10 Prof. Teresa Kamińska Modele wzrostu gospodarczego MODELE WZROSTU GOSPODARCZEGO Wzrost gospodarczy to proces wzrostu realnej wartości PKB (PNB) lub wzrostu tej realnej wartości na głowę. Wzrost zrównoważony to stan, w którym zmienne endogeniczne i egzogeniczne rosną w tym samym tempie. Podjęcie problemów związanych ze wzrostem gospodarczym oznacza przejście do analizy dynamicznej, czyli do zmian następujących w czasie wskutek odroczeń między zdarzeniami wcześniejszymi (przyczynami) i późniejszymi (skutkami). Myśl ekonomiczna wykształciła dwa modelowe sposoby analizy dynamiki aktywności gospodarczej w czasie: keynesowski - popytowy, krótkookresowy, wychodzący z założenia permanentnego niewykorzystania potencjału wytwórczego gospodarki, czyli nierównowagi makroekonomicznej (rys.). W tym nurcie rozważań głównymi determinantami wzrostu produktu krajowego są czynniki wyznaczające popyt globalny, tj. wydatki konsumpcyjne, inwestycje, wydatki rządowe i eksport netto; potencjalny PNB produkt gospodarki faktyczny PNB 0 czas Rys. Poziom produktu gospodarki a wahania cykliczne produkt gospodarki Neoklasyczny – podażowy, długookresowy, wychodzący z założenia, że istnieje pełne wykorzystanie istniejących czynników wytwórczych i nie ma trudności ze zbytem wytworzonej produkcji; stąd: długookresowy wzrost produkcji faktycznej jest możliwy jedynie dzięki wzrostowi produkcji potencjalnej. potencjalny G f Gw PNB Ii PNBb = PNBp Ia 0 czas Rys. Poziom produktu gospodarki a wahania cykliczne 1 Prof. Teresa Kamińska Modele wzrostu gospodarczego Z funkcji produkcji Qt = f(K,L) wynika rosnący trend PNB w długim okresie. W krótkim okresie przyrost inwestycji autonomicznych ∆Ia,,powodując przyrost popytu globalnego ∆AD, prowadzi do zrównania bieżącego produktu PNBb z potencjalnym PNBp. W następnym okresie wskutek produkcyjnego efektu inwestycji PNBb rośnie (faktyczna stopa wzrostu Gf coraz bardziej przewyższa stopę wzrostu gwarantowaną Gw) i wymaga przyrostu inwestycji indukowanych ∆Ii. Rosnący zasób kapitału obniża jego produktywność krańcową i wskutek spadku stopy zysku przyczynia się do stopniowego spadku zasobu kapitału produkcyjnego. W rezultacie rozbieżność stóp wzrostu faktycznej i gwarantowanej maleje. Wychodząc od krzywej możliwości produkcyjnych, przedstawiającej maksymalną wielkość produkcji dwóch dóbr przy wykorzystaniu posiadanych czynników wytwórczych i zastosowaniu najbardziej wydajnej techniki, można stwierdzić, że zwiększenie produkcji obu dóbr możliwe jest jedynie dzięki przyrostowi zasobów. Stąd wynikają determinanty wzrostu mierzone poziomem realnego PKB (per capita), a więc: 1. wzrost ilości pracy włączywszy inwestowanie w kapitał ludzki 2. akumulacja, czyli wzrost kapitału 3. efektywność wykorzystania pracy i kapitału (postęp techniczny). Stylizowane fakty Kaldora dotyczące wzrostu krajów rozwiniętych: 1. nakład pracy mierzony w roboczogodzinach (L) wzrasta znacznie wolniej niż kapitał i produkt. Wraz z upływem czasu relacje (…) …; 3. stopa oszczędności s (krańcowa skłonność do oszczędzania) jest stała i wielkość oszczędności na zatrudnionego wynosi sy; 4. jeśli oszczędności równe są inwestycjom, to sy wyraża wielkość inwestycji przypadających na zatrudnionego; 5. w punkcie równowagi inwestycje na zatrudnionego sy muszą być równe λk, aby przy istniejącej technice wytwarzania tempo wzrostu kapitału równało się tempu wzrostu… … pokrywa się z tempem przyrostu ludności (które jest równe tempu przyrostu zasobów pracy). Pełne wykorzystanie wszystkich zasobów jest możliwe, gdy Gf=Gw=Gn. Nie ma żadnej przyczyny, aby nieustannie krańcowa skłonność do oszczędzania, współczynnik kapitałowy i tempo przyrostu demograficznego spełniały to równanie, czyli stanem normalnym jest produkcja mniejsza niż potencjalna. 9 Prof. Teresa Kamińska… … się w XIX w. znacznie między poszczególnymi krajami, to w ostatnich dziesięcioleciach wykazują zbieżność; 4. W przypadku wynagrodzenia czynników wytwórczych i ich udziału w dochodzie narodowym, to: przy wysokim stopniu zmienności stopa zysku od kapitału oraz realna stopa procentowa nie ujawniają widocznego trendu, a płace realne oznaczają się długookresowym rosnącym trendem. Może to być skutkiem… … Romera obejmuje efekty zewnętrzne β wraz z α+β 1-α postępem technicznym indukowanym: Y = AK L , gdzie wszystkie oznaczenia jak wyżej. 8 Prof. Teresa Kamińska Modele wzrostu gospodarczego Model Harroda – Domara Istotą modeli nie jest ani ustalenie przyczyn wzrostu gospodarczego, ani opisanie procesu wzrostu, lecz wskazanie warunków jego trwania przy pełnym wykorzystaniu zasobów czynników wytwórczych… Obliczanie ilorazów różnicowych centralnych Rozszerzenia algebraiczne Endogeniczny model wzrostu gospodarczego - omówienie Maksymalna wartość statystyki chi-kwadrat-opracowanie Równanie kinetyczne Boltzmanna i czas relaksacji, prawo ohma-opracowanie Widmo sygnału - opracowanie Reklama Prawa autorskie Reklama Kontakt