Makroekonomia - 22 zagadnienia (10 stron)

1. Model ekonomiczny.
Model ekonomiczny oparty jest na prawach idealizacyjnych, czyli twierdzeniach ogólnych,
dotyczących bezpośrednio nie obiektów rzeczywistych, lecz pewnych typów
idealnych.
Należy zaznaczyć, że: rzeczywiste obiekty zbliżają się do idealnych, lecz nigdy się z nimi nie
pokrywają, prawa idealistyczne są pustospełne, czyli bezpośrednich obiektów nie dotyczą,
prawa te pozwalają opisać badane zjawiska i procesy w „czystej postaci” bez wpływów
ubocznych.
Model idealistyczny – są to zachowania ludzi w dziedzinie gospodarowania.
Zakłada się, że ludziom znany jest cel gospodarowania.
Przypisujemy im wiedzę o warunkach gospodarowania.
Zakładamy, że ludzie postępują racjonalnie, czyli że w myśl ich wiedzy o warunkach
gospodarowania wybierają czynności, których skutkiem jest najwyższy stopień
preferowanych przez nich celu gospodarowania.
Modele te poddaje się stopniowej konkretyzacji, dochodzi się do tzw. praw faktualnych,
czyli odwołujemy się do doświadczeń sprawdzając ich sens.
2. Co to jest ustrój gospodarczy.
Ustrój gospodarczy jest czynnikiem rozstrzygającym o tym czy społeczeństwo będzie ubogie
czy bogate.
Składa się on z reguł prawnych, które przesądzają o tym, komu oraz jakie prawa
przysługują do posiadania oraz kto i jakie musi wykonać czynności gospodarcze.
Przepisy te mają charakter generalny, czyli nie wskazują obywateli z imienia i nazwiska lub
indywidualnej nazwy lecz wskazują określony typ podmiotów.
3. Co to jest liberalizm, etatyzm.
Liberalizm – to pogląd w myśl którego gospodarka funkcjonuje tym lepiej, im mniej
czynności gospodarczych jest zastrzeżonych dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych,
a więcej tych czynności jest dostępna każdemu obywatelowi, oraz im mniej jest czynności
nakazanych. Akceptuje się : wolność i własność, wolności gospodarcze, wolny rynek, zasady
wolnej konkurencji, działa „niewidzialna ręka rynku”.
Etatyzm – to pogląd w myśl, którego, gdy więcej czynności gospodarczych jest wyłącznie
zastrzeżonych dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych, jest więcej czynności
nakazanych to ustrój jest bardziej etatystyczny, a gospodarka bardziej zetatyzowana.
Ustrój im bardziej liberalny, tym jest w niższym stopniu etatystyczny.
Ustrój im bardziej etatystyczny, tym jest mniej liberalny.
4. Ustrój demokratyczny a niedemokratyczny zwany totalitarnym.
Ustrój demokratyczny – forma ustroju państwa, w którym uznaje się wolę większości
obywateli jako źródło
władzy i przyznaje wszystkim obywatelom swobody i prawa
polityczne zapewniające im udział w sprawowaniu władzy „ci co są u góry słuchają tych co
są na dole”.
Ustrój totalitarny – jest to ustrój polityczny, w którym państwo kontroluje i reglamentuje
wszelkie przejawy życia obywateli, występuje w nim scentralizowana kontrola całej
gospodarki.
5. Równowaga a nierównowaga makroekonomiczna.
Równowaga – jest wtedy, gdy na rynku jakiegoś dobra, na danym terytorium popyt na
dobro jest równy podaży na to dobro.
Linia oznaczona jako D to funkcja popytu.
Popyt jest tym wyższy im niższe są ceny .
Popyt jest popytem efektywnym, czyli ten który reprezentują posiadacze środków
pieniężnych przed wejściem na rynek.
Linia oznaczona jako S to funkcja podaży.
Podaż w gospodarce rynkowej jest tym większa, im wyższe są ceny, spowodowane jest to
dążeniem przedsiębiorców do maksymalizacji zysków.
Zmienna niezależna (poziom cen) przebiega wzdłuż osi rzędnych, każdemu poziomowi ceny
odpowiada jakiś poziom popytu i podaży na osi odciętych.
