Mikroekonomia____ci_ga_2

2.Znaczenie znajomości ekonomii.
Ekonomia pozwala na stwierdzenie co i jak produkować, jak dzielić uzyskane
przychody na konsumpcję i akumulację, jakimi prawidłościami żądzą się
poszczególne jednostki a jakimi cała gospodarka.
3.Metody analizy ekonomicznej.
Badania historyczne, badania statystyczne, matematyka i rachunek
prawdopodobieństwa.
Analiza pozytywna – polega na obserwowaniu pewnych zjawisk i ustalaniu
prawidłowości.
Analiza normarywna – otrzymujemy pewne informacje i wyciągamy z nich
wnioski.
Abstrakcja – wyodrębnienie istotnych elementów procesu gospodarczego i
stałych związków między nimi oraz wyeliminowaniu tego co uboczne i
przypadkowe.
Stopniowa konkretyzacja – polega na sformułowaniu form w jakich przejawiają
się uprzednio odkryte prawa ekonomiczne.
Weryfikacja praw i teorii – polega na konfrontacji praw i teorii z rzeczywistym
przebiegiem procesu gospodarczego, na stwierdzeniu zgodności. Korzysta się
tu zwłaszcza z metod statystycznych i ekonumerycznych.
4.Prawa ekonomiczne.
Prawa ekonomiczne to stale powtarzające się związki między poszczególnymi
składnikami procesu gospodarczego, to ujęcie najsilniej działających tendencji
w rzeczywistości gospodarczej.
Cechy praw ekonomicznych.
1. Uwidaczniają się w warunkach wielokrotnego powtarzania się zjawisk i
zdarzeń.
2. Uwidaczniają się tylko przy masowym występowaniu.
3. Mają charakter obiektywny.
4. Działają jako prawa społeczne.
Rodzaje praw ekonomicznych:
1. Techniczno-bilansowe prawa procesu produkcji np.: prawa reprodukcji
społecznej.
2. Specyficzne prawa ekonomiczne.
3. Prawa działające na przestrzeni więcej niż jednej formacji np. prawo popytu i
podaży.
W skali makroekonomicznej działają następujące prawa:
- własności
- konkurencji
- Keynesa (popyt tworzy własną podaż)
- Seya (podaż tworzy popyt).
W skali mikroekonomicznej działają następujące prawa:
- malejących krańcowych przychodów.
- popytu i podaży.
5.Ukształtowanie się produkcji towarowej i gospodarki rynkowej
(potrzeby ludzkie, konieczność ich zaspokajania, warunki powstawania
produkcji towarowej, towar i jego właściwości).
Ewolucja produkcji polegała na tym że wcześniej ludzie produkowali tylko na
własne potrzeby, a potem jednak zaczęto myśleć co zrobić z niewielką
nadwyżką, często przypadkową. Na początku wymieniano się towarami.
Potem wyodrębniła się grupa kupców którzy kupowali towary, przewozili je w
inne regiony państwa i tam je zamieniali na złoto.
Produkcja staje się towarową gdy istnieje społeczny podział pracy i
wyspecjalizowani producenci, wymiana staje się koniecznością, oraz gdy
istnieją różni właściciele wytworzonych dóbr niezależni od siebie.
7.Konkurencja niedoskonała i jej przejawy.
Podstawowym przykładem konkurencji niedoskonałej jest konkurencja
monopolistyczna. Występuje ona wtedy kiedy liczni producenci lub sprzedawcy
oferują zróżnicowane towary będące bliskimi substytutami. Przykładem takiego
towaru może być pasta do zębów. Stopień kontroli cen jest wtedy ograniczony.
Również wejście na taki rynek jest ograniczone. Konkurencja odbywa się przy
pomocy reklamy jakości oferowanego produktu i promowaniu znaku
firmowego.
Oligopol – nieliczni producenci na rynku, niewielkie zróżnicowanie produktów.
