Wykład 3

4
Siły rynkowe czyli popyt i podaż
PRINCIPLES OF
MICROECONOMICS
FOURTH EDITION
N. G R E G O R Y M A N K I W
PowerPoint® Slides
by Ron Cronovich
© 2007 Thomson South-Western, all rights reserved
W tym rozdziale odpowiemy na pytania:
Jakie czynniki wpływają na popyt na dobra?
Jakie czynniki wpływają na podaż dóbr?
W jaki sposób popyt i podaż wpływają na ceny i
wielkość sprzedaży?
W jaki sposób różne czynniki wpływające na popyt
i podaż wpływają na ceny rynkowe i jakość dobra?
W jaki sposób rynki alokują zasoby?
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
1
Rynki i konkurencja
Rynek - to grupa nabywców i sprzedawców konkretnego
dobra lub usługi.
Rynek konkurencyjny - to taki rynek, na którym działa
wielu nabywców i wielu sprzedawców, handlujących
identycznymi produktami, co sprawia, że każdy z nich jest
cenobiorcą, a więc ma niewielki wpływ na cenę rynkową.
Rynek doskonale konkurencyjny:
•
•
Wszyscy oferują dokładnie te same dobra
Jest tak wielu sprzedających i nabywców, że nikt nie
może wpłynąć znacząco na cenę - każdy jest cenobiorcą.
W tym rozdziale zakładamy, że rynek jest doskonale
konkurencyjny.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
2
1
Popyt
Popyt zależy od zachowań nabywców.
Popyt jest to ilość dóbr jaką ludzie są skłonni
kupić przy danej cenie.
Prawo popytu – wraz ze wzrostem ceny
danego dobra – przy pozostałych czynnikach nie
zmienionych - popyt na nie spada.
CHAPTER 4
3
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Plan popytu
Plan popytu:
Zestawienie pokazujące związek
między ceną dobra a popytem na
to dobro.
Przykład:
Popyt Heleny na kawy.
Zwróć uwagę, że preferencje
Heleny są zgodne z prawem
popytu.
CHAPTER 4
Cena
kawy
Wielkość
popytu
$0.00
16
1.00
14
2.00
12
3.00
10
4.00
8
5.00
6
6.00
4
4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Plan popytu i krzywa popytu Heleny
Cena
kawy
Cena
kawy
$6.00
Liczba
kaw
$0.00
16
1.00
14
$4.00
2.00
12
$3.00
3.00
10
$2.00
4.00
8
5.00
6
6.00
4
$5.00
$1.00
$0.00
0
CHAPTER 4
5
10
15
Liczba kaw
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
5
2
Popyt rynkowy a popyt indywidualny
Popyt rynkowy stanowi sumę popytów indywidualnych na
konkretne dobro lub usługę.
Załóżmy, że na rynku kawy mamy tylko dwóch kupujących:
Helenę i Kena. (Qd = wielkość popytu)
Cena
Qd Heleny
Qd Kena
Qd Rynku
$0.00
16
+
8
=
24
1.00
14
+
7
=
21
2.00
12
+
6
=
18
3.00
10
+
5
=
15
4.00
8
+
4
=
12
5.00
6
+
3
=
9
6.00
4
+
2
=
6
Plan popytu i krzywa popytu
P
P
$6.00
Qd
(Rynku)
$0.00
24
$5.00
1.00
21
$4.00
2.00
18
3.00
15
4.00
12
5.00
9
6.00
6
$3.00
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10
15
20
25
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
7
Przesunięcia krzywej popytu
Krzywa popytu pokazuje, jak cena wpływa na
wielkość popytu, przy innych czynnikach nie
zmienionych.
Te "inne czynniki", to pozacenowe determinanty
popytu (czyli wszystko inne niż cena co wpływa
na popyt).
Czynniki te przesuwają krzywą popytu D.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
8
3
Przesunięcia krzywej popytu: # kupujący
Wzrost liczby kupujących powoduje
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
9
Przesunięcia krzywej popytu: # kupujący
Przypuśćmy, że
nastąpił wzrost liczby
kupujących. Wtedy,
przy każdej cenie,
popyt jest większy (o
5 w tym przykładzie).
P
$6.00
$5.00
$4.00
$3.00
$2.00
$1.00
Q
$0.00
0
CHAPTER 4
5
10
15
20
25
30
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
10
Przesunięcia krzywej popytu: dochód
Dobra normalne to takie dobra na które popyt
………. wraz ze wzrostem dochodu.
