Kurs 1. Podstawowe pojęcia. Wprowadzenie do rynku kapitałowego
advertisement
Nazwa Tekst pliku MSP01 Kurs pierwszy. Podstawowe pojęcia. Wprowadzenie do .mp3 rynku kapitałowego Rozdział pierwszy. Wprowadzenie. Uwagi Witaj w pierwszej części szkolenia z podstaw inwestowania na giełdzie! W pierwszym kursie przypomnisz sobie najważniejsze pojęcia i mechanizmy ekonomiczne, co przygotuje Cię do kolejnych kursów poświęconych trudniejszym zagadnieniom. Dowiesz się: - czym jest rynek, - co to jest i jak działa rynek kapitałowy, - kim są uczestnicy rynku kapitałowego, - na czym polega ryzyko inwestycyjne. Zaczynajmy! Rozdział drugi. Mechanizmy rynkowe. W tym rozdziale dowiesz się, czym jest rynek oraz poznasz dwa bardzo ważne w ekonomii pojęcia: popyt i podaż. Zdobędziesz też wiedzę na temat tego, w jaki sposób popyt i podaż kształtują ceny na rynku. Na początku zastanówmy się: czym jest rynek? Żeby z powodzeniem inwestować na giełdzie, najlepiej zacząć od zrozumienia podstaw jej działania i mechanizmów nią rządzących. Giełda jest rodzajem rynku, czyli miejscem, w którym spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania wymiany dóbr lub usług ich kupna i sprzedaży. Dlatego właśnie od zrozumienia mechanizmu rynkowego zaczniesz przygodę z nauką inwestowania. A czym jest wolny rynek? Na wolnym rynku (to jest takim, który jest wolny od bezpośredniej ingerencji z zewnątrz) cena kształtuje się swobodnie pod wpływem działań kupujących i sprzedających. Wolny rynek to rynek, na którym siły rynkowe tj. popyt i podaż nie są kontrolowane ani sterowane przez podmiot zewnętrzny, taki jak np. państwo, wobec tego cena i ilość ustalona na rynku jest wyłącznie wynikiem decyzji kupujących i sprzedających. Zarówno kupujący, jak i sprzedający mają pozornie odmienne cele. Jedni chcą kupić jak najtaniej, drudzy chcą sprzedać jak najwięcej i przy tym jak najwięcej zarobić. Dzięki mechanizmowi rynkowemu ta wymiana przebiega to jest na przykład jednak tak korzystnie, jak jest to tylko możliwe dla obu stron rynku. Oczywiście często potrzebne są odpowiednie instytucje, które ustalają reguły i zasady panujące na danym rynku. Jednak nie decydują one bezpośrednio o ilości wytworzonych dóbr ani o cenie, po której są sprzedawane. Wpływ na to mają dwie siły, których wypadkowa napędza rynek - popyt i podaż. Zaraz dowiesz się o nich więcej. Działanie rynku opiera się na wypadkowej dwóch sił: popytu i podaży. Popyt to wielkość zapotrzebowania na dane dobro po określonej cenie zgłaszana przez kupujących. Zgodnie z prawem popytu wzrost ceny spowoduje spadek wielkości zapotrzebowania. Wśród czynników wpływających na popyt wyróżniamy ponadto: - dochody nabywców, - ceny dóbr pokrewnych, - gusty, - oczekiwania, - liczbę nabywców. Podaż to ilość danego dobra oferowana przez sprzedawców po określonej cenie. Zgodnie z prawem podaży wzrost ceny spowoduje wzrost ilości dóbr oferowanych na rynku. Do czynników wpływających na podaż należą również: - ceny zużywanych zasobów (koszty), - technologia, - oczekiwania, - liczba sprzedawców. Działanie mechanizmów rynkowych (prawa popytu i prawa podaży) sprawia, że rynek dąży do równowagi. Równowaga rynkowa to sytuacja, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towaru, jaką sprzedawcy chcą sprzedać. Cena równowagi to cena, przy której wielkość zapotrzebowania równa się ilości oferowanej. Ilość równowagi to ilość dobra, która jest oferowana i kupowana za cenę równowagi. Przekładając to na poznane już pojęcia, jest to sytuacja, w której popyt równa się podaży. W jaki sposób rynek dąży do równowagi? Zaraz się dowiesz! A ponadto usłyszysz, czym jest niedobór. Zacznijmy od sytuacji, w której równowagi akurat nie ma. Załóżmy, że cena pomarańczy na rynku wynosi 1 zł za kilogram. Ponieważ jest to bardzo niska cena, to kupujący zgłaszają duży popyt. Z kolei niewielu producentów chce dostarczać produkt po takiej cenie, bo jest to nieopłacalne! Tam, gdzie można kupić pomarańcze, ustawiają się długie jeden złoty kolejki. Towaru jest mało, więc dla niektórych