Wymagania edukacyjne kl. III e poziom rozszerzony Ocena dopuszczający: - Uczeń potrafi wymienić : warstwy atmosfery i gł. składniki powietrza, składniki klimatu, postacie wody na Ziemi, elementy środowiska geograficznego, rodzaje głodu, długości granic Polski, bazę surowcową w Polsce i na świecie - Uczeń zna : rodzaje ruchów Ziemi, gł. minerały wchodzące w skład skorupy ziemskiej rodzaje skał, ery z podziałem na okresy, procesy zewnętrzne i wewnętrzne zachodzące na Ziemi ( typy wietrzenia, formy działalności lodowców i lądolodów ,formy działalności wiatru , podstawowe formy krasowe , formy działalności morza , budowa wulkanu , rodzaje trzęsień ziemi ), główne procesy glebotwórcze, problemy środowiskowe na świecie, problemy demograficzne, kulturowe, etniczne, urbanizacyjne w Polsce i na świecie; -Uczeń potrafi zdefiniować pojęcia dotyczące: siatki kartograficznej i geograficznej, odwzorowania kartograficznego, czasu miejscowego, strefowego, urzędowego, atmosfery, wilgotności powietrza, klimatu, pogody, bilansu wodnego, litosfery i wnętrza Ziemi oraz zjawisk zachodzących na jej powierzchni, biosfery i pedosfery, środowiska geograficznego, procesów ludnościowych i urbanizacyjnych, terytorium państwa, komunikacji, handlu zagranicznego - Uczeń potrafi wykazać się ogólną znajomością mapy. Ocena dostateczny: - Uczeń potrafi wyjaśnić pojęcia związane z: kartografią, ruchami Ziemi, atmosferą, hydrosferą, budową i właściwościami wnętrza Ziemi, procesami glebowymi, środowiskiem życia człowieka, procesami współczesnego życia na świecie i w Polsce; wykreślić podstawowe rzuty kartograficzne, rozróżnić siatkę kartograficzną od geograficznej, rozwiązać proste zadania na przeliczanie skali, czasu oraz kąta padania promieni słonecznych, - Uczeń wykazuje się znajomością mapy świata przez wskazanie na niej największych i najludniejszych państw, zagłębi surowcowych świata i Polski, - Uczeń potrafi poprzeć przykładami: poszczególne grupy skał, procesy górotwórcze, wulkaniczne, lądotwórcze, poszczególne rodzaje wietrzeń, typy erozji zarówno wód jak i wiatru. - Uczeń wykaże przydatność rolniczą gleb, problemy urbanizacyjne i demograficzne w Polsce i na świecie; - Uczeń potrafi rozróżnić formy powstałe w wyniku procesów wewnętrznych i zewnętrznych, - Uczeń potrafi wykazać zróżnicowanie: form działalności wód, lodowców, wiatru. - Uczeń zna etniczne i kulturowe zróżnicowanie ludności na świecie oraz regionalne procesy urbanizacyjne. Ocena dobry: - Uczeń potrafi: poprzeć przykładami rodzaje map, rozwiązywać zadania o wyższym stopniu trudności z zakresu obliczania czasu i górowania słońca nad horyzontem, analizować mapy synoptyczne, interpretować zjawiska atmosferyczne oraz ruchy Ziemi, lokalizować miejsca na powierzchni Ziemi i orientować się w ich wzajemnym położeniu za pomocą mapy. – Uczeń interpretuje poznane zjawiska geograficzne (Ziemia jako środowisko życia, jej historia i obraz współczesny ). - Uczeń wskazuje skały krystaliczne , osadowe , przeobrażone ; - Uczeń porównuje współczesne przemiany gospodarcze, społeczne, polityczne na kontynentach i w wybranych państwach w tym w Polsce. - Uczeń dostrzega problemy integracji na świecie oraz pokojowe współistnienie narodów - Uczeń potrafi scharakteryzować: formy działalności wód, wiatru, lodowców, formy działalności wietrzenia, powstawanie skał, postacie wody na Ziemi, typy zasilania wybranych rzek, gospodarkę rolną na świecie i w Polsce, problemy urbanizacyjne i industralizacyjne na świecie i w Polsce, problem wyżywienia ludności świata, procesy demograficzne i osadnicze na świecie i w Polsce, komunikację i jej funkcje. Ocena