Zakwaszenie wody - LOGIM.EDU.GORZOW.PL

advertisement
1.54. Skażenie wody i gleby
Opracowała Bożena Smolik
Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska
Woda
Znaczenie wody

Woda jest nieodzowna do życia wszystkich organizmów.

Niemal 97% wody na Ziemi to morza i oceany, a pozostałe 3% to woda
słodka.

Większość wody słodkiej jest uwięziona w postaci śniegu i lodu.

Do zaspokojenia potrzeb człowieka musi wystarczyć około 0,03% całych
zasobów wodnych planety.

Jest to woda rzek, strumieni, jezior oraz woda gruntowa.

Wodę zużywa się w gospodarstwach domowych, w wielu procesach
przemysłowych i produkcyjnych.

Wielka ilość wody jest potrzebna w rolnictwie.

Woda jest też ważnym surowcem
gospodarczym.

Woda może być również źródłem
odnawialnej energii.
Cykl obiegu wody





Woda jest nieodzowna dla życia
wszystkich organizmów.
Bez obiegu wody życie na Ziemi
byłoby niemożliwe.
Woda w postaci deszczu, śniegu lub
gradu, opadając na glebę, częściowo
w nią wsiąka. Część tej wody
zostanie później wchłonięta przez
korzenie roślin, część wsiąknie
głębiej, aż natrafi na
nieprzepuszczalną warstwę skał,
wtedy powstają wody podziemne.
Część wód podziemnych wypływa na
powierzchnię, dając początek
rzekom i jeziorom.
Pozostała część wody, pochodzącej
z opadów atmosferycznych, odpływa
rzekami do mórz i oceanów.
Zanieczyszczenia wód


O zanieczyszczeniu wód mówimy wówczas,
gdy w ich składzie w zwiększonej ilości
występują substancje chemiczne, bakterie
i mikroorganizmy, które nie są jej naturalnymi
składnikami.
Zmiany właściwości fizycznych, chemicznych
i bakteriologicznych wód spowodowane są
wprowadzaniem substancji nieorganicznych
(stałych, ciekłych, gazowych), organicznych
i radioaktywnych.
Parametry oceny jakości wód

Fizykochemiczne

Biologiczne

hydromorfologiczne
Temperatura
Natlenienie
Zakwaszenie
Zasolenie
Obecność i skład gatunkowy
organizmów
Dynamika przepływu wody
Głębokość i szerokość koryta
Rodzaj podłoża
Struktura brzegu
Bariery
Czynniki wpływające na jakość wody

Zakwaszenie wody to skutek kwaśnych deszczy i dopływu
wody o niskim pH. W kwaśnym środowisku organizmy gorzej funkcjonują
i zmniejsza się ich różnorodność biologiczna (liczba gatunków) – mogą
przetrwać tylko te najmniej wrażliwe.

Podwyższenie temperatury wody – na skutek
odprowadzania wody używanej do chłodzenia urządzeń w elektrowniach,
z gospodarstw domowych, pralni, ciepłowni. Im temperatura wody jest
wyższa, tym mniejsza jest w niej ilość rozpuszczonego tlenu, potrzebnego
do życia organizmom wodnym. Ciepła woda zakłóca prawidłowy rozwój
zwierząt.

Nadmierna ilość pierwiastków biogennych
(azot i fosfor) prowadzi do przyspieszonej eutrofizacji zbiorników wodnych
(przekarmienia).
Zanieczyszczenia wód
Wycieki ropy naftowej z platform
wiertniczych lub uszkodzonych
tankowców
Zatapianie odpadów w oceanach
(tu: zatapianie odpadów
toksycznych udaremnione przez
greenpeace)
Zanieczyszczenia wód
Przedostawanie się do wód
gruntowych szkodliwych
substancji z wysypisk śmieci
Zanieczyszczenia wód
Zasolenie wód śródlądowych, do którego przyczyniają się
słone wody z kopalni węgla
Wszystkie związki chemiczne
zawarte w ściekach
komunalnych, przemysłowych
oraz rolniczych i wydalane do
środowiska naturalnego
przedostają się do wód
gruntowych i powierzchniowych,
a dalej do wód pitnych.