nabywców go zabraknie. Taką sytuację określamy jako niedobór. Teraz pomyśl, co zrobią producenci. Jeśli któryś z nich podniesie cenę, to i tak sprzeda wszystkie pomarańcze. Wtedy z pewnością inni pójdą jego śladem. Cena wzrośnie właśnie w kierunku równowagi. Zwróć uwagę na to, że cena ustalana jest wspólnie przez kupujących i sprzedających. Dlaczego? Producenci podnoszą ceny swoich produktów, ale gdyby na rynku nie było niedoboru, to nie sprzedaliby ich po wyższej cenie. Wiesz już, czym jest niedobór, posłuchaj teraz, czym jest nadwyżka. Zastanów się, co będzie, jeśli wszyscy podniosą cenę do np. 10 złotych za kilogram pomarańczy. Przy tak wysokiej cenie na rynku pojawi się duża ilość pomarańczy. Zaczną nimi handlować nowi producenci, skuszeni wysoką ceną. Dla innych opłacalne stanie się zatrudnienie nowych pracowników, a jeszcze inni postanowią np. sprzedać towar z magazynu. Z drugiej strony jednak wielu klientów zrezygnuje z zakupu, wybierając inne produkty lub poszuka lepszej okazji. Ilość oferowana przez sprzedawców będzie większa od ilości, którą chcą kupić nabywcy. Taką sytuację określamy mianem nadwyżki. Nadwyżka oznacza dla producentów niesprzedany, zalegający towar. Rozwiązaniem takiej sytuacji jest obniżenie ceny. na przykład dziesięciu na przykład W ten sposób cena będzie się wahać, osiągając stan równowagi lub oscylując wokół niego. Dlaczego ceny się wahają, zamiast raz na zawsze osiągnąć stan równowagi? Dzieje się tak, ponieważ rynki są dynamiczne. Czynniki, które wpływają na popyt lub podaż, zmieniają się często, np. mogą wzrosnąć koszty transportu na przykład albo zmianie mogą ulec preferencje konsumentów. To wszystko ma odzwierciedlenie w cenach. Gospodarka to ogrom ludzi zaangażowanych w produkcję i wymianę. Każdy z nich podejmuje decyzje w swoim interesie - chce kupić jak najtaniej lub zarobić jak najwięcej na sprzedaży. Co sprawia, że efektem tego nie jest jeden wielki chaos? Jak to się dzieje, że nabywcy otrzymują tak wiele pożytecznych dóbr i usług? Skąd producenci i sprzedawcy wiedzą, czego chcą nabywcy i co będzie miało zbyt na rynku? To wszystko koordynują mechanizmy rynkowe - siły popytu i podaży. Niedobór lub nadwyżka powodują zmianę cen w kierunku równowagi rynkowej. Mówimy wtedy o „niewidzialnej ręce rynku”. Uczestnicy rynku nie muszą myśleć o osiągnięciu równowagi rynkowej, ale ich działania przyczyniają się do wspólnego dobra, tak jakby ktoś sterował nimi „niewidzialną ręką”. Teraz dowiesz się, jakie czynniki wpływają na to, ile dobra nabywcy chcą kupić. Posłużmy się przykładem cukru. Czynniki, które mogą wpłynąć na popyt, to w pierwszej kolejności: Cena - im droższy jest cukier, tym mniejszą jego ilość nabywcy chcą kupić. Wzrost lub spadek popytu może wynikać również ze wzrostu lub spadku liczby nabywców. Gdyby populacja pewnego kraju wzrosła o 2 mln, to z pewnością w tym kraju kupowałoby się więcej cukru. Istotne są również ceny dóbr pokrewnych i substytutów dobra pokrewne to wszystkie produkty, które uzupełniają lub zastępują analizowane przez nas dobro (cukier). dwa miliony Jeśli założymy, że nasi konsumenci piją wyłącznie herbatę z cukrem (herbata „uzupełnia” cukier), to wzrost cen herbaty, a w konsekwencji spadek popytu na nią, sprawi, że konsumenci kupią również mniej cukru. Inne produkty (np. słodzik, miód) mogą natomiast z powodzeniem zastępować cukier. Jeśli więc na przykład słodzik potanieje, to wiele na przykład osób może zacząć używać go zamiast cukru. Na popyt wpływają także oczekiwania - jeśli konsumenci będą oczekiwali jakiejś istotnej zmiany w niedalekiej przyszłości, np. wzrostu cen cukru, to kupią go więcej już dziś, tym samym faktycznie powodując podwyżkę cen. na przykład Przypomnij sobie panikę cukrową z 2004 r. Konsumenci kupowali masowo cukier, ponieważ myśleli, że później będzie jeszcze droższy. Dużo osób chciało kupić cukier w tym samym czasie, więc zaczynało go brakować i ceny rosły. Kolejnym ważnym czynnikiem jest dochód - dzięki wyższym wynagrodzeniom konsumenci będą mogli pozwolić