizacja zapasowych i
łatwo-przyswajalnych cukrowców oraz ilościowa ocena węglowodanowych, lipidowych i
białkowych składników pokarmowych w komórce roślinnej i zwierzęcej. - Makroskopowa
lokalizacja węglowodanowych, lipidowych i białkowych składników pokarmowych z
uwzględnieniem gatunków roślin stanowiących podstawę diety człowieka; - Ilościowe
porównanie zawartości składników pokarmowych u niektórych gatunków roślin oraz ocena
wartości odżywczych w przeliczeniu na ilość glukozy; - Mikroskopowa i makroskopowa
lokalizacja w komórce i organizmie roślinnym karotenoidowych i flawonoidowych barwników
oraz substancji fenolowych i wolnych rodników.
Obowiązkowa obecność na ćwiczeniach. Uzyskanie pozytywnych ocen z 5 sprawdzianów
składających się z 10 pytań testowych.
Spełnienie wymogów minimum zaliczeniowego w oparciu o końcowy sprawdzian testowy.
5. Metody i
kryteria
oceniania:
Metody podające:
1. informacyjny wykład audiowizualny;
2. wyjaśnienie.
Metody praktyczne: 1. seminarium;
2. pokaz;
3. ćwiczenia laboratoryjne, zajęci praktyczne;
1. Alberts B, Bray D, Hopkin K, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P, 2009, Podstawy Biologii
Komórki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2. Baluška F, Volkmann D, Barlow PW, 2004, Eukaryotic cells and their cell bodies: cell theory
revised, Annal Bot 94: 9-32
3. Berg JM, Tymoczko JL, Stryer L, 2011, Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
4. Brown TA, 2009, Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
5. Maruniewicz M, Wojtaszek P, 2007, Pochodzenie i ewolucja śmierci komórki, Post Biol Kom
34: 651-667
6. Rogalska S, Małuszyńska J, Olszewska MJ, 2005, Podstawy Cytogenetyki Roślin.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
7. Tilney TG, Cooke TJ, Connelly PS, Tilney MS, 1990, The distribution of plasmodesmata and
its relationship to morphogenesis in fern gametophytes, Development 110: 1209-1221
8. Wojtaszek P, Woźny A, Ratajczak L, 2008, Biologia komórki roślinnej, tom I Struktura, tom II
Funkcja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
6. Metody
dydaktyczne:
7. Literatura:
8.
Informacje
dodatkowe:
Wydział
brak
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
6
Katedra/
Zakład
Katedra Cytofizjologii
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/
kod
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
Wymagania
wstępne
„CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JAKOŚĆ ŻYWNOŚCI” (ECTS – 4 pkt.)
Wykłady/15, konwersatorium/10
Semestr 1
dr hab. Andrzej Kaźmierczak, prof. nadzw. UŁ
Katedra Cytofizjologii
Wykład: Znajomość podstawowych grup składników pokarmowych.
Konwersatorium
Konwersatorium: Zakończenie cyklu wykładów pt. „Czynniki wpływające na jakość
żywności” z wynikiem pozytywnym potwierdzającym efekty kształcenia założone dla
wykładów.
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W;
W1. Zna wszystkie grupy składników pokarmowych ze szczególnym uwzględnieniem wody
jako podstawowego elementu diety;
W2. Określa jakość wody pitnej i jej przydatności do spożycia w aspekcie norm przyjętych w
Polsce;
Cele i efekty W3. Tłumaczy wpływ podstawowych procesów przetwórczych i przechowywania na wartości
odżywcze żywności;
kształcenia
W4. Definiuje podstawowe pojęcia związane z jakością żywności tj. żywność funkcjonalna,
(wiedza,
umiejętności składniki antyżywieniowe;
Efekty typu U:
i postawa)
U1 Umie rozróżniać podstawowe grupy dodatków do żywności;
U2. Potrafi nazywać grupy chemiczne będące zanieczyszczeniami żywności oraz wskazuje ich
źródła;
U3. Umie wyznaczyć stopień toksyczności możliwych zanieczyszczeń chemicznych żywności;
U4. Potrafi interpretować informacje umieszczone na etykietach produktów żywnościowych;
U5. Posiada świadomość konsumencką w kwestiach wyboru zdrowej żywności.
7
Opis
treści Przedmiot ma na celu rozwinięcie świadomości konsumenckiej dotyczącej wyboru zdrowych
produktów żywnościowych, ze szczególnym uwzględnieniem wody, w oparciu o informacje
przedmiotu
dotyczące źródeł i rodzajów zanieczyszczeń chemicznych pokarmów, wpływu naturalnych
związków i sztucznych dodatków oraz przetwarzania żywności na jej jakość, w tym walory
odżywcze, zdrowotne i smakowe.
1.
Skład chemiczny żywności. Woda jako podstawowy element diety, wskaźniki jakości
wody pitnej, obszary Natura 2000 jako źródła czystej i zdrowej wody. Związki mineralne w
żywności. Węglowodany, białka, tłuszcze i witaminy - występowanie, modyfikacje podczas
podstawowych procesów przetwórczych i przechowywania.
2.
Barwniki i związki smakowo-zapachowe naturalnie występujące w żywności oraz inne
naturalne składniki żywności – polifenole, alkaloidy, saponiny, glukozynolany.
3.
Dodatki do żywności – bać się czy nie bać? Dodatki zapobiegające psuciu się żywności
(konserwanty), poprawiające jej cechy sensoryczne i fizyczne (emulgatory, sztuczne
barwniki i aromaty). Dodatki zwiększające wartości odżywcze i zdrowotne żywności –
żywność funkcjonalna.
4.
Toksykologia substancji występujących w żywności. Naturalne substancje toksyczne i
składniki antyżywieniowe. Ocena toksykologiczna dodatków do żywności.
