RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE

RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA:
DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA
SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE,
Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka
DZIAŁANIA SPOŁECZNE
Aktor społeczny jako podmiot działający (jednostka, grupa,
zbiorowość)
Elementem każdego działania jest cel
zamiar cel środki i sposoby podejmowania działań
Działania jako czynność świadoma
,,Działanie- wszelka czynność, robienie czegoś, do czego działający
przypisuje subiektywne znaczenie (sens) „(Weber)
DZIAŁANIA SPOŁECZNE
Różna racjonalność działań
(zdobyć wykształcenie by uzyskać w przyszłości lepszą pracę i
zarobki vs. okraść sąsiada, by nie musieć pracować)
Wyjaśnianie działań społecznych: dwa źródła odpowiedzi:
1. Obiektywistyczne uwarunkowania działań społecznych
(koncepcja kar i nagród społecznych, determinizm uwarunkowań
strukturalnych
2. Subiektywne wyjaśnianie działań społecznych – koncepcja
definicji sytuacji- różni aktorzy w takich samych warunkach mogą
podejmować różne działania
DZIAŁANIA SPOŁECZNE- SAMODZIELNE
DECYZJE
Wartości
społeczne
Presja
społeczna
Rozwiązania
prawne
Pochodzenie
społeczne
Decyzja o
podjęciu
studiów
Miejsce
zamieszkana
Rynek pracy
Polityka
państwa
DZIAŁANIE JAKO INTERAKCJA
Działanie zorientowane na innych- interakcja społeczna
Interakcja jest trwałą cechą wszystkich społeczeństw. Stanowi istotę życia
społecznego.
Interakcja jest takim działaniem społecznym, które wynika z orientowania się
na innych ludzi i jest odpowiedzią na ich zachowania i działania.
W pojęciu interakcji wyróżniony zostaje element wzajemnego oddziaływania.
(oddziaływanie- poszczególni osobnicy na
siebie wpływają i modyfikują swoje
zachowania)
INTERAKCJE JAKO GRA
Traktowanie interakcji jako gry jest związane z
teorią gier i teorią racjonalnego wyboru.
Jednostki podejmują racjonalne decyzje w danej sytuacji. Z podejściem
do interakcji jako gry wiąże się koncentracja uwagi na jednostce jako na
aktorze podejmującym decyzje.
Racjonalność…..
Umiejętność przewidywania
Umiejętność uwzględniania wszystkich czynników
SPOŁECZEŃSTWO Z PERSPEKTYWY
INTERAKCJI
społeczeństwo z perspektywy interakcji- jego podstawowymi
elementami składowymi stają się nie zbiorowości ani nawet nie
jednostki, ale interakcje społeczne, ono zaś samo przybiera postać
skomplikowanej sieci wzajemnych oddziaływań jednostek.
społeczeństwo jako sieć stosunków społecznych
podkreślenie dynamicznego aspekt rzeczywistości społecznej (w
przeciwieństwie do stabilności systemów i struktur)
społeczeństwo w ciągłym procesie stawania się
FORMY AKTYWNOŚCI ZBIOROWEJ
1.
Ludzie działają podobnie, ale niezależnie od siebie, osobno,
bez osobistego kontaktu (chodzenie na wybory)
2.
Ludzie znajdują się w bezpośredniej bliskości i doświadczają
tych samych sytuacji, ale jeszcze działają jakby obok siebie,
raczej indywidualnie niż wspólnie (tłum, publiczność)
3.
Ludzie rzeczywiście działają razem, dla realizacji wspólnych
celów, w sposób zorganizowany (skoordynowany) (ruchy
społeczne)
Formy aktywności zbiorowej
CECHA DEFINICYJNA
S
O
C
J
O
L
O
G
I
C
Z
N
E
Zachowania
zbiorowe
Wielość działań
o indywidualnych
celach
Bliskość
przestrzenna
i /lub
sytuacyjna
Wspólne
cele
i
koordynacja
Ukierunkowan Instytucjonaliz
ie
acja
na
zmianę
społeczną
+
+
Działania
zbiorowe
DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA
P
O
J
Ę
C
I
E Działania
masowe
+
+
+
+
+
+
+
Ruchy społeczne
Działania
zorganizowane
+
+
+
9
GRUPA SPOŁECZNA A ZBIÓR JEDNOSTEK
Grupa społeczna jest układem trwałym w odróżnieniu od nietrwałych i
chwilowych zbiorowości (np. tłum, publiczność)
Grupa społeczna jest zorganizowana i ustrukturalizowana oraz posiada
układ struktur wewnątrzgrupowych
Grupa społeczna pobudza interakcje i stosunki między swymi członkami
Grupa społeczna składa się z ograniczonej liczby członków posiadających
wspólne prawa i obowiązki oraz czerpiących określone korzyści z tytułu
przynależności grupowej.
