wykorzystanie metody projektów w nauczaniu

WYKORZYSTANIE METODY PROJEKTÓW
W NAUCZANIU PRZEDMIOTÓW
ZAWODOWYCH
Kształcenie podstaw przedsiębiorczych uczniów w procesie nauczania w
szkole średniej ma obecnie bardzo duże znaczenie wobec zmian jakie nastąpiły w
gospodarce polskiej w latach 90-tych. Państwo nie gwarantuje miejsca pracy dla
absolwenta szkoły. Absolwent szkoły powinien być przygotowany do
samodzielnego kreowania swojej kariery zawodowej i dostosowywania swoich
kwalifikacji do oczekiwań rynku pracy. Można przewidywać, że większość spośród
absolwentów będzie musiała wielokrotnie się przekwalifikowywać lub podejmować
działalność na własny rachunek. Zadania szkoły muszą się więc radykalnie
zmienić w stosunku do dotychczasowych. Nauczyciel musi przewartościować swój
warsztat pracy bo inna będzie jego rola w działaniach edukacyjnych. Zamiast
przekazywania wiedzy jako podstawowego sposobu przygotowania ucznia do
dorosłego życia, kształcenie przedsiębiorcze główny nacisk kładzie na rozwój
podstaw sprzyjających osiąganiu sukcesu w życiu. Oznacza to konieczność
tworzenia przez nauczyciela takich sytuacji edukacyjnych w których uczniowie
mają możliwość podejmowania odpowiedzialności za swoje kształcenie, mają
możliwość dokonywania wyborów oraz większą wolność w podejmowaniu działań
bez obaw popełniania błędów. Nauczyciel powinien zachęcać uczniów do
samodzielnego rozwiązywania problemów, które wymagają integrowania wiedzy i
umiejętności z różnych przedmiotów. Problemy i zadania powinny być zbliżone do
tych, z którymi uczniowie mogą spotkać się w rzeczywistości. Wymaga to
stosowania odmiennych metod niż tradycyjne.
Korzystając z badań naukowych można przedstawić zmiany stylu nauczania
następująco:
STYLE NAUCZANIA
Podejście tradycyjne
nauczyciel skupia się na treści
nauczyciel jest centrum
zainteresowania
Podejście przedsiębiorcze
skupia się na procesie dochodzenia do
wiedzy
uczeń jest w centrum zainteresowania
nauczyciel jest ekspertem
nauczyciel jest nieomylny
nauczyciel jest organizatorem procesu
kształcenia
nauczyciel ciągle się uczy
uczniowie są bierni
uczniowie aktywnie uczestniczą w
procesie kształcenia
poruszane na lekcji zagadnienia są z elastyczność w ustalaniu tematyki zajęćgóry ustalone- realizacja programu
osiągnie celów kształcenia
nacisk jest położony na teorię
nacisk jest położony na zastosowanie
teorii w praktyce
na lekcji omawiany jest jeden temat
realizowane są zadania
związany z przedmiotem
interdyscyplinarne łączące wiedzę z
wielu przedmiotów
strach przed błędami
uczenie się na błędach
ograniczona wymiana informacji
pomiędzy uczniami
uczenie się we współpracy
(interakcyjne)
Badania skuteczności uczenia się dowodzą, że metody wymagające
osobistego zaangażowania się uczącego, takie jak udział w dyskusji, wykonywanie
różnego rodzaju ćwiczeń oraz wykorzystywanie wiedzy i umiejętności w sytuacjach
rzeczywistych lub zbliżonych o rzeczywistych charakteryzują się największą
skutecznością (stopień zapamiętywania wynosi 50-90%). W tradycyjnych stylach
nauczania, gdzie nauczyciel jest stroną dominującą a uczeń jedynie odbiorcą
informacji, skuteczność jest znacznie mniejsza (5-30%) i zależy od dodatkowych
środków pobudzających zmysł (porównania, skojarzenia, obrazy itp.).
Analiza wymagań rynku pracy również wykazuje, że nawet bardzo dobre
przyswajanie sobie przez ucznia wiedzy w swoim fachu daje niewielkie szanse na
zatrudnienie. Wielu pracodawców wymaga od kandydatów umiejętności i postaw
niezależnych od stanowiska pracy.
Są to najczęściej:
- kreatywność(umiejętność twórczego myślenia)
- komunikatywność(łatwość nawiązywania kontaktów)
- otwartość
- umiejętność planowania i osiągania postawionych celów
- umiejętność i śmiałość podejmowania decyzji
- odpowiedzialność
- samodzielność
- umiejętność pracy w zespole i zdolności organizacyjne
- odporność na stres.
Jedną z metod kształtowania takich umiejętności i postaw jest metoda
projektów.