Zanieczyszczenia chemiczne żywności (metale, pestycydy, dioksyny, polichlorobifenyle,
azotany i azotyny, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) - źródła i możliwości
zapobiegania ich toksyczności.
5.
Etykietowanie żywności. Świadomość konsumencka, propagowanie systemu
żywieniowego opartego na naturalnych, lokalnych produktach.
Konwersatorium:
1.
Normy dla wody przyjęte w Polsce. Ocena jakości wody pod kątem jej przydatności do
spożycia. Porównanie wody wodociągowej, z lokalnych ujęć i butelkowanej wody
mineralnej. Rodzaje zanieczyszczeń występujących w wodzie, stopień ich szkodliwości.
Twardość i pH wody. Woda w żywności.
2.
Białka, węglowodany i lipidy jako składniki żywności. Zmiany składu ilościowego
składników pokarmowych w produktach spożywczych w zależności od sposobu i czasu ich
przechowywania. Wartość produktów pochodzących z lokalnych źródeł.
3.
Zanieczyszczenie żywności metalami ciężkimi. Biochemiczne wskaźniki toksyczności
substancji, wyliczanie LD 50 na podstawie danych eksperymentalnych.
4.
Podstawowe metody wykrywania i identyfikacji syntetycznych barwników i substancji
słodzących oraz środków konserwujących w żywności.
5.
Analiza składu produktów spożywczych na podstawie informacji umieszczonych na
etykietach.
Sposoby/
kryteria
oceniania
Zaliczenie wykładu na podstawie uczestnictwa w zajęciach oraz testu końcowego oceniającego
efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności - zaliczenie przy min 60%.
Zaliczenie konwersatorium na podstawie aktywności na zajęciach (20%) oraz kolokwium
oceniającego efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności (80%) - zaliczenie
konwersatorium przy min 60%.
Zaliczenie wykładu i konwersatorium warunkuje zaliczenie całości przedmiotu.
Metody
dydaktyczne
- wykład informacyjny z elementami pokazu multimedialnego,
- wykład problemowy,
- wykład konwersatoryjny,
- metoda stolików eksperckich (praca w grupach).
Zalecana lista - Teresa Skrabka-Błotnicka, Bogusław Masłowski „Bezpieczeństwo Żywności” Wyd. Uniw.
Ekon., Wrocław 2008.
lektur
- Maria Małecka „Żywność bezpieczna dla konsumenta” Wyd. Akad. Ekon., Poznań 2006.
- Waldemar Podgórski, Andrzej Żychiewich, Radosław Gruszka „Badanie jakości wody i
ścieków” Wyd. Akad. Ekon, Wrocław 2006.
- Maria Małecka „Wybrane metody analizy żywności – Oznaczanie podstawowych składników,
substancji dodatkowych i zanieczyszczeń” Wyd. Akad. Ekon., Poznań 2006.
- Jarosława Rutkowska „Przewodnik do ćwiczeń z chemii żywności” Wyd. SGGW, Warszawa
2008.
8
Wydział
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Ekofizjologii i Rozwoju Roślin UŁ
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/
kod
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
„ŚRODOWISKO I EKOLOGICZNA PRODUKCJA ŻYWNOŚCI” (ECTS – 6 pkt.)
Wymagania
wstępne
Wykłady/15, konwersatorium/10
Semestr 1
Wykład: dr hab. Z. Romanowska-Duda, prof. nadzw. UŁ;
Małgorzata Posmyk, prof. nadzw UŁ
Konwersatorium: dr hab.
Prof. dr hab. K. Janas
Fizjologia roślin w zakresie rozszerzonym na poziomie szkoły średniej
Wykład:
Celem wykładu jest zapoznanie i ukształtowanie u słuchaczy kompleksowego
Konwersatorium
spojrzenia na zagadnienia związane z rozwojem produkcji ekologicznej żywności, ochrony
środowiska oraz problemami obszarów wiejskich w tym zakresie.
Konwersatorium: jest zapoznanie słuchaczy z danymi jak różne niekorzystne czynniki
środowiskowe (gleba, powietrze) mogą wpływać na rośliny; jakimi metodami należy
posługiwać się aby określić stan zanieczyszczenia środowiska. Jakie możliwości daje nam
nowoczesne rolnictwo w uzyskaniu żywności ekologicznej o dużym i wysokiej jakości plonie.
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Wykład:
Efekty typu W:
W1. Zna obecne możliwości krajowej produkcji żywności ekologicznej i nakreśla wyzwania
stawiane w tej dziedzinie.
Cele i efekty W2. Wyjaśnia konieczność monitorowania środowiska w zrównoważonym rozwoju rolnictwie.
kształcenia
W3. Określa na czym polega bezpieczeństwo żywnościowe.
(wiedza,
Efekty typu U:
umiejętności U1 Umie wytłumaczyć biologiczne podstawy działania biostymulatorów w produkcji rolniczej.
i postawa)
U2. Umie scharakteryzować możliwości rolnictwa i terenów wiejskich w produkcji OŹE dla
polskiej energetyki.
U3 Umie wskazać Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim.
Konwersatorium: Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1 Zna i wylicza czynniki środowiskowe niekorzystnie wpływające na zdrowotność roślin;
W2 Tłumaczy rolę biopreparatów w produkcji roślinnej
W3 Opisuje jak niekorzystne czynniki środowiska wpływają na rośliny;
W4 Tłumaczy zjawiska związane ze wzrostem roślin w stresogennym środowisku;
W4 Zna definicje zdrowej żywności.
Efekty typu U:
U1 Umie połączyć czynniki środowiskowe z metabolizmem roślin.
