Pieniądz - powszechnie akceptowany środek

Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług oraz miernik ich wartości, także
środek tezauryzacji oraz środek zwalniania z zobowiązań, może nim być cokolwiek, co jest będzie
akceptowane przy płatnościach za dobra i usługi. Od najdawniejszych czasów cenne metale, takie
jak złoto, srebro i miedź były najpopularniejszymi formami pieniędzy. Jednak nie były to jedyne
środki płatnicze. W zasadzie wszystko może służyć jako pieniądz, jednak ze względów
praktycznych, pieniądze powinny posiadać następujące właściwości: poręczność, stabilność,
jednolitość, trwałość, podzielność i rozpoznawalność. Bardziej formalnie pieniądz to prawny środek
płatniczy obowiązujący w danym kraju, ekwiwalent towarów i usług wyrażający ich wartość bezpośrednio na nie wymienialny.
W przeciwieństwie do wymiany naturalnej (barterowej) cechą charakterystyczną gospodarki
towarowo-pieniężnej jest obsługa obrotu towarów i usług za pośrednictwem pieniądza, który
nadaje się do podziału wartości na części ułamkowe a jednocześnie umożliwia dokonywanie
większych rozliczeń. W ten sposób pieniądz usprawnia procesy wymiany rynkowej i sam podlega
rozwojowi stosownie do potrzeb rozwijającej się gospodarki.
Cechy pieniądza:
Poręczność - współczesne pieniądze muszą być na tyle nieduże i lekkie, żeby ludzie mogli
je z łatwością nosić przy sobie.
Stabilność - wartość pieniądza powinna być mniej więcej taka sama dzisiaj, jak i jutro, nie
powinna podlegać większym wahaniom w czasie. W krajach, gdzie wartość pieniądza
zmienia się (rośnie lub spada), ludzie będą gromadzili pieniądze, gdy będą oczekiwać
wzrostu ich wartości, a wydawali je możliwie najszybciej, gdy będą uważali, że wartość ich
będzie maleć z dnia na dzień. Zarówno jedno, jak i drugie działanie może być bardzo
szkodliwe dla gospodarki.
Trwałość - materiał wybrany na pieniądz musi być odpowiednio trwały. Z tego powodu
większość krajów do produkcji pieniędzy stosuje papier wysokiej jakości.
Jednolitość - pieniądze (monety czy banknoty) o takich samych nominałach powinny mieć
identyczną wartość.
Podzielność - jedną z podstawowych zalet pieniądza jest możliwość jego podziału.
Rozpoznawalność - pieniądze powinny być łatwo rozpoznawalne i trudne do podrobienia.
Jakość papieru oraz specjalne znaki graficzne sprawiają, że współczesne pieniądze są
trudne do sfałszowania.

