Zakres materiału dla studentów Wydziału

Minimalny zakres materiału, którego znajomość jest wymagana do zaliczenia przedmiotu FARMAKOLOGIA I
TOKSYKOLOGIA
w semestrze zimowym roku akademickiego 2015/2016
WYDZIAŁ LEKARSKI rok III
Wymagana jest znajomość dla każdej grupy leków: mechanizmu działania, podstawowych
właściwości farmakokinetycznych, postaci farmaceutycznych i dróg podawania, działania farmakologicznego,
zastosowania klinicznego, działań niepożądanych, przeciwwskazań, najważniejszych interakcji, a w
przypadku leków stosowanych w infekcjach, dodatkowo zakresu ich działania i mechanizmów powstawania
na te leki oporności.
Receptura ogólna: Elementy recepty. Ogólne zasady wypisywania leków. Podstawowe postaci
farmaceutyczne. Zasady wypisywania środków z wykazu N. Dawkowanie leków u dzieci.
Farmakologia ogólna
- przedmiot i zadania farmakologii; leki oryginalne i odtwórcze, badania przedkliniczne i kliniczne
leków;
- nazwy leków, podział leków wg Farmakopei; zależność działania leku od jego dawki; współczynnik
terapeutyczny
- drogi podawania leków – dostępność biologiczna, biorównoważność
- losy leków w organizmie (uwalnianie leku, wchłanianie, transport leków przez błony biologiczne,
dystrybucja, eliminacja leków - metabolizm (biotransformacja), wydalanie
- farmakokinetyka - kompartment (modele farmakokinetyczne), stała eliminacji, biologiczny okres
półtrwania;
- interakcje leków; farmakogenetyka
- czynniki modyfikujące działanie leków
Zasady chemioterapii (antybiotykoterapii) ogólnej i miejscowej
Zasady kojarzenia chemioterapeutyków
Leki przeciwbakteryjne:
Leki przeciwbakteryjne wpływające na syntezę ściany komórkowej. Antybiotyki -laktamowe:
Penicyliny. Uczuleniowe i nieuczuleniowe odczyny popenicylinowe (zespoły Hoigné i Nicolai): próby
uczuleniowe na penicyliny; wstrząs anafilaktyczny - leczenie (lek, dawka, droga podania), reakcja
Herxheimera. Cefalosporyny i cefamycyny. Monobaktamy. Karbapenemy. Inhibitory -laktamaz.
Glikopeptydy. Inne leki wpływające na syntezę ściany komórkowej.
Leki przeciwbakteryjne hamujące syntezę białek. Aminoglikozydy. Tetracykliny. Makrolidy. Ketolidy.
Chloramfenikol. Linkozamidy. Kwas fusydowy. Oksazolidynony. Streptograminy.
Leki przeciwbakteryjne działające na kwasy nukleinowe. Chinolony i fluorochinolony. Sulfonamidy i
inni antagoniści kwasu foliowego. Nitroimidazole. Nitrofurany.
Inne leki przeciwbakteryjne. Antybiotyki polipeptydowe. Mupirocyna. Fusafungina. Daptomycyna.
Leki przeciwgruźlicze. Ogólne zasady leczenia gruźlicy.
Leki przeciwgrzybicze
Leki przeciwwirusowe
Leki przeciwpierwotniakowe
Leki przeciwrobacze
Środki odkażające
1
Leki cytostatyczne (grupy leków, mechanizm działania, ogólne zasady leczenia cytostatycznego
(chemioterapii nowotworów), objawy niepożądane po cytostatykach)
Studenci winni powtórzyć wiadomości z fizjologii, anatomii i biochemii dotyczące autonomicznego układu
nerwowego (AUN): Podział i budowa anatomiczna układu autonomicznego, różnice w stosunku do
somatycznego. Transmitery, kotransmitery i neuromodulatory AUN. Modulowanie neurotransmisji (receptor
- białko G - enzymy wykonawcze - wtórne przekaźniki - kinazy białkowe - odpowiedź komórki). Rodzaje
receptorów w AUN oraz efekty ich pobudzenia - wpływ układu przywspółczulnego i współczulnego na serce,
naczynia krwionośne, przewód pokarmowy, pęcherz moczowy, oko, skórę. Rola AUN.