U2 Potrafi postrzegać relacje między uprawą roślin w określonym środowisku, a zdrowiem
człowieka i produkcją ekologicznej żywności.
9
Opis
treści
Wykład: Rolnictwo XXI wieku – prognozy i wyzwania; Bezpieczeństwo żywnościowe;
przedmiotu
Monitorowanie toksyczności środowiska – uzasadniona konieczność; Postęp i skutki produkcji
żywności w XX wieku; Rolnictwo zrównoważone – utopia czy konieczny realizm?; Sposoby
realizacji celów rolnictwa przyrodniczo zrównoważonego i produkcja rolnicza; Fizjologiczne
podstawy wzrostu i prognozowanie plonowania roślin uprawnych; Biologiczne podstawy
działania biostymulatorów; Wykorzystywanie biostymulatorów w ochronie i produkcji
rolniczej; Prawna kwalifikacja biostymulatorów do stosowania w rolnictwie ekologicznym;
Rolnictwo ekologiczne dla przyrody w ramach programu Natura 2000; Rolnictwo i tereny
wiejskie przyszłością dla polskiej energetyki odnawialnej; Recykling osadów ściekowych;
Zakładanie plantacji roślin energetycznych; Obszary Natura 2000.
Konwersatorium: Jak na plonowanie roślin wpływają metale ciężkie; biopreparaty w
ekologicznej produkcji roślin uprawnych; detekcja skażeń środowiskowych z wykorzystaniem
testów roślinnych; opryski roślin roztworami kwasów huminowych i pestycydów na wzrost
roślin rolniczych; wpływ stresów środowiskowych na kiełkowanie nasion oraz wzrost i
aktywność fizjologiczną roślin; niekonwencjonalne kierunki produkcji spożywczej Natura 2000;
przechowalnictwo płodów i półfabrykatów rolnych; produkcja ekologicznych wyrobów
kulinarnych; naturalne sposoby doboru żywności; żywność pochodząca z bliska (logistyka);
żywność różnorodna - pełny zestaw składników pokarmowych w proporcjach oczekiwanych
przez organizm; naturalny smak żywności; usługi prozdrowotne na obszarach Natura 2000.
Sposoby/
kryteria
oceniania
Wykład: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach oraz egzaminu końcowego.
Konwersatorium: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach, test tematyczny.
Metody
dydaktyczne
Wykłady informacyjne i problemowe opracowane na podstawie najnowszych danych
literaturowych i statystycznych. Dyskusje i prezentacje tematyczne.
Zalecana lista 1. J. Tyburski: Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego, Warszawa 2007
2. MRiRW 2010, Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa. Projekt
lektur
z dn.14 grudnia 2010r.
3. W. Grzebisz: Nawożenie roślin uprawnych 1 i 2 tom. Państwowe wydawnictwo Rolnicze i
Leśne 2008.
4. R. Tytko: Odnawialne źródła energii, Warszawa 2009.
5. A Kowalczyk-Jusko: Stan aktualny i przyszłość upraw roślin energetycznych w aspekcie
krajowych i unijnych uregulowań prawnych, Akademia Rolnicza Lublin 2010.
6. GUS: Energia ze źródeł odnawialnych. Warszawa 2009.
7. Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku
według kryterium powiązań z największymi aglomeracjami miejskimi i miastami oraz
endogenicznego potencjału, IGiPZ PAN, Warszawa 2009
8. S.E. Manahan: Toksykologia środowiskowa. Aspekty chemiczne i biochemiczne,
Wydawnictwo PWN 2006.
Wydział
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Fizjologii i Biochemii Roślin UŁ
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/
kod
„PRAKTYCZNE ASPEKTY ROŚLINNYCH KULTUR IN VITRO (ECTS – 6 pkt.)
10
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/semestr
Skrócony opis
przedmiotu
Wykłady/10, konwersatorium/10
Wymagania
wstępne
Wiedza z fizjologii roślin na poziomie szkoły średniej
Efekty
kształcenia
(wiedza,
umiejętności
postawa)
Treści
kształcenia
Sposoby/
kryteria
oceniania
Semestr 1
Zapoznanie studentów z podstawami teoretycznymi roślinnych kultur in vitro oraz głównymi
grupami roślinnych związków biologiczne czynnych Rozwijanie umiejętności poszukiwania
aspektów praktycznego zastosowania roślinnych kultur in vitro
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1. wymienia typy roślinnych kultur in vitro ( kultura tkankowa (kalusowa), kultury zawiesin
komórkowych i protoplastów, kultury organów i ich fragmentów) oraz podaje ich
charakterystykę
W2.wybiera i stosuje podłoża o składzie (makro-, mikroelementy, witaminy, cukry, regulatory
wzrostu, czynniki zestalające, dodatki pochodzenia naturalnego) warunkującym właściwy
rozwój różnych typów kultur in vitro i otrzymywanie w nich związków biologicznie
czynnych
W3.wskazuje na praktyczne aspekty roślinnych kultur in vitro
Efekty typu U:
i
U1. planuje i stosuje odpowiednie metody izolacji i sterylizacji różnych eksplantatów do
zakładania roślinnych kultur in vitro
U2. rozróżnia i opisuje główne grupy metabolitów wtórnych roślin
U3.wybierć i stosuje odpowiednie metody i techniki badawcze do analizy związków
biologicznie czynnych
Efekty typu K:
K1. wykazuje umiejętność pracy w zespole
K2. postępuje zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
Wykład: Wykład obejmuje omówienie:
1. Charakterystyka wybranych typów roślinnych kultur in vitro
2. Praktyczne zastosowanie kultur in vitro:
- mikrorozmnażanie roślin użytkowych, sztuczne nasiona,
- uzyskiwanie roślin o nowych cechach, biotransformacja i roślinne produkty
naturalne,
kultury roślinne w bioreaktorach, biosynteza metabolitów wtórnych w kulturach in
vitro: barwniki roślinne, związki zapachowe, przeciwutleniacze, substancje dla
przemysłu spożywczego i farmaceutycznego,
- zabiegi technologiczne zwiększające produkcję metabolitów wtórnych w kulturach in
vitro
Konwersatorium: Na przygotowanym przez prowadzącego materiale roślinnym:
1. Rozpoznawanie i dokonywanie oceny wpływu składu podłoży i warunków zewnętrznych
na rozwój kultur tkanek kalusowych, zawiesin komórkowych i kultur pędowych wybranych
roślin oraz na wytwarzanie w nich metabolitów wtórnych.