Przykładem produktu może być stal, czy aluminium. Stopień kontroli cen przez
nich jest znaczący. Wejście na rynek jest silnie ograniczone. Konkurencja
cenowa znacznie związana ze zróżnicowaniem produktu.
Oligopol – nieliczni producenci, pewne zróżnicowanie produktów. Przykładem
takich produktów mogą być maszyny, samochody. Stopień kontroli cen jest
znaczący. Wejście na rynek silnie ograniczone. Konkurencja cenowa znacznie
związana ze zróżnicowaniem produktu.
Czysty monopol – występuje kiedy na rynku jest jedyny producent i produkt
nie posiadający bliskich substytutów. Przykładem takiego towaru mogą być
niektóre usłui publiczne. Stopień kontroli cen jest ogromny, a wejście na rynek
innych producentów prawie niemożliwe. Stopień wykorzystania reklamy jest
ograniczony.
8.Ustawodawstwo antymonopolowe.
Państwo przewiduje walkę z monopolem. Jest ustawa która zakazuje
nadużywania pozycji rynkowej. Za takie zakazane nadużycia uważa się:
- ustalanie w sposób pośredni lub bezpośredni cen zakupu lub sprzedaży.
- eliminowanie z rynku konkurentów.
- dyskryminację niektórych partnerów w obrocie.
- narzucanie uciążliwych warunków transakcji przynoszących korzyści firmie
dominującej na rynku.
- porozumienia między konkurentami dotyczącymi uzgodnienia cen, wielkości
sprzedaży, podziału rynku.
Aby przeciwdziałać monopolom stosuje się bariery monopolizacji:
1. Bariery prawne.
2. Polityka cenowa.
3. Ustalenie wysokości kwot importowych.
4. Bariery ekonomiczne.
10.Czynniki określające popyt gospodarstw domowych.
- ceny dóbr i usług
- dochody konsumenta
- warunki demograficzne
- zewnętrzne efekty konsumpcji (efekt naśladownictwa)
- zachowania irracjonalne, impulsywne
- reklama kreująca popyt i nowe potrzeby społeczne
- przyzwyczajenia
- warunki społeczno ekonomiczne (bezrobocie, inflacja)
Konsumpcja jest rosnącą funkcją dochodu, wzrost dochodu powoduje wzrost
konsumpcji, ale i oszczędności. W miarę wzrostu dochodu maleje skłonność
do konsumpcji.
11.Aktywa i wydatki gospodarstw domowych.
- składniki rzeczowe (nieruchomości, wyposażenie)
- papiery wartościowe (przynoszące dochód – obligacje)
- oszczędności – gotówka
- bieżące wynagrodzenia za pracę.
Preferencje płynności:
- motyw transakcyjny
- motyw przezorności
- motyw spekulacyjny
Użyteczność to pojęcie abstrakcyjne stosowane do określenia subiektywnej
przyjemności wynikającej z konsumowania dóbr i usług.
Efektem wyborów są utracone korzyści które nazywamy kosztami
alternatywnymi.
Całość satysfakcji pochodzącej z konsumowanych dóbr nazywa się
użytecznością całkowitą.
Ilość dobra A
Użyteczność krakrańcowa
1.Rys historyczny ekonomii jako nauki.
Gospodarka naturalna – na własne potrzeby.
Niewolnictwo:
Grecja:
Ksenofont – napisał dzieło Oikonomikos – prawa rządzące gospodarstwem
domowym.
Arystoteles – stworzył system zwartych zasad ekonomicznych, .
Rzym:
Katon – zajmował się ekonomią rolnictwa, podkreślał sposób lokalizacji i
infrastruktury transportu.
Warron – podkreślał motywację do pracy.
Feudalizm:
Duży wpływ na rozwój ekonomii w tym okresie miało chrześcijaństwo. Na
początku był oparty o jego wytyczne. Ogólnie brak tendencji produkcji dla
zysku. Sposobem bogacenia się mogła być grabież, dziedziczenie, handel,
wyprawy. Pan feudalny opiekował się chłopem, a on pracował dla niego. Nie
produkowano, zaspokajano głównie swoje potrzeby.
