edukacja przez ruch

1
Nowatorskie toki metodyczne
– „Edukacja przez ruch”
według Doroty Dziamskiej
2
„ Edukacja przez ruch”
to system form i metod kształcenia oraz terapii opracowany przez Dorotę Dziamską , który
wykorzystuje naturalny, spontaniczny ruch organizmu w procesie jego rozwoju. Człowiek rusza się, a
więc przez ruch uaktywnia zmysły, dzięki którym poznaje otaczający go świat. Istotą tych zajęć jest
stwarzanie dziecku sytuacji edukacyjnych, w których w miarę swoich możliwości osiągnie ono
optymalny poziom rozwoju intelektualnego, społecznego , emocjonalnego
i fizycznego. Narzędziem edukacji przez ruch jest tzw. koło integracji sensorycznejczyli koło zintegrowanego ruchu organizmu. Integracja sensoryczna- to podstawa holistycznych
systemów edukacyjnych rozumiana jako spójność podejmowanych czynności lub proporcja w
aktywizowaniu zmysłów.
3
Spójność wykonywanych czynności- to współwykonywanie , jednoczesność.
(dzieci podczas zajęć patrzą , słuchają, kreślą , chodzą , dotykają )
Według tej metody zintegrowany sposób uczenia się organizmu zapewnia tylko ruch.
Ruch wzmacnia koncentrację bo - dotlenia mózg. Bez ruch nie mogą pracować zmysły-nie ma
możliwości aby w momencie ruchu nie pracowały zmysły.
Podczas zajęć ruch powinien być zaplanowany, rytmiczny, dopełniony muzyką lub z niej wyprowadzony.
Zintegrowany ruch różnych części ciała prowadzi do powstania pracy plastycznej.
W systemie tym dzieci poruszają się tak, jak proponuje ich organizm.
Formami tego ruchu może być klaskanie, wyrzucanie rąk, wahanie, kołysanie się w ławce, wstawanie,
siadanie, krzyżowanie nóg pod stołem, rąk na ławce, stukanie palcami, kreślenie palcami po blacie
różnorodnych wzorów, wędrówka palcami po kartce, zaciskanie pięści, wyrzut pięści lub dłoni w górę
lub w dół, skoki, obroty, a wszystko to spontanicznie i zgodnie z potrzebą ruszania się w mniejszej
lub większej przestrzeni.
Obserwacja tego ruchu przez nauczyciela staje się źródłem wielu ważnych informacji o samych
dzieciach: kto z grupy jest dzieckiem kinestetycznym, kto radzi sobie z koordynacją, a kto wymaga
wsparcia w tym względzie. Proponowane ćwiczenia uwzględniają możliwości motoryki dziecka oraz
fizjologiczny ruch organizmu (zróżnicowanie ćwiczeń dla różnych grup wiekowych), a także rozwój
społeczny dzieci (wspólnie z kolegami wykonywanie prac plastycznych). Istotnym elementem tej
metody jest wykorzystanie origami oraz innych form plastycznych.
4
Każde zajęcie zawiera:
1.Ćwiczenia o charakterze graficznym lub manipulacyjnymrytmicznie wykonywane przy optymalnym ruchu ciała
2.Swobodne działanie z wykorzystaniem różnych technik plastycznychprowadzące do powstania karty pracy
3.Zestawieni indywidualnych kart pracy w kartę zespołowąswobodna rozmowa na jej temat
4.Wykorzystanie powstałej karty pracy do przemyślanej analizy,
dzięki której możemy zaplanować kolejne formy działania dzieci
podczas zajęć
Edukacja przez ruch wykorzystuje 3 podstawowe
formy aktywności dzieci:
1.Ćwiczenie - doskonali poszczególne funkcje organizmu,
np. kreślenie, tupanie, skakanie.
2.Zabawę -zawiera kilka ćwiczeń,
np. dzieci chodzą wokół stołu, kreślą rytmicznie kropki
ręką lewą i prawą.
3.Grę -składa się z kilku ćwiczeń wg. określonych zasad
np. ograniczenie czasu ich wykonania.
5
Zasady tworzenia zabaw na podstawie systemu „Edukacja przez ruch”:
1.Ćwiczenia powinny być wykonywane w grupie;
2.Ćwiczenia powinny być wykonywane według określonej procedury ruchu,
najlepiej rytmicznie przy muzyce;
3.Zaplanowany ruch powinien być ruchem naturalnym wynikającym z
potrzeby ruszania się w danej fazie rozwojowej;
4.Ćwiczenie powinno się realizować poprzez dotyk i manipulację;
5.Wprowadzanie ćwiczenia odbywa się poprzez ruch przedstawiony
przez prowadzącego zajęcia - staje się prezentacją zasad zabawy lub gry.
6.Każda rytmiczna zabawa ma określoną procedurę ruchu
i sposób wzajemnych zachowań, prowadzący do powstania
zabawki dydaktycznej, karty pracy, materiału lub pomocy dydaktycznej
do dalszej pracy.
7.Prowadzący przygotowuje zabawy i gry:
rytmiczną zabawę dydaktyczną wykorzystującą ruch wybranych części
ciała (np. ręki, nogi); kinezjologiczną grę dydaktyczną wykorzystującą optymalny ruch całego ciała.
6
Poprzez pracę tą metodą dziecko:







usprawnia motorykę małą poprzez kreślenie znaków grafomotorycznych
zdobywa umiejętność składania papieru wg zasad origami
wzbogaca swój słownik oraz nabywa umiejętności wypowiadania się
rozwija umiejętności współpracy w grupie
odreagowuje stresy i niepowodzenia
zwiększa poczucie własnej wartości
ma okazję przeżyć sukces
Rodzaje ćwiczeń stosowanych w metodzie „Edukacja przez ruch”:





graficzne ćwiczenia na wpływające na stabilizację lateralną, wykonywane na małej i wielkiej
płaszczyźnie;
graficzne ćwiczenia wpływające na synchronizację pracy mózgu, wykonywane na małej i wielkiej
płaszczyźnie oburącz;
graficzne ćwiczenia wpływające na równoważenie lateralnie, wykonywane na małej i wielkiej
płaszczyźnie raz jedna raz drugą ręką;
ćwiczenia manipulacyjne wspomagające sprawność dłoni, ręki, nogi i całego organizmu z
wykorzystaniem zabawek dydaktycznych, które pomagają w uzyskaniu koncentracji;
ćwiczenia rytmicznej manipulacji z wykorzystaniem zabawek dydaktycznych, wpływające na
równoważenie lateralne organizmu;
7

ćwiczenia spontanicznego ruchu całego ciała jako formy pozawerbalnej komunikacji wspomagające
koncentrację i polisensoryczne poznanie.
Ćwiczenia systemu „Edukacja przez ruch” zawierają trzy elementy:
 Jednoczesna stymulacja trzech struktur pamięci długotrwałej.
Aby uruchomić pamięć sposobów postępowania, dziecko rusza się w każdym ćwiczeniu według
określonej procedury ruchu.
Mechanizmy pamięci proceduralnej uruchamiają się podczas uczenia się określonej sekwencji
ruchów.
 Dźwięk, muzyka, rytm czyli te czynniki, które wpływają na przeżycie emocjonalne danego
ćwiczenia.
 Wiedza – efekt ćwiczenia zaakceptowany przez dzieci czasami zaskakujący, przybierający
najczęściej formę plastycznej impresji, staje się punktem wyjścia do ciekawych rozmów,
komentarzy, które nauczyciel wykorzystuje do realizacji z
W bardzo wielu ćwiczeniach systemu „Edukacja przez ruch”, dzieci poruszają się rytmicznie i
wykorzystują do tego ruchu raz jedną, raz drugą rękę. Ruch naprzemienny powoduje wyrównanie
energetyczne po obydwu stronach osi ciała, zwiększa dotlenienie mózgu, jest relaksujący, daje
wrażenie swobody i odpoczynku, a jednocześnie bardzo dobrze przygotowuje organizm do
podjęcia dalszej aktywności. Ruch wywołuje najbardziej pożądane efekty edukacyjne, przede
8
wszystkim dotlenia obydwie półkule mózgu, co prowadzić może w konsekwencji do synchronizacji
pracy mózgu i jego większej wydajności.
Dzieci nie ruszają się dla samego ruchu, ale dlatego, aby stworzyć nową jakość w
doświadczeniu, którego efektem staje się plastyczna, techniczna, czasami w pełni artystyczna
impresja budująca w dziecku poczucie sukcesu
i samorealizacji.
Wszystkim ćwiczeniom towarzyszy muzyka pełniąca rolę elementu porządkującego przebieg ćwiczenia
poprzez nadanie mu tempa i rytmu. Jednocześnie jest ona elementem wyzwalającym emocje,
motywującym do podejmowania działania i prowokującym element spontanicznego wchodzenia w
interakcje społeczne. Sprawia ona również iż wielokrotnie powtarzana "ćwiczona" procedura ruchowa
nie staje się po prostu nudna.
ZALETY SYSTEMU:
Rytm towarzyszący ćwiczeniom ułatwia wykonywanie czynności, zwiększa ogólną
koordynację ruchową, co wpływa na integrację układu sensorycznego.
Ruch naprzemienny usprawnia pracę obu półkul mózgowych, zapewniając
możliwość lepszego odbierania i interpretowania bodźców budujących wiedzę.
9
Co jest potrzebne do realizacji tego sytemu?
Kredki, kartki z bloku rysunkowego, szary papier, stoły przedszkolne, odtwarzacz CD i
koniecznie dobra muzyka instrumentalna, a także odrobina fantazji, chęć obserwowania
dzieci oraz oczywiście wiedza nauczycielek na temat uczenia się, wewnętrzna chęć
zmiany własnego warsztatu pracy, aby wraz z dziećmi odkrywać inne formy nauki i
zabawy.
LITERATURA
Dorota Dziamska :
 „Edukacja przez ruch. Kropki, kreski, owale, wiązki”
 „Edukacja przez ruch. Fale, spirale, jodełki, zygzaki”
 „Edukacja przez ruch. Zabawy z papierowym wachlarzem” (książka + CD)
 „Edukacja przez ruch. Zabawy z linią” (książka + CD)
 Zbieram Poszukuję Badam. Część 1 i 2 (płyta CD)
Kinezjologiczny System Kształcenia i Terapia Edukacja Przez Ruch
Dorota Dziamska • Wydawnictwo: Carrantuohill
10