• Wzrost dochodu powoduje ……….. popytu
przy każdej cenie, ...................... krzywą
popytu D w ………….
Dobra niższego rzędu to takie dobra na które
popyt …………. wraz ze wzrostem dochodu.
• Wzrost dochodu powoduje ……….. popytu przy
każdej cenie, …………….. krzywą popytu D w
……….
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
11
4
Przesunięcia krzywej popytu: ceny dóbr
powiązanych
Dwa dobra są substytutami jeżeli ………… ceny
jednego dobra powoduje ………. popytu na drugie
dobro.
Przykład:
Inne przykłady:
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
12
Przesunięcia krzywej popytu: ceny dóbr
powiązanych
Dwa dobra są komplementarne jeżeli ………. ceny
jednego dobra powoduje ……….. popytu na drugie
dobro.
Przykład:
Inne przykłady:
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
13
Przesunięcia krzywej popytu: gusty
Cokolwiek powoduje zmianę gustów, powoduje
przesunięcie krzywej D w prawo.
Przykład:
Dieta Atkinsa popularna w latach 90tych,
spowodowała wzrost popytu na jajka, i przesunęła
krzywą popytu na jajka w prawo.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
14
5
Przesunięcia krzywej popytu: oczekiwania
Oczekiwania co do przyszłości mogą wpływać
na obecny popyt na dobra i usługi.
Przykład:
• Jeżeli ludzie oczekują zwiększenia
dochodów, ich popyt na droższe restauracje
może wzrosnąć teraz.
• Jeżeli gospodarka jest w kryzysie, a ludzie
zaczynają martwić się o pracę, może spaść
popyt na nowe samochody.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
15
Podsumowanie: Zmienne, które wpływają na
decyzje nabywców
Zmienna
Zmiana zmiennej powoduje…
…przesunięcie …….. krzywej popytu
Cena
Liczba nabywców …przesunięcie ……. krzywej popytu
Dochód
…przesunięcie ……. krzywej popytu
Ceny dóbr
pokrewnych
…przesunięcie ……. krzywej
Gusta
…przesunięcie ……. krzywej popytu
Oczekiwania
…przesunięcie ……. krzywej popytu
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
ACTIVE LEARNING
Krzywa popytu
16
1:
Narysuj krzywą popytu na pliki muzycznych. Co
stanie się w poniższych sytuacjach? Dlaczego?
A. Spada cena iPoda.
B. Spada cena plików
muzycznych
C. Spada cena płyt
kompaktowych.
17
6
ACTIVE LEARNING
1:
A. Spada cena iPoda
Cena plików
muzycznych
Liczba plików
muzycznych
18
1:
B. Spada cena plików muzycznych
ACTIVE LEARNING
Cena plików
muzycznych
Liczba plików
muzycznych
19
1:
C. Spada cena płyt CD
ACTIVE LEARNING
Cena plików
muzycznych
Liczba plików
muzycznych
20
7
Podaż
Podaż zależy od zachowań sprzedających.
Podaż to ilość dobra, którą sprzedawcy chcą i
mogą sprzedawać przy danej cenie.
Prawo podaży: ilość oferowanego dobra rośnie,
kiedy jego cena wzrasta (przy innych czynnikach
nie zmienionych)
CHAPTER 4
21
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Plan podaży
Plan podaży:
stanowi zestawienie pokazujące
relację pomiędzy ceną dobra a
jego oferowaną ilością.
Cena
kawy
Wielkość
podaży
$0.00
0
1.00
3
2.00
6
Przykład:
Podaż kawy w Starbucksie.
3.00
9
4.00
12
Zauważ, że plan podaży
Starbucksa jest zgodny z
prawem podaży.
5.00
15
6.00
18
CHAPTER 4
22
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Plan podaży i krzywa podaży Starbucks
Cena
kawy
P
$6.00
$5.00
$4.00
Ilość
kawy
$0.00
0
1.00
3
2.00
6
$3.00
3.00
9
$2.00
4.00
12
5.00
15
6.00
18
$1.00
$0.00
I
0
CHAPTER 4
5
10
15
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
23
8
Podaż rynkowa a podaż indywidualna
Podaż rynkowa to suma podaży wszystkich sprzedawców.