sobie na zakup większej ilości cukru (nastąpi wzrost popytu) lub - w zależności od preferencji - dokonać zakupu innego dobra, np. droższego cukru trzcinowego (czyli nastąpi spadek popytu na zwykły cukier). Znaczenie mają także gusty nabywców - mogą one być kształtowane przez modę, trendy czy np. przez kampanie społeczne. Wyobraź sobie, że media rozgłaszają informację, że zgodnie z wynikami najnowszych badań regularne jedzenie cukru negatywnie wpływa na pamięć. Można się wtedy spodziewać spadku popytu na cukier. Wiesz już, czym jest popyt i podaż. Na obie te wielkości wpływa wiele czynników. Zapoznaj się teraz z poniższym przykładem. dwa tysiące czwartego roku na przykład na przykład W pewnym mieście cena biletu za przejazd wynosiła trzy złote i dwadzieścia groszy. Podniesiono ją do kwoty sześciu złotych i czterdziestu groszy. Jak zmiana cen biletów wpłynie na popyt na rowery? W takiej sytuacji popyt na rowery może wzrosnąć. Oczywiście niektórzy użytkownicy zgodzą się na wyższe koszty przejazdów. Inni wybiorą podróż piechotą, jeszcze inni mogą organizować wspólne dojazdy do pracy. Jednak przypuszczalnie niektórzy pomyślą, że cena biletu jest zdecydowanie za wysoka i czas kupić rower! Tym samym popyt wzrośnie. Oznacza to, że czynnikiem wpływającym na zmianę wielkości popytu na rowery będzie cena biletów komunikacji miejskiej. A jakie czynniki wpływają na to, ile dobra producenci chcą sprzedać? Posłuchaj – znów na przykładzie cukru - jakie czynniki mogą mieć wpływ na podaż: Jednym z nich jest cena - im cena jest wyższa, tym więcej cukru producenci będą chcieli dostarczyć na rynek (będą mogli pracować dłużej, zatrudnić dodatkowych pracowników i kupić nowocześniejsze maszyny). Kolejny czynnik to cena zużytych zasobów - wzrost cen energii lub kosztów pracy sprawi, że producenci nie będą mogli dostarczyć tak dużo towaru przy określonej cenie. Istotne są również oczekiwania - jeśli producenci będą spodziewać się wzrostu cen na rynku, to mogą część produkcji zmagazynować, aby sprzedać ją później. Tym samym dziś na rynku będzie mniejsza podaż cukru. Na podaż wpływa także nowa technologia - spowoduje ona zwiększenie możliwości produkcyjnych. Może to być np. wprowadzenie nowoczesnej linii produkcyjnej, która jest w stanie wyprodukować dwa razy więcej cukru w ciągu dnia. na przykład Pojawianie się dodatkowej liczby producentów lub sprzedawców również zwiększy potencjał produkcji. Jeśli na przykład otworzone zostaną nowe cukrownie, to producenci będą w stanie dostarczyć więcej cukru na rynek. I odwrotnie - zamknięcie kilku cukrowni spowoduje spadek podaży cukru. To był rozdział: Mechanizmy rynkowe Rozdział trzeci. Rynek kapitałowy W tym rozdziale dowiesz się, to czym jest rynek kapitałowy - pierwsze ważne pojęcie dotyczące inwestowania. Poznasz też uczestników rynku kapitałowego. Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, czym jest rynek kapitałowy, musisz wiedzieć, że wyróżniamy kilka rodzajów rynków, np. rynek dóbr (produkty i usługi), rynek na przykład pracy (na którym pracodawcy szukają pracowników, a pracownicy - pracy) czy rynek ziemi i nieruchomości (tam, gdzie możesz nabyć lub sprzedać nieruchomość). Podstawowe zasady działania (popyt, podaż, mechanizm poszukiwania równowagi) są takie same dla każdego z nich. Rynkiem, na który zwrócimy szczególną uwagę, jest rynek finansowy, czyli taki, na którym obraca się różnego rodzaju instrumentami finansowymi. Instrument finansowy określa zobowiązania finansowe jednej strony wobec drugiej. Mogą one oznaczać dług (gdy jedna strona jest winna coś drugiej stronie, jak to się dzieje w przypadku obligacji) lub własność (posiadanie części spółki i praw z tym związanych, jak jest to w przypadku akcji). Przykładowe instrumenty finansowe to: akcje, obligacje, opcje czy kontrakty terminowe. W rynku finansowym uczestniczą podmioty potrzebujące kapitału (popyt) i podmioty posiadające jego nadwyżkę (podaż). Każdy z segmentów rynku finansowego zaspokaja inne potrzeby jego uczestników, np. na rynku walutowym ustalane