praca z rachunku kosztów
advertisement
x60 Piotr Wielkiewicz Zarządzanie i marketing Semestr IV , grupa III Wrocław 7.V.2002r. Nr indeksu – 19225/01 I RACHUNEK KOSZTÓW Tematy: 1) System informacyjny rachunkowości: Jego podporządkowanie systemowi zarządzania System rachunkowości i jego otoczenie 5 etapów przetwarzania w rachunkowości 2) Pojęcie rachunku kosztów jako systemu przetwarzania 3) Koszty jako przedmiot rachunku: II Co to są koszty ? Wydatki a koszty 4) Charakterystyka zasad rachunkowości ( 8 zasad umieszczone w tabeli wykorzystania ich w firmie ) 5) Klasyfikacja kosztów ( 7 kryteriów i 22 pozycji ) 6) Próg rentowności: Ujęci ilościowe Ujęcie wartościowe Ad 1. System informacyjny rachunkowości III System informacyjny to układ względnie odosobniony, czyli układ powiązany z otoczeniem za pomocą różnego rodzaju wejść, którego zadaniem jest realizacja zbierania, gromadzenia, przetwarzania, przechowywania, i przekazywania informacji decydentom w celu podejmowania racjonalnych decyzji, jak i sprawnego zarządzania obiektami gospodarczymi. Do podstawowych komponentów systemu informacyjnego należą: zbiór nadawców informacji, zbiór stosowanych w systemie metod i środków technicznych, zbiory różnego rodzaju informacji, zbiór kanałów przepływu informacji i zbiór odbiorców informacji. W systemie informacyjnym procesy przetwarzania danych i procesy komunikacyjne są realizowane automatycznie za pomocą rozmaitych technik komputerowych. System informacyjny zarządzania określany jest jako system automatycznego przetwarzania danych wspomagających proces zarządzania. W systemach tych wyróżnić można kilka etapów: I – pierwszy etap to - praca ewidencyjna. W etapie tym przetwarzane są dane z zakresu najbardziej pracochłonnych dziedzin, np.: gospodarki środkami trwałymi, gospodarki materiałowej, tematyki kadr i płac, oraz, rachunku kosztów. II – drugim etapem jest planowanie i kontrola. Etap ten dotyczy kontroli operacji finansowych, planowania krótko i długoterminowego, a także kontroli wykonywania zadań. III - trzeci etap to sterowanie i optymalizacja. Buduje się w nim operatywne plany produkcji, harmonogramy prac i zadań, tworzy się analizy działalności przedsiębiorstw, oraz projekty decyzji oparte na metodach optymalizacji. IV - czwarty etap dotyczy opracowań systemów symulacyjno-adaptacyjnych. Polega to na symulowaniu działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa na podstawie bez danych obejmujących wszystkie podstawowe charakterystyki przedsiębiorstwa. Poszczególne parametry są wstępnymi danymi modelu symulacyjnego. W przedsiębiorstwach system informacyjny obejmuje wszystkie obszary działalności. Należą do nich: techniczne przygotowanie do produkcji, gospodarka materiałowa, gospodarka środkami trwałymi, gospodarka kadrowo-płacowa, gospodarka wyrobami gotowymi, gospodarka finansowa, rachunek kosztów, planowanie, ewidencja i kontrola produkcji, oraz różne inne zależne od specjalizacji i potrzeb danego przedsiębiorstwa. Celem systemu informacyjnego jest przede wszystkim usprawnienie i racjonalizacja procesów informacyjno-decyzyjnych, które wiążą się ze sferą zarządzania, poprzez bezpośrednie i bieżące dostarczanie kierownictwu danego przedsiębiorstwa informacji niezbędnych do operacyjnego i taktycznego zarządzania. Na poziomie tym agreguje się i łączy informacje pochodzące z systemów dziedzinowych. IV Ad 2. Pojęcie rachunku kosztów jako systemu przetwarzania: Rachunkiem kosztów nazywany jest proces ustalenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, która polega na wytwarzaniu