charakterystyka populacji

Departament Polityki Zdrowotnej
Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi
Monitoring
PROGRAMU WOJEWÓDZKIEGO
- STRATEGII POLITYKI ZDROWOTNEJ
WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2006 – 2013
Część II
DIAGNOZA STANU ZDROWIA MIESZKAŃCÓW
WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
W 2009 ROKU
Łódź, kwiecień 2011
SPIS TREŚCI
1.
CHARAKTERYSTYKA POPULACJI…………………………………………………............
4
2.
RUCH NATURALNY LUDNOŚCI……………………………………………………………..
7
Współczynnik urodzeń żywych………………………………………………….........
Współczynnik noworodków z niską masą urodzeniową…………………………...
Współczynnik płodności kobiet………………………………………………….........
Współczynnik zgonów………………………………………………………………….
Przyrost naturalny………………………………………………………………...........
Współczynnik umieralności niemowląt………………………………………..……..
Zgony dzieci i młodzieży……………………………………………………..………..
Przeciętne dalsze trwanie życia…………………………………………………........
7
7
7
8
8
8
9
9
STRUKTURA ZGONÓW…………………………………………………………..…..……….
10
Choroby układu krążenia…………………………………………………………........
Nowotwory złośliwe…………………………………………………………….............
Zewnętrzne przyczyny zgonów………………………………………………………..
Inne przyczyny zgonów…………………………………………………………………
10
11
11
12
STACJONARNA OPIEKA MEDYCZNA………………………………………………...........
13
Struktura hospitalizacji według ICD-10…………………………………………........
23
5.
SPECJALISTYCZNA OPIEKA AMBULATORYJNA…………………………………………
25
6.
PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA……………………………………………...........
25
7.
POMOC DORAŹNA………………………..........................................................................
28
8.
MEDYCYNA SZKOLNA……………………………………………………………….............
33
Realizacja zadań z zakresu medycyny szkolnej……………………………….…...
Testy przesiewowe……………………………………………………………….........
Profilaktyczne badania lekarskie……………………………………………….…….
Grupowa profilaktyka próchnicy zębów…………………………………………......
33
34
34
35
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
3.
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
4.
4.1.
8.1.
8.2.
8.3.
8.4.
9.
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH I ZATRUĆ………………………….…..........
36
Zatrucia i zakażenia pokarmowe………………………………………………….....
Choroby wieku dziecięcego…………………………………………………….…….
Wirusowe zapalenie wątroby…………………………………………………….......
Zakażenia wirusem HIV i zachorowania na AIDS…………………………….……
Inne choroby zakaźne…………………………………………………………..…..
36
37
38
39
40
9.1.
9.2.
9.3.
9.4.
9.5.
2
Choroby weneryczne…………………………………………………………..…...
Zatrucia chemiczne…………………………………………………………..……..
Gruźlica………………………………………………………………………………
Grypa…………………………………………………………………………………
41
42
42
43
10. STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI……………………………………………......
44
11. ZAPOBIEGANIE CHOROBOM…………………………………………………………….
52
11.1. Szczepienia ochronne……………………………………………………………....
11.2. Działania profilaktyczne realizowane na terenie województwa łódzkiego
11.3. Współpraca z organizacjami pozarządowymi…………………………………….
52
53
61
12. RYZYKOWNE ZACHOWANIA ZDROWOTNE……………………………………..…….
62
12.1. Palenie papierosów……………………………………………………………..…...
12.2. Używanie substancji psychoaktywnych…………………………………………...
12.3. Konsumpcja alkoholu………………………………………………………..………
62
64
68
9.6.
9.7.
9.8.
9.9
13. ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA ZDROWIA………………………………..…….
71
Struktura populacji według poziomu wykształcenia………………………………
Rynek pracy i dochody ludności………………………………………………..….
Środowisko fizyczne…………………………………………………………………
Ocena infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej i ocena stanu sanitarnego
wody pitnej.…………………………………………………………………………..
13.5. Ocena jakości powietrza…………………………………………………………....
13.1.
13.2.
13.3.
13.4.
71
71
75
75
76
14. PODSUMOWANIE…………………………………………………………………………..
78
15. BIBLIOGRAFIA………………………………………………………………………….......
81
3
CHARAKTERYSTYKA POPULACJI
Województwo łódzkie zajmuje obszar 18.219 km2 i znajduje się na 9 miejscu pod
względem wielkości powierzchni w kraju [2]. Składa się z 21 powiatów, 3 miast na prawach
powiatu oraz 177 gmin (18 miejskich, 134 wiejskich i 25 miejsko-wiejskich).
W dniu 31 grudnia 2009 roku liczba ludności w województwie łódzkim wynosiła
2.541.832 osoby, tj. o 7.029 mniej niż w 2008 roku. Populacja naszego regionu stanowiła
6,7% liczby ludności Polski, sytuując Łódzkie na 6 miejscu wśród pozostałych województw.
Ponad połowę (52,4%) populacji stanowiły kobiety (1.333.045).