są kursy walut, a na rynku depozytowokredytowym udzielane są kredyty oraz przyjmowane są depozyty. Kredyt to pieniądze pożyczone na pewien czas przez bank innym podmiotom, podlegające zwrotowi wraz z ustalonym oprocentowaniem. Natomiast depozyt to pieniądze oddane przez inwestora do banku na pewien okres. Najbardziej interesuje nas rynek kapitałowy, czyli rynek, na którym następuje obrót instrumentami finansowymi, takimi jak akcje czy obligacje. Akcja to papier wartościowy o charakterze udziałowym. Posiadacz akcji jest właścicielem części kapitału spółki akcyjnej, czyli jej współwłaściciele, natomiast obligacja to dłużny papier wartościowy, rodzaj pożyczki udzielonej emitentowi. Rynek finansowy można bardziej szczegółowo podzielić na: - rynek pieniężny, - rynek depozytowo-kredytowy, - rynek walutowy, - rynek kapitałowy. Spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie, kto i dlaczego jest zainteresowany rynkiem kapitałowym? Rynek kapitałowy został stworzony, aby umożliwić wymianę między tymi, którzy potrzebują kapitału (spółka), na przykład a tymi, którzy dysponują jego nadwyżką (inwestorzy). Dzięki temu obie strony mogą czerpać korzyści finansowe. W jaki sposób? Wiedzę tę uzyskasz, przechodząc kolejne kursy. Spółka do rozwoju i realizacji inwestycji potrzebuje czasem więcej kapitału niż posiada. Jeśli nie chce brać kredytu w banku, może zgłosić się na rynek kapitałowy i wyemitować różnego rodzaju instrumenty finansowe. Sprzeda je inwestorom, otrzymując od nich w zamian potrzebny kapitał. Mówimy wtedy, że spółka, czyli forma współpracy gospodarczej dwóch lub więcej osób chcących osiągnąć wspólny cel, jest w tej roli kapitałobiorcą. Z drugiej strony niektórzy posiadają wolne środki finansowe. Mogą udostępnić je na rynku kapitałowym, oczekując w zamian korzyści finansowych. W takim przypadku inwestor pełni rolę kapitałodawcy. Po jego stronie korzyścią jest otrzymana premia za powierzony kapitał. Wiesz już, że w transakcjach na rynku kapitałowym biorą udział inwestorzy. Wyróżniamy dwie grupy inwestorów: Pierwszą grupą inwestorów są instytucje finansowe dokonujące transakcji na rynku kapitałowym. To tzw. inwestorzy instytucjonalni. Należą do nich np.: fundusze inwestycyjne czy emerytalne. Mogą nimi być instytucje krajowe jak również zagraniczne. Fundusze inwestycyjne to instytucje finansowe, które lokują, głównie na rynkach finansowych, powierzone im pieniądze w spółki mające przynosić zysk. Fundusze emerytalne to instytucje finansowe zajmujące się gromadzeniem pieniędzy użytkowników i pomnażaniem ich w celu zapewnienia w przyszłości dochodu na emeryturze. Drugą grupą inwestorów, do których zaliczasz się również Ty, są inwestorzy indywidualni, krajowi i zagraniczni. To osoby prywatne bądź spółki, które nie są instytucjami finansowymi. Przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym są instrumenty finansowe. Jednym z instrumentów finansowych, na którym w szczególności skupimy się w naszym kursie, są papiery wartościowe, do których należą między innymi akcje i obligacje. Akcje i obligacje oraz różnice między nimi poznasz bliżej w kolejnych częściach szkolenia. Jak już wiesz, do instrumentów finansowych należą w pierwszym rzędzie papiery wartościowe, na przykład akcje, obligacje, weksle. tak zwani na przykład Papiery wartościowe to dokumenty, dzięki którym ich właściciele posiadają różnego rodzaju prawa majątkowe. Weksel to dokument stanowiący zobowiązanie wystawcy (albo wskazanej przez niego osoby) do zapłacenia zapisanej sumy pieniędzy osobie wymienionej w dokumencie lub osobie ten dokument przedstawiającej. Innymi instrumentami finansowymi są instrumenty pochodne, na przykład kontrakty terminowe czy opcje. Kontrakt terminowy to umowa, w której strony zobowiązują się do przeprowadzenia w przyszłości transakcji po określonej cenie. Opcja to instrument finansowy, którego posiadacz ma prawo do kupna lub do sprzedaży instrumentu bazowego w określonym terminie i po określonej cenie. W obrocie na rynku kapitałowym uczestniczy więcej podmiotów. Posłuchaj teraz, jakie to są podmioty. Transakcje wymiany instrumentami finansowymi dokonywane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW). Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. spółka organizująca obrót instrumentami finansowymi. Została założona w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym pierwszym roku, a od dwa tysiące dziesiątego roku jest spółką notowaną na Głównym Rynku GPW. Rozliczaniem transakcji zawieranych na rynku regulowanym oraz poza nim zajmuje się KDPW_CCP, natomiast rozrachunkiem transakcji giełdowych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW). KDPW_CCP to izba rozliczeniowa, która na polskim rynku finansowym prowadzi rozliczenia zawieranych transakcji z zastosowaniem odpowiednich zasad. Została wydzielona z KDPW i funkcjonuje jako spółka w stu procentach zależna od KDPW. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) to instytucja prowadząca rozrachunek transakcji giełdowych i przechowująca dane dotyczące obrotu papierami wartościowymi. Instytucja tego rodzaju jest potrzebna, ponieważ papiery wartościowe, które są przedmiotem obrotu, funkcjonują w zdematerializowanej formie. Świadectwem ich posiadania jest jedynie zapis elektroniczny na odpowiednim koncie depozytowym. Rozliczeniem transakcji jest ustalenie wysokości świadczeń pieniężnych i niepieniężnych dla stron transakcji. Rozrachunek transakcji to obciążenie lub uznanie kont depozytowych prowadzonych przez KDPW gie pe wu es a ka de pewu si sipi ka de pewu oraz rachunków bankowych, czyli przelanie ustalonych w trakcie rozliczenia kwot świadczeń, które wynikają z zawartej transakcji. Ważną rolę na rynku kapitałowym odgrywają też domy maklerskie, które w imieniu inwestorów i na ich zlecenie nabywają i sprzedają instrumenty finansowe. Dom maklerski to instytucja finansowa posiadająca zezwolenie na wykonywanie określonych czynności związanych z obrotem na giełdzie papierów wartościowych. Nadzór nad całością procesów sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) to instytucja sprawująca nadzór nad polskim rynkiem finansowym. Celem nadzoru jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania rynku finansowego, w szczególności jego stabilności i przejrzystości, bezpieczeństwa obrotu oraz ochrony interesów jego uczestników (m.in. poprzez przygotowywanie projektów aktów prawnych dotyczących rynku papierów wartościowych). Więcej na temat tych wszystkich instytucji dowiesz się w kolejnym kursie. Teraz czas zastanowić się, jak uczestnicy korzystają z rynku kapitałowego. Rynek kapitałowy jest jednym z segmentów rynku finansowego. Na rynku kapitałowym obraca się instrumentami finansowymi, takimi jak akcje czy obligacje. Rynek kapitałowy umożliwia wymianę kapitału (środków finansowych) między inwestorami a spółkami. Dzięki temu obie strony czerpią korzyści. Czyli inwestorzy mogą udostępnić swój kapitał w zamian za korzyści finansowe. W jaki sposób się to odbywa? Wyobraź sobie, że pewna spółka energetyczna chce wybudować nową elektrownię. Nie posiada wystarczającej kwoty. Jednym ze sposobów jej zebrania jest emisja i sprzedaż akcji inwestorom. A jak to wygląda z perspektywy inwestora? Załóżmy, że dysponowałeś kwotą 10 tys. zł, którą zainwestowałeś, kupując papiery wartościowe wyemitowane przez spółkę energetyczną. Jeśli zyski spółki wzrosną, możesz na tym zarobić. Dzięki posiadanym papierom wartościowym inwestor jest współwłaścicielem spółki, a zatem jeśli spółka osiąga zysk, to jego część może trafić do kieszeni inwestora. Więcej o tym, czym są akcje, jakie są prawa i przywileje związane z posiadaniem akcji (a więc w jaki sposób możesz na nich zarabiać), dowiesz się w ka en ef między innymi dziesięciu tysięcy złotych kursie „Akcje i prawa z nimi związane”. To był rozdział: Rynek kapitałowy Rozdział czwarty. Stopa zwrotu a ryzyko. Poznasz teraz podstawowe definicje i zjawiska dotyczące ryzyka inwestycji. Dzięki temu lepiej poznasz również funkcjonowanie rynku. Dowiesz się też, dlaczego warto inwestować