2. Ocena ilościowa i jakościowa wybranych metabolitów wtórnych obecnych w kultuach in
vitro
Wykład: Po zakończeniu wykładów: pisemny (testowy) sprawdzian wiedzy z problematyki i
zakresu wykładów przedmiotu.
Konwersatorium Sprawdzian wiedzy teoretycznej i umiejętności, zaliczenie na podstawie
uczestnictwa w zajęciach, test tematyczny
11
Metody
dydaktyczne
Zalecana
lektur
Wykłady z pytaniami kierowanymi do słuchaczy m.in. o podanie przykładów i sytuacji, w
których spotkali się z omawianymi problemami. Zachęcanie studentów do zadawania pytań.
Konwersatorium Przedyskutowanie ze słuchaczami przygotowanych przez nich informacji
dotyczących problematyki poszczególnych zajęć. Zachęcanie studentów do zadawania pytań
1. Jankiewicz L.S. red. Regulatory wzrostu i rozwoju roślin, t. I i II, PWN, W-wa 1997.
2. Malepszy S., (red.) Biotechnologia roślin, PWN, Warszawa 2001 i późniejsze
3. Szweykowska A., Fizjologia roślin, Wyd. Naukowe UAM, Poznań, 1997 lub 2000.
4. Woźny A., Przybył K., (red). Komórki roślinne w warunkach stresu. Tom II: Komórki in
lista vitro. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004.
Semestr: 2 (140 godzin) - ECTS ∑ – 32 pkt.
Wydział
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Fizjologii i Biochemii Roślin UŁ
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/
kod
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
Wymagania
wstępne
„ROŚLINY-ŚRODOWISKO-CZŁOWIEK: ŻYCIE W SIECI” (ECTS –4 pkt.)
Wykłady/10, konwersatorium/10
Semestr 2
Katedra Fizjologii i Biochemii Roślin UŁ
Wiedza z zakresu biologii na poziomie szkoły średniej
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1 - opisuje i interpretuje zależności biochemiczne zachodzące między organizmami w
ekosystemach naturalnych i agroekosystemach
W2 – rozpoznaje właściwości ekologiczne, toksyczne oraz lecznicze i prozdrowotne surowców
Cele i efekty roślinnych
kształcenia
Efekty typu U:
(wiedza,
U1 - stosuje wiedzę z zakresu ekobiochemii roślin w odniesieniu do zdrowia człowieka
umiejętności K1 – jest zorientowany na konstruktywne wykorzystanie wiedzy o zależnościach
i postawa)
biochemicznych organizmów w środowisku dla poprawy zdrowia człowieka oraz jakości
surowców i produktów żywnościowych.
12
1. WYKŁAD
Opis
treści
przedmiotu 2. Biologia oddziaływania roślina – środowisko. Adaptacje metaboliczne roślin do warunków
stresowych.
3. Oddziaływania między organizmami: mikoryza, symbioza, rośliny pasożytnicze, patogeneza,
allelopatia.
4. Biologiczne metody ochrony roślin przed chorobami: induktory odporności, systemiczna
odporność nabyta, indukowana odporność systemiczna, dobroczynne mikroorganizmy.
5. Fitotoksyny i ich wpływ na zwierzęta. Estrogeny roślinne. Mykotoksyny w żywności
pochodzenia roślinnego.
6. Metabolity stresowe – zmiany składu chemicznego roślin pod wpływem stresu abiotycznego,
ataku owadów i patogenów oraz środków ochrony roślin w aspekcie plonowania, walorów
żywieniowych i zdrowotnych żywności pochodzenia roślinnego.
7. Rośliny psychoaktywne. Fitofarmakologia.
Konwersatorium (10 godzin)
KONWERSATORIUM
Etnobotanika – rośliny w pożywieniu, obrzędowości i medycynie tradycyjnej.
Preferencje żywieniowe.
Proekologiczne metody ochrony roślin przed chorobami – indukcja systemicznej odporności
nabytej przy pomocy naturalnych induktorów (BABA, BION). Wpływ chemicznych środków
ochrony roślin na składniki pożywienia pochodzenia roślinnego.
Stres oksydacyjny – wspólne podłoże wszystkich stresów środowiskowych?
Fitoremediacja – wykorzystanie roślin do oczyszczania środowiska. Rola roślin w
podtrzymywaniu naturalnych procesów neutralizacji zanieczyszczeń.
8.
Test z zakresu materiału wykładowego, aktywność na zajęciach
Sposoby/
kryteria
oceniania
Metody
dydaktyczne
Wykład w postaci multimedialnej i konwersatorium nakierowane na indywidualną pracę
uczestników kursu, dyskusja, case study
Zalecana lista Literatura podstawowa
1. lektur
Harborne J.B. Ekologia biochemiczna. PWN, 1997.
2.
Kozłowska M. (red). Fizjologia roślin. PWRL, 2007.
3.
Walters D.R. Plant defense. Wiley-Blackwell, 2011.
4.