Rozwój pieniądza
W historycznym ujęciu w miarę rozwoju gospodarczego, wymiana naturalna (towar za
towar) stawała się coraz bardziej uciążliwa. Stąd funkcję pośrednika zaczęły pełnić niektóre
towary (początkowo: bydło, prasowana herbata, tytoń, skóry, a w późniejszym okresie
żelazo, miedź, brąz).
Z upływem czasu rosło jednak znaczenie metali szlachetnych (złoto, srebro). Ze względu na
ich zalety, które szczególnie predestynowały je do spełniania roli środka wymiany. Są
trwałe, łatwe w utrzymaniu, transporcie, podzielne materialnie, rzadko występują w
przyrodzie, a ponadto są powszechnie pożądane. Posługiwanie się tymi metalami
początkowo w formie sztabek - nie było wygodne. Wymagało ważenia i ich sprawdzania
pod względem czystości metalu; pojawiły się bowiem próby fałszowania poprzez dodawanie
cyny do srebra i miedzi do złota.
Stąd już w starożytności udoskonalono funkcję złota i srebra w obrocie towarowym
wprowadzając do obiegu monety, które były kawałkami kruszcu o określonym kształcie i
miały oznakowanie informujące o ich wadze i próbie. W starożytnym Rzymie pierwsze
ośrodki, w których bito pieniądz metalowy powstały w świątyniach. Były to bowiem nie
tylko miejsca spotkań i modlitw ludzi, ale także miejsca handlu. Jedną z pierwszych
świątyni gdzie zaczęto bić pieniądze była Świątynia Junony Monety. Pieniądze te zaczęto
nazywać monetami.
Powszechny ekwiwalent pieniężny w sposób zasadniczy zracjonalizował wymianę towarową.
Ewolucyjny rozwój form pieniądza przyczynił się do rozdzielenia operacji zakupu i
sprzedaży w czasie i przestrzeni, co sprzyjało dynamizowaniu wymiany towarowej i
ogólnemu rozwojowi gospodarczemu.
Dynamiczny rozwój gospodarki kapitalistycznej wywołał rosnące zapotrzebowanie na
pieniądz, które nie mogło być zaspakajane z uwagi na wolne pozyskiwanie kruszców
szlachetnych. Zaczęto upowszechniać formę banknotu, jako swoistego pokwitowania zaświadczenia, które już w XVII wieku pojawiło się w Anglii, stanowiło ono potwierdzenie
zdeponowanego złota u złotników a potem w bankach. Banknot stanowił zobowiązanie
wydania złota z chwilą jego przedstawienia. Banknoty - początkowo imienne, potem
wystawiane na okaziciela stały się wygodne w regulowaniu zobowiązań. Wierzycielom
wystarczyło przeświadczenie, że w każdej chwili mogą posiadane banknoty zamienić na
kruszcowe monety. Banki szybko zorientowały się, że nie wszyscy posiadacze banknotów
zamieniają je zaraz na pieniądz kruszcowy, zachęcało to banki do wprowadzania do obiegu
większej ilości banknotów niż wynosiło jego pokrycie w złocie. Ta sytuacja pozwalała na
osiąganie dodatkowych zysków, ale stopniowo narastało zagrożenie niewypłacalności
(bankructwa) banków. Stopniowo ograniczano więc uprawnienia do emisji banknotów
pozostawiając je ostatecznie bankowi centralnemu, który był pod nadzorem państwa.
Pieniądz gotówkowy – pieniądzem tym są banknoty i monety niewymienialne na
kruszec, są one nazywane znakami pieniężnymi. Znaki pieniężne są emitowane (czyli
wprowadzane do obiegu) przez banki centralne, w Polsce bankiem tym jest Narodowy Bank
Polski. Obowiązującym środkiem płatniczym w naszym kraju jest oczywiście złoty polski.
Pieniądz bezgotówkowy, czyli skrypturalny (istniejący tylko w formie zapisu). Jest on
tworzony przez banki, które przeprowadzają operacje bezgotówkowe – przekazują pieniądz
z rachunku na rachunek. Pieniądz bezgotówkowy jest emitowany w momencie udzielenia
przez bank kredytu lub też ulokowania pieniądza papierowego w banku, np. na lokacie
terminowej lub rachunku a vista.
Pieniądz elektroniczny – produkt magazynujący wartość, w którym zapis środków
pieniężnych, czyli wartości dostępnej dla klienta jest przechowywany na urządzeniu
elektronicznym, pozostającym w posiadaniu klienta. Pieniądz elektroniczny jest potencjalnie
jedną z największych innowacji w internetowych finansach. Daje on użytkownikowi
możliwość swobodnego i bezpiecznego płacenia za dowolne dobra dostępne w sieci.
Przykładem pieniądza elektronicznego są karty płatnicze czy karty kredytowe.
Funkcje pieniądza:
miernik wartości,
środek wymiany w procesie kupna-sprzedaży,
środek tezauryzacji (gromadzenia pieniędzy)
Środek wymiany. W gospodarce pieniężnej ludzie mogą sprzedawać komukolwiek to, co chcą, a
następnie za pieniądze, które otrzymają, mogą kupić pożądane dobro lub usługę. Tak więc
pieniądz, będąc środkiem wymiany, znacznie ułatwia i przyspiesza proces wymiany dóbr i usług w
stosunku do stosowanego dawniej handlu wymiennego.
Miernik wartości. Pieniądz umożliwia określenie ceny danej rzeczy w sposób zrozumiały dla
wszystkich.
Środek przechowywania wartości. Pieniądz umożliwia łatwe przechowywanie wartości, aby
dokonać zakupu dóbr lub usług w przyszłości.
Wartość pieniądza - realna wartość pieniądza zależy nie od jego nominału, lecz od siły
nabywczej, czyli ilości i jakości dóbr, które można za określoną sumę pieniędzy nabyć. Rosnące
ceny powodują, że za tą samą sumę pieniędzy możemy coraz mniej kupić.
FUNKCJE PIENIĄDZA

Jest miernikiem wartości czyli wyraża wartość różnych towarów .Pieniądz będąc miernikiem
wartości może spełniać jednocześnie inne funkcje. W tej funkcji pieniądz występuje w postaci
idealnej np w cenniku, roczniku statystycznym. środka cyrkulacji występując w transakcjach
kupna-sprzedaży, w postaci realnej, nieskończenie pełnowartościowej.

Środka płatniczego. Szczególnie ważna funkcja dla rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej. Ma
miejsce głównie wtedy gdy pojawia się zjawisko odroczenia płatności czyli kredyt .

Środka gromadzenia skarbu-tezauryzacji ,który zostaje wycofany z obiegu. Występuje w postaci
pieniądza pełnowartościowego. Jest to pieniądz realny czyli występuje na rynku.

Pieniądza światowego. Występuje w postaci pełnowartościowej, służy do wyrażania wartości
towarów wymiennych na rynku światowym.

Jest szczególnym towarem, ponieważ stanowi powszechny ekwiwalent(posiada wartość użytkową,
służy do wyrażania wartości).

Jest uniwersalnym reprezentantem wartości użytkowej, może być zamieniony na każdą dowolną,
inną wartość użytkową.

Jest ucieleśnieniem społecznego charakteru pracy-potwierdza społeczny charakter pracy.

Umożliwia porównawcze wartościowanie i prowadzenie księgowości. Występuje jako jednostka
rozliczeniowa.