posiadane nadwyżki finansowe. Na początku zastanówmy się, jaka jest relacja między ryzykiem a zyskiem. Przy inwestycji często pojawia się pojęcie ryzyka. Słowo to może budzić lęk, a nawet zniechęcać do inwestowania. Co preferujesz: duży możliwy zysk i duże ryzyko, czy duży możliwy zysk i małe ryzyko? W świecie idealnym mielibyśmy możliwość osiągać duży zysk przy małym ryzyku, ale ta opcja jest mało realna. I rzeczywiście będziemy stawać raczej przed wyborem pomiędzy bezpieczeństwem a szansą zarobienia. Za chwilę dowiesz się, dlaczego tak jest, jednak aby do tego dojść, omówimy kilka kluczowych dla inwestowania pojęć. Zaczniemy od inflacji. Inflacja to trwały wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce. O zjawisku inflacji mówimy, gdy następuje spadek siły nabywczej pieniądza. Zastanów się, co stanie się z Twoimi pieniędzmi, jeśli nigdzie ich nie zainwestujesz. Czy rozsądne jest trzymanie pieniędzy w domowej skarbonce? Uważasz, że dzięki temu nic nie ryzykujesz? W takim przypadku powinieneś zwrócić uwagę na inflację. Możesz ją rozumieć jako spadek wartości pieniądza w czasie. Wyższy poziom inflacji oznacza, że za tę samą kwotę kupisz coraz mniej produktów i usług (mówimy wtedy, że spada siła nabywcza pieniądza). Jak wygląda to w praktyce, dowiesz się za chwilę. W tym miejscu warto też zwrócić uwagę na deflację, czyli zjawisko odwrotne do inflacji. Choć na pierwszy rzut oka wygląda ono dobrze (ceny spadają), jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym. Kiedy spada ogólny poziom cen w gospodarce, spadają również płace (jedna z cen). Ludzie wstrzymują się z wydatkami, ponieważ w przyszłości ceny mogą być jeszcze niższe. To prowadzi często do stagnacji gospodarczej. Wydawać by się mogło, że inflacje jest w związku z tym nieunikniona. Jednak są na to sposoby. Słuchaj dalej, by dowiedzieć się, jaki jest jeden ze sposobów ochrony kapitału przed inflacją. Jeśli inflacja wynosi 5% w skali roku, to potrzebujesz pięć procent posiadaną przez Ciebie kwotę powiększyć właśnie o 5%, żeby zachować jej wartość nabywczą (czyli móc kupić za nią tyle samo). Jeśli nic nie zrobisz, to Twoje pieniądze będą tracić na wartości! Jednym ze sposobów ochrony kapitału może być lokata. Lokata to kontrakt między bankiem a jego klientem polegający na tym, że klient oddaje swoje pieniądze do banku na określony czas, w zamian za co dostaje od banku wynagrodzenie (odsetki). Zaraz dowiesz się więcej na ten temat. Chociaż to nie lokaty są głównym tematem szkolenia, to jednak warto, abyś trochę się o nich dowiedział. Dzięki temu będziemy mogli omówić relację między zyskiem a ryzykiem. Zacznijmy od tego, czym jest lokata. Oddajesz do banku pieniądze (lokujesz je - stąd nazwa lokata), więc rezygnujesz z korzystania z nich przez pewien czas. Bank z kolei może nimi obracać. Zgadzasz się na to, a w zamian otrzymujesz od banku wynagrodzenie - odsetki płatne według poziomu oprocentowania. Twoja umowa obejmuje to, że oddajesz kapitał na pewien okres i otrzymujesz go z powrotem wraz z odsetkami. Jeśli wpłacasz tysiąc złotych na lokatę, na której oprocentowanie roczne wynosi cztery procent, to po roku otrzymasz swoje tysiąc złotych oraz wynagrodzenie za pożyczenie tej kwoty równe czterdzieści złotych. W sumie otrzymasz więc tysiąc czterdzieści złotych. Pamiętaj jednak o inflacji. Oprocentowanie lokat ustalane jest przez banki w zależności od sytuacji rynkowej oraz rodzaju lokaty. Zazwyczaj im dłuższy okres lokaty, tym większe oprocentowanie. Zależy to od przewidywań, jak będzie wyglądała sytuacja na rynku w przyszłości. A teraz zastanówmy się, w jaki sposób inflacja wpływa na zysk z lokaty. Oprocentowanie lokaty to nominalna stopa procentowa, czyli stopa procentowa, która nie uwzględnia poziomu inflacji. Niestety, jak się okazuje, inflacja ma wpływ na zysk z lokaty. Przy obliczaniu realnego zysku, musisz uwzględnić inflację. Stopa procentowa to cena, jaką płaci się właścicielowi kapitału za jego pożyczenie na określony czas. Stopa procentowa, zgodnie z którą bank nalicza