wyrobów, świadczeniu usług, oraz wykonywaniu różnego rodzaju funkcji. Przedmiotem rachunku kosztów są koszty związane z działalnością gospodarcza, wymagającą wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa, jak również pracy ludzkiej. Podmiot rachunku kosztów stanowi jednostka gospodarcza prowadząca określoną działalność gospodarczą, oparta na wytworzeniu wyrobów i świadczeniu danego rodzaju usług. Natomiast celem jego jest dostarczenie decydentom wieloprzekrojowych informacji ekonomicznych na temat ich działalności. Rachunek kosztów pełni swoją rolę względem procesów decyzyjnych i kontrolnych. Zadaniem prowadzonego systematycznie rachunku jest generowanie informacji potrzebnych do zarządzania przedsiębiorstwem. Informacje te uzyskiwane są poprzez proces przetwarzania obejmujący zespół działań i procedur związanych z systemem rachunkowości i systemem rachunku kosztów. Systematycznie prowadzony rachunek kosztów obejmuje szereg uporządkowanych i logicznie ze sobą związanych czynności, których podstawą jest przetwarzanie informacji o kosztach. Początkowa faza przetwarzania informacji w rachunku kosztów dotyczy dwojakiego rodzaju informacji. Pierwsze z nich to informacje o rzeczowym przebiegu działalności gospodarczej związanej z wykonywaniem procesu produkcji. Drugie dotyczą informacji żródłowych na temat kosztów działalności odzwierciedlających zużycie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa, oraz pracy ludzkiej. W fazie końcowej systemu przetwarzania uzyskiwane są informacje dotyczące kosztów wyróżnionych jednostek odniesienia, to znaczy, dotyczące wytwarzanych wyrobów, oraz świadczonych usług. Informacje pochodzące z systemu rachunku kosztów wykorzystywane są wewnątrz systemu rachunkowości, w rachunkowości finansowej i zarządczej. Wykorzystują je użytkownicy jednostki gospodarczej spoza rachunkowości, jak również użytkownicy zewnętrzni z otoczenia przedsiębiorstwa. Rachunek kosztów wykorzystuje ogólne procedury, które właściwe są dla rachunkowości. Są nimi: V dokumentowanie operacji gospodarczych ewidencjonowanie operacji na kontach, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu inwentaryzowanie składników majątkowych Uwzględnia on również zasady rachunkowości do których należą zasady: memoriałowa, ciągłości i kompletności ewidencji, kontynuacji działania, współmierności kosztów i przychodów, oraz ostrożnej wyceny periodyzacji. Poza tym rachunek kosztów wykorzystuje pewne określone procedury z których najważniejszą jest kalkulacja. Rachunek kosztów jako system przetwarzania informacji kosztowych obejmuje następujące działania i czynności: 1) pomiar kosztów sprowadzających się do ustalenia ilościowego zużycia składników majątku przedsiębiorstwa i pracy zaangażowanych w działalności gospodarczej, oraz wartościowej wyceny tego zużycia 2) dokumentowanie wszystkich operacji gospodarczych dotyczących zużycia składników majątku jednostki i pracy w związku z procesami zaopatrzenia, produkcji, sprzedaży i zarządzania 3) ewidencja ponoszonych kosztów na kontach wchodzących w skład zakładowego planu kont w celu zgrupowania kosztów w systemie księgowym w przyjętych przekrojach ewidencyjnych 4) kalkulacja kosztów produktów, polegająca na ustaleniu kosztu wytworzenia jednostki wyrobu, lub jednostkowego kosztu świadczenia usług 5) sprawozdawczość kosztowa polegająca na okresowej prezentacji informacji o poniesionych kosztach w formie sprawozdań wewnętrznych i zewnętrznych 6) analiza kosztów obejmująca ocenę poziomu i struktury kosztów rzeczywistych poniesionych, ich dynamiki