Istota i klasyfikacja kosztów logistyki

2011-01-25
Istota i klasyfikacja kosztów
logistyki
dr Robert Piechota
Koszty logistyki
(M. Kufel)
• są szczegółową kategorią kosztów, oznaczającą
pieniężne odzwierciedlenie zużycia substancji
majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego
planowaniem, realizacją i kontrolą poza
technologicznych procesów przemieszczeń w
czasie i przestrzeni wszystkich form
materiałów
1
2011-01-25
Koszty logistyki
(Cz. Skowronek)
• wyrażone w pieniądzu zużycie pracy żywej,
środków i przedmiotów pracy,
• wydatki finansowe
• oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych,
które są powodowane przepływem dóbr
materiałowych w przedsiębiorstwie i między
przedsiębiorstwami,
• a także utrzymanie zapasów
Koszty logistyki powinny obejmować (J. Kwejt)
• planowane koszty logistyki (transportu dostaw,
wytworzenia, utrzymania i starzenia się zapasów,
gospodarki magazynowo-transportowej, oprocentowania
kredytów, informacji itp.),
• koszty logistyki ponadplanowe i pozaplanowe, np.
utrzymania nadmiernych zapasów i kredytów
(magazynowania, obsługi, oprocentowania środków i
kredytów), koszty niewłaściwego transportu
(nieekonomicznych partii, naruszania geografii dostaw)
itp.,
• straty spowodowane wadliwą gospodarką materiałową
np. przestoje z braku materiału, braki produkcyjne
zawinione niewłaściwym materiałem i kary za niewłaściwe
dostawy.
2
2011-01-25
Koszty logistyki z punktu widzenia
czynników je generujących
•
•
•
•
koszty zapasów,
koszty infrastruktury,
koszty personelu,
koszty transportu - w dystrybucji głównej (do
magazynów regionalnych) i w dystrybucji
końcowej (do klientów końcowych).
Źródła powstawania kosztów logistyki w
fazach produkcyjnych:
• pozyskiwania materiałów od dostawców,
• transportu zewnętrznego i
wewnątrzzakładowego,
• planowania produkcji określającego
intensywność przepływu materiałów przez fazę
produkcji,
• magazynowania półproduktów, wyrobów,
materiałów i odpadów,
• przekazywania wyrobów gotowych odbiorcom.
3
2011-01-25
Koszty w marketingu i logistyce
Obecnie stosowane style rachunkowości
w ograniczony sposób wspierają decyzje dotyczące logistyki
zbyt silne ukierunkowanie na sferę produkcji,
zbyt małe rozróżnienie rodzajów kosztów logistyki,
brak kompleksowego spojrzenia na koszty logistyki,
błędne rozliczenie kosztów logistyki w zakresie
różnych płaszczyzn logistyki,
• błędne doliczanie kosztów usług logistycznych do
np. produktów, klientów, kanałów dystrybucji, itp.
•
•
•
•
4
2011-01-25
Najważniejsze zadania i zakres rachunku
kosztów logistyki
• kontrola efektywności działania,
• kalkulacja, względnie pomoc w kształtowaniu
cen,
• ustalenie i rejestrowanie krótkookresowych
wyników,
• przygotowanie informacji do podejmowania
decyzji i do wyceny działań w przedsiębiorstwie.
Klasyfikacja form i przekrojów rachunku kosztów
logistyki
Kryteria klasyfikacji
Treść i źródła
Typ i charakter
Zakres rachunku
Metoda postępowania
Czas (moment) dokonania
rachunku
Okresowość (powtarzalność)
Charakter funkcji i procesów
Formy i przekroje rachunku kosztów
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rodzajowy rachunek kosztów
Rachunek według miejsc powstawania kosztów
Nośnikowy rachunek kosztów
Rachunek kosztów rzeczywistych
Rachunek kosztów planowanych lub normatywnych
Całkowity (pełny) rachunek kosztów
Cząstkowy rachunek kosztów
Oddolny (progresyjny) rachunek kosztów
Wynikowy rachunek kosztów
Rachunek kosztów przed
Rachunek kosztów ex post
Stały (programowy) rachunek kosztów
Doraźny rachunek kosztów
Rachunek kosztów w sferze regulacyjnej
(informacyjno-decyzyjnej)
• Rachunek kosztów w sferze realnej (realizacyjnej)
P. Blaik, Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania, PWE, Warszawa
2001, wyd. 2, s. 313
5
2011-01-25
Koszty ogólne lub całkowite
= (koszty obsługi zamówień
+ koszty transportu
+ koszty wysyłki
+ koszty zarządzania zapasami
+ koszty magazynu)
+ (koszty poziomu obsługi + koszty partii towarów)
Koncepcja globalnych kosztów logistyki
• opiera się na założeniu, że wszystkie działania
przedsiębiorstwa mające znaczenie w fizycznym
przepływie i składowaniu surowców i
materiałów do produkcji oraz wyrobów
gotowych powinny być traktowane jako całość,
a nie indywidualnie.
6
2011-01-25
Koszty logistyki charakteryzuje
• rozproszenie wśród wielu grup kosztów wg
tradycyjnych przekrojów
• wysoki i często rosnący udział w całkowitych
kosztach,
• zmienność wielkości w poszczególnych okresach,
• rozdzielenie odpowiedzialności za kształtowanie
się tych kosztów na wiele komórek
organizacyjnych,
• pracochłonność w ustaleniu wielkości tych
kosztów.
Współzależności kosztów logistyki
Źródło: F.J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, SGH, Warszawa 1993, s. 25.
7
2011-01-25
Współzależności kosztów logistyki
Całkowite koszty logistyki - CKL
CKL = Kt + Km + Kz + Kr + Ko + Ku
gdzie:
Kt - koszty transportu
Km - koszty magazynowania (utrzymania magazynów),
Kz - koszty przechowywania zapasów,
Kr - koszty realizacji zamówień,
Ko - koszty opakowań,
Ku - koszty utraconych korzyści.
8
2011-01-25
Całkowite koszty logistyki
Kl = Kt + Kmu + Ksz + Kz + Kd + Kp + Ki + Kzs + Kps +
Ku
KL -koszty logistyki w sferze zbytu (zaopatrzenia),
KT - koszty transportu,
Kmu - koszty utrzymania magazynów,
Ksz - koszty składowania zapasów,
Kz - koszty zamawiania,
Kd - koszty dostaw (odbioru i wstępnej kontroli),
Kp - koszty pakowania i sortowania,
Ki - koszty informacji,
Kzs - koszty zarządzania,
Kps - koszty przygotowania towarów do wysyłki,
Ku - koszty usług świadczonych nabywcom.
Zakres i przekroje kosztów logistyki
Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie,
PWE, Warszawa 1995, s. 230
9
2011-01-25
Podstawowe kryteria podziału kosztów logistyki w
przedsiębiorstwie
Źródło: M. Nowicka-Skowron, Efektywność systemów logistycznych,
PWE, Warszawa 2000, s. 93.
Czynniki wpływające na koszty logistyki
1. Zaopatrzenie
– wysokie koszty procesów zaopatrzenia,
– zamrożenie środków obrotowych poprzez
wydłużony czas transportu,
– wysokie zapasy magazynowe,
– wysokie nakłady na transport,
– wysokie straty (ubytki) materiałowe,
– niedostateczne związki z dostawcami.
10
2011-01-25
Czynniki wpływające na koszty logistyki
Produkcja:
– długie czasy przepływów i niska rytmiczność
dostaw,
– niedostateczne wyprzedzenie informacyjne
procesów zaopatrzenia,
– niski poziom procesów TPM (transport,
przeładunek, magazynowanie).
Czynniki wpływające na koszty logistyki
• Zbyt:
– wydłużone czasy dostaw,
– zła (niska) gotowość dostaw,
– niska pewność (niezawodność) dostaw,
– wysokie koszty procesu dystrybucji,
– zła jakość dostaw.
11
2011-01-25
Struktura całkowitych kosztów logistyki
KL = Kzp + KSp + KM + KT + KKz + KPp + Kpi + Ko + Kns,
• Kzp - koszty kształtowania, planowania, sterowania i kontroli,
przepływów materiałów i towarów (koszty zarządzania przepływami),
• KSp - koszty logistyczne planowania i sterowania produkcją oraz
realizacją zamówień,
• KM - koszty magazynowania,
• KT - koszty transportu,
• KKz - koszty kształtowania zapasów,
• KPp - koszty przygotowania produktów do wysyłki i sprzedaży
• Kpi - koszty kształtowania przepływów informacyjnych i opracowania
zleceń,
• Ko - koszty serwisu, obsługi logistycznej,
• Kns - koszty niesprawności.
Podział kosztów wg segmentów logistyki
1. Koszty przepływów fizycznych
2. Koszty zapasów
3. Koszty przepływów informacyjnych
12
2011-01-25
1) System kosztów przepływów fizycznych
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 370.
1) Koszty przepływów fizycznych
•
•
•
•
globalne koszty transportu,
koszty transportu wewnętrznego,
koszty transportu zewnętrznego,
koszty manipulacyjne procesów
transportowych
13
2011-01-25
Koszty transportu (Kt)
Kt = Kas + Kpts + Kmts + Kb + Ku+ Krs + Kd + Kints + Kut
• Kas - koszty amortyzacji samochodów i budynków bazy
samochodowej,
• Kpts - koszt pracy kierowców i obsługi transportowej z
narzutami,
• Kmts -koszty zużycia materiałów, paliw i energii
związanych z eksploatacją samochodów,
• Kb - koszty biurowe,
• Ku - koszty ubezpieczenia środków transportu,
• Krs - koszty remontów i konserwacji środków transportu,
• Kd - koszty dzierżawy (garaży, placów, pomieszczeń),
• Kints - inne koszty bazy transportowej,
• Kut - koszty zewnętrznych usług transportowych.
2) Koszty zapasów
Źródło: Cz. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie,
PWE, Warszawa 1995, s. 249.
14
2011-01-25
Koszty gromadzenia zapasów
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 379.
Informacyjne koszty tworzenia zapasów
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 380.
15
2011-01-25
Koszty utrzymania zapasów
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 381.
Koszty składowania zapasów
16
2011-01-25
Koszty zamrożonego kapitału
Koszty utrzymania zapasów
Źródło: M.D. Lambert, J.R. Stock, Strategie Logistic Management,
R.D. Irwin Inc., Boston, 1993, s. 113-116
17
2011-01-25
Koszty kapitałowe (kz)
Kf = Mz x So
• Kf - koszt zaangażowania kapitału,
• Mz - przeciętny stan zapasów w danym
okresie,
• So - przeciętna stopa procentowa.
Koszty magazynowania (ks)
• Amortyzacja składników majątku trwałego
zaangażowanego w magazynach,
• Zużycie materiałów, paliw i energii służące
realizacji funkcji magazynowania,
• Praca wraz z narzutami,
• Usługi obce,
• Inne koszty - podatki od nieruchomości i środków
transportowych.
18
2011-01-25
Koszty magazynowania
Km = Mz x Sm
• Km - całkowite koszty magazynowania,
• Mz - przeciętny stan zapasów magazynowych,
• Sm - empirycznie ustalony wskaźnik kosztów
magazynowania w % wartości zapasów.
Koszty manipulacyjne obsługi zapasów
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 384
19
2011-01-25
Koszty tworzenia zapasów
– koszty dostaw
• Koszty zamawiania (akwizycji)
• Koszty przestawiania produkcji (ks
wyposażenia do zmian produkcji, kz koszty
personalne)
Koszty wyczerpania (niedoboru) zapasów
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 393
20
2011-01-25
Podstawowe kategorie kosztów związanych z
zapasami
Źródło: S. Krzyżaniak, Podstawy zarządzania zapasami w przykładach,
Biblioteka Logistyka, Poznań 2002, s. 15.
3) Koszty procesów informacyjnych
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001, s. 374.
21
2011-01-25
Kosztowe trade-off
Model minimalizacji kosztów zapasów oparty o koszty
tworzenia i utrzymania zapasów
Źródło: V.Jog, C.Suszyński. „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”
22
2011-01-25
Konflikty celów i funkcji w przedsiębiorstwie
K. P. Konkol, logistyka – wykład, Politechnika Wrocławska, http://www.ioz.pwr.wroc.pl
Systemowe ujęcie kosztów logistyki
Źródło: K. Ficoń, Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie,
Wyd. Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001.
23
2011-01-25
Całkowite koszty logistyki (KL)
Kl = Km + Kt + Kz + Kpt + Koik + Ku
Koszty magazynowania (Km)
Koszty transportu (Kt,)
Koszty przygotowania i realizacji zamówień (Kz)
Koszty przygotowania towarów do wysyłki i sprzedaży (Kpt)
Koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i
informacji (Koik)
Koszty świadczenia usług nabywcom (Ku)
24