odsetki, to nominalna stopa procentowa. Natomiast gdy mówimy o realnej stopie procentowej, to jest to wartość skorygowana o poziom inflacji. Co to oznacza w praktyce? Jeśli więc roczne oprocentowanie lokaty to cztery procent, a roczna inflacja wynosi jeden procent, to realna stopa procentowa wynosi trzy procent. Faktycznie zarobimy więc trzydzieści złotych, a dziesięć złotych „zabierze” nam inflacja. Te trzydzieści złotych to nasz zysk z lokaty... Prawie. Musimy pamiętać jeszcze o podatku. Realna stopa procentowa to różnica między nominalną stopą procentową a stopą inflacji. Dochody kapitałowe są obarczone dziewiętnastoprocentową stopą podatku. Ważne jest to, że jest on obliczany od nominalnej, a nie realnej stopy procentowej. W przypadku czterdziestu złotych daje to niemal osiem złotych podatku. Odejmujemy jeszcze wspomniane wcześniej dziesięć złotych, które „zabrała” nam inflacja i obliczamy nasz realny zysk. Wynosi on dwadzieścia dwa złote. Zostańmy jeszcze przez chwilę przy stopach procentowych. Posłuchaj, jakie wyróżniamy rodzaje lokat ze względu na rodzaj oprocentowania. Lokata może być oprocentowana według stałej lub zmiennej stopy procentowej (oznaczających wysokość zysku z lokaty). Porównajmy te rodzaje oprocentowania. Biorąc pod uwagę wysokość odsetek po zakończeniu lokaty, w przypadku stałej stopy procentowej już w momencie zakładania lokaty wiesz, ile odsetek otrzymasz po zakończeniu czasu trwania lokaty. Natomiast w przypadku zmiennej stopy procentowej wysokość odsetek poznasz po zakończeniu czasu trwania lokaty. Biorąc pod uwagę to, od czego zależy wysokość oprocentowania, w przypadku stałej stopy procentowej oprocentowanie nie zmienia się bez względu na sytuację panującą na rynku. Natomiast w przypadku zmiennej stopy procentowej oprocentowanie zmienia się razem z sytuacją na rynku. Skąd możesz dowiedzieć się, w jakie lokaty warto zainwestować? Najlepszym źródłem wiedzy na ten temat są aktualne rankingi lokat, dzięki którym możesz porównać wielkość oprocentowania w zależności od warunków otwarcia lokaty (czas, kwota). Uważaj! Korzystaj z renomowanych serwisów. Po wpisaniu do wyszukiwarki hasła „ranking lokat” część wyników będzie stanowiła strony reklamowe, często niezawierające pełnej oferty z rynku. Zastanówmy się, czym są stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego i jakie mają znaczenie. Narodowy Bank Polski (NBP) będący polskim bankiem en be pe centralnym, jako instytucja odpowiadająca za prawidłowe działanie sektora bankowego, pełniąca m.in. funkcję banku dla banków – udzielająca im kredytów i przyjmująca depozyty, ma za zadanie pilnować stabilności ogólnego poziomu cen, czyli poziomu inflacji. Realizuje to zadanie m.in. poprzez ustalanie stóp procentowych. między innymi en be pe Dlaczego tak się dzieje? Wysokość stóp procentowych NBP wpływa na stopy procentowe na rynku transakcji zawieranych między bankami komercyjnymi, a przez to na wysokość oprocentowania kredytów i depozytów. A teraz przyszedł czas, żeby zastanowić się, czy zysk zawsze wiąże się z ryzykiem? Mawia się, że bez ryzyka nie ma zysku, ale ryzyko może być wyższe lub niższe. Jak dowiedziałeś się przed chwilą, trzymając pieniądze na lokacie, możesz osiągnąć pewien zysk. W przypadku inwestowania na giełdzie ryzyko jest większe, ale i możliwości zysku znacznie wyższe. Więcej na ten temat dowiesz się w kolejnych częściach szkolenia. Teraz natomiast zastanówmy się nad relacją między ryzykiem a oczekiwanym poziomem zwrotu. Na początku tego rozdziału dowiedziałeś się o ryzyku inwestycyjnym. Poznałeś też relację między możliwym do osiągnięcia zyskiem a powiązanym z nim ryzykiem. Zastanów się teraz, dlaczego duży zysk wiąże się z dużym ryzykiem? Wyobraź sobie, że na rynku działają dwie spółki. Jedna z nich to duża korporacja z ustaloną pozycją na rynku drukarskim. Druga natomiast to niewielkie początkujące przedsiębiorstwo znajdującej się w rozwijającej się jeszcze branży drukarek 3D, czyli urządzeń pozwalających na „drukowanie” przedmiotów lub ich