oraz odchyleń kosztów rzeczywistych od kosztów uznanych za wzorowe Ad 3. Koszty jako przedmiot rachunku VI Koszty są kategorią ekonomiczną, oznaczająca wyrażoną w pieniądzach wartość pracy, oraz wartość zasobów majątkowych przedsiębiorstwa, które związane są w celu wytworzenia wyrobów i świadczenia usług. Istotą kosztów jest wykorzystywanie określonych czynników związanych z działalnością przedsiębiorstwa, które wyrażone są w jednostkach wartościowych. Koszt może wyrażać się jako iloczyn ceny i zużycia czynnika produkcji: K=p*Q gdzie: K – koszt zużycia czynnika produkcji p – cena jednostkowa czynnika produkcji Q – zużycie czynnika produkcji w jednostkach naturalnych W kosztach oznaczone jest zużycie różnorodnych czynników związanych z normalną działalnością przedsiębiorstwa. Działalność normalna obejmuje wszystkie fazy procesu gospodarczego przedsiębiorstwa, czyli zaopatrzenie, produkcję i sprzedaż. Do kosztów nie zaliczane są wyrażone w pieniądzu zmniejszenia zasobów majątkowych przedsiębiorstwa, spowodowane inną niż normalna działalnością przedsiębiorstwa. Wynika z tego, że kosztami nie są skutki finansowe o charakterze niepowtarzalnym, takie jak: zaniechanie działalności, czy sprzedaż części jednostki gospodarczej. Ponoszenie kosztów wiąże się z uzyskiwaniem określonych efektów, które użyteczne są w postaci produktów. Ekwiwalentem ponoszonych kosztów są przychody uzyskane ze sprzedaży wytworzonych wyrobów, lub świadczonych usług, czego konsekwencją jest zysk z działalności gospodarczej. Z tego powodu koszty stanowią celowe, ekwiwalentne, wyrażone w pieniądzach zużycie czynników produkcji. Stratą w działalności gospodarczej jest zużycie czynników produkcji nie ekwiwalentne, w rezultacie którego nie powstają użyteczne efekty. Także zmniejszenie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa spowodowane zdarzeniami losowymi nie jest zliczane do kosztów. Pojęcie wydatków jest pojęciem, które odróżnić należy od pojęcia kosztów. Tu wydatki ponoszone są także w celu prowadzenia działalności jednostki gospodarczej. Ponoszenie wydatków wiąże się ze zmniejszeniem jednego tylko składnika majątku, którym jest stan środków pieniężnych. Wydatek wyznacza każdy rozchód środków pieniężnych z kasy, lub rachunku bankowego danej jednostki gospodarczej, w związku z zapłatą za określone dobra, lub usługi, oraz w związku z różnymi zobowiązaniami. VII Pojęcie wydatku jest szersze od pojęcia kosztu. Nie wszystkie wydatki jednostki gospodarczej są dla niej jednocześnie jej kosztami. Jednak każdy koszt pociąga za sobą wcześniejszy, lub późniejszy wydatek. Przykładem wydatków nie posiadających charakteru kosztów są: zapłata za zakupione materiały, zapłata za wykonanie usługi, wypłata wynagrodzeń pracownikom oraz, zapłata czynszu za użytkowanie lokalu. Może także zaistnieć rozbieżność czasowa między powstaniem kosztu a powstaniem wydatku. Na przykład wydatkowanie środków pieniężnych materiałów do produkcji. Rozbieżność czasowa odzwierciedla się w ewidencji księgowej w zmianach stanów zapasów, rachunków i rozliczeń między okresowych. Istnieją trzy rodzaje reakcji występujących w czasie między ponoszeniem kosztów i wydatków: 1) wydatek nastąpił w okresie wcześniejszym niż został przeniesiony koszt, np. zapłata za zakup materiałów, które zostaną zużyte w procesie produkcyjnym w póżniejszym terminie; lub też wypłata zaliczki na przyszłe świadczenia 2) wydatek nastąpił w tym samym okresie co koszt, np. wypłata wynagrodzeń za pracę w danym miesiącu; czy zakup materiałów biurowych za gotówkę do bezpośredniego