Woźny A., Przybył K. Komórki roślinne w warunkach stresu, Wydawnictwo Naukowe
UAM, 2004.
Literatura uzupełniająca
1.
Najnowsze pozycje literatury naukowej z zakresu ekobiochemii roślin.
Wydział
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Genetyki Ogólnej, Biologii Molekularnej i Biotechnologii Roślin UŁ
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/
kod
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
„PODSTAWY BIOTECHNOLOGII MOLEKULARNEJ ROŚLIN” (ECTS – 6 pkt.)
Wykłady/20, konwersatorium/10
Semestr 2
Wykłady i konwersatoria: Prof. dr hab. Andrzej K. Kononowicz i dr hab. Tomasz Sakowicz
13
Wymagania
wstępne
Biologia molekularna i inżynieria genetyczna w zakresie podstawowym
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1. Student umie wyjaśnić pojęcia związane z biotechnologią,.
W2. Student ma wiedzę na temat głównych działów biotechnologii oraz wdrożonych w ostatniej
dekadzie opracowań biotechnologicznych w zakresie trzech głównych działów biotechnologii –
biotechnologii medycznej, biotechnologii przemysłowej i biotechnologii roślin.
W3. Student ma wiedzę na temat aktualnych trendów i perspektyw rozwoju technologii
wykorzystujących drobnoustroje oraz systemy zwierzęce i roślinne
W4. Student Wyjaśnia zasady strategii prowadzonych badań o aplikacyjnym,
Cele i efekty biotechnologicznym potencjale ze szczególnym uwzględnieniem genetyki i biologii
kształcenia
molekularnej, mikrobiologii, medycyny i nauk technicznych.
(wiedza,
Efekty typu U:
umiejętności U1. Student posługuje się podstawowym sprzętem i aparaturą laboratoryjną.
i postawa)
U2. Student samodzielnie wykonuje proste obliczania chemiczne dotyczące stężeń
poszczególnych składników pożywek, fitohormonów i antybiotyków.
U3. Student potrafi przygotować pożywki o podanym składzie i stężeniu.
U4. Student potrafi przeprowadzić sterylizację i wysiew nasion.
U5. Student potrafi założyć sterylną kulturę komórek i tkanek in vitro.
U6. Student potrafi wyizolować i oczyścić genomowy DNA bakterii i roślin
U7. Student potrafi enzymatycznie ciąć i ligować wyizolowany DNA.
U8. Student potrafi przeprowadzić elektroforetyczną analizę DNA.
Opis
treści
Wykład:
1. „Zielona” inżynieria genetyczna. Konstrukcja transgenów. Wektory. 2.
przedmiotu
Konstrukcja transgenicznych roślin. Transformacja na drodze transferu DNA. Fizyczne metody
transformacji. Transformacja plastydów, systemy wirusowe. Selekcja i regeneracja transg.
roślin. 3. Genetyczne i molekularne techniki weryfikacji roślin trans gen. 4. Nowa
biotechnologia roślin w rolnictwie, ogrodnictwie, sadownictwie i leśnictwie. 5. Produkcja
biofarmaceutyków z wykorzystaniem systemów roślinnych. 6. Omiki: (genomika,
transkryptomika, proteomika) i bioinformatyka w zielonej biotechnologii. 7. Kolekcje linii,
hodowlanych (polskie odmiany tradycyjne), odmiany podwójnie ulepszone roślin uprawnych,
charakterystyka molekularna (ang. fingerprinting) z wykorzystaniem markerów
mikrosatelitarnych. 8. Nutrigenomika i nutrigenetyka: działanie bioaktywnych składników diety
na ekspresję genów człowieka (nutrigenomika), związki regulujące ekspresję genów przez
wiązanie się z DNA, procesy epigenetyczne; polimorfizmy pojedynczych nukleotydów moderatory oddziaływania związków na ekspresję genów (nutrigenetyka); dieta
spersonalizowana. 9. Nowa żywność, funkcjonalna żywność. 10. Zielona biotechnologia a
środowisko.
Konwersatorium: 1. Genetyczna transformacja Arabidopsis thaliana in Planta. 2. Genetyczna
transformacja Nicotiana tabacum typu disc-leaf transformation. 3. Histochemiczne i
molekularne techniki detekcji markerów selekcyjnych i re porterowych. 4. Techniki detekcji
transgenów w roślinach. 5. Identyfikacja i charakterystyka białek transgenicznych.
Sposoby/
kryteria
oceniania
Metody
dydaktyczne
Wykład: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach oraz egzaminu końcowego.
Konwersatorium: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach, test tematyczny.
Konwersatorium: Jak na plonowanie roślin wpływają metale ciężkie; biopreparaty w
ekologicznej produkcji roślin uprawnych; detekcja skażeń środowiskowych z wykorzystaniem
testów roślinnych;
opryski
roztworami
kwasów huminowych
wzrost
Wykłady
informacyjne
i roślin
problemowe
opracowane
na podstawiei pestycydów
najnowszychna danych
roślin rolniczych;
wpływ stresów
środowiskowych
na kiełkowanie nasion oraz wzrost i
literaturowych
i statystycznych.
Dyskusje
i prezentacje tematyczne.
aktywność fizjologiczną roślin; niekonwencjonalne kierunki produkcji spożywczej Natura 2000;
przechowalnictwo płodów i półfabrykatów rolnych; produkcja ekologicznych wyrobów
kulinarnych; naturalne sposoby doboru żywności; żywność pochodząca z bliska (logistyka);
żywność różnorodna - pełny zestaw składników pokarmowych w proporcjach oczekiwanych
przez organizm; naturalny smak żywności; usługi prozdrowotne na obszarach Natura 2000.
14
Zalecana lista
lektur
1.
2.
3.
4.
5.
