28 - Wrzuta
advertisement
DOCHÓD NOMINALNY – dochód liczący w cenach bieżących DOCHÓD REALNY – dochód liczący w cenach stałych Deflator = DN nominalny / DN realny * 100% Dochód wytworzony i podzielony czyli TERMS OF TRADE = C export / C import DOCHÓD NARODOWY nie uwzględnia efektów zewnętrznych nie uwzględnia czasu wolnego nie obejmuje efektów przy działalności gospodarczej nie rejestrowanej 1. DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO Czynniki determinujące poziom produkcji – ujęcie podażowe, popytowe pojęcie produkcji potencjalnej i faktycznej ustalenie się równości na rynku w ujęciu teorii klasycznej i keysowskiej analiza czynników wzrostu produkcji faktycznej – popytowy charakter analizy 2. POPYT GLOBALNY I JEGO SKŁADNIKI 3. FUNKCJA KONSUMPCJI definicja funkcji czynniki określające wielkość wydatków konsumpcyjnych ( rozporządzanie dochody ludności RDL, KSK, PA 4. WYZNACZENIE KRZYWEJ POPYTU GLOBALNEGO 5. PRODUKCJA NA POZIOMIE RÓWNOWAGI – procesy dostosowawcze prowadzące do osiągnięcia równowagi 6. ZMIANY– produkcji wywołane zmianami w popycie. Makroekonomia -jest to dział ekonomii zajmujący się badaniem gospodarki jako całości uwzględniając jej najważniejsze części. Interesują ją więc takie zagadnienia jak : gospodarczego Makroekonomia zajmuje się również eliminowaniem negatywnych zjawisk występujących w gospodarce. Formułuje określone sposoby polityki w tym zakresie wraz z instrumentami i źródłami finansowania. Liberalizm - Smith - bogactwo narodów jest wynikiem gorliwego dążenia każdego obywatela do realizacji własnych celów. Jednostka dążąc do zaspokojenia własnych potrzeb służy dobru ogółu, a całość jest kontrolowana przez tzw. niewidzialną rękę rynku. Teoria ta zakłada maksymalne ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę. Interwencjonizm- zakłada zwiększenie bezpośrednich regulacji rządu, większy fiskalizm. Jest on związany z zachwianiem koncepcji klasycznej w 20 i 30 latach. Głównym założeniem było twierdzenie, że państwo musi chronić rynek. Siłą naprawczą gospodarki jest popyt. Neoklasycyzm- odmiana liberalizmu, która powstała po załamaniu się interwencjonalizmu. Opowiada się ona za wolnym rynkiem, niewielkim rządem i niskimi podatkami. Monetaryzm- Fridman - twierdził on że gospodarka nie może być wydajna bez mechanizmów rynkowych bazujących na prywatnej własności. Rola i zakres polityki gospodarczej rządu zostaje sprowadzony do realizacji polityki pieniężnej. Ekonomia podaży- wyraża potrzebę obniżenia podatków, zmniejszenia światczeń wypłacanych przez państwo, prywatyzację, popiera konkurencję w gospodarce. Proponuje zmniejszenie udziałów wydatków publicznych w produkcie krajowym, obniżenie wydatków rządu i restrykcyjną politykę pieniężną w celu zmniejszenia inflacji. Wzrost gospodarczy- jest pojęciem dużo węższym od rozwoju gospodarczego, ponieważ obejmuje jedynie mierzalne elementy gospodarki np. wzrost produkcji, dochodów, zatrudnienia. Teoria wzrostu gospodarczego- określa czynniki sprzyjające szybkiemu wzrostowi produktu krajowego w ujęciu długoterminowym, określa warunki zapewniające równomierny wzrost gospodarczy Rozwój gospodarczy- oprócz cech ilościowych zawiera także zmienne jakościowe, które możemy określić jako rozwój cywilizacyjny. Rola państwa- sprowadza się ona do jednej prostej odpowiedz : ile państwa w gospodarce, a ile rynku. SNA - standardowy system rachunków narodowych - jest to międzynarodowa, ujednolicona sprawozdawczość statystyczna oparta na założeniu, że każda praca społeczna jest użyteczna i służy powiększeniu dobrobytu. Wyróżnia się kilka agregatów opisujących stan gospodarki : - produkt narodowy brutto PKB - produkt krajowy brutto - produkt narodowy netto - produkt krajowy netto - dochód narodowy - dochód osobisty - dochód dyspozycji - strefa produkcji Produkt Narodowy Brutto - PNB - wyraża bieżącą, pieniężną wartość wszystkich dóbr i usług finansowych występujących