użycia 3) wydatek nastąpił w okresie póżńiejszym w stosunku do poniesionego kosztu, np. opłata czynszu za użytkowanie lokalu pod koniec roku; albo zapłata za wcześniej zakupione materiały W krótkich okresach, a szczególnie w skali okresu sprawozdawczego, ma się do czynienia z rozbieżnością między czasem wydatkowania środków pieniężnych, a czasem ponoszenia kosztów. Przy ustabilizowanej sytuacji finansowej jednostki gospodarczej, częściej wydatki wyprzedzają koszty. W długich okresach występuje tendencja do wyrównywania się wydatków i kosztów. Ad 4. Charakterystyka zasad rachunkowości Zasady rachunkowości to reguły prawidłowego jej prowadzenia, gwarantujące sprawne uzyskiwanie informacji, oraz wyszukiwanie wiarygodności i użyteczności dostarczanych informacji. Zasady prawidłowej rachunkowości zawarte są w przepisach poszczególnych krajów. Są one pochodną ogólnych zasad, które zostały określone przez naukę VIII rachunkowości, a także zostały utrwalone zwyczajowo i są honorowane w międzynarodowych regułach rachunkowości. Nadrzędną zasadą rachunkowości jest: Zasada wiernego obrazu Jest ona nadrzędną zasadą prawidłowej rachunkowości. Zobowiązuje ona poszczególne jednostki gospodarcze do tego by przedstawiały one w sprawozdaniach finansowych informacje odzwierciedlające rzeczywistą ich sytuację majątkową i finansową Do pozostałych zasad należą: Zasada ciągłości Jest ona jedną z zasad prawidłowej rachunkowości. Wymagane jest w niej, by przyjęte w jednostce zasady księgowania operacji wyceny aktywów i pasywów, ustalenia wyniku finansowego i sporządzenie sprawozdań finansowych były jednakowe w kolejnych latach. Zasada ta wyraża się także zgodnością stanów aktywów i pasywów bilansu otwarcia dla następnego roku obrotowego. Zasada kontynuacji działania Zakłada ona, że przedsiębiorstwo będzie kontynuować działalność w dającej się przewidzieć przyszłości, bez zamiaru likwidacji i bez wyrażnego ograniczenia rozmiarów działalności. Sprawozdania finansowe powinny zawierać przedstawione informacje umożliwiające oceny powodzenia kontynuacji działania. Zasada istotności Oznacza ona wykorzystywanie w sprawozdaniach finansowych wszystkich pozycji, które mają istotne znaczenie dla oceny jednostki gospodarczej i zdarzeń, oraz dla podejmowania decyzji ekonomicznych. Zasada memoriałowa Podmioty gospodarcze zobowiązane są przez nią do przepisywania kosztów i przychodów do okresów sprawozdawczych, w których one wystąpiły, a nie w momencie dokonania zapłaty, lub wpływu gotówki. Zasada ostrożności IX Oznacza ona taką wycenę aktywów i pasywów podmiotu gospodarczego, aby nie został zniekształcony wynik finansowy. Zasada ta wymaga różnego traktowania zdarzeń powodujących polepszenie, lub pogorszenie się wyniku. Zwykle nie może być naliczony wcześniej niż po zrealizowaniu. Koszty powinny być naliczone już po ich uprawdopodobnieniu. Składniki majątku należy wycenić według ich aktualnej ceny i wartości. Zasada periodyzacji Dotyczy ono podziału czasu działalności gospodarczej na okresy: rok obrotowy i kalendażowy, chyba, że przepisy prawa( statut, lub umowa ) jednostki przewiduje inny okres. Zasada ta wyznacza maksymalne granice łączenia w zbiory operacji gospodarczych dla zaksięgowania ich w postaci zbiorczego zapisu. Zasada podmiotowości Oznacza ona traktowanie jako podmiotu gospodarczego tego który może decydować o działaniu w przypadku spółek kapitałowych. Podmiotami są nie tylko pojedyncze przedsiębiorstwa i zakłady, ale także cała organizacja finansowa. Zasada porównywalności Zakłada możliwość dokonywania porównań