Jednej tylko cenie odpowiada równość tych dwu wielkości, czyli cenie równej OR - jest to
cena równowagi przy której wielkość popytu zgłaszanego przez kupujących odpowiada
wielkość podaży oferowanej przez przedsiębiorstwa.
Równowaga globalna - jest wtedy, gdy w jakimś kraju w pewnym okresie suma popytu
zgłoszonego w tym okresie na wszystkie dobra równa jest sumie podaży dóbr w tym czasie
zaoferowanych.
Należy wspomnieć iż w równowadze globalnej zawarte są nierównowagi cząstkowe, czyli:
ex ante - równowaga przed rozpoczeńciem procesu gospodarczego,
ex post - równowaga po zakończeniu procesu gospodarczego.
Gdy istnieją równowagi cząstkowe na rynku wszystkich towarów na każdym terytorium
kraju i w każdym momencie badanego okresu mamy do czynienia z równowagą idealną.
Równowaga globalna = równowadze idealnej, są to twory teoretyczne.
W rzeczywistości mamy do czynienia z nierównowagą globalną, której towarzyszą
nierównowagi cząstkowe.
Nie równowaga - jest w tedy, gdy na rynku jakiegoś dobra na danym terytorium popyt lub
podaż na dobro jest różny od podaży lub popytu na to dobro.
Rozróżniamy:
Nierównowagę podażową - jest ona charakterystyczna dla gospodarki rynkowej,
występuje wtedy nadwyżka dóbr bądź nadwyżka mocy produkcyjnej.
Jest to nadwyżka równa BC oferowana przy poziomie cen równym ON.
Jest to ilość o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danym poziomie cen.
Nierównowaga popytowa - jest ona charakterystyczna dla gospodarki centralnie
zarządzanej, gdzie popyt i podaż nie reagują na cenę.
Podaż nie reaguje na zmianę ceny, utrzymuje się na poziomie OC.
Cena ON znajduje się poniżej ceny równowagi, dzieje się tak dlatego, iż w tego typu
gospodarce przed. pańs. objęte są dyrektywami produkcyjnymi, które nie biorą cen pod
uwagę.
Gdy cena jest niższa od ceny równowagi występuje niedobór rynkowy - kolejki.
Niedobór ten stanowi ilość dóbr, o którą wielkość popytu przekracza wielkość podaży przy
stałych cenach.
6. Koszt całkowity, koszt przeciętny, koszt zmienny, koszt marginalny( krańcowy
),
koszt alternatywny.
Koszt alternatywny - jest to najwyższa utracona wartość w związku z dokonanym
wyborem ( koszt utraconych okazji ).
Koszt marginalny (krańcowy) - to wielkość zmiany kosztu całkowitego spowodowana
zmianą wielkości produkcji o jednostkę
TC - przyrost kosztów zmiennych
Q - przyrost produkcji
Koszt zmienny -są to wydatki poniesione na zakup czynników zamiennych, zależą od
rodzaju produkcji (VC).
Koszt przeciętny - (koszt jednostkowy) to koszty całkowite związane z wytworzeniem
jednostki dobra. Rozróżniamy: Przeciętny koszt stały
FC - stałe koszty
Q - ilość produkcji
Przeciętny koszt zmienny
VC - zmienny koszt
Q - ilość produkcji
Przeciętny koszt całkowity
TC - całkowity koszt
Q - ilość produkcji
Koszt przeciętny całkowity
AC=FC + VC
Koszt całkowity - są to całkowite koszty zmienne i całkowite koszty stałe:
TC=FC+VC
Koszty stałe FC są niezależne od ilości produkcji
Całkowity koszt produkcji = całkowite koszty zmienne + całkowite koszty stałe
Jeżeli nic nie jest produkowane to koszty stałe występują stale, bez względu na poziom
produkcji.
Wraz ze wzrostem produkcji wzrastają koszty całkowite, co jest spowodowane zwiększeniem
kosztów zmiennych.
Wzrost produkcji w ciągu 8 h pracy o jednostkę spowoduje spadek kosztów krańcowych
oraz spadek kosztu przeciętnego.
Dalszy wzrost jednostkowy produkcji spowoduje osiągnięcie punktu, od którego zaczyna
wzrastać koszt krańcowy i przeciętny.
