ekonomia-wykład ii

EKONOMIA-WYKŁAD II
Główne agregaty ekonomiczne
* Produkt Narodowy Brutto (PNB)-jest wynikiem całkowitych dochodów osiągniętych przez
obywateli danego kraju niezależnie od miejsca (kraju), świadczenia usług przez czynniki
produkcji
* Produkt Krajowy Brutto (PKB)-jest to agregat makroekonomiczny obejmujący wszystkie
dobra i usługi finalne wytworzone przez czynniki wytwórcze na terytorium danego kraju
niezależnie od tego, kto jest właścicielem tych czynników wytwórczych
Produkt Narodowy Brutto
PNB w ujęciu nominalnym-suma
dóbr wytworzonych przez
społeczeństwo w ciągu roku
wyrażonego w cenach rynkowych
z tego okresu
PNB wytworzonych ujęciu
realnym-suma dóbr
wytworzonych przez
społeczeństwo w ciągu roku
wyrażona w cenach z okresu
barowego
Aby przejść z PNB nominalnego do PNB realnego należy zastosować wskaźnik zmiany
realnej - deflator
DEFLATOR PNB
PNB nominalny
 100 = deflator PNB
PNB realny
Sposób liczenia PNB
Suma wydatków na dobra finalne- wartość kupionych przez konsumentów , inwestorów,
państwo oraz cudzoziemców dóbr finalnych
PNB = C + I + G + Ex netto
C-wydatki na dobra konsumpcyjne w kraju
I- wydatki na krajowe dobra inwestycyjne
G- wydatki narodowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi z wyłączeniem
płatności transferowych
Ex- wydatki zagranicy na dobra krajowe eksportowe
* Suma wartości dodanej- suma rocznej produkcji wszystkich sektorów gospodarczych,
wartość dodana to różnica wartości produktu oraz użytych do jej wytworzenia dóbr
pośrednich i dóbr kapitałowych
* Suma wynagrodzeń czynników wytwórczych- wszelkie dochody osiągane przez właścicieli
czynników produkcji w ciągu roku: płace, dochody z pracy na własny rachunek, renty
gruntowe, dywidendy, czynsze z najmu
PKB w cenach rynkowych- jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na
dobra i usługi (VAT, akcyza- podatki ukryte w cenie towaru)
PKB w cenach rynkowych = C + I + G
C- konsumpcja
I- inwestycje
G- wydatki państwa
PKB w cenach czynników wytwórczych- jest miarą produkcji krajowej z pominięciem
podatków pośrednich
PKB czynników wytwórczych = C + I + G – Te
C- konsumpcja
I- inwestycje
G- wydatki państwa
Te- podatki pośrednie pomniejszone o subsydia
PNN (Produkt Narodowy Netto)- jest mniejszy od PNB o wartość amortyzacji
PNCW (Produkt Narodowy Czynników Wytwórczych)- jest mniejszy od PNN o wielkość
produktów pośrednich, które wchodzą w PNN
Dochód Narodowy
-suma wszystkich dochodów gospodarstw domowych uzyskanych ze sprzedaży czynników
wytwórczych przeznaczonych na konsumpcję bieżącą i oszczędności
- całość dochodów wypłacalnych właścicielom ludzkich i fizycznych czynników
wytwórczych za wykorzystanie ich w danym okresie czasu
Dochody osobiste (ODL)
- wielkość łącznych dochodów powstałych procesie produkcji po odjęciu amortyzacji,
podatków bezpośrednich płaconych przez przedst. oraz zysków niepublicznych tj. części
zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstwa a nie do podziału między
akcjonariuszami.
Rozporządzalne dochody osobiste (DDL- dyspozycyjne dochody ludności)
-są to dochody gospodarstwa domowego pomniejszone o podatki bezpośrednie, powiększone
o płatności transferowe
-wielkość ta informuje o tym ile gospodarstwa mogą przeznaczyć na wydatki i oszczędności
Rachunek dochodu narodowego
Metody wyznaczania dochodu narodowego:
-SNA- metoda rachunkowości społecznej-źródłem DN jest każda działalność gospodarcza,
czyli przynosząca dochód osobie jej wykonującej
-MPS- metoda produktu materialnego- DN jest wynikiem wyłącznie pracy produkcyjnej,
praca w oświacie, kulturze, służbie zdrowia to praca nie produkcyjna więc nie może tworzyć
DN.
