Nic się urzędnikom nie przedawnia

Nic się urzędnikom nie przedawnia!
Konstytucja Rzeczpospolitej - Art. 44. mówi - Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw, nie
ściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie,
ulega zawieszeniu do czasu ustania tych przyczyn.
Prawo konstytucyjne
Opieszałość organów ścigania wobec funkcjonariuszy publicznych
Bez łatwego przedawnienia
W niektórych przypadkach mimo opieszałości organów ścigania wobec funkcjonariuszy publicznych
karalność przestępstwa ustanie później, niż wynikałoby to z kodeksu karnego.
Ostatnio prasa wielokrotnie informowała o dziwnej opieszałości organów ścigania wobec niektórych
osób pełniących funkcje publiczne.
Warto w związku z tym przypomnieć brzmienie art. 44 konstytucji: „Bieg przedawnienia w stosunku
do przestępstw, nie ściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy
publicznych lub na ich zlecenie ulega zawieszeniu do czasu ustania tych przyczyn”.
Cytowany przepis ma zastosowanie w odniesieniu do przypadków zaniechania ścigania, które miały
miejsce po wejściu w życie konstytucji. Dotyczy to również sytuacji, gdy samo przestępstwo zostało
popełnione przed wejściem w życie obowiązującej ustawy zasadniczej z 1997r.
W świetle art. 8 ust. 2 konstytucji art. 44 jest stosowany bezpośrednio, nie jest zatem potrzebne
powtórzenie treści tego przepisu w ustawie zwykłej. Ustawa zwykła nie może ponadto zwierać
regulacji, które w jakikolwiek sposób zmieniałyby lub osłabiały znaczenie powołanego artykułu
konstytucji.
Należy dalej wyjaśnić, że art. 44 musi być wykładany zgodnie z obowiązującymi w Polsce zasadami
wykładni konstytucji. Interpretator musi brać pod uwagę ustalone znaczenie danego terminu
przyjęte w doktrynie prawa konstytucyjnego zastane w chwili wejścia w życie konstytucji poprzez
ustawy. Przez przestępstwa „nie ścigane” należy rozumieć przestępstwa, które nie były faktycznie
ścigane poprzez podjęcie skutecznych działań zmierzających do wykrycia i ukarania sprawców.
Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy organy ścigania nie podjęły żadnych działań, jak i sytuacji, gdy organy
ścigania wszczęły formalnie postępowanie, ale celowo nie podejmowały przez pewien czas innych
działań lub tylko pozorowały ściganie, podejmując działania, które nie miały na celu doprowadzenia
do ukarania rzeczywistych sprawców.
Przesłanką stosowania art. 44 jest zaistnienie przyczyn natury politycznej. Należy podkreślić, że
zawieszenie biegu przedawnienia ma miejsce wyłącznie w okresie trwania tych przyczyn. W wielu
przypadkach udowodnienie, że właściwe organy państwowe jedynie pozorowały ściganie, kierując się
przy tym motywami politycznymi, może być bardzo trudne lub wręcz niewykonalne. Stosowanie
analizowanego przepisu wymaga w każdym razie starannego zbadania okoliczności konkretnej
sprawy i wykazania, że rzeczywiście miały miejsce przesłanki, o których mowa w art. 44.
Zawieszenie biegu przedawnienia dotyczy wyłącznie przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy
publicznych lub na ich zlecenie. Istotne jest to, czy dana osoba była funkcjonariuszem publicznym w
chwili popełnienia przestępstwa. Warto przypomnieć, że funkcjonariuszem takim jest m. in. osoba
będąca pracownikiem organu państwowego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe. Jak się
wydaje, w art. 44 konstytucji chodzi o czyny pozostające w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych przez funkcjonariuszy publicznych, jakkolwiek nie zostało to powiedziane jednoznacznie.
Nie ulega wątpliwości, że wielu opisywanych w prasie przypadków opieszałości organów wymiaru
sprawiedliwości art. 44 konstytucji nie dotyczy. Nie jest jednak prawdą, że we wszystkich przypadkach
takiej opieszałości karalność przestępstwa nie może ustać później, niż wynikałoby to z przepisów
kodeksu karnego.
Krzysztof Wojtyczek
Doktor nauk prawnych,
adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Opinia została opublikowana w "Rzeczpospolitej"
Autor:
Tytuł:
Stan prawny:
Wiesław Skrzydło
Komentarz do art.44 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
2013.03.01
Artykuł ten ma istotne znaczenie w stosunkach wewnętrznych państwa. W okresie
Polski Ludowej, szczególnie w latach stalinowskiego terroru, popełniono wiele
przestępstw o charakterze politycznym, przeprowadzono wiele sfingowanych procesów
zakończonych m.in. wyrokami śmierci. Sprawcy tych czynów nie mogli być ścigani w
odpowiednim czasie. Przestępstwa te obciążają przede wszystkim funkcjonariuszy służb
specjalnych (Urząd Bezpieczeństwa), ale także niektórych pracowników organów ścigania
i wymiaru sprawiedliwości.
W tej sytuacji stosowanie przepisów o przedawnieniu ścigania wobec sprawców tych
przestępstw nie znajduje żadnego uzasadnienia. Konstytucja stanowi też, iż przestępstwo
tego rodzaju ulega zawieszeniu aż do momentu ustania tych przyczyn. Postanowienie to
odnosi się zarówno do przestępstw popełnionych w przeszłości, jak i mogących zaistnieć
w przyszłości.