Załóżmy, że Starbucks i Jitters są jedynymi sprzedawcami
kawy na rynku. (Qs = podaż)
Podaż Qs
Jitters
Cena
Starbucks
$0.00
0
+
0
=
1.00
3
+
2
=
5
2.00
6
+
4
=
10
3.00
9
+
6
=
15
4.00
12
+
8
=
20
15
+
10
=
25
18
+
12
=
30
5.00
6.00
0
Krzywa podaży
P
P
QS
(Podaż)
$6.00
$0.00
0
$5.00
1.00
5
$4.00
2.00
10
3.00
15
4.00
20
$2.00
5.00
25
$1.00
6.00
30
$3.00
Q
$0.00
0
5
CHAPTER 4
10 15
20 25 30
35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
25
Przesunięcia krzywej podaży
Krzywa podaży pokazuje, jak cena wpływa na
wielkość podaży, przy innych czynnikach nie
zmienionych.
Te inne rzeczy, to pozacenowe determinanty
podaży.
Ich zmiany przesuwają krzywą S.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
26
9
Przesunięcia krzywej podaży: cena zużywanych
zasobów
Przykłady cen zużywanych zasobów: pensje,
cena dóbr pośrednich.
Każdy ………. cen zużywanych zasobów
…………. ilość, jaką sprzedawcy chcą
wyprodukować przy danej cenie, powoduje
przesunięcie krzywej S w ……...
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
27
Przesunięcia krzywej podaży: cena zużywanych
zasobów
Załóżmy, że spada
cena mleka.
Wtedy, podaż
kawy w Sturbucks
zwiększy się.
(o 5 w tym
przykładzie).
P
$6.00
$5.00
$4.00
$3.00
$2.00
$1.00
Q
$0.00
0
CHAPTER 4
5
10 15
20 25 30
35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
28
Przesunięcia krzywej podaży: technologia
Ważnym czynnikiem decydującym o podaży jest
technologia przetwarzania zużywanych zasobów
na gotowy produkt.
Obniżająca koszty poprawa technologii,
przesuwa krzywą S w ………..
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
29
10
Przesunięcia krzywej podaży: # sprzedawcy
Zwiększenie liczby sprzedawców podnosi
oferowaną ilość dóbr, i przesuwa krzywą S w
………
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
30
Przesunięcia krzywej podaży: oczekiwania
Załóżmy, że firma oczekuje wzrostu ceny dobra,
które sprzedaje.
Może wówczas zmagazynować część bieżącej
produkcji, alby sprzedać ją później, po wyższej
cenie.
To przesuwa krzywą S ……….
To jest tylko jeden z przykładów.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
31
Podsumowanie: Zmienne, które wpływają na
sprzedawców
Zmienna
Zmiana zmiennej powoduje…
Cena
…przesunięcie ……… krzywej podaży
Cena zużywanych
…przesunięcie ……… krzywej podaży
zasobów
Technologia
…przesunięcie ……… krzywej podaży
Liczba sprzedawców
…przesunięcie ……… krzywej podaży
Oczekiwania
…przesunięcie ……… krzywej podaży
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
32
11
A C T I V E L E A R N I N G 2:
Krzywa podaży
Narysuj krzywą podaży na
oprogramowanie do wypełniania
podatków.
Co stanie się w następujących
przypadkach?
A. Detaliści obniżają cenę oprogramowania
B. Rozwój technologii pozwoli na tańszą
produkcję oprogramowania.
C. Profesjonalni księgowi podnoszą cenę
swoich usług.
33
A C T I V E L E A R N I N G 2:
A. spadek ceny oprogramowania
Cena oprogramowania
Ilość oprogramowania
34
2:
B. tańsza produkcja oprogramowania
ACTIVE LEARNING
Cena oprogramowania
Ilość oprogramowania
35
12
2:
C. księgowi podnoszą cenę usług
ACTIVE LEARNING
Cena oprogramowania
Ilość oprogramowania
36
Popyt i podaż łącznie
P
$6.00
S
D
Równowaga:
$5.00
$4.00
$3.00
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
37
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Cena równowagi:
P
$6.00
D
S
P
QD
QS
$5.00
$0
24
0
$4.00
1
21
5
2
18
10
3
15
15
4
12
20
5
9
25
6
6
30
$3.00
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
CHAPTER 4
5
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
38
13
Produkt w równowadze:
P
S
D
$6.00
P
QD
QS
$5.00
$0
24
0
$4.00
1
21
5
2
18
10
3
15
15
4
12
20
5
9
25
6
6
30
$3.00
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
39
Nadwyżka podaży:
To sytuacja, w której przy danej cenie podaż jest większa niż
popyt.
