Budżet państwa
advertisement
Kierunek ZARZĄDZANIE - Wykład Studia II stopnia MAKROEKONOMIA Dr Monika Wyrzykowska-Antkiewicz Budżet państwa Budżet państwa - plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest sporządzany na okres jednego roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Funkcje budżetu państwa: • fiskalna, • redystrybucyjna, • stymulacyjna. Funkcja fiskalna Polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań. Funkcja redystrybucyjna Umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (np. zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów, niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych. Realizację tej funkcji umożliwia system podatkowy oraz wydatki budżetowe realizowane głównie w formie tzw. transferów. Funkcja stymulacyjna Polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można np. wpływać na poziom dochodu narodowego, zmiany strukturalne w gospodarce, tempo wzrostu gospodarczego, regulować poziom i kierunki konsumpcji. Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych, władz lokalnych i ubezpieczeń społecznych. Gdy wydatki budżetu państwa przekroczą dochody, występuje deficyt budżetowy. Gdy mamy do czynienia z sytuacją odwrotną - nadwyżka budżetowa. Zasady polityki budżetowej: 1. zasada rocznego budżetowania Plan dochodów i wydatków budżetowych obejmuje okres jednego roku. 2. zasada zupełności Budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa. 3. zasada jedności Budżet powinien tworzyć jedną całość, tzn. wszystkie dochody i wydatki budżetu państwa powinny być ujęte w jednym zestawieniu. 4. zasada jawności Budżet powinien być podany do publicznej wiadomości (dotyczy to zarówno tworzenia i uchwalania budżetu, jak i jego wykonania oraz kontroli). 5. zasada równowagi budżetowej Polega na dążeniu do tego, żeby bieżące dochody budżetu centralnego były wystarczające do pokrycia płatności za produkty i usługi finansowanych przez rząd, płatności transferowych i innych wydatków budżetowych. Źródłami dochodów budżetu państwa są: • podatki, • cła, • dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw, • opłaty sądowe, skarbowe, notarialne i inne. Podatki - przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych. Płatnika mi podatków mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Podatki uzasadnione są m.in. następującą koniecznością: • zdobycia pieniędzy na finansowanie wydatków sektora publicznego, • dokonywania redystrybucji dochodów między różne sektory gospodarki i grupy ludności dysponujące różnymi dochodami, • ograniczania konsumpcji niektórych produktów, • wykorzystania ich jako narzędzia polityki antyinflacyjnej. Klasyfikacja podatków (według kryterium przedmiotu opodatkowania): • podatki dochodowe Pobierana są od dochodów osobistych ludności oraz od dochodów osób prawnych. • podatki konsumpcyjne (od wydatków) Nakładane są na produkty i usługi będące przedmiotem obrotu. • podatki majątkowe Płacone są od posiadanego majątku (kapitału) oraz od przenoszenia praw do majątku. Klasyfikacja podatków (według kryterium źródeł pokrycia podatków): • podatki bezpośrednie Nakładane są na dochody i majątek. Podmiot odpowiedzialny za płacenie podatku ponosi jego ciężar i bezpośrednio rozlicza się z budżetem państwa. • podatki pośrednie Zawarte są w cenie nabywanego produktu lub usługi. Konsument płaci je „pośrednio”, za pośrednictwem sprzedawcy, który jest zobowiązany do uiszczenia podatku. Obciążenia podatkowe mogą być naliczane: • proporcjonalnie Wszyscy podatnicy płacą ten sam procent swoich dochodów, czyli obowiązuje jedna stopa podatkowa. • progresywnie Osoby uzyskujące wyższe dochody obciążone są wyższą stopą podatkową. • degresywnie Wraz ze wzrostem dochodu nakładane są coraz mniejsze procentowe stawki podatkowe. Krzywa Laffera Przychody z podatków T max T2 T1 0 t1 t2 t3 t4 t5 100 Stopa opodatkowania Wydatki budżetu państwa (z punktu widzenia przeznaczenia): • wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji, jak: obrona narodowa, administracja , wymiar sprawiedliwości, • wydatki związane z realizacją celów społecznych, • wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce.