Święty Augustyn – pozytywnie oceniał wszystkie rodzaje pracy.
W czasie feudalizmu było mało zmian, brak chęci do rozwoju.
Merkantylizm:
W tym okresie zwracano uwagę na handel. Kładziono nacisk na gromadzenie
kruszcu jako sposób na zwiększenie bogactwa kraju. W drugim etapie tego
okresu zwracano uwagę na rozwój eksportu i dodatni bilans handlowy.
Wymiana handlowa miała chronić interesy państwa. W Polsce
przedstawicielem tej epoki był Mikołaj Kopernik.
Fizjokratyzm:
Zwracano uwagę na produkcję w rolnictwie. Przedstawicielem był F.Quesnay.
Ich hasłem było „Dajcie nam swobodę działania i ruchu. Wg F.Q porządek
naturalny opiera się na: wolności osobistej, własności prywatnej, wolności
gospodarczej.
Kapitalizm:
Narodził się w Anglii. Przedstawiciele tego okresu prowadzili badania nad
przyczynami bogacenia się narodów. W krajach kolonialnych byłe duże rynki
zbytu i dzięki temu też rozwijał się przemysł.
6.Konkurencja doskonała.
Konkurencja doskonała występuje kiedy liczba producentów na rynku jest
duża. Jest to jaki rodzaj konkurencji który jest najkorzystniejszy dla
konsumentów. Liczni producenci oferują zróżnicowane produkty. Przykładem
takiego rynku mogą być niektóre rynki płodów rolnych. W przypadku
konkurencji doskonałej stopień kontroli cen przez poszczególnych
producentów jest znikomy. Na taki rynek bardzo łatwo się dostać i właściwie
brak barier utrudniających wejście na rynek. Metodą konkurencji na takim
rynku jest sprzedaż zorganizowana (na rynkach lub giełdach).
Użyteczność całkowita
Towar – produkt pracy ludzkiej przeznaczony do wymiany.
Rynek – ogół warunków ekonomicznych w jakich dochodzi do zawierania
transakcji między sprzedającymi towary i usługi, a nabywcami posiadającymi
potrzeby za którymi stoją fundusze nabywcze.
Klasyfikacja rynku ze względu na:
- przestrzeń (regionalny, lokalny, światowy)
- przedmiot wymiany (dóbr konsumpcyjnych, usług)
- branżowe (rynek płodów rolnych, pracy, ropy naftowej)
- producenta (my decydujemy co kupimy)
- konsumenta (jesteśmy skazani na produkty)
Ze względu na stopień kontroli ze strony państwa:
- wolny
- regulowany, gdzie państwo ingeruje w procesy (wielkość produkcji)
Elementy rynku:
Popyt – zapotrzebowanie na dany produkt czy usługę w danym okresie czasu
za daną cenę.
Popyt może być potencjalny może być różny od rzeczywistego.
Wielkość popytu zależy od:
- ceny
- dochodów konsumenta
- preferencji i gust konsumentów
- oczekiwań związanych z ceną
- ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
- pozaekonomiczne (klimat, płeć, moda)
Podaż – ilość towaru jaką producent zamierza sprzedać w danej cenie i danym
okresie. Podaż zależy od:
- wielkości produkcji
- ceny
- ceny czynników produkcji
- prognoz dotyczących kształtowania się cen gotowych wyrobów
Ceny
Rodzaje cen:
1. Wolnorynkowe – wyznacza je podaż i popyt.
2. Regulowane – ustalane przez przedsiębiorstwa lub ich przedstawicielstwa
(np. kartele)
3. Urzędowe – ustalają je organy administracji państwowej
- ceny maksymalne – ustalone są w celu ochrony konsumenta (poniżej
wartości rynkowej, punktu równowagi)
- minimalne – w celu ochrony producenta, powyżej punktu równowagi
(powyżej wartości rynkowej)
Funkcje cen:
1. Informacyjna – polega na dostarczaniu podmiotom działalności
gospodarczej danych niezbędnych w procesie podejmowania decyzji
ekonomicznych.