Biotechnologia roślin, pod red. S. Malepszego, PWN, 2001;
J. Buchowicz. Biotechnologia molekularna. Geneza, przedmiot, perspektywy badań i
zastosowań, PWN, 2006;
Wybrane zagadnienia biotechnologii roślin, pod red. K. Wypijewskiego. Wyd. UAM.
Poznań 1996;
KOD - Korzyści, Oczekiwania, Dylematy biotechnologii, pod red. T. Twardowskiego i
A Michalskiej, Agencja EDYTOR, Poznań 2001.
Podstawy biotechnologii, C.Retledge, B.Kristiansen, PWN, 2011.
Nazwa przedmiotu
kod
SUBSTANCJE MUTAGENNE I KANCEROGENNE W ŻYWNOŚCI (ECTS –3 pkt.)
Rok/semestr
Semestr 2
Rodzaj zajęć/liczba
godzin
Wykłady: 10 h
Konwersatorium/Laboratorium: 10 h
Punkty ECTS
ECTS – 3 pkt.
Wykłady: dr hab. Alina Błaszczyk prof. nadzw UŁ
Prowadzący:
Skrócony opis
Wymagania
wstępne
Efekty kształcenia
(wiedza,
umiejętności,
postawa)
Konwersatorium/Laboratorium: pracownicy Pracowni Cytogenetyki Katedry Genetyki
Ogólnej, Biologii Molekularnej i Biotechnologii Roślin UŁ
Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy na temat substancji mutagennych i
kancerogennych, które mogą występować w żywności, efektów
ich działania w organizmie człowieka oraz metod oznaczania mutagenności i kancerogenności
ksenobiotyków. Celem przedmiotu jest również przygotowanie studentów do samodzielnego
wykonywania testów mających na celu oznaczanie cyto- i genotoksyczności związków
chemicznych.
Student powinien posiadać podstawową wiedzę na temat budowy komórki i jej cyklu
życiowego, a także powinien posiadać umiejętność posługiwania się mikroskopem świetlnym,
umiejętność przygotowywania prostych preparatów mikroskopowych, posługiwania się
podstawowym sprzętem laboratoryjnym (pipety), znajomość obsługi podstawowych
programów komputerowych (Microsoft Office).
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1 – Student opisuje ksenobiotyki obecne w żywności i ich losy w organizmie człowieka.
W2 – Student definiuje podstawowe pojęcia dotyczące mutagenności, genotoksyczności i
kancerogenności związków chemicznych.
W3 – Student objaśnia na czym polegają testy wykorzystywane do oznaczania
cytotoksyczności, mutagenności i genotoksyczności oraz kancerogenności.
W4 – Student opisuje kolejne etapy doświadczeń mających na celu ocenę cytotoksyczności
ksenobiotyków (barwienie błękitem trypanu i barwnikami fluorescencyjnymi, badanie
proliferacji komórkowej), genotoksyczności (test komety) i mutagenności (test aberracji
chromosomowych i mikrojądrowy).
W5 – Student wymienia kryteria stosowane w analizie preparatów uzyskiwanych w wyżej
wymienionych testach.
Efekty typu U:
U1 – Student wyszukuje chromosomy, mikrojądra, komórki żywe i martwe, komórki z
uszkodzonym DNA na preparatach uzyskanych w omawianych testach.
U2 – Student interpretuje wyniki uzyskiwane w omawianych testach.
Efekty typu K:
K1 – Student ma świadomość zasad etycznych, które powinny być przestrzegane w pracy z
15
wykorzystaniem komórek człowieka hodowanych w warunkach in vitro.
Treści kształcenia
Wykłady:
1.
Ksenobiotyki obecne w żywności: dodatki wzbogacające, barwniki, pestycydy i inne.
2.
Losy ksenobiotyków w organizmie.
3.
Ocena efektów działania ksenobiotyków w organizmie – biomarkery ekspozycji,
skutków i wrażliwości organizmu na ksenobiotyk.
4.
Oznaczanie toksyczności ksenobiotyków i innych skutków zdrowotnych – podstawowe
definicje stosowanych terminów.
5.
Metody oznaczania toksyczności: oznaczanie toksyczności ostrej, badanie
cytotoksycznego działania związków chemicznych (test MTT, testy kreślające zdolność
badanych związków do indukcji apoptozy i nekrozy).
6.
Mutagenność i genotoksyczność związków chemicznych – definicje i metody badania (
metody in vitro i in vivo wykonywane na komórkach różnych organizmów: bakterii,
grzybów, roślin, zwierząt i człowieka, linie komórek kompetentnych metabolicznie).
Metody badania mutacji genowych na komórkach bakteryjnych i na komórkach ssaków,
badania wpływu związków chemicznych na DNA (analiza uszkodzeń, naprawy DNA i
rekombinacji genetycznej), analiza aberracji chromosomowych i mikrojąder in vitro i in
vivo, badanie dominujących mutacji letalnych na gryzoniach, test dziedzicznej
translokacji u myszy.
7.
Rakotwórczość – podstawowe informacje i definicje na temat transformacji
nowotworowej oraz metody badania właściwości rakotwórczych związków
chemicznych; badania transformacji komórek ssaków in vitro, ocena właściwości
rakotwórczych na podstawie badań in vivo.
8.
Różne strategie testowania związków chemicznych na genotoksyczność/mutagenność.
9.
Systemy komputerowego przewidywania genotoksyczności
Konwersatorium/Laboratorium:
1.
2.
3.
Sposoby
i
oceniania
Metody
dydaktyczne
Literatura
kryteria
Ocena cytotoksycznego działania związków chemicznych: sposób analizy żywotności
komórek poddanych działaniu testowanego związku. Analiza preparatów
mikroskopowych, określenie żywotności komórek po działaniu badanego w różnych
stężeniach związku chemicznego, ocena indukcji procesu apoptozy i nekrozy metodą
podwójnego barwienia, interpretacja uzyskanych wyników.
