ekonomia pochodzi od greckiego oiconomicos

PROGRAM WYKŁADÓW Z EKONOMII
I.
II.
III.
Wprowadzenie do ekonomii
1.
Ekonomia jako nauka. Przedmiot badań i narzędzia analizy.
2.
Podstawowe kategorie gospodarki towarowo-pieniężnej.
Mikroekonomia (1)
3.
Mikroekonomia rynku - popyt, podaż, cena.
4.
Model racjonalnego zachowania konsumenta.
Mikroekonomia (2)
5.
Teoria funkcjonowania przedsiębiorstwa.
6.
Konkurencja doskonała i monopol jako skrajne struktury rynku.
IV.
Mikroekonomia (3)
7.
Analiza czynników produkcji.
8.
Funkcja produkcji. Prawo malejących przychodów.
V.
Makroekonomia (1)
9.
Tworzenie i podział dochodu narodowego.
10.
Podstawowe zależności w ekonomii keynesowskiej.
VI.
Makroekonomia (2)
11.
Wzrost i rozwój gospodarczy. Koniunktura gospodarcza.
12.
Równowaga ekonomiczna.
VII.
Makroekonomia (3)
13.
Bezrobocie i inflacja.
14.
Budżet i polityka ekonomiczna państwa.
VIII.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze
15.
Wymiana międzynarodowa.
16.
Gospodarka światowa.
LITERATURA ZALECANA - EKONOMIA
 Begg D., Fischer S., Dornbusch R.:Ekonomia tom 1, PWE, Warszawa 1993
lub: Begg D., Fischer S., Dornbusch R.:Ekonomia. Mikroekonomia, PWE,
Warszawa 1996
 Begg D., Fischer S., Dornbusch R.:Ekonomia tom 2, Warszawa 1992
 Blaug M.: Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa 1994
 Burda M., Wyplosz Ch.: Makroekonomia, PWE 1995
 Elementarne zagadnienia ekonomii, praca zbiorowa pod red. R.Milewskiego,
PWN, Warszawa 1993
 Elementy makro- i mikroekonomii dla inżynierów, praca zbiorowa pod red.
S.Marciniaka, PWN, Warszawa 1993
 Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli: Ekonomia, FG NSZZ „Solidarność”,
Gdańsk 1991
 Międzynarodowe stosunki gospodarcze, praca zbiorowa pod red.
A.Budnikowskiego i E.Kaweckiej-Wyrzykowskiej, PWE, Warszawa 1996
 Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo
Key Tex, Warszawa 1996:
 Nojszewska E.: Podstawy ekonomii, WSzP, Warszawa 1995
 Polityka ekonomiczna, praca zbiorowa pod red.B.Winiarskiego, WAE im.
O.Langego, Wrocław 1992
 Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia 1, PWN, Warszawa 1995
 Samuelson P.A., Nordhaus W.D.: Ekonomia 2, PWN, Warszawa 1996
 Sołdaczuk J., Kamecki Z., Bożyk P.: Międzynarodowe stosunki ekonomiczne.
Teoria i praktyka, PWE, Warszawa 1983
 Stankiewicz W.: Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa 1983
 Stachowiak Z.: Ekonomia, część I, AON, Warszawa 1996
 Stachowiak Z.: Ekonomia, części II-IV, AON, Warszawa 1997
 Wiszniewski Z.: Mikroekonomia wsółczesna. Syntetyczne ujęcie, CEiRB
OLIMPUS, Warszawa 1994
1. Wstęp
ekonomia
pochodzi od greckiego oiconomicos, oikos-dom, nomos -prawo
Oznaczało wiedzę o prawach rządzących gospodarstwem domowym
Po raz pierwszy użył go Ksenofont (430-355 pnę.)
