mgr Piotr Obacz, kurs „Psychologia humanistyczna” Podsumowanie

mgr Piotr Obacz, kurs „Psychologia humanistyczna”
Podsumowanie zajęć nr 5(26 listopada 2014 r.): „Filozofia życia” oparta na pryncypiach psychologii
humanistycznej
„Filozofia to systematyczna refleksja krytyczna, której przedmiotem są zagadnienia związane z
bytem, poznaniem i działaniem, czyli kwestie najistotniejsze dla człowieka” (M. Zieliński (opr.),
Słownik filozofii, s. 128)
„Cel filozofii jest zawsze ten sam, pomagać człowiekowi zrozumieć siebie samego, aby mógł
swobodnie, a nie po omacku poruszać się w ciemności” (I. Berlin, The purpose of philosophy, s. 11)
Psychologia humanistyczna nie kwestionuje roli filozofii.
„PH opiera się na zainteresowaniu człowieka człowiekiem i daje wyraz temu zainteresowaniu” (J.
Bugental w: Jankowski, s. 328) m.in. poprzez rozpatrywanie takich kwestii jak:
- kim jest człowiek?
- co jest tworzywem ludzkiego życia?
- czym jest wolność?
- co jest istotą trosk egzystencjalnych?
Nie poruszanie takich zagadnień powoduje:
 porzucenie filozoficznego namysłu nad człowiekiem
 skupienie na rozumieniu człowieka jako organizmu (przede wszystkim kwestie biologii, fizjologii,
reakcji na bodźce itd.)
 w takim ujęciu człowieka BRAK MIEJSCA na ludzkie „pragnienia, lęki, nadzieję i rozpacz (R. D.
Laing, The Divided Self, s. 22)
 pomijanie tego, co najbardziej ludzkie, co najbliższe człowiekowi
Po co wywodzić jakąś filozofię ze zbioru pryncypiów psychologii humanistycznej, skoro
- w PH funkcjonują określone podejścia filozoficzne
- oraz skoro w konsekwencji sama PH jest pewną filozofią (np. filozofią człowieka wolnego itd.)
Możliwe odpowiedzi:
a) żeby zaakcentować pewne postulaty i wartości
b) żeby nadać formułowanej koncepcji filozoficznej wyraźny rys psychologiczny
c) żeby ukierunkować rozważania filozoficzne
d) żeby połączyć wątki, które dotąd nie były szczególnie łączone
Carl Rogers:
„Zdałem sobie sprawę, że podstawowa różnica między behawiorystycznym i humanistycznym
podejściem do istot ludzkich to kwestia filozoficznego wyboru” (Sposób bycia, s. 71)
 przyjęcie określonych poglądów filozoficznych ściśle określa charakter pracy i sposób życia
„Na przykład wybór filozofii humanistycznej oznacza, iż w badaniach będzie się wybierało inne
tematy i inne będą metody wartościowania odkryć. Oznacza to podejście (…) bazujące na
przekonaniu o posiadanym przez ludzi potencjale (...). Prowadzi to do bardzo demokratycznej
filozofii politycznej (…). Tak więc ten wybór ma pewne konsekwencje” (Sposób bycia, s. 72)
Ronald Laing:
„Wszelka teoria, której fundamentem nie uczyniono natury człowieka, jest kłamstwem i zdradą
wobec człowieka. Odhumanizowana teoria nieuchronnie prowadzi do nieludzkich konsekwencji (…)”
(Polityka doświadczenia. Rajski Ptak, s. 54).
Humanistyczne ideały w psychologii, zbiór wartości konstytutywnych dla człowieka, dla jego rozwoju i
dla człowieczeństwa:
autentyczność i spontaniczność myśli i działań;
autonomiczność i wolność;
różnorodność ludzkiego doświadczenia i
nieschematyczność;
pielęgnowanie bogactwa wewnętrznego świata;
szacunek, empatia, rozumienie;
wolny wybór i odpowiedzialność za siebie
1. Człowiek jest istotą wolną. Oznacza to, iż w sposób naturalny dąży do realizacji siebie. Chce to
robić w sposób jemu samemu właściwy i nie być ograniczany przez zewnętrzne struktury. Rodzi to
jednak dylematy i trudności.
2. Dlatego właśnie poszanowanie indywidualnej autonomii w wyborze drogi życiowej jest tak istotne
– aby człowiek uczył się korzystać ze swojej wolności.
3. Uczenie się wolności i korzystanie z niej wiąże się ściśle z koniecznością dokonywania wyborów –
swobodnych wyborów. Jako że chcemy, aby człowiek był za siebie odpowiedzialny, musimy pozwolić
mu działać, mierzyć się z życiem.
4. Ponieważ podejmując wybory jesteśmy w nieustannym procesie stawania się osobami (in statu
fieri), mamy odmienne doświadczenia.
Ważne zatem jest, by dążyć do poszanowania tej różnorodności tak w wymiarze indywidualnym, jak i
ogólnospołecznym.
5. Skoro uznajemy wysoką rolę różnorodności, nie powinniśmy w żaden sposób niwelować jej
poprzez stosowanie zachowań schematycznych, poprzez „wciskanie” jednostek w schematy.
6. Alternatywą dla schematycznych, wymuszonych relacji są: empatyczne podejście (wczuwanie się w
stany innego człowieka), dążenie do zrozumienia jego pozycji egzystencjalnej, jego wartości itd.,
poszanowanie jego odmienności.
Filozofia – szerszy obraz, miejsce człowieka na tle innych bytów
Psychologia – odniesienie do codziennej praktyki życiowej
FILOZOFIA ŻYCIA byłaby zatem:
- wyrazem „psychologiczno-filozoficznego” wglądu w ludzkie zachowanie, w tym w życie
wewnętrzne; próbą pełniejszego oddania specyfiki tego życia niż czyniłaby to sama psychologia lub
też wyłącznie filozofia;
- sposobem myślenia, pozwalającym żyć w pewien określony sposób.
„Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wydobywać filozoficzne założenia, pokazywać filozoficzne
konsekwencje koncepcji psychologicznych czy nawet uzgadniać rozumienie człowieka i tą drogą
osiągnąć wzajemne porozumienie obu dziedzin” (Jastrzębski, Wielcy wizjonerzy, s. 62)
Spójna i całościowa „filozofia życia” czy też po prostu pewien ideał życia?
IDEAŁ: życie autonomiczne i wolne, zgodne z moimi celami, życie autentyczne, niefałszywe
 właśnie jeżeli ideał, do którego warto w swoim życiu dążyć potraktujemy jako ważny komponent
filozofii to możemy konstruować zręby pewnej filozofii życia – głęboko humanistycznej i wiernej
człowiekowi.