2. Redystrybucyjna.
3. Stymulacyjna.
Ilość dobra A
Użyteczność końcowa – jest to przyrost użyteczności jaki powstaje w wyniku
zwiększenia konsumpcji o jedną jednostkę dobra.
Dodatkowe lub krańcowe ilości użyteczności zmniejszają się w miarę
spożywania większej ilości danego dobra. Rezultatem spadku użyteczności
krańcowej będzie spadek popytu na dane dobra.
12.Istota przedsiębiorstwa i jego funkcje.
Przedsiębiorstwo – organizacja pod jednym zarządem wyodrębniona
ekonomicznie i prawnie, której celem jest prowadzenie działalności
przynoszącej zyski w wyniku sprzedaży produktów i usług. Przedsiębiorstwo
funkcjonuje w systemie ekonomicznym i społecznym.
Składa się ze sfery regulacyjnej i realnej.
Regulacyjna: planowanie, organizowanie, motywacja, kontrola.
Realna: ludzie, maszyny, materiały.
Przedsiębiorstwo funkcjonuje w otoczeniu zewnętrznym, obejmującym rynek
pracy, dóbr, usług, system walutowo pieniężny, system finansowy państwa,
system polityczny i społeczny.
Funkcje przedsiębiorstwa:
- podażowa (produkcyjna)
- społeczna (ogniwo życia społecznego)
- popytowa (tworzy popyt produkcyjny i konsumpcyjny)
13.Klasyfikacja przedsiębiorstw.
1. Ze względu na rodzaj działalności: produkcyjne, usługowe, konglomeraty
(wieloprofilowość działalności).
2. Ze względu na wielkość zatrudnienia: małe do 50 pracowników, średnie do
250, wielkie powyżej 250.
3. Ze względu na formę własności: prywatne, spółdzielcze, komunalne,
państwowe i różne typy spółek.
4. Ze względu na formę prawną: spółki cywilne (osobowe), zwykłe (jawne),
Z.O.O., akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne.
5. Ze względu na pozycję rynkową: doskonale konkurencyjne, monopole
naturalne i sztuczne, oligopole.
6. Ze względu na zakres terytorialny: przedsiębiorstwa narodowe,
międzynarodowe.
14.Majątek przedsiębiorstw.
Aktywa przedsiębiorstwa - kapitał stały i zmienny, kapitał trwały i obrotowy. To
ogół środków gospodarczych (składników majątkowych) którym rozporządza w
danym momencie przedsiębiorstwo
Pasywa – to zestawienie źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa.
Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa:
1. Fundusze własne.
- wkład kapitałowy właściciela
- dotacje państwowe przeznaczone na wyposażenie majątkowe powstałego
przedsiębiorstwa publicznego.
- przeznaczanie na powiększanie majątku części zysku.
2. Fundusze obce
- kredyty bankowe
- zobowiązania wobec dostawców i innych instytucji (np. kredyty dostawy
środków produkcji).
15.Koszty działalności przedsiębiorstw.
Koszt produkcji przedsiębiorstwa jest to wyrażony w jednostkach całokształt
nakładów pracy ludzkiej i materiałów zużytych w procesie produkcji. Są one
powiększone o nakłady poniesione w innych fazach procesu gospodarczego,
są też rezultatem wyboru dokonanego przez właściciela firmy.
Rodzaje kosztów:
1. Koszty alternatywne (zaniechanych możliwości).
2. Koszty całkowite i jednostkowe.
3. Koszty ekonomiczne (suma wyrażona w pieniądzu nakładów zużytych w
procesie produkcji).
4. Koszty księgowe.
5. Koszty ukryte (które nie przechodzą przez rynek, ich wielkość jest tylko
szacowna).