Spadek kosztów przeciętnych spowodowany jest tym, że koszty stałe rozkładają się na
coraz większą ilość wytworzonych produktów.
Coraz mniejsza część kosztu stałego przypada na jednostkę wytwarzanego dobra.
Z biegiem czasu z uwagi na zużycie i awarie maszyn jesteśmy zmuszeni zwiększyć koszt
stały co w efekcie podnosi koszt przeciętny.
7. Równowaga w warunkach wolnej konkurencji
W warunkach wolnej konkurencji, czyli w gospodarce rynkowej występuje nierównowaga
podażowa.
W gospodarce rynkowej celem przedsiębiorcy jest maksymalizacja zysku, czyli różnica
pomiędzy poniesionym kosztem a uzyskanym utargiem.
Koszt poniesiony to:
równowartość środków zużytych w trakcie działalności gospodarczej, płace, amortyzacja,
kapitał trwały, koszt surowca.
Przy założeniu cen stałych.
Punkt równowagi przedsiębiorstwa
u - utarg krańcowy i przeciętny
k - koszt krańcowy
k1 - obniżony koszt krańcowy
Koszt krańcowy k początkowo przy niskiej produkcji jest wyższy od przeciętnego utargu u ,
który w sytuacji cen stałych jest także utargiem krańcowym, oznacza to, że
przedsiębiorstwo od momentu wytwarzania równego OA ponosi straty.
Po przekroczeniu punktu OA każda następna jednostka przynosi zysk.
Po przekroczeniu progu OB.
Wyrównują się straty i zyski.
Dalsze powiększanie ilości wytwarzanych produktów daje przedsiębiorstwu zysk.
Zysk krańcowy, który jest osiągnięty dzięki sprzedaży po kolejnej jednostki jest początkowo
coraz większy, a po osiągnięciu rozmiarów produkcji równych OC zaczyna spadać.
Wytwarzanie poza poziom OD jest nieopłacalne, gdyż każdy następny produkt przynosi
stratę zmniejszając zysk globalny.
Gdy produkcja przedsiębiorstwa rynkowego osiągnie rozmiary OD mówimy, że został
osiągnięty punkt równowagi.
Gdyby przedsiębiorca nadal chciał zwiększyć swoje zyski powinien on obniżyć koszty,
zracjonalizować metody wytwarzania.
Krzywa k1 wskazuje obniżenie kosztu krańcowego, dzięki czemu wzrasta zysk maksymalny.
Przy założeniu cen zmiennych
Przedsiębiorca dąży do maksymalizacji zysków przez podniesienie ceny.
Gdy założymy, że rozmiary produkcji pozostaną niezmienne a popyt rośnie, że pojawią się
dodatkowe zasoby pieniężne cena chwilowo zostanie ustalona na poziomie równoważącym
popyt z podażą.
Popyt wskazuje skłonność do osłabnięcia, lecz nie pociąga to za sobą natychmiastowego
obniżenia cen.
Popyt jest zbyt wysoki, jego nadwyżka likwidowana jest poprzez wzrost cen.
Wzrost ceny produktów nabywczych przez przedsiębiorcę to wzrost kosztów.
Krzywa kosztu krańcowego przesuwa się ku górze, co powoduje, iż punkt równowagi
przesuwa się w lewo.
Ilość nabywców maleje.
Im wyższa cena tym niższy popyt.
Prosta obrazowująca utarg przesuwa się ku górze, punkt równowagi ulega przesunięciu w
prawo, co oznacza zwiększenie produkcji.
8. Omów wybrane mierniki cyklu
Klasyczny cykl koniunkturalny dzieli się na 4 fazy.