bardzo dobry: - Uczeń wskazuje na wybranych mapach z atlasu typ odwzorowania kartograficznego oraz składniki tych map, - Uczeń wskazuje główne minerały budujące skały krystaliczne, osadowe, metamorficzne. - Uczeń dostrzega: sposób powstawania niektórych form zjawisk geograficznych, wpływ procesów wewnętrznych i zewnętrznych na kształtowanie powierzchni Ziemi, dysproporcje gospodarcze, społeczne i kulturowe współczesnego świata , - Uczeń podaje własne przykłady rozwiązań problemów demograficznych, środowiskowych, politycznych; prognozuje zmiany liczby ludności Ziemi; ocenia sposoby i skuteczność działania wielkich organizacji międzynarodowych; proponuje działania ekologiczne. - Uczeń wykazuje rolę lasów w przyrodzie i gospodarce człowieka. - Uczeń wykorzystuje informacje z innych dziedzin naukowych do interpretacji powstawania zjawisk geograficznych; wykorzystuje własne obserwacje w dyskusji lub pracach pisemnych. - Uczeń rozwiązuje zadania różnych treści o wyższym stopniu trudności. Ocena celujący: - Uczeń potrafi podać praktyczne zastosowanie różnych odwzorowań; przedstawia zjawiska geograficzne z wykorzystaniem metod graficznych. - Uczeń potrafi ocenić wyjątkowość Ziemi w Układzie Słonecznym. - Uczeń potrafi wskazać przyczyny tworzenia się dziury ozonowej, jej skutki oraz sposoby zapobiegania; potrafi zaproponować kroki, jakie należy podjąć dla ochrony atmosfery w skali globalnej i lokalnej. - Uczeń analizuje przyczyny występowania powodzi, ich skutki i ewentualne zapobieganie; zaproponuje zasady wykorzystania jezior bez naruszenia równowagi ekologicznej; potrafi ocenić wpływ lodowców na klimat i ukształtowanie powierzchni różnych obszarów na Ziemi. - Uczeń potrafi wyjaśnić deklinację magnetyczną i inklinację magnetyczną. - Uczeń potrafi wykazać, że rozmieszczenie wulkanów wiąże się z wewnętrzna stroną młodych gór fałdowych i łuków wysp; potrafi ocenić, w jakim stopniu trzęsienia Ziemi są przewidywalne oraz na ile człowiek jest w stanie przeciwstawić się potężnym siłom przyrody; potrafi ocenić teorie tłumaczące genezę ruchów górotwórczych. - Na zajęciach terenowych uczeń potrafi omówić odkrywkę geologiczną. - Uczeń potrafi przewidzieć jak będzie się zmieniała działalność erozyjna rzeki w przypadku kilkakrotnej zmiany bazy erozyjnej, potrafi przeprowadzić analizę profilu poprzecznego rzeki przy założeniu, że zmieniał się klimat i baza erozyjna. - Uczeń potrafi porównać i scharakteryzować różne typy wybrzeży morskich oraz wyjaśnić, jakie czynniki miały wpływ na ich kształtowanie (z przykładami). - Na podstawie różnych źródeł potrafi przewidzieć jak działalność lodowców może wpływać na ukształtowanie powierzchni, poziom wód, działalność człowieka. - Uczeń potrafi przewidzieć wygląd powierzchni Ziemi w następnym wieku przy założeniu, że klimat będzie się oziębiał lub ocieplał, potrafi wyjaśnić różne sposoby powstawania form ukształtowania powierzchni Ziemi, potrafi scharakteryzować poszczególne stadia rozwoju rzeźby i przedstawić je na rysunku. - Uczeń potrafi opisać główne cechy budowy litosfery i przedstawi podstawowe etapy jej formowania się, potrafi ocenić, w jakim stopniu badania dotyczące spredingu w połączeniu z badaniami magnetometrycznymi są wykorzystywane do odtwarzania coraz dokładniejszego obrazu dryfu kontynentów. - Uczeń umie wykazać wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi typami gleb, klimatem, szatą roślinną i jaki mają związek z poszczególnymi elementami przyrody; potrafi dowieść i wykazać wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi elementami przyrody; potrafi wykazać wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi gatunkami zwierząt, szatą roślinną a klimatem jako pewien etap ewolucji konieczny dla przetrwania gatunku; potrafi ocenić wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska i wykazać ich współzależności i współistnienie np. producenci, konsumenci i reducenci. - Uczeń potrafi ocenić geopolityczne konsekwencje położenia Polski w Europie, w przeszłości i współcześnie, wykazuje się wiedzą o aktualnych stosunkach politycznych między Polską a sąsiadami. - Uczeń ocenia położenie Polski w Europie pod względem przyrodniczym i społecznoekonomicznym, wskazuje na mapie przejścia graniczne, wykazuje się wiedzą na temat aktualnych stosunków gospodarczych między Polską a sąsiadami. - Uczeń na przekrojach geologicznych zaznacza jednostki tektoniczne polskiej części platform, korzystając z mapy tektonicznej i przekrojów geologicznych podaje genezę głównych struktur tektonicznych w Polsce; ocenia wpływ fałdowań alpejskich na stare struktury tektoniczne, porównuje profile geologiczne i rozpoznaje poszczególne części Karpat, potrafi wykorzystać profil hipsometryczny do zaprojektowania trasy wycieczki. - - --- Uczeń porównuje rzeźbotwórczą działalność lądolodu z działalnością lodowców górskich. -- Uczeń wykazuje wpływ ukształtowania powierzchni na różne dziedziny życia np. mechanizacja rolnictwa, budowa dróg oraz wpływ na walory turystyczne określonych obszarów. - Uczeń potrafi wykazać wpływ klimatu na organizm ludzki, samodzielnie opracowuje cechy klimatu, który według niego byłby najbardziej optymalny dla człowieka. - Uczeń wysuwa własne propozycje dotyczące zagospodarowania i wykorzystania małego cieku wodnego lub jeziora. - Uczeń potrafi wykazać wpływ wydarzeń historycznych na współczesne rozmieszczenie lasów. - Uczeń na podstawie różnych źródeł podaje informacje o współpracy państw bałtyckich na rzecz poprawy stanu wód. - Uczeń potrafi określić zmiany demograficzne, prawidłowo wnioskuje o skutkach przemian demograficznych, stosuje porównania, umie ocenić przemiany demograficzne swojej miejscowości. - Uczeń zna strukturę biologiczna, społeczną i zawodową swojego regionu, potrafi ją porównywać z obszarami przyległymi, ocenia skutki zmian struktury ludności. - Uczeń ocenia rozwój miast w Polsce na wybranych przykładach, ocenia rozwój najbliższego miasta; określa rolę polskich miast w kształtowaniu kultury europejskiej, ocenia wpływ warunków naturalnych i historycznych na charakter zabudowy miast na wybranych przykładach. - Uczeń przygotuje propozycje lokalizacji nowego zakłady przemysłowego w kraju; opisze procesy restrukturyzacji górnictwa w Polsce i Europie, oceni możliwości wykorzystania surowców niekonwencjonalnych w kraju; potrafi zaproponować zmiany mające na celu zbliżenie struktury produkcji polskiego przemysłu do struktur krajów wysoko rozwiniętych. - Uczeń potrafi wyjaśnić przyczyny niskiej opłacalności polskiej produkcji rolnej. - Uczeń przewiduje skutki reprywatyzacji lasów. - Uczeń potrafi przewidzieć i zaproponować rozwój turystyczny swojego regionu. - Uczeń potrafi zaproponować promocję danego regionu np. poprzez opracowanie folderu. - - Uczeń dowodzi konieczności rozwoju rolnictwa ekologicznego. - Uczeń przedstawia prognozę zmian bilansu energetycznego świata, tworzy prognozę rozwoju sytuacji na rynku paliw w dłuższym przedziale czasu. - Uczeń potrafi uzasadnić stwierdzenie, że wiek XX to okres dynamicznego rozwoju cywilizacji atlantyckiej a XXI pacyficznej. - Uczeń próbuje tworzyć prognozę rozwoju procesów integracyjnych na świecie. - Uczeń dowodzi konieczności rozwoju polskiego transportu w kontekście integracji gospodarczej Europy.