Leki układu przywspółczulnego: parasympatykomimetyki, parasympatykolityki. Zatrucie atropiną a
skopolaminą (dawki, mechanizm zatrucia, objawy, leczenie).
Leki układu współczulnego: aminy katecholowe (naturalne: noradrenalina, adrenalina, dopamina,
syntetyczne: dopeksamina, dobutamina, izoprenalina), biosynteza naturalnych amin katecholowych
(powtórzyć z biochemii), działanie na receptory adrenergiczne, efekty farmakologiczne i zastosowanie.
Agoniści receptorów adrenergicznych. Sympatykomimetyki pośrednie.
Antagoniści receptorów adrenergicznych.
Leki sympatolityczne.
Środki zwojowe: jady zwojowe (zatrucie nikotyną), ganglioplegiki.
Leki wpływające na mięśnie gładkie:
Spazmolityki bezpośrednie - mechanizmy działania leków spazmolitycznych, grupy leków (alkaloidy
izochinolinowe i ich pochodne syntetyczne, azotany, pochodne metyloksantyn, kwas nikotynowy i jego
pochodne, pochodne piperazyny, piperydynopirymidyny, chinazoliny, guanidyny, oksadiazolu,
metylopirydyloaminy, leki układu purynoergicznego, leki uwalniające kininy, inhibitory konwertazy
angiotensyny, inhibitory receptorów angiotensyny), objawy uboczne, wskazania, zatrucie azotanami.
Rola i znaczenie biologiczne tlenku azotu (synteza NO, „nitroergiczny„ układ nerwowy, działanie NO na
układ sercowo-naczyniowy, przewód pokarmowy, układ moczowy, drzewo oskrzelowe, OUN). Leki
wpływające na układ arginina-NO.
Spazmolityki pośrednie - mechanizmy działania, grupy leków.
Miotoniki bezpośrednie i pośrednie - mechanizmy działania, grupy leków; spazmotoniki kurczące naczynia,
mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, oskrzeli, macicy.
Leki działające na płytkę motoryczną. Miorelaksanty.
Leki działające na zakończenia czuciowe (znieczulenie miejscowe): mechanizm działania, rodzaje
znieczulenia miejscowego, preparaty, działania niepożądane i objawy zatrucia, środki obkurczające naczynia.
Autakoidy (histamina, serotonina, prostanoidy, bradykinina).
Leki przeciwhistaminowe. Histamina, efekty pobudzenia receptorów histaminowych. Mediatory zapalenia i
alergii. Rola cyklooksygenaz A i B i fosfolipaz w powstawaniu prostaglandyn, tromboksanów i leukotrienów.
Leki przeciwserotoninowe. Serotonina, efekty pobudzenia receptorów serotoninowych.
Alkaloidy sporyszu.
Premedykacja - leki używane do premedykacji, cele premedykacji, przebieg typowej premedykacji i jej
modyfikacje.
Środki znieczulenia ogólnego - wady i zalety; środki wziewne i dożylne. Neuroleptoanalegezja (NLA) i jej
odmiany; neuroleptoanestezja.
2
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe,
przeciwagregacyjne), kaskada kwasu arachidonowego. Eikozanoidy. Rola cyklooksygenaz (COX-1 i COX-2).
Nieselektywne inhibitory COX, preferencyjne i wybiórcze inhibitory COX-2.
w semestrze letnim
roku akademickiego 2015/2016
WYDZIAŁ LEKARSKI rok III
Leki moczopędne.
Leczenie farmakologiczne niewydolności serca. Leki zwiększające siłę skurczu mięśnia sercowego.
Fizjologia układu renina-angiotensyna-aldosteron. Leki wpływające na układ RAA.
Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego.