Ocena zdolności badanego związku do indukcji uszkodzeń DNA – test komety: poddanie
komórek działaniu testowanego związku, wykonanie preparatów, analiza preparatów w
mikroskopie fluorescencyjnym, interpretacja uzyskanych wyników.
Ocena zdolności badanego związku do indukcji uszkodzeń chromosomów i hamowania
proliferacji komórek: (1) test aberracji chromosomowych: założenie hodowli
komórkowych, ekspozycja komórek na testowany związek, wykonanie preparatów,
analiza aberracji chromosomowych oraz indeksu mitotycznego, interpretacja uzyskanych
wyników, (2) test mikrojądrowy: założenie hodowli komórkowych (komórki człowieka),
ekspozycja komórek na testowany związek, wykonanie preparatów, ocena częstości
mikrojąder oraz proliferacji komórek na podstawie indeksu podziałów jądrowych,
interpretacja uzyskanych wyników.
Test sprawdzający wiedzę po zakończeniu cyklu wykładów.
Test sprawdzający wiedzę i umiejętności po zakończeniu części konwersatoryjnolaboratoryjnej.
Zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach i oceny uzyskanej w testach sprawdzających.
Wykład – forma tradycyjna z wykorzystaniem technik audiowizualnych
Konwersatorium z wykorzystaniem prezentacji w programie MS Office PowerPoint
Laboratorium
Stokłosowa S.,; Hodowla komórek i tkanek, PWN, 2006
Seńczuk W., red., Toksykologia współczesna, PZWL, 2006
Bal J., red., Badania molekularne i cytogenetyczne w medycynie, PWN, 1998
16
Informacje
dodatkowe
Wydział
Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Ekofizjologii i Rozwoju Roślin UŁ
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Rok akad.
2015/2016
Nazwa
„KOMÓRKA JAKO DŁUGO I KRÓTKOTERMINOWY MAGAZYN SUBSTANCJI
przedmiotu/ kod
ZAPASOWYCH
(ECTS – 3 pkt.)
Wykład / 10 godzin
Rodzaj
Ćwiczenia / 10 godzin
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Semestr 2
Prowadzący
Wykład: dr Agnieszka Kobylińska
Ćwiczenia: pracownicy Katedry Ekofizjologii i Rozwoju Roślin
Wymagania
wstępne
Wiedza z budowy roślin, komórek roślinnych oraz fizjologii roślin na poziomie szkoły średniej.
Konwersatorium
Po
zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W:
W1. Student zna budowę poszczególnych organów roślin i organelli komórkowych.
W2. Student zna budowę i rolę układu spichrzowego i wydzielniczego u roślin
W3. Student zna rodzaje materiałów zapasowych (węglowodany, tłuszcze i białka) i miejsce ich
gromadzenia w komórkach i organach u różnych gatunków roślin
W4. Student zna budowę wakuoli i skład soku komórkowego oraz rolę wakuoli w gromadzeniu
substancji zapasowych i innych substancji.
W5. Student kojarzy strukturę z funkcją organelli komórkowych i organów roślin
Cele i efekty Efekty typu U:
kształcenia
U1. Student umie wykonać preparat mikroskopowy.
(wiedza,
U2. Student umie rozpoznać na podstawie morfologii i specyficznego barwienia poszczególne
umiejętności i substancje będące materiałami zapasowymi
postawa)
U3. Student umie wskazać miejsca syntezy i gromadzenia substancji zapasowych oraz wtórnych
metabolitów w roślinach
U4. Student umie objaśnić pochodzenie barwy poszczególnych części rośliny
Opis
treści Wykład
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z charakterystyczną dla roślin specjalizacją strukturalnoprzedmiotu
funkcjonalną ich ciała i miejscami gromadzenia materiałów zapasowych i innych substancji.
Rozwijanie umiejętności powiązania funkcji ze strukturą organelli komórkowych i organów roślin.
Ćwiczenia
Celem zajęć jest zapoznanie się słuchaczy z morfologicznymi postaciami gromadzonych materiałów
zapasowych w organach i komórkach roślin stanowiących składniki pokarmowe diety człowieka.
Celem zajęć jest też nabycie umiejętności samodzielnego wykonywania preparatów mikroskopowych
i ich barwienia.
17
Sposoby/
kryteria
oceniania
Sprawdzian pisemny (testowy) z zakresu problematyki wykładów.
Zaliczenie ćwiczeń na podstawie obowiązkowej obecności na zajęciach i
aktywnego udziału w omawianiu i wykonanie obserwacji.
Prawidłowa dokumentacja obserwacji w zeszytach ćwiczeniowych oraz uzyskanie pozytywnych ocen
ze sprawdzianów wiedzy i umiejętności praktycznych.
Metody
dydaktyczne
Wykład ilustrowany licznymi schematami i fotografiami. Dyskusja ze studentami aranżowana
podczas wykładu.
Ćwiczenia z prelekcją i pokazem. Przedyskutowanie ze słuchaczami problematyki poszczególnych
zajęć. Obserwacje makroskopowe oraz obserwacje prowadzone na samodzielnie wykonanych
preparatach mikroskopowych.. Zachęcanie studentów do zadawania pytań
Zalecana
lektur
lista 1. Bowes B.G., Mauseth J.D., Plant Structure. A colour guide. Manson Publishing Ltd, London,
2008.