ELEMENTY KONSTYTUTYWNE GRUPY
SPOŁECZNEJ
Grupa składa się przynajmniej z 3 osób, posiadających i pełniących w grupie
określone role
Daną grupę charakteryzują wspólne cele i zadania, które wzmacniają poczucie
spoldarności i więź społeczną pomiędzy jej członkami
Grupa posiada strukturę, czyli organizację grupy, w której ważne telementy to:
rola, władza, wzory działania i fromy kontrolii
Ważnym elementem konstytuującym grupę jest identyczność, wskazująca na
odrębność danej grupy od innych grup i zbiorowości, a wyrażająca się poczuciem
świadomego ,,my”
Grupy charakteryzują również ośrodki skupienia przejawiające się w pewnych
wartościach zarówno materialnych (lokale, symbole, terytorium) jak i duchowe
(wartości, idee)
TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH
ZACHOWANIA ZBIOROWE ,,GRUPY”
pojęcie to odnosi się do takich zjawisk jak reakcje tłumu, panika, histeria,
moda, plotka itp., czyli do spontanicznych działań społecznych dużej
liczby osób znajdujących się w „niejasnej” sytuacji;
cechy charakterystyczne „zachowań zbiorowych”:
są to spontaniczne, zmienne zachowania dużej liczby osób;
zazwyczaj są ograniczone (do miejsca, wydarzenia, szczególnej sytuacji
itp.) i krótkotrwałe;
związana jest z nimi niepewna identyfikacja jednostek oraz „luźne”
granice społeczne - uczestnicy zachowań zbiorowych nie muszą się ani
znać, ani identyfikować ze sobą;
zachowanie te nie wytwarzają silnych własnych norm i kultury;
zachowania zbiorowe są bardziej spontaniczne i nieprzewidywalne niż
zachowania w uporządkowanym kontekście społecznym.
PRZYKŁADY ZACHOWAŃ
ZBIOROWYCH ,,TŁUM”
tłum to czasowe i niezorganizowane zgromadzenie jednostek, które znajdują się
w bezpośredniej bliskości fizycznej i mają wspólny obiekt zainteresowań;
Tłum może być różny: przypadkowy, aktywny, protestując:
teorie powstawania („dynamiki”) tłumu:
„zarażania się” (Gustaw Le Bon, 1895 r.) – anonimowość i napięcie emocjonalne
prowadzą do zjawiska „umysłu zbiorowego”: w tłumie emocje zbiorowe są
łatwo i bezrefleksyjnie akceptowane, wzajemnie się wzmacniają i „podgrzewają”,
koncentrując działanie tłumu na wspólnym celu.
konwergencji/„facylitacji” (tłum jest tworzony aktywność podobnych do siebie
jednostek, gdyż w grupie anonimowych osób pewne zachowania stają się i
wydają się łatwiejsze do wykonania);
„wyłaniania się” norm (normy wyłaniają się szybko i spontanicznie, nie są
narzucane, równie szybko tracą one znaczenie społeczne).
CO DAJE
„BYCIE W GRUPIE”?
od grup społecznych nie ma „ucieczki”:
odpowiedź na pytanie, kim jesteśmy? „zakorzenienie” w społeczeństwie
(nauka kultury/kultur) – wyznacza „moje” miejsce w społeczeństwie;
pewność i poczucie bezpieczeństwa
atrakcyjność i prestiż rola porównania z innymi osobami /grupami
(otoczeniem społecznym);
umożliwia realizację celów życiowych;
.
SPÓJNOŚĆ GRUPY
SPÓJNOŚĆ GRUPY:
czyni ona grupę zdolną do przetrwania i zbiorowego wysiłku;
prowadzi do działań zbiorowych (kooperacji i rywalizacji w grupie i
między grupami);
wywiera wpływ na jej członków (skutki to „myślenie grupowe” i „deindywidualizacja jednostki”).
grupa społeczna a „normy grupowe”:
norma grupowa – przepis, określający w jaki sposób powinien
zachowywać się członek grupy, pełniący w niej określoną funkcję?
FUNKCJE NORM GRUPOWYCH:
przyczyniają się do osiągnięcia celów grupy, zapewniają trwanie
grupy w sytuacji naturalnej wymiany jej członków, pozwalają zachować
tożsamość grupy;
samo-kategoryzacja jednostki („my” i „oni”).