Począwszy od XVII w. upowszechnił się termin ekonomia polityczna
Jako nauka ekonomia wykrystalizowała się w XVIII w. Jej narodziny wiążą się z
opublikowaniem dzieła Adama Smitha pt. Bogactwo narodów (1776)
Inne nauki ekonomiczne
W języku angielskim:
ekonomia, ekonomia polityczna - economics,
ekonomika przemysłu - industrial economics
economy - gospodarka
 makroekonomia i mikroekonomia
mikroekonomia -
analiza przez pryzmat przedsiębiorstw i konsumentów, o
których zakłada się, że maksymalizują swoje korzyści. Kładzie nacisk na
sprawność
mechanizmów
rynkowych
gospodarowania ograniczonymi środkami.
zapewniających
racjonalność
makroekonomia -
analiza z punktu widzenia makroproporcji gospodarki
narodowej, bada zależności między agregatami (dochód narodowy, konsumpcja,
inwestycje,
bezrobocie).
Akcentuje
raczej
zawodność
samoregulujących
mechanizmów rynkowych wskazując na konieczność ingerencji państwa w celu
pobudzenia wzrostu gospodarczego, zmniejszenia bezrobocia, obniżenia inflacji.
ekonomia pozytywna - poznanie prawidłowości ekonomicznych (ma charakter
obiektywny)
system poglądów wartościujących (ma charakter
ekonomia normatywna subiektywny)
2. Przedmiot badań ekonomii jako nauki
 Definicja:
Ekonomia -
nauka o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji,
podziału, wymiany i konsumpcji
odpowiada
na
pytanie
w
gospodarujące decyduje o tym:
co ?
ile ?
jaki
sposób
społeczeństwo
jak ?
i dla kogo wytwarzać ?
Ekonomia to nauka o mechanizmach alokacji
rzadkich zasobów między alternatywne zastosowania
 zasób rzadki
- zasób ograniczony - jeśli przy cenie równej 0, popyt nań
przewyższa dostępną podaż
3. Rachunek ekonomiczny
 rachunek ekonomiczny - porównywanie efektów i nakładów w celu wyboru
najbardziej
efektywnych
ekonomicznie
wariantów
(możliwych) rozwiązań
 zasada racjonalnego gospodarowania:
a). Maksymalizacja efektów przy danych nakładach
b). Minimalizacja nakładów przy zadanych efektach
4. Narzędzia analizy ekonomicznej
 modele ekonomiczne
 zasada ceteris paribus
wśród
dopuszczalnych
 analiza statystyczna
5. Krzywa możliwości produkcyjnych i koszt alternatywny
 krzywa możliwości produkcyjnych - przedstawia przy każdej wielkości produkcji
jednego dobra maksymalną, możliwą do uzyskania przy danym zasobie
czynników wytwórczych, produkcję drugiego dobra
Problem substytucyjności
 koszt alternatywny dobra a - ilość innego dobra (np. b) , z którego trzeba
zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki dobra a.
Jest to koszt zaniechanych możliwości.
GOSPODARKA NATURALNA I TOWAROWA
W gospodarce naturalnej
producenci
produkują
w
celu
zaspokojenia
własnych potrzeb
W gospodarce towarowej
producenci przekazują produkty swojej pracy innym
podmiotom w drodze ekwiwalentnej wymiany
towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży
Czynniki, które zadecydowały o procesie przekształcenia gospodarki naturalnej w
towarową:
 społeczny podział pracy
 I wielki społeczny podział pracy
-
wyodrębnienie się rolnictwa
 II
-
wyodrębnienie się rzemiosła
 III
-
wyodrębnienie się kupiectwa
 ekonomiczne wyodrębnienie się producentów na tle własności środków
produkcji
Wartość użytkowa i wartość wymienna
wartość użytkowa
-
całokształt właściwości fizycznych
wartość wymienna
-
stosunek ilościowy, w jakim jeden towar jest
wymieniany na inny
x towaru a = y towaru b
Rozwój gospodarki towarowej:
prosta gospodarka towarowa
Czynnik decydujący-

rozwinięta gospodarka towarowa
oddzielenie bezpośredniego producenta od
środków produkcji, praca staje się towarem
PIENIĄDZ
Początkowo wymiana odbywała się według formuły:
T - T
Następnie wyodrębnia się towar spełniający rolę powszechnego, ogólnego
ekwiwalentu - pieniądza
W gospodarce towarowo- pieniężnej wymiana odbywała się według formuły:
T - P - T
Pieniądz umożliwia rozerwanie w czasie i przestrzeni aktu sprzedaży i kupna:
T - P
P - T
Dlaczego kruszec ( złoto, srebro )?