Prawie jedna trzecia (742.387 osób czyli 29,2%) mieszkańców województwa
zamieszkiwała Łódź. Dużą liczbę mieszkańców odnotowano także w powiatach: zgierskim
(161.959), tomaszowskim (120.132), sieradzkim (119.916), bełchatowskim (112.993) oraz
pabianickim (119.060). Najmniejszą liczbą ludności, podobnie jak w roku poprzednim,
charakteryzowały się powiaty: brzeziński (30.537), skierniewicki (37.604) oraz poddębicki
(41.618) [1]. Liczbę mieszkańców poszczególnych powiatów przedstawia wykres nr 1.
Wykres Nr 1.
Ludność województwa łódzkiego według stanu na 31.12.2009 roku w podziale na powiaty
(według danych Urzędu Statystycznego w Łodzi)
800
742,4
700
600
500
400
300
200
161,9
119,1
100
66,8
30,5
113
117,4 120,1
119,9
77,8
78,4
102
77,8
52,8
81,2
49,1
90,5
48,9
67,6
50,8
41,6
42,1
52,4
37,6
łó
b
dz rze
ki
z
w ińs
sc k
h i
pa o d
bi ni
an
i
z g cki
ie
rs
ki
be
łc Łó
ha d
ź
op tow
s
oc
ki
z
ra pio yńs
do trk k
m ow i
sz
Pi
s
ot to cz ki
rk m ań
ów as sk
Tr zow i
yb s
u n ki
al
sk
i
pa
ję łas
ki
c
po zań
s
dd k
ęb i
si ick
er
a i
w dz
i
k
w
ie elu i
ń
r
zd us sk
uń zo i
sk ws
ow ki
ku ols
tn ki
ow
łę ski
cz
yc
ło ki
w
ic
sk ra ki
ie
w
r
s
Sk nie ki
ie wic
rn
ie ki
w
ic
e
0
liczba ludności (w tys.)
4
Gęstość zaludnienia w województwie łódzkim wynosiła średnio 140 osób na 1 km²,
przewyższając tym samym wartość dla Polski (122 osoby/km²) [1]. Na tle innych
województw, Łódzkie zajmuje 5 miejsce w kraju. Większą gęstością zaludnienia w 2009 r.
charakteryzowały się województwa: śląskie (376 osób/km²), małopolskie (217 osób/km²),
mazowieckie (147 osób/km²) oraz dolnośląskie (144 osoby/km²). Spośród powiatów
ziemskich najmniejszą gęstość zaludnienia zaobserwowano w powiecie poddębickim
(47 osób/km²), skierniewickim (50 osób/km²) oraz piotrkowskim (63 osoby/km²), a największą
w pabianickim (242 osoby/km²), zgierskim (189 osoby/km²) oraz zduńskowolskim
(183 osoby/km²). Gęstość zaludnienia nie zmieniła się w sposób znaczący w odniesieniu do
roku ubiegłego [8].
Prawie dwie trzecie ludności województwa łódzkiego tj. 64,2% (1.630.989), o 0,1%
mniej niż w roku ubiegłym stanowili mieszkańcy miast, zaś pozostała część (910.843 osoby
– 35,8%) tj. o 0,1% więcej niż w 2008 roku, zamieszkiwała tereny wiejskie. Od kilku lat, także
w innych województwach Polski, wyraźnie widoczna jest tendencja malejąca udziału
procentowego ludności miejskiej na rzecz ludności wiejskiej. Spośród powiatów ziemskich
najwyższy odsetek ludności miejskiej posiadały powiaty: pabianicki (72,8%) i zgierski
(72,6%). Łódzkie zajęło w 2009 roku pierwsze miejsce wśród województw, w których liczba
ludności malała najszybciej. Średnioroczne tempo przyrostu liczby ludności osiągnęło
ujemną wartość - 0,28%, podczas gdy średnia wartość dla Polski równa była 0,08% [1].
W 2009 roku, podobnie jak w roku poprzednim, region łódzki charakteryzował się
najwyższym w Polsce współczynnikiem feminizacji – na 100 mężczyzn przypadało 110
kobiet. Wartość średnia tego wskaźnika dla Polski wyniosła 107. W populacji miejskiej
województwa łódzkiego współczynnik feminizacji, przy przeciętnej w skali kraju 111, osiągnął
wartość 115, natomiast wśród ludności zamieszkującej tereny wiejskie wartość 102, przy
średniej w skali kraju 101. Powiaty, które charakteryzowały się najwyższym odsetkiem kobiet
to Łódź (współczynnik feminizacji wynosił 120), powiat pabianicki (114) oraz zgierski (110)
[1,8].
Na jedną kobietę między 15 a 49 rokiem życia w regionie przypadało średnio 1,36
dzieci (w miastach – 1,28; na wsi – 1,49). Wartość współczynnika dzietności dla całej Polski
była nieznacznie wyższa i wynosiła 1,39. Najbardziej korzystną sytuację demograficzną
określa natomiast współczynnik kształtujący się na poziomie około 2.
Mediana wieku ludności województwa łódzkiego w 2009 roku wynosiła 37,3 lata dla
mężczyzn i 42,8 lat dla kobiet. Dla Polski wartości te osiągnęły poziom odpowiednio 35,9 lat
oraz 39,8 lat. Ludność zamieszkująca w miastach (mediana wieku równa 41,15 lat) była
starsza średnio o około 3 lata w porównaniu z mieszkańcami wsi (38,1 lat) [1].