6. Koszty rodzajowe (materiałowe, osobowe, amortyzacja.
7. Koszty uwzględniające miejsce ich powstania (produkcji podstawowej i
pomocniczej, marketingu, bhp, prac naukowo badawczych, informacji
naukowo technicznej.
8. Koszty bezpośrednie i pośrednie.
9. Koszty stałe, zmienne i krańcowe.
16.Rachunek ekonomiczny w przedsiębiorstwie.
Rachunek ekonomiczny polega na porównaniu nakładów i efektów działalności
gospodarczej w danym okresie. Może on dotyczyć produkcji, inwestycji, prac
rozwojowych, badań.
Rachunek ekonomiczny obejmuje następujące zagadnienia:
1. Określenie rodzaju nakładów i efektów.
2. Dokonywanie wartościowej wyceny nakładów i efektów.
3. Uwzględnienie czynnika czasu.
4. Dokonanie próby sprecyzowania skali i zakresu efektów niewymiernych.
Odróżnia się rachunek ex ante – czyli dotyczący przyszłości i ex poste –
przeszłości.
Rola rachunek ekonomicznego:
- ważny element kierowania przedsiębiorstwem
- metoda konkretyzacji zasad racjonalnego gospodarowania w
przedsiębiorstwie
- narzędzie wyboru metod i środków w działalności przedsiębiorstwa
- spełnia pozytywną rolę gdy stymuluje oszczędność czynników produkcji
- służy do oceny celów gospodarowania i oceny stopnia ich realizacji
- spełnia pozytywną rolę przy wyborze technik produkcji
17.Innowacje i postęp techniczny.
Innowacje są to świadome zmiany techniczne i organizacyjne, które:
- obniżają koszty produkcji
- prowadzą do uruchomienia nowych wyrobów
- podnoszą jakość produkcji
- kreują nowe potrzeby.
Źródła innowacji:
- drobne usprawnienia procesów produkcyjnych (pomysły pracowników)
- zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń
- zakup licencji i technologii niezbędnych do produkcji
- podejmowanie własnych prac badawczo rozwojowych.
18.Systemy motywacyjne w przedsiębiorstwie.
System motywacyjny – jest to zespół bodźców ekonomicznych i
pozaekonomicznych które oddziaływają na zachowanie ludzi i na ich postawy
w przedsiębiorstwie.
19.Historyczny rozwój funkcji ekonomicznych państwa w gospodarce rynkowej.
Państwo zawsze pełniło funkcje ekonomiczne. Gromadziło środki np. na
potrzeby wojenne oraz ogólnospołeczne. Na początku czasów nowożytnych
całość zagadnień gospodarczych. rozpatrywano przede wszystkim z punktu
widzenia dążeń władców pragnących umocnienia swej siły i utożsamianej z nią
siły państwa. W okresie narodzin kapitalizmu prowadząc wojny handlowe i podboje
przyspieszało proces pierwotnej akumulacji kapitału, tworzyło rynek wewnętrzny znosząc
feudalne ograniczenia i przywileje, wprowadzając cła protekcyjne, popierało rodzimą
wytwórczość. W XVIII wieku powstała doktryna liberalizmu gospodarczego, która postulowała
ograniczenie roli państwa w sprawy gospodarcze do niezbędnego minimum. Doktrynę tę
szeroko propagowały kraje silniej rozwinięte, w których osłona własnego przemysłu nie była
konieczna. Podczas I wojny światowej pod wpływem potrzeb wojennych, rola państwa wzrasta,
które decyduje o rozmiarach produkcji na potrzeby wojenne. Całe gałęzie gospodarki zostają
przestawione. Po wojnie – demobilizacja i ograniczenie bezpośredniej ingerencji państwa w
gospodarkę. Lata 50 i 60 to dominacja koncepcji Keynesowskich, który wskazywał ma
potrzebę stałego angażowania się rządu w sprawy gospodarcze. Ingerencja powinna
obejmować ustalanie wysokości stóp procentowych, kursów walutowych, wykorzystywanie
polityki budżetowej a zwłaszcza wydatków państwa, do pobudzania popytu i
przeciwdziałania tendencjom recesyjnym.
