makro - Studia
advertisement
MAKRO bada zjawiska i procesy zachodzące w skali całej gospodarki bada kształtowanie się makrowielkości gospodarczych oraz występujących między nimi zależności makrowielkości gospodarcze – produkcja, zatrudnienie, inwestycje, konsumpcja, popyt, ogólny poziom cen, eksport, import wielkości gospodarcze –występują w zasobach i strumieniach zasoby- określają stan danej wielkości w określonym momencie (przykłady zasobów w makro – zatrudnienie, bezrobocie, majątek produkcyjny) –zasoby należy odnosić do określonego momentu strumienie- ukazują wartości pewnych wielkości ekonomicznych w jakimś przedziale czasu (przykłady strumieni w makro –produkcja, dochód, wydatki, sprzedaż, inwestycje) –podawanie rozmiarów strumieni bez określenia wymiaru czasu jest bezsensowne agregacja –łączenie mikrowielkości w celu uzyskania makrowielkości - należy agregować wielkości jednorodne (albo zasoby, albo strumienie) - agregując zasoby, wielkości ekonomiczne muszą dotyczyć tego samego momentu -agregując strumienie, wielkości ekonomiczne muszą dotyczyć tego samego okresu Mierzenie – zatrudnienie i bezrobocie – w jednostkach naturalnych, pozostałe w jednostkach wartościowo-pieniężnych Nominalna i realna wartość (pieniężna ) agregatów Przykład Pieniężna (nominalna) wartość produkcji- dokonujemy agregacji strumienia produkcji wytworzonej w ciągu jednego roku –sumujemy iloczyny ilości produktów wytworzonych w danym roku i ich cen. Nastąpiło określenie przez rozmiary produkcji w wyrażeniu realnym oraz poziom cen produktów. Produkcja w wyrażeniu realnym (należy wyodrębnić ze zmian nominalnej wartości produkcji, zmian produkcji w wyrażeniu realnym). Należy obliczyć nominalna wartość produkcji w porównywanych momentach w tzw. cenach stałych (najczęściej ceny obowiązujące w początkowym roku badanego okresu) Np. W celu określenia wzrostu realnej produkcji w latach 19999-2000, mierzymy wartość produkcji z 2000 r. w cenach z 1999 r. i otrzymany wynik porównujemy z pieniężną wartością produkcji z 1999 r. Powyższa metoda jest równa metodzie deflowania nominalnej produkcji w cenach bieżących. Deflowanie – podzielenie nominalnej produkcji w cenach bieżących, wytworzonej w końcowym roku badanego okresu, przez indeks ogólnego poziomu cen, wyrażający wzrost cen w okresie badanym – indeks pełni rolę deflatora. Należy podzielić wartość produkcji w cenach bieżących z 2000 r. przez indeks wzrostu poziomu cen( w okresie 1999-2000) i otrzymany wynik porównać z nominalną produkcją z 1999. Uzyskana różnica wskazuje zmiany produkcji w wyrażeniu realnym. 1 MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE Gospodarka skład się – gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i jednostek aparatu państwowego centralnego i lokalnego Gospodarka zamknięta –bez eksportu i importu Czynniki produkcji –praca, kapitał, ziemia –właściciele –gosp. domowe, te czynniki sa potrzebne przedsiębiorcom do uruchomienia produkcji Wynagrodzenie-place, zyski, renty, czynsze dzierżawne Przedsiębiorstwa zgłaszają gosp. dom. zapotrzebowanie na czynniki produkcji, a gosp. je udostępniają świadcząc usługi. Za usługi czynników produkcji przedsiębiorstwa wypłacają gosp. wynagrodzenia, dzięki którym gosp. mogą kupować dóbr i usługi wytwarzane przez przeds. Zatem strumień dóbr i usług przepływa od przeds. do gosp. dom. Wnioski: 1. Gosp. i przedsiębiorcy są od siebie ściśle zależni. Wysokość wydatków gosp. na dobra i usługi zależy od ich dochodów, a te z kolei od zapotrzebowania przedsiębiorców na usługi czynników produkcji oraz wynagrodzeń tych czynników. Z drugiej strony wydatki na dóbr i usługi decydują o rozmiarach produkcji i zapotrzebowaniu przedsięb. na usługi czynników produkcji. 2. Rozmiary działalności mierzymy mierząc -Strumienie pieniężne wydatków na dobra i usługi lub strumienie dochodów czynników prod. -strumienie rzeczowe –wytwarzanych dóbr i usług Mamy trzy sposoby pomiaru działalności gospodarczej – tj. mierzenie strumieni wydatków, dochodów , produktów. 3. Wszystkie metody pomiaru muszą dać jednakowy wynik Strumienie pieniężne są odpowiednikami strumieni rzeczowych Wydatki na dobra i usługi są równe dochodom czynników produkcji Dochody czynników produkcji =wartości wyprodukowanych dóbr i usług Wydatki na dobra i usługi =wartości wyprodukowanych dóbr i usług Odpływy obejmują – oszczędności, podatki, wydatki na import Dopływy- wydatki inwestycyjne, wydatki rządowe, dochody z eksportu PKB - PRODUKT KRAJOWY BRUTTO Miara produkcji wytworzonej w gospodarce w ciągu roku MOŻNA OBLICZYC TRZEMA SPOSOBAMI 1. Sumując wartości dóbr i usług wytworzonych w kraju –metoda sumowania produktów 2. Sumując dochody powstające przy jego wytwarzaniu- metoda sumowania dochodów 3. Sumując wydatki ponoszone na zakup wytworzonych dóbr i usług –metoda sumowania wydatków Ad.1. metoda sumowania produktów nie należy dodawać wielokrotnie tych samych elementów –dwa sposoby uniknięcia podwójnego liczenia 1 sumowanie wartości tzw. produktów finalnych (dobra i usługi nabywane przez ostatecznego użytkownika), należy dodawać wartość wyprodukowanych w danym roku produktów finalnych - dobra i usługi konsumpcyjne nabywane przez gosp. dom 2 -dóbr i usługi inwestycyjne (np. maszyny)nabywane przez przedsięb. Dobra inwestycyjne nie zużywają się w całości w jednym cyklu wytwórczym Produkty zużywane w jednym cyklu przez przedsięb. to produkty pośrednie 2 sumowanie tzw. wartości dodanej Wartość dodana to przyrost wartości produktów będący rezultatem danego procesu produkcji, obliczana przez odjęcie od wartości dóbr/usług sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytworzeniu dóbr/usług. Ad 2. metoda sumowania dochodów Dochody czynników produkcji to: płace, renty, procenty i zyski PKB=suma wartości dodanych=suma dochodów czynników produkcji Uwzględniamy tylko te dochody, które powstają w zw. z wytworzeniem dóbr/usług!!! Płatności transferowe – to –emerytury, renty, różne zasiłki, stypendia i inne płatności z budżetu – nie są dochodami z tytułu udziału w procesie produkcji – nie należy uwzględniać w rachunku PKB!!!!!! Ad 3. - metoda sumowania wydatków Sumowanie wydatków na produkty finalne -wydatki na produkty konsumpcyjne(dobra/usługi) w kraju – Ck -wydatki na krajowe produkty inwestycyjne -Ik -wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne dobra/usługi z wyłączeniem płatności transferowych –Gk -wydatki zagranicy na krajowe produkty eksportowane –Exk PKB=Ck+Ik+Gk+Exk Pomijamy w tym rachunku dobra/usługi z importu Można osiągną odejmując wielkość łącznego importu PKB=C+I+G+Ex-Im, gdzie C, I, G i Ex zawierają komponenty z importu Praktyka statystyczna PKB=C+I+G+X - X różnica między eksportem a importem tj. eksport netto Z rachunku PKB odejmujemy podatki pośrednie np. VAT, akcyzowy Do rachunku PKB dodajemy subsydia ( otrzymywane z budżetu) Wyróżniamy PKB w cenach rynkowych i PKB w cenach czynników produkcji PKB w cenach rynkowych- miara produkcji krajowej w kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców, obejmujący podatki pośrednie. PKB w cenach czynników produkcji- miara produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich i uwzględnieniem subsydiów, to kategoria odpowiada obliczaniu PKB metodami sumowania produktów i dochodów. PKB w cenach rynkowych=C+I+G+X=Ck+Ik+Gk+Exk Oraz PKB w cenach czynników produkcji=PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia = Suma dochodów czynników produkcji 3 PRODUKT NARODOWY BRUTTO PNB koryguje wielkość PKB o przepływy dochodów z własności. PNB jest miarą łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji. PNB=PKB powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą. dochody netto –nadwyżka napływu dochodów z tyt. Św. Usług czynników prod. za granicą nad odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia usług w kraju przez cudzoziemców w kraju PNB w cenach czynników produkcji= PKB w cenach czynników produkcji +dochody netto z tytułu własności za granicą PNN –PRODUKT NARODOWY NETTO-NAZYWANY DOCHODEM NARODOWYM PNN – miara produkcji uwzględniająca inwestycje netto PNN – jest różnicą między PKB a amortyzacją PNN w cenach czynników produkcji =dochód narodowy (Y)= PNB w cenach czynników produkcji – amortyzacja PNB w cenach czynników produkcji odzwierciedla sumę dochodów powstających w produkcji ale gdy odejmiemy od niej sumę amortyzacji , podatki bezpośrednie przedsięb. oraz zyski nie podzielone na rozwój przedsięb. – otrzymamy łączną wartość dochodów osobistych, uzyskiwanych przez gosp. dom. w przedsiębiorstwach. PNN i dochód narodowy odnoszą się do całej gospodarki, wskazują na wielkość produkcji wytworzonej w gospodarce. Do oceny poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju oraz przeciętnego standardu życiowego wykorzystuje się PKB oraz dochód narodowy na jednego mieszkańca. Należy więc podzielić PKB przez liczbę ludności w kraju. Otrzymamy tzw. PKB per capita w cenach bieżących. 4