W strukturze ludności regionu łódzkiego do 39 roku życia przeważają mężczyźni. Już
od 40 roku życia odsetek mężczyzn maleje, a w przedziale wieku powyżej 80 lat jest on 1,5
krotnie niższy niż odsetek kobiet. Obserwowana przewaga kobiet jest efektem zjawiska
nadumieralności mężczyzn.
Od kilku lat nieustannie wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym, a zmniejsza
się liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Udział procentowy
poszczególnych grup wiekowych w strukturze populacji województwa łódzkiego w 2009 roku
przedstawia wykres nr 2.
5
Wykres Nr 2.
Struktura populacji województwa łódzkiego w 2009 roku według grup wiekowych (według
danych Urzędu Statystycznego w Łodzi)
18,50%
17,60%
wiek przedprodukcyjny (0-17)
wiek produkcyjny (K:18-59, M:18-64)
wiek poprodukcyjny (K> 60, M> 65)
63,90%
W 2009 roku Łódzkie zamieszkiwane było przez 446.694 dzieci i młodzieży w wieku
od 0 do 17 lat, z czego 51,4% stanowili mężczyźni. Liczba mieszkańców w wieku
przedprodukcyjnym spadła, w porównaniu do roku poprzedniego o 1,8%. Obniżył się także
o 0,20% udział osób z tego przedziału wiekowego w populacji [1,6]. Województwo łódzkie
należy do regionów o niskim odsetku dzieci i młodzieży do 17 roku życia (17,6%). Niższe
wartości zanotowano jedynie w dolnośląskim (17,52%), śląskim (17,36%) oraz opolskim
(17,21%) [1].
W 2009 roku województwo łódzkie zamieszkiwało 1.624.856 osób w wieku
produkcyjnym (tj. kobiety: 18 – 59 lat, mężczyźni: 18 – 64 lat), o 4.758 mniej niż rok wcześniej.
Ponad połowę tej grupy (51,9%) stanowili mężczyźni. W 2009 roku, podobnie jak w 2008 roku,
mieszkańcy w wieku produkcyjnym stanowili 63,9% populacji, co plasowało województwo
łódzkie na 10 miejscu w kraju pod względem udziału osób w tym wieku w populacji.
Nadal w regionie zauważalny był wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym
(kobiety powyżej 60 roku życia, mężczyźni 65 lat i więcej). W 2009 roku liczba mieszkańców
z tego przedziału wiekowego wynosiła 470.282, o 5.547 więcej niż w roku poprzednim. W tej
grupie znaczną większość stanowiły kobiety – 70,9%. Jednocześnie, województwo łódzkie
charakteryzowało się najwyższym odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym w Polsce [1].
Według danych prognostycznych dla regionu łódzkiego, osoby w wieku
poprodukcyjnym w 2035 roku mają stanowić aż 28,7 % mieszkańców. Strukturę ludności
według danych prognostycznych na 2035 rok, przedstawia poniższy wykres.
Wykres Nr 3.
Struktura populacji województwa łódzkiego według danych prognostycznych na 2035 rok
(według danych GUS – Bank Danych Regionalnych)
28,70%
14,70%
wiek przedprodukcyjny (0-17)
wiek produkcyjny (K:18-59, M:18-64)
wiek poprodukcyjny (K> 60, M> 65)
56,60%
6
W 2009 roku w regionie łódzkim na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 56
osób w wieku nieprodukcyjnym, co uplasowało województwo łódzkie na 7 miejscu w Polsce
(tak jak w 2008 roku). Spośród powiatów województwa łódzkiego (z miastami na prawach
powiatu) najwyższym współczynnikiem obciążenia demograficznego charakteryzował się
powiat skierniewicki, gdzie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 58 osób w wieku
nieprodukcyjnym. Jego najniższy poziom odnotowano w powiecie bełchatowskim (46 osób).
W Łodzi w końcu roku 2009 na 100 osób w wieku produkcyjnym, podobnie jak przed rokiem,
przypadały 54 osoby w wieku nieprodukcyjnym.
Obserwowane w województwie zjawisko starzenia się społeczeństwa ma nadal
istotny wpływ na kształtowanie się zachorowalności i chorobowości, w szczególności na
choroby przewlekłe, tj. choroby układu krążenia, układu oddechowego, pokarmowego,
nowotwory i schorzenia narządu ruchu. Tym samym determinuje ono ilość świadczeń
zdrowotnych zarówno lecznictwa otwartego jak i zamkniętego, z których korzysta ta grupa
wiekowa [1,6,8].
2.
RUCH NATURALNY LUDNOŚCI
W 2009 roku w województwie łódzkim zarejestrowano 26.052 urodzeń żywych, o 540
więcej niż w roku ubiegłym (wzrost o 2,1%) oraz 31.916 zgonów, czyli o 418 zgonów więcej
niż 2008 roku (wzrost o 1,3%) [6].
2.1.
Współczynnik urodzeń żywych
Od kilku lat w regionie wyraźnie widoczny jest wzrost współczynnika urodzeń żywych.
W roku 2009 współczynnik urodzeń żywych (liczba urodzeń żywych na 1.000 ludności)
wynosił 10,25‰ (był wyższy o 0,25‰ niż w 2008 roku) przy średniej dla Polski równej 11‰
(o 0,1‰ więcej niż w roku poprzednim). Wartość współczynnika była zdecydowanie wyższa
na terenach wiejskich (10,92‰), aniżeli w miastach (9,88‰).
Wśród powiatów województwa łódzkiego w 2009 roku najniższy współczynnik
urodzeń żywych na 1.000 ludności odnotowano w pajęczańskim (8,75‰) i pabianickim
(9,06‰) oraz w Łodzi (9,31‰). Niemniej wartość ta dla Łodzi wzrosła w stosunku do 2008
roku o 0,5‰. Najwyższe współczynniki urodzeń żywych odnotowano natomiast w powiecie
wieruszowskim (11,96‰), opoczyńskim (11,73‰), piotrkowskim (11,56‰) [8].
2.2.
Współczynnik noworodków z niską masą urodzeniową
W województwie łódzkim nadal odnotowywany jest wysoki odsetek urodzeń
noworodków z masą do 2.500 gramów. Odsetek ten w 2009 roku wynosił 6,85% i był na
podobnym poziomie jak w roku ubiegłym (6,68%). W Polsce dzieci z masą urodzeniową
poniżej 2.500 gramów stanowiły w 2008 roku 5,7% ogółu noworodków, tj. o 0,4% mniej niż
w 2007 roku [2,6].
2.3.
Współczynnik płodności kobiet
W 2008 roku współczynnik płodności kobiet, określający liczbę urodzeń żywych
na 1.000 kobiet w wieku rozrodczym (tj. w wieku 15-49 lat), osiągnął wartość 40,9 i wzrósł
7
w stosunku do roku poprzedniego o 3,2 (37,7‰). Największą wartością współczynnika
płodności charakteryzowały się kobiety w wieku 25 - 29 lat (97,8).
Na terenach wiejskich (45,8), podobnie jak w 2007 roku, odnotowano wyższy
współczynnik aniżeli w miastach (38,2) [3].
2.4.
Współczynnik zgonów
Współczynnik zgonów (liczba zgonów na 1.000 ludności) osiągnął w 2009 roku
wartość 12,6 (ogółem dla Polski - 10,0) i był wyższy niż w roku ubiegłym o 0,3.
Z odnotowanej w regionie ogólnej liczby 31.916 zgonów (o 418 mniej niż w 2008
roku) prawie dwie trzecie (63,6%) dotyczyło mieszkańców miast, a pozostałe 36,4% ludności
z terenów wiejskich. Współczynnik zgonów na obszarach wiejskich województwa
ukształtował się na poziomie 12,6 (o 0,1 wyższy niż w roku 2008), natomiast w miastach
12,4 (o 0,1 wyższy niż w roku poprzednim).
Najwyższą wartość współczynnik zgonów osiągnął w Łodzi i wyniósł 14,31 (2008 r.14,33). Następnymi w kolejności były powiaty: poddębicki (14,9) oraz skierniewicki (13,63).
W powiecie bełchatowskim oraz Skierniewicach współczynniki zgonów ukształtowały się na
najniższym poziomie w województwie (9,11 i 8,57).
W tym samym roku wśród mężczyzn odnotowano 16.640 zgonów (o 55 więcej niż
w 2008 roku), co stanowiło 53 % ich ogólnej liczby oraz 15.276 zgonów kobiet (o 363 więcej
niż w 2008 roku). Współczynnik zgonów dla płci męskiej ukształtował się na poziomie 13,8,
a dla płci żeńskiej – 11,4 [6,8,9].
2.5.
Przyrost naturalny
W 2009 roku w województwie łódzkim odnotowano niższy ujemny przyrost naturalny
niż w roku poprzednim. Różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych, a liczbą zgonów wynosiła
(-5.864) osób, o 122 mniej niż w roku 2008 (-5.986). W porównaniu do 2008 roku, różnica ta
wyraźnie zwiększyła się na terenach wiejskich – z wartości (-1.385) w 2008 roku do (-1.680)
w 2009 roku, a w miastach uległa zmniejszeniu – z (-4.601) w 2008 roku do (-4.184).
W 2009 roku wskaźnik przyrostu naturalnego na 1.000 ludności wyniósł -2,31
(-2,34 w roku 2008). Przyrost naturalny w miastach osiągnął poziom -2,57 (-2,80 w 2008 r.)
i był znacznie wyższy niż na wsi, tj. -1,84 (-1,52 w 2008 roku).
Wśród powiatów najniższy przyrost naturalny w 2009 roku odnotowano w Łodzi,
w przeliczeniu na 1.000 mieszkańców wyniósł on (-5). Dodatni przyrost naturalny
w województwie zaobserwowano w powiecie bełchatowskim (2,44), wieruszowskim (1,01),
opoczyńskim (0,94), oraz Skierniewicach (2,47) [1,8].
2.6.
Współczynnik umieralności niemowląt
W 2009 roku w województwie łódzkim odnotowano 141 zgonów niemowląt
(o 6 więcej niż w 2008 roku). Współczynnik umieralności niemowląt na 1.000 urodzeń
żywych osiągnął poziom 5,41 i był wyższy o 0,12 w porównaniu z poprzednim rokiem (5,29).
Współczynnik umieralności niemowląt dla miast wynosił 5,9, zaś dla wsi 4,63 [6].
Średni poziom współczynnika zgonów w tej grupie wiekowej dla Polski wynosił 5,6
[10]. W 2009 roku najwyższą wartość współczynnika zgonów niemowląt na 1.000 urodzeń
8
żywych odnotowano w powiecie rawskim (10,62), łaskim (7,94) oraz w Łodzi (7,98),
a najniższą w powiecie łęczyckim (1,77), opoczyńskim (2,15) i wieluńskim (2,23) [6].
Ponad połowa zgonów niemowląt w 2008 roku spowodowana była, tak jak w latach
poprzednich, stanami chorobowymi rozpoczynającymi się w okresie okołoporodowym
(50,4%). Za ponad jedną trzecią zgonów odpowiadały wrodzone wady rozwojowe (37,4%)
[3,5].
2.7.
Zgony dzieci i młodzieży
W 2009 roku w województwie odnotowano 316 zgonów dzieci i młodzieży do 19 roku
życia (o 5 więcej niż w 2007 roku). Ponad połowa (61,4%) tych zgonów dotyczyła chłopców
(194), natomiast 38,6% zgonów zarejestrowano wśród dziewczynek (122).
W analizowanej grupie wiekowej najwięcej zgonów, podobnie jak rok wcześniej,
odnotowano wśród dzieci do 4 roku życia (51% wszystkich zgonów). Jedna trzecia (33%)
wszystkich zgonów dotyczyła młodzieży 15-19 letniej; w tej grupie znacznie częściej umierali
chłopcy (75%), aniżeli dziewczęta (25%) [9].
2.8.
Przeciętne dalsze trwanie życia
W 2009 roku przeciętna liczba lat dalszego trwania życia w województwie łódzkim
osiągnęła, podobnie jak rok wcześniej, najniższe w Polsce wartości - 69,2 dla noworodka płci
męskiej i 78,9 dla noworodka płci żeńskiej. Odpowiednio, średnie wartości dla Polski
wynosiły: 71,5 lata dla mężczyzn i 80,1 lat dla kobiet.[8]
Wykres Nr 4.
Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w chwili urodzenia, w 2009 roku dla
województwa łódzkiego oraz Polski (według danych Urzędu Statystycznego w Łodzi)
82
80
78
76
74
72
70
68
66
64
62
80,1
78,9
71,5
69,2
Kobiety
woj. lódzkie
Mężczyźni
Polska
9
3.
STRUKTURA ZGONÓW W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
Choroby będące głównymi przyczynami zgonów w województwie łódzkim nie ulegają
zmianie od wielu lat. Ze względu na brak dostępnych danych na ten temat za 2009 rok,
przedstawiono strukturę zgonów w regionie w latach wcześniejszych.
Wykres Nr 5.
Najczęstsze przyczyny zgonów w województwie łódzkim w latach 2006-2008, współczynnik na
10 tys. ludności (według danych GUS - Bank Danych Regionalnych)
55
58,3
60
57
50
27,1 27,5 27,6
40
30
8,5
20
8
8,2
7 6,6 6,7
5,2 5,1
6,2
10
0
choroby ukł.
krążenia
zewnętrzne
przyczyny
zgonów
nowotwory
ogółem
2006
3.1.
choroby ukł.
choroby ukł.
oddechowego pokarmowego
2007
2008
Choroby układu krążenia
Od kilkunastu lat najczęstszą przyczyną zgonów mieszkańców województwa
łódzkiego oraz całej Polski są choroby układu krążenia (CHUK). W 2008 roku spowodowały
one zgon 14.529 osób w regionie (o 372 zgony mniej niż w 2007 roku), co stanowiło 46,1%
ogólnej liczby zgonów. Współczynnik zgonów z powodu CHUK osiągnął w województwie
łódzkim wartość 57 na 10.000 ludności i był o 1,3 niższy niż w roku poprzednim. Niemniej
jednak była to najwyższa wartość w kraju. Wartości współczynnika zgonów w latach 20062008 dla regionu oraz Polski przedstawia wykres nr 6.
Wykres Nr 6.
Współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia na 10 tys. ludności w latach
2006-2008 dla województwa łódzkiego i Polski (według danych GUS)
70
60
50
40
30
20
10
0
58,3
55
44,2
45
2006
2007
woj. łódzkie
10
57
45,3
2008
Polska
Ogółem, w Polsce w 2008 roku choroby układu krążenia były przyczyną 45,6%
zgonów, a współczynnik na 10.000 ludności osiągnął wartość 45,3. Spośród CHUK najwięcej
zgonów w województwie łódzkim spowodowanych było chorobami naczyń mózgowych
(26,1%), chorobą niedokrwienną serca (20,2%) oraz miażdżycą (21,3%).
Nowotwory złośliwe
3.2.
W 2008 roku nowotwory nadal stanowiły drugą pod względem częstości
występowania przyczynę zgonów w województwie. Z tego powodu odnotowano 7.026
zgonów (o 10 mniej niż w roku 2007), w tym 6.817 wywołanych postaciami złośliwymi
nowotworów (21,6% wszystkich zgonów). Współczynnik umieralności z powodu nowotworów
w województwie osiągnął najwyższą wartość w kraju - 27,5 na 10.000 ludności, przy średniej
dla Polski – 25.
Wykres Nr 7.
Współczynnik umieralności z powodu nowotworów (ogółem) na 10 tys. ludności w latach 20062008 dla województwa łódzkiego i Polski (według danych GUS - Bank Danych Regionalnych)
28
27,5
27
27
27,5
27,1
26,5
26
25,5
25
25
24,6
25,1
24,5
24
23,5
23
2006
2007
woj. łódzkie
2008
Polska
W 2008 roku 23,6% zgonów z powodu nowotworów złośliwych stanowiły zgony
wywołane postaciami złośliwymi nowotworów tchawicy, oskrzela i płuca, 16,6% - rakiem
żołądka, okrężnicy i odbytnicy, 7,1% nowotworami złośliwymi piersi i szyjki macicy u kobiet.
3.3.
Zewnętrzne przyczyny zgonów
Trzecią, pod względem częstości występowania, przyczynę zgonów w 2008 roku,
podobnie jak w latach poprzednich, stanowiły zewnętrzne przyczyny czyli wypadki, urazy
i zatrucia. Spowodowały one 6,6% wszystkich zgonów w regionie (o 0,2% więcej niż w 2007
roku). W 2008 roku odnotowano 2.088 zgonów wywołanych wypadkami, urazami lub
zatruciami, a współczynnik umieralności osiągnął wartość 8,2 na 10.000 ludności i był o 0,2
wyższy niż rok wcześniej. Wartości współczynnika zgonów na przełomie lat 2006-2008
dla regionu oraz Polski przedstawia wykres nr 8.
11
Znaczna większość zewnętrznych przyczyn zgonów (58,9%) to wypadki oraz ich
nieszczęśliwe następstwa, w tym niemalże połowę wypadków (42%) stanowiły zdarzenia
komunikacyjne. Niepokojący jest fakt, iż w 2008 roku w województwie łódzkim
zarejestrowano aż 463 przypadki samobójstw, tj. o 26 więcej niż w roku ubiegłym (22%
zgonów wywołanych przyczynami zewnętrznymi).
Wykres Nr 8.
Współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów (wypadki, urazy,
zatrucia) na 10 tys. ludności w latach 2006-2008 dla województwa łódzkiego i Polski (według
danych GUS-Bank Danych Regionalnych)
9
8,2
8,5
8
8
7
6,6
6,6
6,5
6
5
4
2006
2007
woj. łódzkie
3.4.
2008
Polska
Inne przyczyny zgonów
Do innych przyczyn zgonów należą choroby układu oddechowego, które w 2008 roku
w województwie łódzkim spowodowały 5,4% wszystkich zgonów. Współczynnik umieralności
na 10.000 ludności na choroby układu oddechowego osiągnął wartość 6,7, o 0,1 wyższą niż
rok wcześniej. Zgony spowodowane były także w 4,98% chorobami układu trawiennego.
Współczynnik zgonów z tej przyczyny wynosił 6,2 na 10.000 ludności i zmalał o 0,2
w stosunku do 2007 roku.
Inne przyczyny zgonów to: zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania
i przemiany metabolicznej – 1,7% wszystkich zgonów, choroby układu nerwowego
i narządów zmysłów - 1,3% choroby układu moczowo-płciowego – 1,0%, zaburzenia
psychiczne wraz z zaburzeniami zachowania – 0,8%, niektóre choroby zakaźne
i pasożytnicze – 0,6% oraz schorzenia układu kostnostawowego, mięśniowego i tkanki
łącznej – 0,1% [9].
12
4.
STACJONARNA OPIEKA MEDYCZNA
Według danych uzyskanych z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego
w Łodzi, na dzień 31.12.2009 roku na terenie województwa łódzkiego w lecznictwie
stacjonarnym funkcjonowało 15.417 łóżek rzeczywistych, w tym 14.220 łóżek szpitalnych
i 1.197 miejsc w zakładach opiekuńczo – leczniczych. Ogółem w województwie
funkcjonowało 67 jednostek udzielających świadczenia z zakresu lecznictwa zamkniętego
i 26 zakładów opiekuńczo – leczniczych, w tym:
 15 szpitali i 4 zakłady opiekuńczo – lecznicze (będące w strukturze szpitali) podległe
Samorządowi Województwa Łódzkiego;
 19 szpitali i 5 zakładów opiekuńczo – leczniczych (w tym 4 będące w strukturach
szpitali) podległych samorządom powiatowym i gminnym, w tym placówki podległe
prezydentowi miasta Łodzi;
 24 niepubliczne szpitale i 17 niepublicznych zakładów opiekuńczo – leczniczych
(w tym 5 będących w strukturach szpitali);
 6 placówek podległych Uniwersytetowi Medycznemu;
 2 placówki podlegające Ministerstwu Zdrowia;
 1 placówka, dla której organem założycielskim jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
i Administracji.