20.Formy i metody ekonomicznej działalności państwa w gospodarce
rynkowej.
1. Etatyzm. Polega na bezpośredniej działalności gospodarczej państwa, w
której państwo występuje w charakterze przedsiębiorcy (przemysłowego,
handlowego, usługowego, itp.)
2. Interwencjonizm państwowy – polega na stosowaniu przez państwo
różnorodnych bodźców wobec niepaństwowych podmiotów działalności
gospodarczej, mających na celu wpływanie na ich aktywność gospodarczą.
Przyczyny i charakterystyka etatyzmu.
Sektor państwowy w gospodarce pojawia się w tych dziedzinach, które są niezbędne dla
funkcjonowania organizmu państwowego, a więc także i takich, w których zaangażowanie
kapitału prywatnego jest małe z powodu niskiej rentowności, a istnienie tych dziedzin
konieczne, jak np. transport, łączność, systemy energetyczne, gospodarka komunalna. Do
takich dziedzin należy także produkcja zbrojeniowa. Rozbudowa sektora przedsiębiorstw
państwowych jest rezultatem podtrzymywania przez państwo egzystencji ważnych dla
całokształtu gospodarki dziedzin produkcji, jak. Np. górnictwa. W krajach o niskim
potencjale gospodarczym na podjęcie inwestycji niezbędnych z punktu widzenia
długofalowych interesów gospodarki (np. przyszłościowe systemy wytwarzania energii) nie
pozwala słabość kapitału prywatnego. Motywem powstawania przedsiębiorstw
państwowych mogą być względy fiskalne, dążenie do zwiększania przejmowanej przez
państwo części dochodów. Taka jest geneza istnienia monopolów produkcji i obrotu
wieloma artykułami oraz świadczenie niektórych usług (monopol tytoniowy, loteryjny,
spirytusowy). O istnieniu sektora państwowego mogą decydować uwarunkowania
historyczne. W Polsce państwo przejmowało przedsiębiorstwa należące do zaborców, w
Niemczech, po II wojnie państwo przejęło koncerny Hermann-Goring-Werke.
21.Narzędzia interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej.
Jego celem jest oddziaływanie na kierunki i rozmiary działalności kapitału
prywatnego w sytuacji, gdy aktywność tego kapitału słabnie lub też gdy
przegrzana koniunktura grozi kryzysowym załamaniem w gospodarce.
1. Polityka podatkowa. Przez podatki państwo wpływa na strukturę
gospodarki, na kierunki i tempo rozwoju poszczególnych gałęzi i branż, na
lokalizację inwestycji, na ograniczenie konsumpcji lub akumulację, np. ulgi
podatkowe, przyznawane generalnie, albo też przy spełnieniu określonych
warunków, np. podejmowaniu działalności w określonych dziedzinach czy
rejonach. Ulgi mogą też być czynnikiem zwiększenia popytu (produkcyjnego
i konsumpcyjnego).
2. Narzędzia pieniężno – kredytowe. Polityka dotycząca pieniądza i stopy
procentowej. Polityka stopy procentowej opiera się na założeniu, że
podwyższenie stopy procentowej hamuje ekspansję gospodarczą, a jej
obniżenie w momentach stagnacji ożywia koniunkturę. Oddziaływanie to
odbywa się poprzez regulowanie ilości i ceny kredytu. W warunkach
„przegrzania koniunktury” stosuje się politykę „trudnego pieniądza” a więc
ogranicza kredyty i podnosi stopy procentowe, w okresie cofającej się
recesji natomiast, a także w czasie kryzysu, prowadzi liberalną politykę
kredytową. Narzędziem prowadzenia tej polityki są banki centralne, które
kształtując wielkości stóp procentowych oddziałują na politykę banków
komercyjnych.