Wśród związków chemicznych spożywanych z wodą pitną znajduje się nie więcej niż 5% tych,
które pochodzą z rozpuszczenia naturalnych skał skorupy ziemskiej. Pozostałe 95% to związki
pochodzące z odpadów - ścieków, śmieci i pyłów. Organizm ludzki część z nich wydala, a część
kumuluje. Ale skutki picia takiej wody pojawiają się najczęściej po latach, a niekiedy w
następnych pokoleniach.
SKUTKI SPOŻYWANIA Z WODĄ PITNĄ NIEBEZPIECZNYCH ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH
POJAWIAJĄ SIĘ DOPIERO PO WIELU LATACH. DLATEGO NIKT NIE KOJARZY PRZYCZYN
NASZYCH CHORÓB Z JAKOŚCIĄ WODY PITNEJ







Około jedna trzecia zanieczyszczeń wód pochodzi z atmosfery.
Wody opadowe absorbują pyły i gazy znajdujące się w powietrzu, po czym
przenikają do gleby lub trafiają bezpośrednio do zbiorników wodnych.
Zanieczyszczenia z opadów atmosferycznych przenikają do wód gruntowych,
skąd mogą przedostawać się do wód powierzchniowych.
Na stan wód negatywnie wpływają zanieczyszczenia ze źródeł pasmowych,
czyli szlaków komunikacyjnych i środków transportu. Są to zanieczyszczania
związkami ołowiu ze spalin oraz zanieczyszczenia spłukiwane z dróg.
Największym zagrożeniem dla wód gruntowych są zanieczyszczenia
pochodzące z przemysłu i z terenów rolniczych, na których stosuje się
wspomniane wyżej nawozy sztuczne i środki ochrony roślin.
Z kolei dla wód lądowych największe niebezpieczeństwo stanowią związki
pochodzące z odpadów domowych, odchodów oraz ścieków przemysłowych.
Niezwykle groźne są tu chemiczne środki w postaci syntetycznych
detergentów, które nie ulegają biologicznemu rozkładowi oraz związki rtęci
i ołowiu, co wynika z szerokiego zastosowania tych metali w przemyśle.



Tylko połowa polskich miast posiada
oczyszczalnie ścieków komunalnych.
O sytuacji na wsi lepiej nie wspominać połowa ludności polskiej pije wodę ze studni
a połowa polskich wsi nie jest dotąd
skanalizowana.
Ze ściekami komunalnymi kojarzą nam się
najczęściej odchody ludzkie, ale pamiętajmy
również o tysiącach ton środków do
pielęgnacji ciała oraz środków do ochrony
czystości, jakimi są współcześnie:






mydła,
proszki do prania,
płyny do zmywania podłóg i sanitariatów,
płyny do zmywania szyb,
kremy, perfumy,
i wszystkie inne produkty, które widzimy
dzisiaj w sklepach drogeryjnych i
chemicznych. Przecież to wszystko bez
wyjątku spływa ze ściekami do rzek.
Co się dzieje z milionami ton pestycydów (środki ochrony roślin) wylewanych
i wysypywanych na nasze pola? Niech nikt się nie łudzi, że pestycydy szkodzą
tylko chwastom, grzybom, trują tylko insekty i szczury, a nie szkodzą wcale
ludziom. Każdego dnia tysiące ton tych trujących środków jest spłukiwane na
skutek opadów atmosferycznych do rzek i jezior.
Morza i oceany



Na skażenie mórz i oceanów
wpływa również przemysł
wydobywczy ropy naftowej oraz
transport morski. Są one
odpowiedzialne za 12%
zanieczyszczeń wód.
Odpady powstałe przy wydobyciu i
produkcji ropy są usuwane wprost
do wody, a czyszczenie zbiorników
odbywa się bezpośrednio na morzu.
Zanieczyszczenia z tych źródeł są
większe niż pochodzące z wycieków
ropy na skutek katastrof.
Jakość wód w Polsce



W Polsce ocenę jakości wód przeprowadza się na
podstawie monitoringu czystości rzek, czyli pomiarów
prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska.
Według oceny jakości z 2002 roku w klasie nie
odpowiadającej żadnej z norm znalazło się aż 14,2%
wód.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z 11
lutego 2004 roku, klasyfikacji wód dokonuje się w
pięciostopniowej skali (Dz. U. z 2004 r. Nr 32, poz. 284),
co jest zgodne z Ramową Dyrektywą Wodną UE.
Klasyfikacja czystości wód

Klasa I – woda bardzo dobrej jakości, nadająca się do picia.

Klasa II – woda dobrej jakości, nadająca się do picia po
uzdatnieniu, przeznaczona do celów rekreacyjnych, uprawiania
sportów wodnych, oraz urządzania kąpielisk.

Klasa III – woda zadowalającej jakości, nadająca się do picia po
uzdatnieniu oraz do nawadniania terenów rolniczych i ogrodniczych.

Klasa IV – woda niezadowalającej jakości, nadająca się do picia
po uzdatnieniu

Klasa V – woda złej jakości, nie nadająca się do picia, nie
podlegająca uzdatnianiu.
Oczyszczalnie ścieków



W celu minimalizacji wpływu
zanieczyszczeń na wody
powierzchniowe i grunty stosuje się
zabieg oczyszczania ścieków.
Proces ten polega na usuwaniu ze
ścieków osadów i substancji
rozpuszczonych w wodzie.
Zależnie od rodzajów zanieczyszczeń
korzysta się z metod mechanicznych,
fizycznych, chemicznych
lub biologicznych.

Stałe zatruwanie ekosystemów wodnych przez :




odprowadzanie ścieków bezpośrednio do zbiorników wodnych,
spływanie z pól i lasów wód gruntowych zawierających środki chemiczne,
kwaśne deszcze
i wypłukiwanie hałd odpadowych,
kończy się bardzo często całkowitym wymarciem tego systemu lub też
zaniknięciem.


Do tego rodzaju sytuacji dopuścił się
człowiek i to on musi naprawić zło
jeśli chce przeżyć jako gatunek.
Prawie wszystkie zanieczyszczenia
powietrza, gleby i tak w końcu
wpadną do wody, dlatego trzeba
stosować najlepsze metody
zwalczające te zanieczyszczenia
jak również bezpośrednie zabrudzenia wody.
Oszczędzaj wodę


Czysta woda jest dobrem, którym powinniśmy
gospodarować w sposób oszczędny.
W Polsce zasoby wodne są rozmieszczone
nierównomiernie i zmienne w zależności od pory roku.

Skutkiem jest wysoki deficyt wody i jej ujemny bilans.

W Polsce duża część wody z tych niewielkich zasobów jest marnowana.


Według oceny Międzynarodowego Programu „Populacja i Środowisko”
jesteśmy jedynym krajem europejskim zagrożonym deficytem wody.
Wciąż nie zdajemy sobie sprawy ze skali zagrożenia brakiem wody
zdatnej do picia.
Gleba
Zanieczyszczenia gleb
Zanieczyszczenia gleby powodowane są przez wszelkie związki
chemiczne, pierwiastki promieniotwórcze i mikroorganizmy,
występujące w glebie w zwiększonych ilościach, które
dokonują zmiany jej cech gleby i uniemożliwiają jej normalne
użytkowanie.
Źródła zanieczyszczeń



Zakłady przemysłowe emitują pyły zawierające metale ciężkie (np. ołów, rtęć)
oraz gazy (np. związki siarki, azotu, chloru).
Są także źródłem zanieczyszczeń ropą naftową i jej pochodnymi a nawet
substancjami radioaktywnymi.
Na zanieczyszczenia w ogromnej mierze wpływa składowanie odpadów
przemysłowych.
Źródła zanieczyszczeń
Niebagatelny wpływ na
zanieczyszczenia chemiczne gleb
mają również nowoczesne
technologie rolnicze, szczególnie
zaś postępująca chemizacja upraw
(poprzez środki ochrony roślin pestycydy i toksyczne składniki
występujące w nawozach
i środkach powodujących wzrost
roślin).
Źródła zanieczyszczeń