PODZIAŁ GOSP.
Strefa produkcyjna- przemysł, rolnictwo,
leśnictwo, transport, budownictwo, handel,
rybołówstwo
Strefa nieprodukcyjna- bierze udział
jedynie w redystrybucji- oświata
kultura, sł. zdrowia.
Fazy podziału dochodu narodowego:
- podział pierwotny
- podział wtórny
- podział ostateczny
Funkcje podziału dochodu narodowego:
- zasileniowa
- reprodukcyjna
- motywacyjna
- redystrybucyjna
- bilansowa
- społeczna
- polityczna
Struktura podziału dochodu narodowego:
a. Działowa- dzieli na działy i gałęzie- handel, przemysł, usługi
b. Własnościowa- relacje między sektorem prywatnym a publicznym
c. Przestrzenna- w jakich regionach wytwarzany jest dochód narodowy
Dochód narodowy może być ujmowany jako wartość brutto i netto
Brutto – amortyzacja = netto
Dochód narodowy wykorzystywany jest do:
- porównań międzynarodowych
- badań wzrostu gospodarczego
- ocenia ład gospodarczy
- określi szanse i warunki rozwoju gospodarczego
Wady dochodu narodowego: w dochodzie narodowym nie uwzględnia się
- działalności nielegalnej
- produktów nierynkowych (dobra nie przeznaczone na sprzedasz)
- dóbr używanych
Bezrobocie- to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolna do pracy,
poszukująca pracy i akceptująca istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.
Osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie
wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę.
a. Zwolnienia
- zwolnienia w ramach zwolnień grupowych
- zwolnienia w trybie indywidualnym
- odchodzące dobrowolnie
b. Zatrudnienie- urząd pracy pozwolił znaleźć pracę
c. Ktoś przeszedł z bezrobocia nie należących do siły roboczej
- zachorował i stał się rencistą
- brak cierpliwości
d. Ktoś kończy wiek produkcyjny i przechodzi na emeryturę (65 lat mężczyźni, 60 lat
kobiety)
e. Młody człowiek kończy szkołę i od razu dostaje pracę
Bezrobocie można rozpatrywać w mikro i makro skali
- bezrobocie w skali makro- gdy liczba osób na danym terenie geograficznym zostaje poza
zatrudnieniem
- bezrobocie w skali mikro- jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych
umiejętności pozwalająca objąć i utrzymać stanowisko
Siła robocza- grupa występująca po potażowej stronie na rynku pracy i obejmuje wszystkich
z zatrudnieniem oraz tych którzy aktywnie pracy poszukują.
Stopa bezrobocia- ukazywana w % zależność pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób
bezrobotnych bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo.
Rodzaje bezrobocia:
- naturalne- czyli stan pełnego zatrudnienia sformułowane przez M.Freedmana w 1967 r. Stan
naturalny bezrobocia wynosi 4% ( lub do 6%) – wszyscy poszukujący pracy – jest tyle miejsc
pracy ile osób ją poszukuje.
- frykcyjne ( do 3%) – jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy, dotyczy ludzi
młodych lub z ułomnościami fizycznymi, zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do
innej miejscowości.
- strukturalne- wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na
rynku pracy ( 6% ) . Wynikać może również z szybkich zmian gospodarczych, za którymi nie
nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne
- technologiczne- wynika z postępu technicznego, automatyzacji, mechanizacji i procesów
wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny.
- koniunkturalne- pozom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego,
jakim podlega gospodarka.
- sezonowe- jest efektem aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych
zmianą warunków klimatycznych.
- dobrowolne i przymusowe- takie gdzie wszyscy poszukują pracy, nie akceptują rynkowych
warunków pracy, sami decydują się zastać bezrobotnymi.