Faza recesji – spadek produkcji krajowej;
wskutek załamania się popytu pojawia się nadprodukcja towarów;
przedsiębiorstwa zmniejszają ceny towarów lub ograniczają tempo ich wzrostu;
spadają zyski przedsiębiorstwa i płace zatrudnionych;
maleje wpływ budżetu państwa z podatków od zysków i płac;
przedsiębiorstwa nadal ograniczają produkcję, likwidacja nadgodzin, zmniejszenie czasu
pracy, redukcja zatrudnienia;
pojawienie się bezrobocia;
spada popyt na dobra inwestycyjne i konsumpcyjne, czyli ograniczenie inwestycji, niskie
płace i zyski co powoduje ograniczenie cen towarów i zmniejszenie produkcji;
słabe przedsiębiorstwa bankrutują, następuje selekcja w gospodarce;
spadek rentowności firm skłania właścicieli do sprzedaży akcji;
pojawia się deficyt w budżecie państwa, czyli mniejsze wpływy podatkowe a większe
wydatki na cele socjalne dla bezrobotnych i ubogich.
Faza depresji – utrzymywanie się produktu krajowego na niskim poziomie;
popyt stabilizuje się a spadek produktu krajowego osiąga dno;
wzrost liczby bezrobotnych wywołuje spadek płac, co daje przedsiębiorcom podstawę do
obniżenia cen;
rośnie realna podaż pieniądza i obniża się stopa procentowa.
Faza ekspansji – wzrost produkcji;
zaczyna powoli rosnąć popyt globalny;
pojawia się dodatkowy popyt w sektorach prywatnym, publicznym, przedsiębiorstwa
zwiększają produkcję;
rosną zyski przedsiębiorstw oraz płace pracowników w skutek czego zwiększa się
zatrudnienie; rośnie popyt konsumpcyjny i inwestycyjny;
powstają nowe firmy; rosną płace;
zwiększający się popyt stymuluje wzrost cen;
maleje publiczny deficyt budżetowy, rosną wpływy podatkowe budżetu a maleją wydatki na
pomoc społeczną.
Faza rozkwitu – Szczytu – stabilizacja produkcji na najwyższym poziomie;
wzrost PKB osiąga swój szczyt i produkcja stabilizuje się na wysokim (potencjalnym)
poziomie; bezrobocie występuje na poziomie naturalnym; gospodarka trafia na ograniczenia
podażowe; zasoby czynników produkcji w danym czasie są ograniczone i społeczeństwo ze
względów technicznych nie jest w stanie wytworzyć więcej dóbr niż produkt potencjalny.
9. Produkt Krajowy Brutto, Produkt Krajowy Netto, Produkt Narodowy Brutto,
Produkt Narodowy Netto, Dobrobyt Ekonomiczny Netto.
Produkt Krajowy Brutto – PKB jest miarą dóbr i usług wytworzonych przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich
właścicielem.
PKB - jest to suma produktów i usług finalnych, tzn. dóbr zakupionych przez ostatniego
użytkownika.
Produkt Narodowy Brutto - PNB jest to produkt krajowy skorygowany o saldo dochodów
z tytułu własności czynników produkcji przez krajowców za granicą oraz dochodów
obcokrajowców z tytułu własności czynników produkcji w danym kraju.
PKB i PNB to wartość pieniężna w cenach rynkowych wszystkich produktów i usług
finalnych wytworzonych w gospodarce danego kraju.
Produkt krajowy i narodowy netto - PKN i PNN to ich wartość pomniejszona o
amortyzacje.
Amortyzacja to zmniejszenie wartości kapitału trwałego w skutek jego faktycznego i
ekonomicznego zużycia.
Dobrobyt ekonomiczny netto-DEN
PKB – plagi +jednostka wolnego czasu
PKB - plagi (zanieczyszczenie środowiska + pewne wartości, których rynek nie wycenia, a
które wpływają na dobrobyt, czas wolny, bezpieczeństwo narodowe).
10.Deprecjacja, aprecjacja-spadek wartości pieniądza w skutek inflacji.
Kurs walutowy oddziałowując na poziom cen w exporcie i imporcie bezpośrednio wpływa na
równowagę płatniczą kraju.
Deprecjacja -czyli obniżka kursu waluty krajowej, powoduje spadek cen exportowych i
wzrost cen importowanych.
Następuje pogorszenie ToT. Przy odpowiednio wysokich elastycznościach popytu krajowego i
zagranicznego prowadzi to do poprawy bilansu handlowego ze względu na efekt
wolumenowy.
Aprecjacja -czyli wzrost kursu waluty krajowej pociąga za sobą wzrost cen w exporcie i
spadek cen w imporcie.