między jednostkami gospodarczymi, co z kolei stawia wymóg ujednolicenia metod sporządzania i przetwarzania sprawozdań finansowych. Zasada wyższości treści nad formą Zasada ta nakazuje obowiązek rzetelnego, zgodnego z rzeczywistością oraz jasnego ukazywania sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, jej wyniku finansowego i rentowności. Dopuszczalne jest przy tym stosowanie uproszczeń, pod warunkiem, że nie wpłynie to ujemnie na prawidłowy obraz jednostki. X Ad 5. Klasyfikacja kosztów Klasyfikacja kosztów jest podziałem kosztów globalnych na odrębne składniki, oraz łączenie tych składników w odpowiednie grupy. Klasyfikacja kosztów przeprowadzana jest według określonych kryteriów klasyfikacyjnych. Kryteria te określają zasady podziału i syntezy kosztów. Wybór kryterium klasyfikacji kosztów zależny jest od rodzaju i potrzeb rachunku ekonomicznego. Z tego też powodu przeprowadzana jest klasyfikacja kosztów ze względu na potrzeby: wyceny zapasów i pomiaru zysku, podejmowania decyzji i planowania, oraz kontroli. Najbardziej istotne znaczenie praktyczne w jednostkach gospodarczych mają następujące przekroje klasyfikacyjne kosztów: Układ kosztów rodzajowy – jest on uszeregowaniem kosztów rodzajowych, które dla danego przedsiębiorstwa stanowią elementy procesu pracy. Standardowy układ rodzajowy kosztów przedstawia się w następujący sposób: 1. zużycie materiałów i energii 2. usługi obce 3. podatki i opłaty 4. wynagrodzenia 5. świadczenia na rzecz pracowników 6. amortyzacja 7. pozostałe koszty Układ rodzajowy kosztów pozwala na grupowanie kosztów według ekonomicznej treść elementów nakładów środków produkcji, potrzebnych do obliczeń produkcji dodanej. Przez wyróżnienie pracy uprzedmiotowionej i pracy „żywej” otrzymuje się podział kosztów na dwie grupy: - koszty materialne - koszty niematerialne Podział kosztów według rodzajów stwarza możliwość kontroli wielkości zużycia poszczególnych środków produkcji w związku z prowadzeniem działalności produkcyjnej. Rodzajowy układ kosztów ułatwia badanie wewnętrznej struktury kosztów. Stanowi on podstawę w planowaniu kosztów. Układ kosztów kalkulacyjny – szereguje on różne pozycje kosztów ze względu na ich związek z technologią i organizacją produkcji. Podstawa układu kalkulacyjnego kosztów jest podział ogółu kosztów ze względu na możliwość ich przyporządkowania obiektom odniesienia, które stanowią jednostki kalkulacji. Zgodnie z tym kryterium koszty dzieli się na: XI - koszty bezpośrednie - koszty pośrednie Liczba i treść pozycji układu kosztów zależy od rodzaju produkcji, sposobu planowania i kontroli kosztów, oraz możliwości i złożoności obliczeń poszczególnych pozycji kosztów. Typowy układ kalkulacyjny kosztów przedstawia się w następująco: 1. materiały bezpośrednie 2. paliwo i energia technologiczna 3. koszty zakupu 4. płace bezpośrednie 5. koszty bezpośrednie 6. koszty wydziałowe 7. koszty ogólnego zarządu 8. straty na brakach 9. koszty sprzedaży Układ kalkulacyjny kosztów ma podstawowe znaczenie przy ustalaniu jednostkowych kosztów własnych wyrobu. Określa on bowiem ich strukturę. Koszty stałe – jest to kategoria kosztów wyróżniona ze względu na sposób reagowania kosztów na zmiany wielkości produkcji. Kosztami stałymi są takie pozycje kosztów, które nie są zależne od wielkości produkcji. Wahania wielkości produkcji nie mają wpływu na poziom tych kosztów. Kosztami stałymi są np.: amortyzacja środków trwałych, niektóre elementy kosztów ogólnego zarządu, takie jak: koszty zarządzania przedsiębiorstwem, koszty utrzymania budynków, czynsze i opłaty