w danej gospodarce w określonym czasie. Produkt Narodowy Netto - PNN - jest to produkt Narodowy Brutto pomniejszony o amortyzację. Dochód Narodowy - DN - obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników produkcji w określonym czasie ich właścicielom oraz niepodzielne zyski przedsiębiorstw, przeznaczone na ich rozwój. Dochód narodowy jest sumą procentów płac i rent oraz niepodzielnych zysków przedsiębiorstw. DN jest równy całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN. Dochód Osobisty - DO - jest równy Dochodowi Narodowemu pomniejszony o niepodzielne zyski przedsiębiorstw. Dochód Osobisty do dyspozycji - DOD - jest równy Dochodowi Osobistemu pomniejszonemu o podatki osobiste plus osobiste opłaty nieopodatkowane. Metoda wydatkowa - polega na zsumowaniu wszystkich wydatków w danej gospodarce w określonym czasie generowanych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i sektor międzynarodowy. Wyróżnia się cztery grupy wydatków : Konsumpcja - obejmuje wszystkie wydatki związane z zakupem dóbr i usług finalnych na użytek własny. Wyróżnia się wydatki na dobra trwałego użytku oraz nietrwałego użytku (żywność). Inwestycje - jest to sfera nowego kapitału dodawanego w ciągu roku do już istniejącego. W sprawozdawczości tej nie ujmuje się inwestycji w człowieka i inwestycji finansowych, ponieważ nie przyczyniają się one do rzeczowej akumulacji kapitału. Wydatki inwestycyjne - obejmują niemieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały dokonywane przez przedsiębiorstwa np.: lokale, budynki. Mieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały dokonywane przez gospodarstwa domowe. Wydatki inwestycyjne z zapasem. Eksport netto - jest to różnica pomiędzy wartością produkcji i sprzedażą przez daną gospodarkę za granicę. Różnica między eksportem a importem. Zapasy - wartość tych dóbr, które na dany moment sprawozdawczy zostały wykonane, ale nie sprzedane albo zostały częściowo przetworzone - produkcja w toku (półprodukty, półfabrykaty). Wydatki rządowe - są to wydatki na zakup dóbr i usług dokonane przez instytucje państwowe wszystkich szczebli mające charakter ekwiwalentny. Do tych wydatków nie zalicza się jakichkolwiek płatności jeżeli nie stanowią one zapłaty za dostarczone w zamian dobra lub usługi np. renty, zasiłki itp. Transfery rządowe - są to wydataki typu renty, zasiłki. Podatki pośrednie – VAT + akcyza; bezpośrednie: CIT+PIT Inflacja - jest to wzrost poziomu szeroko pojętych cen - towarów, usług, płac jako siły roboczej, stopy procentowej, która jest ceną kredytu, czynszów mieszkaniowych itp.. Rodzaje inflacji : - do 10% - do 100% - powyżej 100% Inflacja popytowa - związana jest z pojawieniem się w gospodarce nadmiaru pieniądza w stosunku do oferty podażowej przy określonych cenach w danym czasie. Inflacja kosztowa - jest pchana przez koszta produkcji, np. jeśli rosną koszty surowców czy materiałów lub siły roboczej to producenci muszą podnieść ceny. Inflacja instytucjonalna - jest skutkiem błędnej polityki gospodarczej państwa. Inflacja strukturalna - najczęściej występuje gdy zagregowany popyt jest równy zagregowanej podaży lub struktura oferty podażowej nie odpowiada strukturze popytu zgłoszonego przez społeczeństwo. Pieniądz - pełni funkcję środka płatniczego, jest powszechnie akceptowanym aktywem. Wyróżnia się kilka miar zasobu pieniądza, różnią się między sobą głównie stopniem płynności. Płynność pieniądza - jest to łatwość z jaką można aktywo zmienić w inne z nieznaczną lub żadną utratą wartości. Regułą jest to że im mniej płynny jest dany pieniądz tym więcej ograniczeń się z nim wiąże, tym większy przychód on przynosi. Płynność ma swoją cenę i są nią utracone odsetki. Agregaty stopnia płynności pieniądza : - gotówka, czeki podróżne, depozyty na podstawie, których można wystawić czeki. - zawiera w sobie agregat M1 oraz depozyty oszczędności, małe rachunki terminowe, jednodniowe