Decydują o tym takie właściwości jak: jednorodność, trwałość, podzielność, łatwość
przechowywania i przenoszenia.
Funkcje pieniądza:
 miernik wartości (dobra obrachunkowego)
Dzięki tej funkcji pojawia się kategoria ceny (wartości wymiennej
towaru wyrażonej w pieniądzu)
Pieniądz pełni tę funkcję w sposób idealny (wyobrażeniowo)
 środek wymiany (środek cyrkulacji)
Pieniądz obsługuje transakcje, jest pośrednikiem w wymianie:
Funkcja ta sprawia, że akt wymiany o charakterze barterowym zostaje rozbity na dwa
odrębne akty sprzedaży/kupna:
Uwaga:
cena zależy od ilości pieniądza w obiegu;
(inflacja - każda jednostka pieniężna traci na wartości)
Ilość pieniądza niezbędna w obiegu:
 środek płatniczy - Funkcja ta wiąże się z jego zdolnością do regulowania
zobowiązań z tytułu zaciągniętego kredytu, płacenia należnych podatków, itp.
 środek tezauryzacji (gromadzenia bogactwa, gromadzenia skarbu)
płynność pieniądza (łatwość przekształcenia w inną formę
bogactwa) - cecha pozwalająca pełnić tę funkcję
 pieniądz światowy
RYNEK
Rynek
-
całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunki, w jakich
one przebiegają
Rodzaje rynków:
*
klasyfikacja w/g przedmiotu obrotu:
*
rynek dóbr konsumpcyjnych
*
rynki czynników produkcji:
*
rynek pracy
*
rynek kapitału
*
rynek ziemi
 podział w/g zasięgu
 rynek lokalny
 rynek regionalny
 rynek krajowy
 rynek międzynarodowy
 rynek światowy
 rynek sprzedawcy i rynek nabywcy
Cechy charakterystyczne
rynek sprzedawcy
rynek nabywcy
Nadwyżka
Uprzywilejowana pozycja
 rynek homogeniczny (jednorodny)
 rynek doskonały3 warunki :
popytu
podaży
sprzedawcy
nabywcy
-
rynek heterogeniczny
rynek niedoskonały
przejrzystość
racjonalność aktów kupna i sprzedaży 
jednorodność
Funkcja rynku jako regulatora procesów gospodarczych
jedna cena dla
towarów o tej samej
wartości użytkowej
LITERATURA ZALECANA:
1. Wprowadzenie do ekonomii.
Begg, Fischer, Dornbusch: Mikroekonomia, PWE, Warszawa 1996:
roz.1 Wprowadzenie do gospodarki i ekonomii
s. 29-47
roz.2 Narzędzia analizy ekonomicznej
s. 51-70
 Nasiłowski: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo
Key Tex, Warszawa 1996:
roz.1 Czym się zajmuje ekonomia
s.15-32
roz.2 Podstawowe podmioty w gospodarce
s. 34-53
Samuelson, Nordhaus: Ekonomia 1, PWN, Warszawa 1996:
roz. 2 Podstawowe problemy w ekonomii
s. 53-78
Milewski (red.): Elementarne zagadnienia ekonomii, PWN, Warszawa 1996:
roz. 1 Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii
s. 7-28
2. Podstawowe kategorie gospodarki towarowo-pieniężnej
Milewski (red.): Elementarne zagadnienia ekonomii, PWN, Warszawa 1996:
roz. 2 Podstawowe kategorie gospodarki towarowo-pieniężnej
s. 29-40
Podmioty gospodarcze:
 gospodarstwo domowe
 przedsiębiorstwo
 gospodarstwo rolne
 państwo
 banki:
 banki komercyjne
 bank centralny
 giełda
podmiot -
określona forma organizacji, która podejmuje samodzielne decyzje,
kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem