Inflacja

Makroekonomia I
Ćwiczenia 3
Zatrudnienie i bezrobocie, pieniądz i
ceny.
Inflacja
Pieniądz, inflacja oraz mierzenie
inflacji.
 Pieniądz to towar powszechnie
akceptowany, za pomocą którego
dokonujemy płatności za
dostarczone dobra lub
wywiązujemy się ze zobowiązań;
Katedra Makroekonomii WNE UW
3
Rodzaje pieniądza.
 pieniądz towarowy
 pieniądz symboliczny
 pieniądz bezgotówkowy
Katedra Makroekonomii WNE UW
4
Funkcje pieniądza.
 środek wymiany – pośrednictwo w transakcjach; korzyść
w postaci znacznego obniżenia kosztów transakcyjnych.
 jednostka rozrachunkowa – w jednostkach pieniężnych
podawane są ceny dóbr i prowadzone rozliczenia;
najczęściej jednostka rozrachunkowa jest jednostką
wymiany (ale nie zawsze).
 środek tezauryzacji – przechowywanie wartości
(gromadzenie oszczędności) warunek konieczny dla
zaakceptowania pieniądza jako środka wymiany.
 miernik odroczonych płatności – w pieniądzu można
wyrazić wartość także przyszłych transakcji.
Katedra Makroekonomii WNE UW
5
Inflacja
 Inflacja to wzrost średniego poziomu cen w danym
okresie. Stopa inflacji to procentowa zmiana poziomu
cen.
 Deflacja – spadek średniego poziomu cen dóbr i usług
 Dezinflacja – spadek tempa wzrostu średniego poziomu
cen – spowolnienie inflacji.
 Inflacja pełzająca – inflacja, której stopę wyrazić można
jednocyfrową wielkością.
 Hiperinflacja. (przyjmuje się że występuje, gdy
miesięczna stopa inflacji przekracza 50%)
Katedra Makroekonomii WNE UW
6
Przyczyny inflacji.
 Inflacja popytowa – gdy globalny popyt będzie
większy niż globalna podaż (przy pełnym
zatrudnieniu), wzrośnie cena dóbr, które gospodarka
może wyprodukować (przesunięcie AD do AD’, ceny
rosną z P0 do poziomu P1).
 Inflacja podażowa – gwałtowny wzrost kosztów
produkcji (np. w wyniku wzrostu cen ropy naftowej
lub wzrostu płac) powoduje obniżenie podaży dóbr, co
przekłada się na wzrost ich cen (przesunięcie AS na
AS’, ceny rosną z P0 do poziomu P2).
Katedra Makroekonomii WNE UW
7
Przyczyny inflacji.
Katedra Makroekonomii WNE UW
8
Koszty inflacji.

„koszt zdzieranych zelówek” – wzrost inflacji powoduje wzrost
nominalnych stóp procentowych, co zmniejsza realne zasoby
pieniądza i powoduje, że więcej zasobów jest zużywane na
zawieranie transakcji.

„koszt zmienianych jadłospisów” – im wyższe tempo zmian cen,
tym częściej trzeba zmieniać etykiety, na których znajduje się cena
(a także rewaloryzować płace, renty i emerytury, itd).

drenaż podatkowy – przy progresywnym systemie podatkowym,
wzrost nominalnych dochodów powoduje przesunięcie podatnika
do wyższej grupy podatkowej, czyli powoduje wzrost efektywnego
opodatkowania, jeżeli progi podatkowe nie są dostosowywane.

redystrybucja dochodów – inflacja powoduje spadek realnej
wartości stałych dochodów. Spadają także realne przychody
pożyczkodawców, ale spadają także realne zobowiązania
pożyczkobiorców.
Katedra Makroekonomii WNE UW
9
Pomiar inflacji.
 Deflator PKB – iloraz nominalnego PKB i PKB w
ujęciu realnym. W ten sposób mierzona jest zmiana
średniego poziomu cen wszystkich dóbr i usług
wyprodukowanych przez gospodarkę w danym roku.
Deflator opiera się na formule indeksu cenowego
Paaschego.
 Indeks cen konsumpcyjnych (CPI – consumer
price index) – zmiana średniego poziomu cen dóbr i
usług konsumpcyjnych wchodzących w skład danego
koszyka. CPI opiera się na formule indeksu cenowego
Laspeyersa.
 Indeks cen producenta (PPI – producer price index)
– zmiana średniego poziomu cen dóbr nabywanych
przez producentów.
Katedra Makroekonomii WNE UW
10
Pomiar inflacji. Różnice.
 Deflator mierzy zmianę cen znaczneie
szerszej grupy dóbr
 CPI mierzy zmianę cen ustalonego,
zdefiniowanego koszyka.
 CPI uwzględnia zmianę cen dóbr
importowanych, deflator jedynie cen dóbr
tworzących PKB.
 PPI to „wyprzedzający” wskaźnik zmian
cen. PPI szybciej wskazuje zmiany inflacji
niż CPI.
Katedra Makroekonomii WNE UW
11
Indeksy cenowe
 Indeks cenowy Laspeyres’a
 przyjmuje koszyk dóbr z okresu bazowego
 Indeks cenowy Paschego (Deflator, CPI, PPI)
 przyjmuje koszyk dóbr z roku bieżącego
Katedra Makroekonomii WNE UW
12
Indeksy cenowe
 Indeks cen Fishera
 nieważona średnia geometryczna indeksów
cenowych Paschego i Laspeyres’a
Indeksy nie biorą pod uwagę zmian w strukturze konsumpcji (w wyniku
zmian cen).
Katedra Makroekonomii WNE UW
13
Pieniądz a inflacja.
 Wg ilościowej teorii pieniądza - zmiany nominalnej
podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu
cen, lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie.
MV=PY
Gdzie: M - ilość pieniądza w gospodarce,
V - prędkość obiegu pieniądza (ile raz w ciągu roku
jednostka pieniądza jest wydawana na zakup dóbr)
P - ogólny poziom cen,
PY - PKB w ujęciu nominalnym.
Zał: Prędkość obiegu pieniądza jest stała oraz stałe jest PKB.
 Zmiana zasobu pieniądza w gospodarce przekłada się
bezpośrednio na zmianę poziomu cen.
Katedra Makroekonomii WNE UW
14
Wielkości nominalne a realne.

Stopa procentowa:


nominalna stopa procentowa (i) - przychód z inwestycji
realna stopa procentowa (r) - stopa procentowa po
uwzględnieniu inflacji (Π)
r=i–Π

Hipoteza Fishera - realna stopa procentowa nie ulega
zmianom, zatem wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy taki
sam wzrost nominalnej stopy procentowej.

Płace: Jeżeli płacę nominalną oznaczymy jako w, to płaca w
ujęciu realnym będzie równa w/P, gdzie P oznacza średni
poziom cen.
Katedra Makroekonomii WNE UW
15
Rynek Pracy
Podstawowe definicje

Ludność w wieku produkcyjnym (POP) – ludność zdolna do pracy,
określona ustawodawstwem. Przeważnie powyżej 15 roku życia i poniżej
65 (wiek emerytalny).

Nieaktywni zawodowo (N) – część ludności w wieku produkcyjnym, która
nie pracuje i pracy nieposzukuje (np. studnci, renciści itd.)

Ludność aktywna zawodowo (LF) – tzw. Siła robocza - osoby, które są w
wieku produkcyjnym i chcą oraz mogą pracować.
POP = LF + N

Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek
lub dochód.

Bezrobotni (U) – wszystkie osoby w wieku produkcyjnym, które nie
pracują, choć mogą i chcą podjąć pracę, a także aktywnie jej poszukują.
LF = E + U
Katedra Makroekonomii WNE UW
17
Podstawowe definicje.

stopa bezrobocia – iloraz liczby bezrobotnych do ludności
aktywnej zawodowo
u = U/LF

stopa aktywności zawodowej – liczba aktywnych zawodowo
w populacji w wieku produkcyjnym
a = LF/POP

stopa (wskaźnik) zatrudnienia – liczba pracujących w
populacji w wieku produkcyjnym
e = E/POP
Katedra Makroekonomii WNE UW
18
Stopa bezrobocia, zatrudnienia oraz
aktywności zawodowej w Polsce w latach
2003-2007.
80
69.8
69.6
69.8
69.2
69.1
70
60
55.7
56.1
57.1
59.4
62.3
50
Stopa bezrobocia
Stopa zatrudnienia
Stopa aktywności zawodowej
40
30
20.1
19.4
18.1
20
14.1
9.8
10
0
[%]
[%]
[%]
[%]
[%]
2003
2004
2005
2006
2007
Katedra Makroekonomii WNE UW
19
Przepływy na rynku pracy
Bezrobotni
(U)
(U)
3
1
4
2
6
Pracujący
(E)
5
Katedra Makroekonomii WNE UW
Nieaktywni
Zawodowo
(N)
20
Przepływy na rynku pracy
 1 - osoby, które tracą pracę, czasowo zwolnieni oraz
rezygnujący z pracy (którzy rejestrują się jako
bezrobotni).
 2 - nowozatrudnieni oraz zatrudnieni ponownie
 3 - zniechęceni bezrobotni
 4 - powracający i nowo wchodzący na rynek pracy
 5 - osoby bierne zawodowo, które uaktywniają się i
podejmują pracę
 6 – osoby przechodzące na emeryturę oraz chwilowo
nie zatrudnieni
Katedra Makroekonomii WNE UW
21
Rodzaje bezrobocia.
 Frykcyjne – minimalny poziom bezrobocia, niemożliwy
do obniżenia, który wynika ze stale zmieniającej się
struktury siły roboczej.
 Strukturalne – wynika z niedopasowania podaży pracy
o określonych cechach i popytu na nią.
 Keynesowskie – inaczej zwane Koniunkturalnym powstaje, gdy po spadku popytu globalnego ceny i
płace nie zdążyły się dostosować, by przywrócić pełne
zatrudnienie.
 Klasyczne – powstaje, gdy płace są utrzymywane
powyżej poziomu, który wynika z równowagi popytu i
podaży pracy.
Katedra Makroekonomii WNE UW
22
Naturalna stopa bezrobocia.
 Naturalna stopa bezrobocia
(bezrobocie naturalne, bezrobocie
dobrowolne) – poziom bezrobocia
występujący w gospodarce, gdy rynek
znajduje się w stanie równowagi.
Często definiowana jako jako suma
bezrobocia frykcyjnego i
strukturalnego, ewentualnie również
klasycznego (jeśli wynika z działań po
stronie podaży pracy).
Katedra Makroekonomii WNE UW
23
Naturalna stopa bezrobocia.
Katedra Makroekonomii WNE UW
24
Równowaga na rynku pracy



Linia LD - popyt na pracę (przedsiębiorstwa zatrudniają
tym mniej pracowników, im wyższa realna płaca).
Linia LF - przedstawia osoby, które przy danej płacy
realnej wchodzą do grupy osób aktywnych zawodowo.
Linia LE - liczba osób, które przy danej płacy realnej
przyjmą ofertę pracy.

Dlaczego LF nie pokrywa się z LE?



Rynek pracy znajduje się w równowadze w punkcie EN
NN - odpowiadający mu naturalny poziom zatrudnienia.
Odcinek ENE4 - naturalna wielkość bezrobocia, czyli liczba
aktywnych zawodowo, którzy nie chcą podjąć pracy przy
płacy realnej na poziomie równowagi.
Katedra Makroekonomii WNE UW
25
Prawo Okuna
 Każdemu punktowi procentowemu, o jaki
poziom bezrobocia faktycznego przewyższa
bezrobocie naturalne odpowiadają 3 punkty
procentowe, o które produkcja faktyczna jest
mniejsza niż produkcja potencjalna (luka
dochodowa).
Procentowa zmiana (Y*-Y)=3 x Procentowa zmiana (u-u*)
Katedra Makroekonomii WNE UW
26
Krzywa Philipsa
Wg krzywej Philipsa
wyższej stopie inflacji
towarzyszy niższa stopa
bezrobocia.
PI
długookresowa krzywa Phillipsa
można wybrać niższe
bezrobocie za cenę
wyższej inflacji lub
odwrotnie (wybór coś za
coś).
powszechny pogląd do
lat sześćdziesiątych.
krótkookresowa krzywa Phillips
0
u*
Katedra Makroekonomii WNE UW
u
27
Krzywa Philipsa z uwzględnieniem
oczekiwań inflacyjnych
 Należy uwzględnić oczekiwania inflacyjne.
 Wzrostowi inflacji może towarzyszyć wzrost
bezrobocia.
 W długim okresie:
Πe = Π
u = un
Katedra Makroekonomii WNE UW
28