dzierżawne; oraz niektóre elementy kosztów wydziałowych, takie jak ogólne koszty funkcjonowania działu. Wśród kosztów stałych wyróżnia się : - koszty stałe bezwzględnie - koszty stałe względnie Koszty zmienne – to kategoria kosztów wyrażona ze względu na sposób reagowania kosztów na zmiany wielkości produkcji. Kosztami zmiennymi są te elementy, których poziom może być przedstawiony jako rosnąca funkcja wielkości produkcji. Miarą stopnia reagowania poziomu kosztów na zmiany wielkości produkcji jest współczynnik elastyczności kosztów względem wielkości produkcji. Typowymi przykładami kosztów zmiennych są: koszty materiałów bezpośrednich, koszt robocizny bezpośredniej i koszt paliwa technologicznego. Zmiany poziomu kosztów mogą mieć różny charakter. Wyróżnia się cztery odmienne typy zmienności kosztów: - koszty zmienne proporcjonalnie - koszty zmienne progresywnie XII - koszty zmienne degresywnie - koszty zmienne regresywnie Koszty zakresów działalności – są to koszty ponoszone w przedsiębiorstwie w związku z prowadzeniem różnej działalności: operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej i związanej z funduszami specjalnymi Wyróżniane są: - koszty działalności operacyjnej - koszty działalności inwestycyjnej - koszty operacji finansowych - koszty działalności związanych z funduszami specjalnymi Koszty miejsc powstania – to koszty zgrupowane na podstawie danych o miejscu lub przyczynie ich poniesienia. Zgodnie ze specyfiką miejsc powstawania kosztów wyróżnia się koszty następujących przedsiębiorstwa i funkcji: 1. koszty wydziałów podstawowych 2. koszty wydziałów pomocniczych 3. koszty ogólnego zarządu 4. koszty zakupu materiałów 5. koszt sprzedaży produktów Koszty wspólne dla kilku miejsc powstania rozlicza się na poszczególne miejsca, proporcjonalnie do wielkości charakteryzujących zużycie określonego czynnika przez poszczególne miejsca powstania. Koszty istotne – są kategorią kosztów wyróżnioną ze względu na znaczenie przy podejmowaniu decyzji. Kosztami istotnymi są koszty których wysokość ulega zmianie w wyniku podjętej decyzji. W krótkich okresach nie wszystkie koszty są istotne dla podejmowania decyzji. Mogą natomiast okazać się kosztami istotnymi w długich okresach. Koszty nieistotne – są przeciwieństwem kosztów istotnych. Jest to kategoria kosztów wyróżniona ze względu na znaczenie przy podejmowani decyzji. Kosztami nieistotnymi są koszty, które nie będą objęte przez podejmowane decyzje. Koszty kontrolowane – jest to kategoria wyróżniona w zależności od tego, czy mogą być one kontrolowane przez zarządcę. Kosztami kontrolowanymi są koszty będące przedmiotem racjonalnej regulacji przez zarządzającego, którego odpowiedzialność została zidentyfikowana. XIII Koszty niekontrolowane – kategoria ta wyróżniona jest w zależności od tego, czy mogą one być kontrolowane przez zarządzającego. Kosztami niekontrolowanymi są koszty, na których kształtowanie się zarządzający nie ma wpływu. Koszty inżynierskie – to element kosztów, których prawidłowa i niezbędna do poniesienia wysokość może być oszacowana. Wysokość tych kosztów może być wyznaczona dla danej specyfikacji produktu na podstawie przyjętych limitów zużycia środków produkcji dotyczących jednostki produktu. Kosztami inżynierskimi są np. koszty materiałów bezpośrednich, oraz koszty robocizny bezpośredniej. Koszty swobodne – są przeciwieństwem kosztów inżynierskich. Są to te elementy kosztów, których wysokość może być kształtowana według uznania zarządzającego. Koszty swobodne mogą być kształtowane w dowolnej wysokości, w granicach