umowy odkupu udziałów w spółkach - zawiera M1 i M2 plus duże rachunki terminowe, wielodniowe umowy odkupu, długoterminowe depozyty w walutach obcych Funkcje pieniądza : środek wymiany - ułatwia realizację wszelkiego rodzaju transakcji, pieniądz wykorzystuje się do regulowania niezależnie od tego co kupujemy lub sprzedajemy - pełni funkcję miernika wartości, jest wspólnym mianownikiem przy pomocy którego wyrażana jest wartość innych dób i usług - pieniądz umożliwia przenoszenie środków w przyszłość w celu późniejszej konsumpcji. - pieniądz może być wykorzystywany jako miernik za pomocą którego ustala się wartość pożyczek, kredytów itp. Cykl gospodarczy- jest to najprościej rzecz ujmując okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem gospodarczym, które zostały podzielone na cztery fazy : - produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie. - produkcja i ceny rosną, spada bezrobocie - produkcja i ceny stabilizują się na odpowiednio wysokim poziomie, pełne zatrudnienie Bezrobocie- jest to zjawisko gospodarcze, które polega na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie może znaleźć zatrudnienia. W zależności od przyczyn wyróżniamy : - czasowe bezrobocie z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji - nadmiar pracowników reprezentujących dane zawody - związane z postępem technologicznym - powstaje gdy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi bocie koniunkturalne - związane z cyklem koniunkturalnym Deficyt budżetowy- niedobór dochodu państwa w stosunku do jego wydatków nadwyżka wydatków nad dochodami Funkcje państwa- wszystko to co dzieje się w kraju, czyli utrzymanie policji itp. - zapewnienie obrony przed agresją z zewnątrz - wykorzystanie określonych instrumenów do określonych celów - polega na odziaływaniu państwa na podwyższenie czynników wytwórczych pomiędzy sektorami : prywatnym i publicznym, a następnie za dobrą alokację wewnątrz sektorów - polega na oddziaływaniu państwa na ostateczny podział dochodów w społeczeństwie za pomocą progresywnych sposobów opodatkowania i zasiłków. Polityka fiskalna- jest to ogół decyzji państwa odnośnie wydatków i podatków w wąskim rozumieniu nazywana polityką budżetową. W szerokim obejmuje także inne instrumenty. Cele : anicą Ekspansywna polityka fiskalna- działanie związane ze stymulowanie zagregowanego popytu. Obniżenie podatków, wzrost wydatków - stosowana w czasie recesji. Restrykcyjna polityka fiskalna- działania mające na celu ograniczenie zagregowanego popytu, podwyższenie podatków, obniżenie wydatków, występuje gdy dane państwo walczy z inflacją. Budżet państwa- zestaw rachunków określających wszystkie wydatki i dochody państwa. Określa cele polityki gospodarczej, udział budżetu w PKB, informuje o stopie integracji państwa z gospodarką. Krzywa Leffera- mówi na o tym, ze w danej gospodarce znajduje się jeden optymalny punkt, przy którym stopa podatków przynosi określone przychody oraz pożądany produkt krajowy. Przy minimalnej i maksymalnej stopie procentowej dochód z podatków jest równy zeru. Operacje otwartego rynku- polegają na sprzedaży lub skupowaniu przez bank centralny rządowych papierów wartościowych. Gdy bank je sprzedaje to zmniejsza wielkość bazy monetarnej. Stopa dyskontowa- to wskaźnik oprocentowania kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym. Metoda MPS - metoda produktu materialnego_( stosowana dawniej w krajach układu warszawskiego ) -metoda ta zakłada że nie każdy kto pracuje wytwarza dochód narodowy. Dochód narodowy wytwarzają tylko pracownicy wykonywający prace produkcyjne ,czyli polegające na wytwarzaniu dóbr materialnych . Stąd w rachunku dochodu narodowego uwzględniamy tylko efekty pracy produkcyjnej. W praktyce stosowano tzw. Kryterium zakładowe polegające na sumowaniu produkcji podmiotów gospodarczych zaliczanych do sfery produkcji materialnych Metoda SNA - system rachunkowości społecznej - każdy kto pracuje (legalnie ) wpływa na wysokość dochodu narodowego. Y = C+I+G+NX Y-PKB C-Konsumpcja I- Inwestycje G- wydatki na dobra publiczne ( szkoły ,policja ,sądy, służba zdrowia ) NX- Export netto ( różnica między exportem a importem X-Z ) Wydatki transferowe nie są ujęte w Y (transfer - jednostronny przepływ który nie wiąże się z wzajemnym przepływem). Opisane sposoby liczenia PKB daj ą nam PKB w cenach czynników produkcji. Ujęcie w cenach rynkowych i cenach czynników produkcji na przykładzie PKB( dotyczy to także innych ujęć np. PNB ) PKBC.CZ.P = PKBC.R – TE NETTO PKBC.CZ.P.