Następuje poprawa ToT, który stymuluje reakcje wolumenowe, czyli spadek wielkości
exportu i wzrost importu.
Bilans handlowy pogarsza się.
Deficyt bilansu kapitałowego prowadzi do deprecjacji waluty, a nadwyżka tego bilansu do
aprecjacji waluty.
11.Dewaluacja
Jest to urzędowe obniżenie wartości danej waluty w stosunku do innych walut lub złota
mające na celu poprawienie bilansu płatniczego przez zwiększenie opłacalności exportu z
drugiej strony powoduje wzrost cen krajowych.
13. Baza monetarna - ilość gotówki
Pieniądz symboliczny (gotówka) tworzony jest przez bank centralny, który zleca mennicy
państwowej wydrukowanie banknotów i wybicie monet, tak powstaje baza monetarna.
Baza monetarna M0 jest sumą gotówki będącej w posiadaniu ludności C i pieniędzmi, które
banki trzymają jako rezerwy R
M0 = C + R
M0 - to łączna ilość banknotów i bilonu będąca w posiadaniu społeczeństwa, które
przechowuje ów zasób przy sobie i w sejfach bankowych.
Nazwany jest zasobem pieniądza wielkiej mocy i stanowi tzw. bazę monetarną.
M0 to aktyw finansowy o największym stopniu płynności, ale nie przynoszący żadnego
dochodu.
Po podstawieniu
M0 = CuD + ReD
M0 = (Cu + Re) D
Wskaźnik preferencji na gotówkę C jest pewną częścią Cu depozytów D
C = CuD
Rezerwy banków R to pewna część Re depozytów zachowana na płynność
R = ReD
14. Dyskonto i Redyskonto weksli
Przedsiębiorca A otrzymuje od przedsiębiorcy B dostawę środków inwestycyjnych na sumę
1000 jednostek pieniężnych. A nie dysponuje gotówką więc dzięki kredytowi może rozwinąć
u siebie produkcje.
Po otrzymaniu dostawy wystawia dla B weksel, który jest dokumentem stwierdzającym, że
w określonym czasie B może zażądać od A 1100 jednostek pieniężnych.
Jeżeli B potrzebuje pilnie pieniędzy może weksel sprzedać do banku handlowego za sumę
1040 jednostek - zabieg taki to dyskonto weksla.
Jeżeli bank handlowy będzie też potrzebował gotówki może ów weksel sprzedać bankowi
centralnemu za sumę 1080 jednostek -jest to redyskonto weksla.
Dzięki tym transakcją z 10% - 100 jednostek na które została oprocentowana dostawa dóbr
inwestycyjnych B otrzyma 40 jednostek, bank handlowy 40 jednostek, bank centralny 20
jednostek (2% jet to stopa redyskontowa ).
Wzrost stopy redyskontowej studzi koniunkturę.
A spadek stopy redyskontowej podgrzewa koniunkturę.
Niska stopa redyskontowa banku centralnego powiększa rezerwy banku handl.
Wysoka stopa redyskontowa wpływa na ograniczenie podaży oferowanych przez bank
handlowy weksli do redyskonta, ponieważ zmniejsza się zysk.
Bank Centralny sięga po tzw. limity redyskontowe, które racjonują kredyty dla
poszczególnych banków handlowych. Bank centralny reguluje zdolność udzielania kredytów
przez banki komercyjne udzielając im pożyczek.
Bank centralny wycenia ją, ustalając stopę procentową nazwaną stopą dyskontową, stopą
bankową lub minimalną stopą pożyczkową.
15. Definicja inflacji.
Inflacja - to proces ciągłego wzrostu cen lub ciągłego spadku wartości pieniądza w obiegu w
stosunku do ilości towaru i usług na rynku.
Gospodarka, która porusza się bezpośrednio wzdłuż lini AD, doświadcza inflacji
16. CPI - jako miara inflacji
CPI - (consumer price index) - jest to powszechnie stosowany wskaźnik cen
konsumpcyjnych. Wskaźnik ten mierzy koszt pewnego rynkowego koszyka dóbr i usług
konsumpcyjnych. Dotyczy towarów powszechnie kupowanych przez gospodarstwa domowe.