Szczególnie negatywnie na jakość
gleb wpływa transport
samochodowy, zanieczyszczając
glebę i szatę roślinną spalinami,
zawierającymi związki ołowiu
i szkodliwe węglowodory.
Transport wpływa również ujemnie
na stan gleb z uwagi na techniczną
degradację gleb, prowadzoną
poprzez budowę szlaków
komunikacyjnych i transportowych.
Niszcząca działalność człowieka





Erozja gleby jest procesem rozmywania lub rozwiewania powierzchniowej
warstwy gleby.
Erozja może być spowodowana m.in.
 wycinaniem i wypalaniem lasów,
 intensywnym wypasem zwierząt,
 nieprawidłową uprawą ziemi.
Nadmierne wylesianie, prowadzenie intensywnej gospodarki rolnej
i eksploatacja wód może prowadzić również do efektu stepowienia gleb.
Jednak czynnikiem, który w największy sposób wpływa na zachwianie
równowagi biologicznej gleb są zanieczyszczenia chemiczne.
Głównym ich źródłem jest przemysł, rolnictwo oraz transport.
Skutki działania tych gałęzi działalności człowieka mogą prowadzić
do zjawiska zmęczenia gleby, czyli obniżenia jej żyzności.
Skutki zanieczyszczenia gleb






Zanieczyszczenia zmieniają skład i stan gleby pod względem chemicznym,
fizycznym i biologicznym.
Nadmierne stosowanie nawozów sztucznych i korzystanie ze środków
ochrony roślin skutkują zakłóceniem przebiegu wegetacji roślin, degradacją
struktury gleb.
Prowadzi to do obniżenia urodzajności gleb, co z kolei wpływa na
zmniejszenie plonów.
Konsekwencją jest obniżenie jakości żywności oraz jakości paszy dla
zwierząt.
Zanieczyszczenia chemiczne gleb, pochodzące z działalności przemysłowej,
mogą przenikać do upraw, a następnie przedostają się do organizmów
zwierząt i ludzi.
Mogą też wpływać bezpośrednio na zanieczyszczenie wód powierzchniowych
i gruntowych, na skutek wymywania z gleb szkodliwych substancji.
Skutki




Zanieczyszczenia techniczne i chemiczne
niszczą walory ekologiczne i estetyczne szaty
roślinnej.
Chemiczne oddziaływanie na stan gleby
wpływa na zmianę jej odczynu, powodując
zakwaszenie.
Zakwaszenie gleb prowadzi do hamowania
rozwoju mikroorganizmów, a pod wpływem
procesów rozkładu substancji organicznych
i procesów życiowych roślin, uwalniają się
trujące metale.
Na kwasowość gleby wpływają także
zanieczyszczenia obecne w powietrzu
w postaci związków siarki i azotu, które
docierają do gleb w postaci kwaśnych
deszczy.
Zadania
1.
2.
Jakiej klasy woda jest potrzebna do celów rolniczych?
Uzupełnij schemat wybierając wszystkie możliwe przyczyny
z podanych niżej punków:
a/ Erozja wietrzna, b/ nieodpowiednie techniki upraw, c/. zbyt
intensywna eksploatacja gleby, d./ wypalanie roślinności,
e/.ograniczenie powierzchni naturalnej roślinności, f./ wycinanie
lasów pod uprawy, g./ pożary lasów, h/ skażenie powietrza, i/
skażenie wód, j/.rabunkowa gospodarka leśna, k/kłusownictwo
Zadania
3.
4.
5.
Wymień trzy metody oczyszczania ścieków.
Wymień procesy, towarzyszące obiegowi wody
w ekosystemach.
Wymień trzy dziedziny gospodarki, przyczyniające się
w największym stopniu do zanieczyszczenia wody
i gleby.
Źródła





Z.Sendecka i wsp., Vademecum.Biologia, Operon 2009
M. Kłyś,K.Żbikowska-Zdun, Biologia, Nowa Era,1994
B.Gulewicz, Biologia,ABC,1998
B.Klimuszko, Biologia,Żak, 2004
J.Loritz-Dobrowolska i wsp., Biologia,Operon,2007
Download