P
S
D
$6.00
$5.00
Przykład: jeśli P
= $5,
wtedy
QD = … i QS = …
$4.00
$3.00
Nadwyżka podaży =
QS - QD = …
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
40
Nadwyżka podaży:
P
$6.00
D
S
$5.00
$4.00
W przypadku nadwyżki
podaży, sprzedający
próbują zwiększyć
sprzedaż poprzez
…………. ceny.
$3.00
To powoduje ………
QD i …………. QS
$2.00
…co …………..
$1.00
nadwyżkę podaży.
$0.00
Q
0
5 10 15 20 25 30 35
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
41
14
Nadwyżka podaży:
P
D
$6.00
$5.00
Nadwyżka S
podaży
$4.00
$3.00
W przypadku nadwyżki
podaży sprzedający
próbują zwiększyć
sprzedaż poprzez
obniżenie ceny
To powoduje wzrost
QD i spadek QS.
Ceny będą ……… aż rynek
osiągnie równowagę.
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
42
Nadwyżka popytu:
P
Przykład: jeśli P = $1,
wtedy
QD = … i QS = ….
S
D
$6.00
$5.00
$4.00
Nadwyżka popytu =
QD - QS = ….
$3.00
Nadwyżka popytu
$2.00
$1.00
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
43
Nadwyżka popytu:
P
$6.00
D
$5.00
$4.00
S
W obliczu nadwyżki
popytu, sprzedający
podnoszą cenę, w ten
sposób ………. Q D i
……….. QS
…co redukuje
nadwyżkę popytu.
$3.00
$2.00
Nadwyżka popytu
$1.00
$0.00
Q
0
CHAPTER 4
5
10 15 20 25 30 35
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
44
15
Nadwyżka popytu:
P
W obliczu nadwyżki podaży,
sprzedający podnoszą
powodując spadek
S cenę,
QD i wzrost QS
D
$6.00
$5.00
Ceny ……….. aż rynek
osiągnie równowagę.
$4.00
$3.00
$2.00
$1.00
Nadwyżka popytu
$0.00
Q
0
5
CHAPTER 4
10 15 20 25 30 35
45
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Trzy etapy analizy zmian stanu równowagi
Metoda trzech kroków
1. Ustal, czy zdarzenie powoduje przesunięcie krzywej
S, krzywej D, czy może obu tych krzywych.
2. Ustal, w którą stronę przesuwa się krzywa.
3. Posłuż się wykresem podaży i popytu, aby
sprawdzić, w jaki sposób przesunięcia krzywych
zmienią cenę oraz ilość równowagi.
CHAPTER 4
46
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Przykład: Rynek samochodów hybrydowych
Cena
samochodów
hybrydowych
P
Q
Ilość samochodów hybrydowych
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
47
16
Przykład 1: Zmiana popytu
Wydarzenie:
P
Wzrost cen benzyny.
Krok 1:
Krok 2:
S1
P1
Krok 3:
D1
Q
Q1
CHAPTER 4
48
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Przykład 1: Zmiana popytu
Zauważ: Kiedy rośnie
cena (P), producenci
dostarczają ………..
ilość samochodów,
mimo, że krzywa popytu
S nie przesuwa się.
P
S1
P1
Zawsze uważaj
rozróżniając
przesunięcia
krzywych a
przesunięcia wzdłuż
krzywych.
CHAPTER 4
D1
Q1
Q
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
49
Przesunięcia krzywej a przesunięcia wzdłuż
krzywej
Zmiana podaży: przesunięcie krzywej podaży
• pojawia się, gdy zmienia się determinant niecenowy
podaży (jak technologia czy koszty).
Zmiana podaży: przesunięcie wzdłuż krzywej podaży
• przy zmianie ceny
Zmiana popytu: przesunięcie krzywej popytu
• pojawia się, gdy zmienia się determinant niecenowy
popytu (jak dochód lub liczba nabywców).