W strukturze łóżek szpitalnych w 2009 roku przeważały łóżka związane ze
specjalnościami choroby wewnętrzne (kod 4000 – 4180) – 23,3% oraz łóżka specjalności
zabiegowych (kod 4500 – 4658, 4840) stanowiące 23,1% wszystkich łóżek.
Tabela Nr 1.
Baza lecznictwa zamkniętego według organów założycielskich – stan na dzień 31.12.2009 roku
(według danych WCZP w Łodzi)
zakłady opiekuńczo - lecznicze
szpitale
Organ założycielski
liczba zakładów
liczba łóżek
liczba zakładów
liczba łóżek
15 (18)*
6 623
4
168
Samorząd powiatowy
i gminny
19
3 553
5
121
Uniwersytet Medyczny
6
1 517
–
–
Ministerstwo Zdrowia
2
894
–
–
MSWiA
1
179
–
–
Zakłady niepubliczne
24
1454
17
908
Ogółem
67
14 220
26
1 197
Samorząd województwa
* Według informatora WCZP w Łodzi liczba szpitali podległych Samorządowi Województwa Łódzkiego wynosi 18, gdyż zgodnie
ze statystyką prowadzoną przez WCZP w Łodzi, jako odrębny szpital liczony jest Ośrodek Pediatryczny im. J. Korczaka w Łodzi
wchodzący w skład Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi, Szpital w Tuszynie będący częścią
Wojewódzkiego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi oraz Hospicjum
Stacjonarne w Sieradzu, które jest komórką organizacyjną Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej im. Prymasa
Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Sieradzu.
13
Liczba łóżek w województwie łódzkim w 2009 roku zwiększyła się w stosunku do roku
2008 o 92 łóżka (0,6%). Największy wzrost zanotowano w jedynym oddziale ratunkowym dla
dzieci w województwie łódzkim (wzrost o 166,67%, czyli o 5 łóżek), również w jedynym
oddziale dermatologicznym dla dzieci w województwie łódzkim (o 87,5%; 7 łóżek) oraz
oddziałach psychiatrycznych dla dzieci (o 66,67%; 34 łóżka). Należy jednak zauważyć,
iż największe bezwzględne zwiększenie liczby łóżek odnotowano w zakładach opiekuńczoleczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych (o 130 łóżek), oddziałach pediatrycznych (o 63
łóżka) i oddziałach odwykowych (o 62 łóżka). Ponadto powstał oddział diabetologiczny dla
dzieci (23 łóżka), oddział udarowy (19 łóżek), oddział urologiczny dla dzieci (10 łóżek)
i oddział rehabilitacji psychiatrycznej (38 łóżek). W tym samym okresie znaczący spadek
liczby łóżek zaobserwowano w jedynym oddziale nefrologicznym dla dzieci w województwie
łódzkim (spadek o 27 łóżek, czyli o 75%) i również jedynym oddziale neurochirurgicznym dla
dzieci w województwie łódzkim (o 61,54%; 16 łóżek). Ponadto przestał istnieć oddział
zaburzeń metabolizmu kostnego. Szczegółowe dane na ten temat zawarte są w tabeli nr 4.
Ogółem w 2009 roku w zakładach lecznictwa stacjonarnego w ramach hospitalizacji
całodobowej (bez ruchu międzyoddziałowego) leczono 623.932 osoby (o 5,49% więcej niż
w roku 2008), z czego 99,39% pacjentów leczono w szpitalach, a 0,61% w zakładach
opiekuńczo – leczniczych. Natomiast uwzględniając ruch międzyoddziałowy, w jednostkach
lecznictwa zamkniętego leczono w 2009 roku 639.180 osób i było to o 5,25% więcej, niż
w roku 2008.
Analizując liczbę leczonych chorych w poszczególnych oddziałach w latach 2008 –
2009, największe zmniejszenie ich liczby zaobserwowano w oddziałach dla przewlekle
chorych (o 55,61%) oraz w oddziale nefrologicznym dla dzieci (o 53,05%). W obu
przypadkach było to jednak spowodowane zmniejszeniem liczby łóżek. Znaczący wzrost
liczby leczonych zanotowano w tym samym czasie w oddziałach ratunkowych (o 78,81%,
czyli aż o 18.664 osoby więcej, niż w roku 2008), chirurgii naczyniowej (o 56,23%) oraz
w oddziałach gastroenterologicznych dla dzieci (48,18%). Szczegółowe dane przedstawia
tabela nr 5.
Średnie wykorzystanie łóżka rzeczywistego kształtowało się w 2009 roku na poziomie
278,1 dnia, tj. 76,2%. Wskaźnik procentowego wykorzystania łóżka wzrósł w porównaniu
z rokiem poprzednim o 0,7%. Najwyższe procentowe wykorzystanie łóżek (ogółem
w szpitalach i zakładach opiekuńczo – leczniczych) było w zakładach niepublicznych
(81,09%) oraz w placówkach podległych Samorządowi Województwa Łódzkiego (78,74%).
Najniższe procentowe wykorzystanie bazy łóżkowej w 2009 roku zanotowano w placówkach
podległych Ministerstwu Zdrowia – 63,85%.