ETAPY PRAC PROJEKTOWYCH
-
1. Wybór przez nauczyciela zagadnień do realizacji metodą projektów
2. Wprowadzenie uczniów w zagadnienie
3. Dobór grup do realizacji zadań
4. Przygotowanie opisu projektu- zawarcie kontraktu
5. Planowanie pracy w zespole
6. Realizacja prac projektowych
gromadzenie i selekcja informacji
opracowanie zebranych informacji
ocena prac na poszczególnych etapach
przygotowanie sprawozdania z projektu
przygotowanie i realizacja prezentacji projektu
7. Ocena projektu
procesu wykonywania projektu
sprawozdania z projektu(ew. wytworów materialnych)
prezentacja projektu
Ad.1
Analiza programu i zawartych w nim celów powinna doprowadzić nauczyciela
do realizacji, że zastosowanie metody projektów a nie innych metod aktywnego
kształcenia, jest najkorzystniejsze. Swoje zamierzenia nauczyciel powinien
skonsultować z nauczycielami innych przedmiotów aby uczniowie nie byli w tym
czasie obciążeni wykonywaniem kilku projektów oraz aby znaleźć ewentualne
związki międzyprzedmiotowe.
Ad.2
Nauczyciel powinien dokonać krótkiego wprowadzenia w temat, aby
zainteresować uczniów problematyką projektu, wskazać potencjalne problemy i
możliwości ich rozwiązywania oraz zmotywować ich do podjęcia działań.
Ad.3
Uczniowie samodzielnie powinni dobrać się w grupy 4-5-cio osobowe, a do
mniejszych projektów 2-3 osobowe tak aby każdy mógł aktywnie działać w
ramach grupy. Uczniowie mogą dobrać się w grupy a następnie określić temat
projektu lub wspólnie wypracować interesujące ich tematy a następnie dobrać
się w grupy do realizacji wybranych tematów.
Ad.4
Konspekt (opis) projektu pozwala precyzyjnie ustalić cel, zakres oraz
zagadnienia istotne do wykonania projektu. Nauczyciel powinien jasno określić
czego od projektu oczekuje i jakie są jego wymagania wobec uczniów. Opis
projektu nie powinien być zbyt szczegółowy i określać wszystkie kroki jakie
muszą wykonać uczniowie aby nie ograniczać inicjatywy uczniów i ich zapału
do pracy. Opis powinien zawierać informacje o sposobie i kryteriach oceny
uczniów. Tak sporządzony opis projektu jest podstawą do zawarcia kontraktu
między nauczycielem a grupą uczniów. Kontrakt zawierany jest w formie
pisemnej i powinien zawierać: określenie tematu projektu, zakres prac
projektowych, terminy wykonania poszczególnych etapów pracy, ustalenie kar
za niedotrzymywanie terminów itp. Kontrakt należy tworzyć przy współudziale
uczniów wykonujących projektów. Uczniowie mają prawo do projektowania
kontraktu, jego uszczegółowienia i negocjowania zapasów.
Ad.5
Plan działania zespołu opracowują uczniowie, oni też dzielą się zadaniami do
wykonania. Plan powinien określać: czynność do wykonania, osobę
odpowiedzialną, termin wykonywania zadania i ewentualne koszty. Plan taki
jest pomocny dla nauczyciela bo pozwala na ustalenie planu konsultacji, oceny
etapowej oraz oceny faktycznego wkładu pracy poszczególnych członków
zespołu.
Ad.6
Projekt wykonywany jest częściowo w ramach godzin lekcyjnych (konsultacje),
a częściowo w czasie pozalekcyjnym jako praca domowa. Końcowym
rezultatem pracy uczniów jest sprawozdanie z projektu (ewentualnie wytwór
materialny), prezentacja projektu na forum klasy oraz dyskusja w celu
wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości.
Sprawozdanie powinno zawierać:
1. Pierwszą stronę z tytułem projektu i nazwiskiem autorów
2. Spis treści
3. Streszczenie projektu
4. Podziękowania
5. Wstęp
6. Warunki projektu
7. Procedurę badań
8. Odkrycia i informacje
9. Wnioski
10. Rekomendacje
11. Bibliografię
10. Załączniki
Ad.7
Na końcową ocenę składają się oceny cząstkowe otrzymane na
poszczególnych stopniach pracy oraz oceny za sprawozdanie (ewentualnie
materialnego wytworu) i za prezentację na forum klasy. Oceny dokonuje
nauczyciel (w proces oceniania mogą być również zaangażowani uczniowie,
inni nauczyciele - gdy praca ma charakter interdyscyplinarny oraz ewentualnie
zaproszeni eksperci).
Autor: mgr inż. Robert Stasiak