Zmiana popytu: przesunięcie wzdłuż krzywej popytu
• przy zmianie ceny
17
Przykład 2: Zmiana podaży
Wydarzenie: Nowe
technologie redukują koszty
produkcji samochodów
hybrydowych
Krok1:
Krok 2:
P
S1
P1
Krok 3:
D1
Q
Q1
CHAPTER 4
51
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Przykład 3: Zmiana zarówno popytu jak i podaży
Wydarzenie:
P
Rośnie cena benzyny i
technologia obniża koszty
produkcji.
S1
Krok 1:
P1
Krok 2:
Krok 3:
D1
Q
Q1
CHAPTER 4
52
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Przykład 3: Zmiana zarówno popytu jak i podaży
Wydarzenie: cena
P
benzyny rośnie i
technologia obniża koszty
produkcji
S1
Krok 3, kont.
P1
D1
Q1
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
Q
53
18
3:
Zmiany w popycie i podaży
ACTIVE LEARNING
Użyj metody trzech etapów do analizy efektów
każdego z trzech wydarzeń na cenę równowagi i
ilości plików muzyki.
Wydarzenie A: Spadek cen płyt CD
Wydarzenie B: Sprzedawcy plików muzycznych
negocjują obniżenie ceny tantiem za
każdą sprzedaną piosenkę.
Wydarzenie C: Wydarzenia A i B mają miejsce
naraz.
54
A C T I V E L E A R N I N G 3:
A. Spadek cen płyt CD
Kroki
P
Rynek plików
muzycznych
1.
2.
S1
P1
3.
D1
Q
Q1
55
3:
B. Spadek cen tantiem
ACTIVE LEARNING
Kroki
P
1.
Rynek plików
muzycznych
S1
P1
2.
3.
D1
Q1
Q
56
19
3:
C. Spadek cen płyt CD i spadek cen
tantiem
ACTIVE LEARNING
Kroki
1.
2.
3.
57
Konkluzja: Jak ceny alokują zasoby
Jedna z Dziesięciu Zasad: Rynki są zwykle
dobrą formą organizowania aktywności
gospodarczej.
W gospodarkach rynkowych ceny dostosowują
się do zrównoważenia podaży i popytu. Te ceny
równowagi są sygnałami, które kierują
decyzjami gospodarczymi, alokując w ten
sposób zasoby rzadkie.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
58
Podsumowanie
Rynek konkurencyjny posiada kupujących i
sprzedających, z których każdy ma niewielki, lub
żaden wpływ na cenę rynkową.
Ekonomiści używają modeli popytu i podaży do
analizy rynków konkurencyjnych.
Opadająca (malejąca) krzywa popytu
odzwierciedla Prawo Popytu – popyt na dobro
zmniejsza się wraz ze wzrostem jego ceny.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
59
20
Podsumowanie
Oprócz ceny, popyt zależy od dochodów, gustów,
oczekiwań, cen dóbr substytucyjnych i
komplementarnych oraz liczby nabywców. Zmiana w
jednym z tych czynników powoduje przesunięcie krzywej
popytu.
Rosnąca krzywa podaży odzwierciedla Prawo Podażyprzy innych czynnikach stałych, podaż dobra rośnie,
kiedy jego cena wzrasta.
Inne determinanty obejmują ceny, technologię,
oczekiwania i liczbę sprzedających. Zmiana w każdym z
tych czynników przesuwa krzywą podaży.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
60
Podsumowanie
Przecięcie krzywej popytu i podaży wyznacza
punkt równowagę rynku. Przy cenie równowagi
popyt równa się podaży.
Jeżeli cena rynkowa jest powyżej ceny
równowagi, występuje nadwyżka podaży, co
powoduje spadek cen.
Jeżeli cena rynkowa jest poniżej ceny
równowagi, występuje nadwyżka popytu, co
powoduje wzrost cen.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
61
Podsumowanie
Możemy użyć wykresu popytu i podaży do analizy
efektów każdego wydarzenia na rynek: najpierw,
określamy, czy wydarzenie przesunie jedną, czy
obie krzywe. Następnie, określamy kierunek
przesunięcia. Na koniec porównujemy nową
równowagę z równowagą początkową.
W gospodarkach rynkowych, ceny są sygnałem,
które kierują decyzjami ekonomicznymi i alokują
zasoby rzadkie.
CHAPTER 4
THE MARKET FORCES OF SUPPLY AND DEMAND
62
21