2. Gorczyński T. (Red.), 1986. Ćwiczenia z botaniki. PWN, Warszawa
3. Malinowski E., 1987. Anatomia roślin. PWN, Warszawa (i późniejsze wydania)
4. Strasburger E., 1972. Botanika. PWRiL, Warszawa (i późniejsze wydania)
5. Szweykowska A., Szweykowski J., 2003. Botanika. T.1. Morfologia. PWN, Warszawa
Wydział
Wydział. Zarządzania Uniwersytet Łódzki
Katedra/
Zakład
Katedra Marketingu
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
przedmiotu/ kod „PRAWO I MARKETING” (ECTS – 6 pkt.)
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
Wykłady/10, konwersatorium/10
Wymagania
wstępne
Podstawowe zagadnienia ekonomiczne na poziomie szkoły średniej
Konwersatorium
Semestr 2
Wydział Prawa UŁ
Wydział Zarządzania i Marketingu UŁ
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Efekty typu W ; Wykład/ Konwersatorium:
Cele i efekty
kształcenia
(wiedza,
umiejętności i
postawa)
W1 Potrafi posługiwać się dokumentami legislacyjnymi dotyczącymi produkcji żywności,
W2 Potrafi interpretować podstawowe akty dotyczące wytwarzania i obrotu produktów o
pochodzeniu naturalnym i działaniu prozdrowotnym.
W3 Zna zasady organizacji i zarządzania w małej i średniej firmie.
W4 Zna normy prowadzenia marketingu.
Efekty typu U; Wykład/Konwersatorium:
U1 Student umie ocenić działalność i przydatność przedsiębiorstw małych i średnich w produkcji i
obrocie handlowym zdrową żywnością.
U2 Potrafi podać przykłady i omówić MŚP na terenie województwa łódzkiego.
18
Opis
treści
Wykład/Konwersatorium: Legislacja, podstawy prawne dotyczące wytwarzania i obrotu
przedmiotu
produktami o pochodzeniu naturalnym i działaniu prozdrowotnym. Organizacja i zarządzanie w
małej i średniej firmie. Marketing żywności i suplementów diety.
Sposoby/
kryteria
oceniania
Wykład: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach oraz egzamin końcowy.
Konwersatorium: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach, test tematyczny.
Metody
dydaktyczne
Wykłady informacyjne i problemowe opracowane na podstawie najnowszych danych literaturowych
i statystycznych. Dyskusje i prezentacje tematyczne.
Zalecana
lektur
lista 1. MRiRW 2010, Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa. Projekt z dn. 14
grudnia 2010r.
2. BPPWŁ w Łodzi, 2011. Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007 –
2020.
3. Floriańczyk Z. 2009. Rolnictwo polskie w pierwszych latach akcesji do UE w świetle Rachunków
Ekonomicznych dla Rolnictwa, IERiGŻ-PIB, Raport PIB nr 144.
4. Michna W., Chmielewska B., Mierosławska A., Zalewski L. 2006. Rolnictwo i wieś w krajowej
oraz wojewódzkich strategiach rozwoju społeczno-gospodarczego Polski do 2020 roku.
Praca zbiorowa pod redakcją: prof. dr. hab. Waldemara Michny. Instytut Ekonomiki
Rolnictwa i gospodarki żywnościowej PIB Program Wieloletni Warszawa 2006.
5. Zegar J.S. 2009, Sytuacja ekonomiczna polskiego rolnictwa po akcesji do Unii Europejskiej (praca
zespołowa pod kierunkiem Jozefa Stanisława Zegara), IERiGŻ Warszawa.
Wydział
PWSP w Łodzi
Katedra/
Zakład
PWSP
Typ studiów
Studium Podyplomowe „Zdrowa żywność, nowoczesne technologii i biznes”
Nazwa
„PROJEKT GRAFICZNO-PLASTYCZNY JAKO FORMA INFORMACJI”
przedmiotu/ kod
(ECTS – 10 pkt.)
Rodzaj
zajęć/liczba
godzin
Rok/Semestr
Prowadzący
Wykłady/15, konwersatorium/15
Wymagania
wstępne
Podstawa wiedza o reklamie w handlu na poziomie szkoły średniej
Konwersatorium
Semestr 2
Dr P. Ciesielski i mgr B. Ciesielska PWSP w Łodzi.
19
Po zakończeniu okresu kształcenia w ramach przedmiotu student:
Seminarium:
Efekty typu W:
Cele i efekty W1 Student potrafi wykazać związek pomiędzy atrakcyjnym opakowaniem, a popytem w handlu.
kształcenia
W2 Student zna oznaczenia Unijne żywności ekologicznej.
(wiedza,
Efekty typu U
umiejętności i U1 Student potrafi rozpoznać znaki towarowe.
postawa)
U2 Słuchacz umie opisać znaki polskie i międzynarodowe dotyczące ekologicznej żywności. U3
Student potrafi podjąć próbę kreowania indywidualnego znaku dla zdrowej żywności.
Opis
treści
Seminarium: Rola opakowania towarowego. Wpływu designu opakowania na sukces produktu. Siła
przedmiotu
sprawcza opakowania. Manifestacja marki. Anatomia projektu.
Seminarium: zaliczenie na podstawie uczestnictwa w zajęciach oraz opracowanie własnego projektu
Sposoby/
opakowania. Przygotowanie do egzaminu kończącego studia
kryteria
oceniania
Wykłady informacyjne. Dyskusje i prezentacje tematyczne. Zajęcia praktyczne
Metody
dydaktyczne
Zalecana
lista Giles Calver: Czym jest projektowanie opakowań? Podręcznik projektowania. ABE Dom
Wydawn 2009.
lektur
Steven Heller, Mirko Ilić : Anatomia projektu. Wyd. ABE Dom Wydawn 2008.
Sem. 1 i 2 = 300 godz. , p. ECTS ∑ 2 semestry = 60 punktów
Łódź, 12. 05. 2015 r.
20