3. Operacje otwartego rynku. – polegają na dokonywaniu przez banki
centralne kupna – sprzedaży papierów wartościowych. Celem tych
transakcji jest oddziaływanie na rozmiary podaży pieniądza.
4. Programowanie ekonomiczne (planowanie). Jest to forma oddziaływania
państwa na procesy makroekonomiczne, która pojawiła się dopiero po II
wojnie światowej. Metoda ta dotyczy najczęściej dwóch zagadnień:
- programowania koniunktury – polega na formułowaniu na kilkuletni
okres podstawowych wskaźników rozwoju koniunktury (tempa wzrostu
produkcji, wskaźników zatrudnienia, stopy inflacji, itp.)
– programowania zmian strukturalnych – obejmuje dłuższe przedziały
czasowe, dotyczy zmian strukturalnych w całej gospodarce narodowej,
kierunków rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki, zmian w strukturze
zatrudnienia, ochrony środowiska naturalnego, wykorzystania zasobów
naturalnych, rozwoju źródeł energii, itp.
5. Rola budżetu państwa. Skupiając znaczne zasoby poprzez system
budżetowy, pozwala skierować znaczne środki będące w dyspozycji
państwa do różnych zastosowań. Bezpośredni wpływ na sytuację
gospodarczą kraju wywierają zamówienia państwowe, które kierowane do
określonych gałęzi gospodarki czy konkretnych przedsiębiorstw mają istotny
wpływ na ich rozwój i sytuację. Państwo staje się, będąc konsumentem
czynnikiem kształtowania rynku dla wielu gałęzi gospodarki. Szczególnie
istotna jest rola państwa w tworzeniu rynku dla sektora wojskowego, którego
losy zależą bezpośrednio od zamówień rządowych.
6. Interwencjonizm rolny. Podstawowym celem tego interwencjonizmu jest
dążenie do podniesienia rentowności produkcji rolnej wobec niższego jej
poziomu w porównaniu z rentownością gospodarki przemysłowej.
Podtrzymywanie rentowności jest jednocześnie formą stymulowania wzrostu
produkcji rolnej. Do form oddziaływania na rozmiary podaży artykułów
rolnych należy:
- Tworzenie zapasów, których celem jest przeciwdziałanie zbyt gwałtownym
zmianom między podażą a popytem, (wahaniom cen artykułów rolnych).
Skupowanie nadwyżek w okresie urodzaju i ich kierowanie na rynek w
okresie słabego urodzaju.
- Wykorzystywanie polityki kredytowej dla rolnictwa, które umożliwiają
producentom rolnym zatrzymywanie nadwyżek towarów do momentu
ukształtowania się bardziej pomyślnych cen.
- Przedsięwzięcia ograniczające rozmiary produkcji rolnej, np. ustalanie norm
zasiewu poprzez system kontraktacji.
- Regulowanie importu płodów rolnych. Stosowanie ceł ochronnych, opłat
wyrównawczych, kursów wymiennych, ilościowych ograniczeń importu.
- Popieranie eksportu płodów rolnych. Jest to środek rozładowania nadwyżki w rolnictwie i lokowania nadprodukcji na rynkach zewnętrznych poprzez subwencje
eksportowe, stosowanie korzystnych relacji przy wymianie dewiz na walutę krajową,
zwroty ceł, itp..
- Regulowanie cen płodów rolnych. Ceny minimalne i maksymalne.
7. Finansowanie z budżetu centralnego badań naukowych oraz stymulowanie
wdrażania innowacji do praktyki produkcyjnej, np. poprzez system ulg
podatkowych, dotacji lub szkoleń.
8. Polityka robót publicznych. Państwo w celu poprawy koniunktury
podejmuje działalność inwestycyjną. Jednak inwestycje państwowe nie
powinny konkurować z podażą prywatnych firm, co groziłoby zakłóceniem
równowagi na rynku. Powinny to być przede wszystkim inwestycje o
charakterze nieprodukcyjnym (roboty wodno – kanalizacyjne, regulacja rzek,
budownictwo mieszkaniowe, itp.)