- przymusowe- jest związane z płacą minimalną, ustawowa według kodeksu pracy oraz ze
sztywnymi zasadami umowy o pracę. Regulują one stawkę pracy, warunki zatrudnienia i inne
ograniczenia ( wiek, płeć , rasa ).
- fikcyjne- jest wtedy, gdy transfery dla bezrobotnych są na poziomie porównywalnym do
poziomu minimalnego zarobków.
W zależności od formy wyróżnia się:
- bezrobocie krótkookresowe – do 3 miesięcy
- bezrobocie średniookresowe – od 3 do 12 miesięcy
- bezrobocie długookresowe – 6 – 12 miesięcy i powyżej 1 roku a nawet na stałe bo długi
brak pracy powoduje to że nie chce się znaleźć pracy.
- bezrobocie ukryte – liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą się zarejestrować jako
bezrobotni, występuje głównie na wsi.
- bezrobocie rejestrowane – to liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędach Pracy.
Przyczyny bezrobocia:
- likwidacja niektórych gałęzi przemysłu
- ograniczenie produkcji
- zmniejszenie popytu na dane towary
- przeniesienie zakładu do innego rejonu
- wysokie obciążenia fiskalne
- zmiany w technologii
Skutki bezrobocia:
* mikroskala
- niewykorzystany potencjał ludzki
- spadek dochodów rodziny
- degradacja społeczna i moralna
- znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych
- zjawiska patologii społecznej
- utrata kwalifikacji
- konflikty rodzinne
- koszty poniesione na poszukiwanie pracy
- uszczerbek na zdrowiu osób poszukujących pracy
* makroskala
- wzrost ogólnej patologii już przy 6 % bezrobociu
- koszty poniesione na walkę z patologią
- spadek produkcji globalnej ( prawo Okuna )
- negatywne oddziaływanie na gospodarkę.
Metody walki z bezrobociem:
- polityka prospołeczna – minimalizuje skutki bezrobocia poprzez: zasiłki, pomoc materialną
dla najuboższych, wcześniejsze przejścia na emeryturę
- polityka aktywna – najogólniej tworzy nowe miejsca pracy.
Mikroskala – przez pomoc pośrednią ( np. zwolnienie z podatków )
Makroskala- najważniejsze aby ludzie mieli pracę
- polityka fiskalna – zwiększenie wydatków rządowych
- polityka monetarna – banki chętniej udzielają kredytów, większa możliwość na inwestycje
- polityka wymiany międzynarodowej – ochrona interesu narodowego poprzez inwestycje
bezpośrednie w gospodarkę oraz zwiększenie eksportu a ograniczenie importu
INFLACJA- pojawiła się w XIX wieku jako nadmierna emisja pieniądza papierowego czyli
deprecjacja
Historia inflacji:
- niedostosowanie popytu do podaży
- pojawiła się wraz z pieniądzem papierowym
- deprecjacja pieniądza ( spadek siły nabywczej pieniądza )
- nadmierna emisja pieniądza
Rodzaje inflacji:
- pełzająca – do kilku procent – 3 do 5 %
- krocząca – 5 do 9 %
- galopująca – 10 do 99 %
- hiperinflacja – 100 % i powyżej
Wyróżniamy:
- inflacja jawna – występuje w krajach gospodarki rynkowej – towar drożeje
- inflacja ukryta
- inflacja tłumiona – występuje w krajach gospodarki centralnej sterowanej, jej wzrost jest
hamowany przez sztywne ceny.
- inflacja czysta – występuje, gdy dobra i usługi i ich ceny rosną tak samo, w jednakowym
tempie.
- inflacja nieoczekiwana – wzrost cen obniża realną wartość dla zagranicznego dobra
pozostającego do zapłaty
- stugflacja – występuje, kiedy jednocześnie jest ograniczony wzrost produkcji całkowitej i
ogólnej- negatywne zjawisko
- stumpflacja – występuje, kiedy mamy spadek całkowitej produkcji, całkowitego popytu i
wzrostu poziomu cen.