limitów przyznanych zarządzaniu. W większości przedsiębiorstw kategoria ta obejmuje koszty działalności administracji, koszty działalności marketingowej, oraz wiele składników kosztów ogólno produkcyjnych . Koszty ciągnione – to elementy kosztów, które są nieuchronną konsekwencją uprzednio podjętych decyzji. Kosztami ciągnionymi są np. koszty amortyzacji, oraz wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na zasadach kontraktu. W krótkich okresach wysokość kosztów nie może ulec zmianie, może być zmieniona jedynie przez zmiany ustaleń. Ad 6. Próg rentowności Poprzez próg rentowności możemy określić taką wielkość produkcji danego przedsiębiorstwa, przy której przychody uzyskane ze sprzedaży wyrobów są równe kosztom poniesionym za ich wytworzenie. Wynik finansowy progu rentowności równy jest zeru, a dopiero stopniowe zwiększanie sprzedaży doprowadzi do powiększenia poziomu zysku, natomiast jej zmniejszenia doprowadzi do sytuacji odwrotnej. Informacje o progu rentowności wykorzystuje się podczas podejmowania decyzji krótko okresowych dotyczących poziomu produkcji, sprzedaży i cen. Istnieją dwie możliwości wyznaczania progu rentowności: próg rentowności ilościowy i próg rentowności wartościowy. Próg rentowności ilościowy XIV Wielkość produkcji wyraża się tu w jednostkach naturalnych które należy zrealizować przy założonym poziomie kosztów i cen, tak aby przychód uzyskany ze sprzedaży pokrywał koszty poniesione na jego wytworzenie. Ilościowy próg rentowności Qo produkcji jednoasortymentowej można wyznaczyć ze wzoru: Qo = Ks / c-k Ks – koszty stałe, k – jednostkowy koszt zmienny, c – cena sprzedaży wyrobu. Z punktu widzenia rentowności przedsiębiorstwa wielkość ta ma charakter minimalnej wielkości. Dlatego dąży się do szybkiego jej osiągnięcia, a następnie jej przekroczenia w celu maksymalizacji zysku. O wiele trudniejsze jest wyznaczenie ilościowego progu rentowności dla produkcji wieloasortymentowej. Ustala się wtedy próg rentowności wartościowy. Próg rentowności wartościowy Przedstawia on wielkość przychodu ze sprzedaży wyrobów, które zapewnia pokrycie kosztów poniesionych na ich wytworzenie (są to zarówno koszty stałe, jak i zmienne) przy uwzględnieniu założonej wysokości kosztów i ceny. Próg rentowności w ujęciu wartościowym Do dla produkcji jednoasortymentowej wyraża się poprzez wzór: Do = Ks / 1-k/c Ks – koszty stałe, k – jednostkowy koszt zmienny, c – cena sprzedaży. Próg rentowności wartościowy dla produkcji wieloasortymentowej wyraża się wzorem: Do = Ks / (ci – ki) Qi / ci * Qi Qi – wielkość produkcji i – tego wyrobu, ci – cena sprzedaży i tego wyrobu, ki – jednostkowe koszty zmienne i – tego wyrobu, Ks – koszty stałe. Wyznaczenie wartościowego progu wartości umożliwia ustalenie strefy bezpieczeństwa przychodu. XV Spis treści: 1) Strona główna 2) Tematy 3) System informacyjny rachunkowości 4) Pojęcie rachunku kosztów jako systemu przetwarzania 5) Koszty jako przedmiot rachunku 6) Charakterystyka zasad rachunkowości 7) Klasyfikacja kosztów 8) Próg rentowności 9) Spis treści 10) Bibliografia I II III-IV IV-VI VI-VIII VIII-X X-XIII XIV-XV XVI XVII XVI Bibliografia: 1) Nowak Edward „Leksykon rachunkowości” Warszawa 1996. 2) Nowak Edward „Rachunek kosztów” Wrocław 1998. - Ekspert 3) Jaruga Alicja „Rachunek kosztów” Warszawa 1979. - Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne 4) Jaruga Alicja XVII „Finanse” Warszawa 1995. 5) Sawicki Kazimierz „Rachunek kosztów” – tomy I i II Warszawa 1996. - Fundacja Rozwoju Rachunkowości W Polsce ___________________ Podpis własny XVIII