9. Dotacje do nierentownych dziedzin (górnictwa, rolnictwa, budownictwa
mieszkaniowego)
22.Polityka podatkowa w Polsce.
Podatki to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne
pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania
dochodów na pokrycie wydatków państwowych.
Płatnikami podatków mogą być osoby fizyczne i prawne. Podatki mogą być
pobierane w celu:
- zdobycia środków na finansowanie wydatków sektora publicznego;
- dokonywanie redystrybucji dochodów między różnymi sektorami gospodarki
i grupami ludności dysponującymi różnymi dochodami;
- ograniczania konsumpcji niektórych produktów;
- wykorzystania ich jako narzędzi polityki antycyklicznej i antyinflacyjnej.
W krajach rozwiniętych gospodarczo dochody z różnego rodzaju podatków
stanowią około 40% produktu narodowego a w Polsce stanowią około 80%
wpływów budżetowych. Wielkość płaconych przez ludzi podatków winna
pozostawać w odpowiedniej proporcji do ich dochodów. Ludzie sobie nierówni
pod względem dochodów powinni być także w różny sposób opodatkowani.
Współczesne systemy podatkowe są niełatwym kompromisem pomiędzy
wzniosłymi zasadami a władzą polityczną.
Zasady konstruowania takiego systemu?
1. Stawka podatkowa. Wyraża stosunek wysokości podatku do podstawy
opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe.
2. Skalę podatkową: progresywna, regresywną i degresywną.
- Skala progresywna – w miarę wzrostu podstawy opodatkowania
zwiększane są stawki podatku;
- Skala regresywna – stawki podatku maleją w miarę wzrostu podstawy
opodatkowania, stosowana raczej rzadko;
- Skala degresywna – poniżej pewnej wielkości granicznej dochodu stawka
podatkowa ulega obniżeniu w miarę zmniejszania się podstawy
3. Każdy system podatkowy przewiduje zazwyczaj ulgi, zwolnienia i
wyłączenia podatkowe podyktowane względami społecznymi lub
ekonomicznymi. Np. stawka procentowa „0” wyznaczająca kwotę rocznych
dochodów wolnych od opodatkowania ustalana jest przy uwzględnieniu
możliwości płatniczych osób o najniższych dochodach.
4. Podatki rzeczowe (obciążają nie osobę podatnika lecz określony
przedmiot, np. podatki konsumpcyjne) i osobiste (polegają na obciążeniu
podatkiem określonej osoby, np. podatek dochodowy).
5. Podatki zwyczajne (zbierane systematycznie dla zdobycia środków na
zaspokojenie stale występujących potrzeb państwa) i nadzwyczajne
(pobierane na zaspokojenie potrzeb doraźnych – np. w Polsce w 1982 r.
wprowadzono jednorazowy podatek stabilizacyjny).
6. Podatki ogólne i celowe (służą do sfinansowania określonych z góry
przedsięwzięć – np. podatek drogowy pobierany na szczeblu lokalnym)).
7. Podatki dochodowe (związane są z procesami tworzenia dochodu jest nim np.
podatek majątkowy - od wartości majątku) i konsumpcyjne.
Podatki obniżają dochody indywidualne. Wyższe podatki, pozostawiając
gospodarstwom domowym mniejszą ilość pieniędzy do wydania, prowadzą do
obniżenia ich wydatków konsumpcyjnych, zmniejszając globalny popyt i
faktyczną wielkość PNB. Niskie podatki mogą oddziaływać na poziom
potencjalnego produktu, np. promując nowe inwestycje i zwiększając tym
samym możliwości produkcyjne w gospodarce. Zbyt wysokie stopy
opodatkowania mogą powodować szereg negatywnych konsekwencji
(uchylanie się od podatków, oszustwa podatkowe) takich jak obniżanie
bodźców do pracy, skłonności do inwestycji, powodując ucieczkę kapitału do
branż o niskich podatkach czy za granicę.