Oblicz się go na podstawie obserwacji i porównania cen powszechnych dóbr z dwóch
okresów, ważąc każde dobro zgodnie z jego znaczeniem ekonomicznym.
Wagę danego dobra określa się i mierzy udziałem wydatków na nie w całości wydatków
konsumpcyjnych.
Pt chleb
Po chleb 100 (udział chleba w wydatkach) +
Pt mięsa
Po mięsa
100 (udział mięsa w wydatkach) +
Pt energia
Po energia
100 (udział energii w wydatkach) +...+ zmiany cen pozostałych
dóbr
CPI - wartość w roku badanym
Pt - cena dobra w okresie badanym
Po - cena dobra w roku bazowym ( wyjściowym)
CPI odzwierciedla ruch cen w okresie O-t i określa poziom inflacji.
17. Inflacja antycypowana, nieantycypowana, zrównoważona, niezrównoważona
Antycypowana - ludzie przewidują tempo inflacji potrafiąc się do niego przystosować.
Nieantycypowana -jest ona dla wszystkich zaskoczeniem.
Zrównoważona - kiedy relacje cen pozostają w dużej mierze nie zmienione.
Niezrównoważona - kiedy ceny skaczą to tu to tam.
O nasileniu negatywnych skutków inflacji decydują wzajemna kombinacja w/w właściwości:
ANTY.
NIEANTY.
ZRÓW.
A
C
NIEZRÓW.
B
D
A – nie ma tu istotnych kosztów poza tzw. kosztem zdartych zelówek i straty czasu,
dochody rosną w tym samym tempie co koszty, nie ma ona wpływu na rachunek
ekonomiczny(ceny rosną równomiernie odzwierciedlają stopień rzadkości dóbr).
B – zostaje zniekształcona informacja zawarta w cenach, co psuje rachunek ekonomiczny i
prowadzi do alokacji zasobów, ceny skaczą, następuje redystrybucja dochodów.
C – negatywne skutki mają tu charakter społeczny, zostaje zachowana alokacja, wzrost cen
zuboży jednych a wzbogaci drugich.
D – kumulują się tu wszystkie negatywne następstwa inflacji, istnieje wtedy hiperinflacja, a
często inflacja galopująca.
18. Deficyt budżetowy, równowaga budżetowa, nadwyżka budżetowa
Deficyt - Niedobór wpływów na pokrycie rozchodów, nadwyżka wydatków nad wpływami w
bilansie handlowym i płatniczym państwa.
W ujęciu makroekonomicznym możliwe są 3warianty relacji między wydatkami a
przychodami budżetu państwa:
Deficyt budżetowy
TA  G + TR
Równowaga budżetowa TA = G + TR
Nadwyżka budżetowa
TA > G + TR
Przy czym:
TA - to podatki, przychody budżetu (przymusowe świadczenia pieniężne na rzecz państwa)
GS - wydatki państwa - zebrane pieniądze dzielimy na:
G - publiczne zakupy dóbr i usług (budżetówka cywilna, mundurowa)
TR - publiczne transfery (renty, zasiłki, stypendia, dotacje)
19. Byarter clearing
Międzynarodowa wymiana gospodarcza wymaga odpowiednich rozliczeń między krajami.
Najprostszym sposobem rozliczeń jest wymiana w formie naturalnej ( towar za towar ) czyli
wymiana Barterowa.
Może być ona wykorzystywana:
transakcje kompensacyjne -pojedyncze transakcje,
clearing bilateralny -handel między dwoma krajami,
clearing multilateralny - handel wzajemny wielu krajów.
Kraje rozliczające się w clearingu bilateralnym muszą tak uzgadniać wartość wzajemnych
dostaw towarów i usług, aby w danym okresie obroty równoważyły się wartościowo.
W przypadku clearingu multilateralnego wartości dostaw muszą się dwustronnie bilansować.
Deficyt powstały w obrotach z jednym krajem można zrównoważyć nadwyżką handlu z
innym krajem.
Wystarczy aby dany kraj osiągnął globalną równowagę w obrotach ze wszystkimi
uczestnikami clearingu.
20. Pojęcie bezrobocia.
Bezrobocie - zjawisko nadwyżki osób zdolnych do pracy, poszukujących zatrudnienia w
porównaniu z liczbą aktualnie wolnych miejsc pracy.