= PKBC.R. - TE + SUBSYDIA PKBC.CZ.P - PKB w cenach czynników produkcji PKBC.R. - PKB w cenach rynkowych TE NETTO- podatki pośrednie netto( Te netto = Te -subsydia ) TE -podatki pośrednie SUBSYDIA -dopłaty (np. do produkcji mleka) Ujecie PKB w cenach rynkowych zawiera w sobie podatki pośrednie netto co oznacza że zawiera podatki pośrednie a pomija subsydia Ujecie PKB w cenach czynników produkcji pomija podatki pośrednie netto co oznacza że pomija podatki pośrednie a uwzględnia subsydia Podatki pośrednie -podatki zawarte w cenach (np. Podatek VAT ) Podatki bezpośrednie - podatki obciążające dochód (np. podatek dochodowy). Ujęcie w cenach bieżących nie odzwierciedla faktycznych ( realnych) zmian w gospodarce, ponieważ obciążone jest zmianami cen .Dlatego stosuje się ceny stałe . Cena stala – cena niezmienna przyjmowana z jednego okresu zwanego okresem bazowym DEFLATOR PKB= PKB nominalny / PKB realny *100 DEFLATOR PKB= PKB nominalny / PKB realny *100 PNB PNB = PKB + Dochody netto z własności za granicą. Dochodu netto z własności za granicą - różnicą pomiędzy dochodami otrzymywanymi przez krajowe czynniki produkcji zlokalizowane za granica i transferowanymi do kraju a dochodami otrzymywanymi przez zagraniczne czynniki w danym kraju i transferowanymi za granice . PNN -produkt narodowy netto PNN= PNB – AM AM – Amortyzacja Kapitał trwały - kapitał który zużywa się stopniowo tzn. nie zużywa się w całości podczas jednego cyklu produkcyjnego. Kapitał Obrotowy - kapitał który zużywa się w całości w jednym cyklu produkcyjnym PNNWCR = Dochód narodowy (DN) Dochody rozporządzalne ludności - wielkość dochodów które ludność może wydać na konsumpcje i oszczędności. Sumujemy dochody z różnych źródeł w tym dochody transferowe i odejmując wysokość płaconych podatków bezpośrednich (dochodowych) ,składek za ubezpieczenia społeczne itp. Per capita - na jednego mieszkańca DEN - dochód ekonomiczny społeczeństwa DEN = PNB — uciążliwości związane z jego wytwarzaniem + zadowolenie z czasu wolnego + produkcja nierynkowa DDO= konsumpcja+oszczędności DO= DDO+ podatki PIT DN= PNN - VAT – Akcyza Inflacja a bezrobocie •krzywa Philipsa – pokazuje ujemną zależność między zmianami inflacji a bezrobociem •krzywa Philipsa vs. długookresowa (pionowa) krzywa Philipsa •iluzja pieniądza •stagflacja (przy szokach podażowych zależność między inflacją a bezrobociem może być dodatnia) •NAIRU = „non-accelerating inflation rate of unemployment”, czyli stopa bezrobocia odpowiadająca nie zmieniającej się inflacji. Inflacja popytowa - związana jest z pojawieniem się w gospodarce nadmiaru pieniądza w stosunku do oferty podażowej przy określonych cenach w danym czasie. Inflacja kosztowa - jest pchana przez koszta produkcji, np. jeżli rosną koszty surowców czy materiałów lub siły roboczej to producenci muszą podnieść ceny. Inflacja instytucjonalna - jest skutkiem błędnej polityki gospodarczej państwa. Inflacja strukturalna - najczęściej występuje gdy zagregowany popyt jest równy zagregowanej podaży lub struktura oferty podażowej nie odpowiada strukturze popytu zgłoszonego przez społeczeństwo. Hipoteza Fishera mówi, że jeżeli inflacja rośnie o 1 pkt. procentowy to nominalna stopa procentowa również rośnie o 1 pkt. procentowy. Miary inflacji: •CPI •PPI •Deflator PKB Indeksy cenowe •Laspeyres’a •Paaschego •Fischer’a