części. Której ze spółek chętniej pożyczysz pieniądze na rozwój dalszej działalności, jeśli obie obiecują zapłacić Ci za ich pożyczenie tyle samo? Bezpieczniejsza opcja to pożyczenie pieniędzy korporacji z ustaloną pozycją na rynku. Mała, działająca w rozwijającej się jeszcze branży spółka, ma większe ryzyko bankructwa. Tym samym niebezpieczeństwo utraty kapitału jest wyższe. Jeśli obie spółki oferują tyle samo za pożyczenie im pieniędzy, to racjonalni inwestorzy pożyczą je temu podmiotowi, w przypadku którego ryzyko jest mniejsze. Zapewne, gdyby początkujące, małe przedsiębiorstwo zachęciło Cię wyższym oprocentowaniem, to mógłbyś tę ofertę rozważyć raz jeszcze. Tak więc jeśli początkująca spółka chce uzyskać kapitał na rozwój swojej działalności, to musi zapłacić inwestorom więcej niż duża korporacja ze stabilną pozycją. Stopę zwrotu, której oczekujesz, można traktować jako premię za ryzyko, jakie ponosisz. Im bardziej ryzykowna inwestycja, tym większy potencjalny zysk. Lokaty są względnie bezpieczne, a więc również dość nisko oprocentowane. Za wyższe ryzyko inwestorzy żądają wyższego zysku. A jak wygląda sytuacja, gdy inwestor w ogóle nie chce podejmować ryzyka? Wyobraź sobie bardzo bojaźliwego inwestora. Szuka on najbezpieczniejszej inwestycji, jednak wciąż będzie chciał otrzymać za nią wynagrodzenie. Mówimy wtedy o tzw. stopie wolnej od ryzyka. Określa ona zwrot, jakiego oczekiwałby inwestor z inwestycji nieobarczonej ryzykiem. Jest to więc minimalna stopa zwrotu dla jakiejkolwiek inwestycji. Pora zadać sobie pytanie: czy stopa wolna od ryzyka rzeczywiście istnieje? W teorii tak. Stopa wolna od ryzyka jest przybliżana do oprocentowania papierów wartościowych emitowanych przez rząd danego państwa, jako podmiotu w najmniejszym stopniu obarczonego ryzykiem niewypłacalności. W praktyce taka stopa nie istnieje, ponieważ każda inwestycja niesie ze sobą choćby niewielki poziom ryzyka. Przy potencjalnie najbezpieczniejszych inwestycjach (takich jak obligacje najbardziej stabilnych państw) ryzyko jest minimalne. To był rozdział: Stopa zwrotu a ryzyko Przypomnijmy najważniejsze informacje, które poznałeś podczas tego kursu. - Rynek to miejsce spotkania kupujących i sprzedających, którzy ustalają ceny i wymieniają się dobrami. - Rynek dąży do stanu równowagi, dzięki wzajemnemu oddziaływaniu popytu i podaży. Gdy popyt przeważa, mamy do czynienia z niedoborem, gdy przeważa podaż, mamy do czynienia z nadwyżką. - Na poziom popytu wpływają takie czynniki jak: - cena produktu lub usługi - ceny dóbr pokrewnych lub substytutów - dochód, gusty, oczekiwania i liczba nabywców - Na poziom podaży wpływ ma również cena oraz: - cena zużytych zasobów - oczekiwania - wprowadzenie nowej technologii - a także większa liczba producentów lub sprzedawców. - Wyróżniamy kilka rodzajów rynków: rynek dóbr konsumpcyjnych, pracy, ziemi i nieruchomości oraz finansowy. Rynek finansowy dzielimy na pieniężny, tak zwanej depozytowo-kredytowy, walutowy i kapitałowy. - Na rynku kapitałowym następuje obrót instrumentami finansowymi, takimi jak akcje, obligacje czy weksle. - Wyróżniamy inwestorów instytucjonalnych (czyli przykładowo banki, fundusze inwestycyjne i emerytalne) oraz inwestorów indywidualnych (czyli osoby fizyczne). - Inwestorzy chcą ulokować nadwyżkę kapitału i osiągnąć zysk, natomiast kapitałobiorcy (np. spółki) chcą ten kapitał wykorzystać do realizacji swoich celów. na przykład - Inflacja to spadek nabywczej siły pieniądza, co oznacza ogólny wzrost cen. Aby się przed nią ochronić, możesz otworzyć lokatę bankową, z której otrzymasz pewny, choć niezbyt wysoki, zysk. Możesz też zainwestować na giełdzie. Większy zysk wiąże się z wyższym ryzykiem. I przeciwnie – im większe ryzyko, tym więcej spółka powinna zaoferować w zamian za ulokowanie kapitału w jej akcje. - Stopa wolna od ryzyka w praktyce nie istnieje. To były najważniejsze informacje, jakie poznałeś w tej części szkolenia. Zakończyłeś pierwszy kurs szkolenia z podstaw inwestowania na giełdzie. Dziękuję za udział w kursie!