Bezrobocie obok PKB i stopy inflacji jest miarą sprawności gospodarki.
Zasoby siły roboczej - są to ci, którzy pracują lub są zarejestrowani w urzędach pracy
jako chcący i mogący pracować.
Wynika z tego, że bezrobotni to osoby wchodzący w skład zasobów siły roboczej, ale nie
pracujący.
Stopień aktywności zawodowej - jest to inny termin bezrobocia, czyli jest to odsetek
ludności w wieku produkcyjnym, która deklaruje się jako wchodzący w skład zasobów siły
roboczej.
Rozróżniamy:
Jawne – część zasobów siły roboczej, która pozostaje bez pracy, są to oficjalnie
zarejestrowani jako bezrobotni.
Frykcyjne – występuje w związku z ruchem ludności, przemieszczaniem się między
regionami kraju, zmianami miejsca pracy, fazami cyklu życia.
Sezonowe – jest ono typowe dla osób wykonujących pracę, która charakteryzuje się
sezonowością.
Koniunkturalne – występuje, gdy łączny popyt na pracę jest niski, co związane jest ze
spadkiem aktywności gospodarczej w okresie recesji, gdy obniżają się globalne wydatki i
spada produkcja to bezrobocie rośnie.
Strukturalne - występuje, gdy istnieje niedopasowanie podaży pracy i popytu na nią.
Chodzi o rozbieżności pomiędzy kwalifikacjami ludzi a rodzajem oferowanej pracy w
warunkach zmieniającego się popytu i produkcji.
Klasyczne – pojawia się wtedy, gdy płaca jest utrzymywana powyżej poziomu
gwarantującego równowagę między podażą pracy a popytem na nią , np. związki
zawodowe.
Rozróżniamy jeszcze:
Przymusowe – niemożność znalezienia pracy,
Dobrowolne – ludzie w pełni świadomie chcą pozostać bez pracy, starają się korzystać ze
świadczeń na rzecz bezrobotnych,
Pozorne – występuje wtedy, gdy osoba zarejestrowana jako bezrobotna w rzeczywistości
pracuje „na czarno”,
Naturalne – są to ci, którzy pozostają bez pracy ze względu na brak gotowości podjęcia
pracy za określoną sytuacją rynkową cenę.
21. Zasoby siły roboczej.
Zasoby siły roboczej - są to ci, którzy pracują lub są zarejestrowani w urzędach pracy
jako chcący i mogący pracować.
Wynika z tego, że bezrobotni to osoby wchodzący w skład zasobów siły roboczej, ale nie
pracujący.
22. Mnożnik kreacji.
Przyjmując, że wskaźnik preferencji na gotówkę C jest tylko pewną częścią Cu depozytów D
C = CuD
Podobnie jest z drugiej strony, rezerwy banków R to tylko pewna część Re depozytów
zachowana na płynność D
R = ReD
Wynika z tego, że baza monetarna Mo jest sumą gotówki będącej w posiadaniu ludności C
i pieniędzmi, które są w bankach trzymane jako rezerwy R
Mo = C + R
Po przekształceniu :
Mo = Cu D + Re D
Mo = ( Cu + Re ) D
Przyjmując, że podaż pieniądza w gospodarce M3 to pieniądze u ludności i suma wszystkich
depozytów CuD
M3 = Cu D + D
Mnożnik kreacji to iloraz bazy monetarnej Mo i całej podaży pieniądza.
M3
Cu D + D
( Cu + 1 ) D
Cu + 1
Mo
( Cu + r ) D ( Cu + re ) D
Cu + r
Np. wskaźnik preferencji na gotówkę wynosi 0,2 tj. 20% depozytów, rezerwy bankowe
wynoszą 0,1 tj. 10% depozytów Cu = 0,2; r = 0,1
0,2 +1
1,2
0,2 +0,1
0,3
oznacza to, że:
wysokość mnożnika wynosi 4 tzn., że z 1 zł depozytów tworzy się 4 zł podaży pieniądza.
Wynika z tego, że zdolność kreacji pieniądza handlowego zależy od :wysokości ustalonych
rezerw bankowych ( od państwa), stopnia preferencji na gotówkę.