Leczenie farmakologiczne choroby wieńcowej.
Leki naczyniowe.
Leki przeciwarytmiczne.
Leki w hiperlipidemiach. Leczenie farmakologiczne otyłości.
Leki przeciwkrwotoczne. Witamina K.
Leki trombolityczne.
Leki przeciwzakrzepowe. Leki przeciwpłytkowe.
Leki układu krwiotwórczego. Preparaty żelaza. Kwas foliowy i witamina B12. Leczenie farmakologiczne
anemii.
Witaminy: witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach, pochodne witamin.
Substancje mineralne: wapń i preparaty wapnia, potas i preparaty potasu, leki prowadzące do hipo- lub
hiperkaliemii, magnez i preparaty magnezu.
Bisfosfoniany i inne leki stosowane w leczeniu osteoporozy.
Leki przeciwwrzodowe. Leki i środki wrzodotwórcze.
Leki stosowane w chorobach zapalnych jelit.
Leki wpływające na motorykę jelit.
Leki przeciwwymiotne.
Leki w przyczynowym i objawowym leczeniu biegunek.
Leczenie zaparć.
Leki żółciotwórcze i żółciopędne. Leczenie uzupełniające enzymami trawiennymi.
Leki przeciwkaszlowe.
Leki wykrztuśne i mukolityczne.
Leki stosowane w astmie oskrzelowej i POCHP. Postępowanie w stanie astmatycznym.
Hormony podwzgórza i przysadki.
Hormony tarczycy i leki przeciwtarczycowe.
Hormony nadnerczy - glikokortykosteroidy i mineralokortykosteroidy.
Leczenie farmakologiczne cukrzycy (insulina i inne leki przeciwcukrzycowe).
Androgeny i anaboliki. Estrogeny i gestageny. Hormonalne środki antykoncepcyjne.
3
Antagoniści i analogi hormonów.
Farmakoterapia dny moczanowej.
Farmakoterapia reumatoidalnego zapalenia stawów.
Leki immunomodulacyjne i immunosupresyjne.
Opioidowe leki przeciwbólowe. Zasady leczenia bólu nowotworowego.
Leki przeciwdepresyjne.
Leki przeciwpadaczkowe. Ogólne zasady leczenia padaczki. Postępowanie w stanie padaczkowym.
Leki przeciwparkinsonowskie. Parkinsonizm polekowy.
Leki uspokajające i nasenne. Zasady leczenia bezsenności.
Leki przeciwlękowe.
Leki psychotropowe typowe i atypowe.
Leki cucące. Leki nootropowe. Leki psychostymulujące. Środki psychozotwórcze.
Podstawy toksykologii klinicznej.
Zatrucia: Podział zatruć: umyślne, nieumyślne.
Leczenie zatruć:
- objawowe
- przyczynowe - przyspieszenie eliminacji trucizn z organizmu: płukanie żołądka - powikłania i
przeciwwskazania, odtrutki miejscowe, prowokacja wymiotów, zabiegi przeczyszczające, oczyszczanie
płucne, nerkowe - diureza, pozanerkowe, odtrutki farmakologiczne (zasada działania, zastosowanie):
Chelaton - EDTA, BAL i pochodne dimerkaprolu: DMPS i DMS; penicylamina, siarczan protaminy.
Zatrucia grzybami: podział kliniczny (grupa I - zespół żołądkowo-jelitowy; grupa II - objawy neurotoksyczne +
zespół żołądkowo-jelitowy; grupa III - objawy neurotoksyczne, hepato- i nefrotoksyczne + zespół żołądkowojelitowy).
Zatrucie muchomorem sromotnikowym (toksyny, objawy kliniczne, leczenie).
Zatrucie digoksyną i digitoksyną (zasady postępowania - preparat Fab).
Zatrucie cyjankami.
Środki wywołujące methemoglobinemię.
Alkohol etylowy i metylowy. Farmakokinetyka etanolu.
Kolejność realizacji tematów na ćwiczeniach i wykładach może ulec zmianie.
4