Dokonując analizy procentowego wykorzystania łóżek w poszczególnych oddziałach
można zauważyć, iż najniższy wskaźnik w roku 2009 zanotowano w oddziałach chirurgii
plastycznej (21,7%) i chorób zawodowych1 (25,57%). Natomiast wykorzystanie procentowe
łóżek powyżej 90% zaobserwowano w 11 specjalnościach, przy czym najwyższym
wskaźnikiem charakteryzowały się szpitalne oddziały ratunkowe (127,18%) hospicjum
stacjonarne (106,88%), oddział neurochirurgiczny dla dzieci (106,75%), oddział zaburzeń
metabolizmu kostnego (104,93%), oddział alergologii dla dzieci (101,23%), oddziały
intensywnego nadzoru kardiologicznego (98,93%), oddziały rehabilitacji kardiologicznej
(98,04%), oddział rehabilitacji psychiatrycznej (97,50%), zakłady opiekuńczo-lecznicze
1
Oddziały chorób zawodowych podano w Tabelach Nr 4 – 6 z kodem 9000 jako „inna i nieokreślona komórka działalności
medycznej”
14
i pielęgnacyjno-opiekuńcze (95,13%), oddziały diabetologiczne (94,90%) oraz oddziały
psychiatryczne (94,46%). Szczegółowe dane zawiera tabela nr 6.
Średni czas pobytu pacjenta w zakładzie lecznictwa zamkniętego w roku 2009
wynosił 6,83 dni, z czego:
- 6,22 dni w szpitalach (krótszy o 0,36 dnia, niż w roku 2008);
- 108,27 dni w zakładach opiekuńczo – leczniczych (o 6,52 dnia dłuższy, niż w roku
2008).
Najkrótszy czas pobytu pacjenta w oddziale zaobserwowano w Szpitalu MSWiA
w Łodzi i ukształtował się on na poziomie 3,87 dnia. Najdłużej zaś pacjenci przebywali
w oddziałach funkcjonujących w jednostkach niepublicznych (10,71 dnia) oraz w placówkach
podległych Samorządowi Województwa Łódzkiego (7,73 dnia).
Tabela Nr 2.
Ogólne informacje dotyczące bazy lecznictwa zamkniętego w 2009 roku (stan na dzień
31.12.2009 roku) według organów założycielskich (według danych WCZP w Łodzi)
Organ założycielski
liczba łóżek
(łącznie z ZOL)
liczba leczonych
średni pobyt
% wykorzystanie
chorych*
chorego (w dniach)
Samorząd województwa
6 791
250 989
7,73
78,74
Samorząd powiatowy
i gminny
3 674
193 477
6,09
73,47
Uniwersytet Medyczny
1 517
81 448
5,15
75,28
Ministerstwo Zdrowia
894
42 916
4,89
65,53
MSWiA
179
10 789
3,87
63,85
Zakłady niepubliczne
2 362
44 313
10,71
81,09
Ogółem
15 417
623 932
6,83
76,20
* bez ruchu międzyoddziałowego
Tabela Nr 3.
Wskaźniki dotyczące bazy lecznictwa zamkniętego w latach 2007 – 2009 (według danych WCZP
w Łodzi)
Wyszczególnienie
2007
2008
2009
różnica 2006/2008
Liczba łóżek (łącznie z ZOL)
15 369
15 325
15 417
-92
Liczba leczonych chorych (bez ruchu
międzyoddziałowego)
552 240
591 486
623 932
32 446
Średni pobyt chorego (w dniach)
7,47
7,17
6,83
-0,34
% wykorzystanie
73,50
75,52
76,20
0,68
Zgodnie z wytycznymi statystyki publicznej, w liczbie łóżek rzeczywistych nie zostało
ujętych 660 łóżeczek dla noworodków i wcześniaków (liczba 26.217 leczonych dzieci nie
została dodana do liczby leczonych chorych). Nie uwzględniono również 471 miejsc (21.625
leczonych chorych) w oddziałach dziennych:
15





rehabilitacyjnych,
psychiatrycznych, uzależnień i hosteli,
alergologicznych,
medycyny nuklearnej,
chirurgii ogólnej, naczyniowej, onkologii, leczenia bólu, chorób wewnętrznych [28].
Tabela Nr 4.
Liczba łóżek w poszczególnych oddziałach w latach 2007 – 2009 (według danych WCZP w Łodzi)
rok
Lp.
I.
Nazwa oddziału szpitalnego
kod
resortowy
2007
2008
2009
%
spadku/wzrostu
liczby łóżek
2007/2009
Komórki organizacyjne związane ze specjalnością choroby wewnętrzne
1
2
3
4
5
6
Oddział chorób wewnętrznych
Oddział zaburzeń metabolizmu kostnego
Oddział alergologii dla dzieci
Oddział diabetologiczny
Oddział diabetologiczny dla dzieci
Oddział endokrynologiczny
4000
4009
4011
4020
4021
4030
1 973
2
20
66
0
89
1 910
2
20
66
0
89
1 887
0
20
66
23
114
-1,20
nd
0,00
0,00
nd
28,09
7
Oddział gastroenterologiczny i
gastrologiczny
4050/4052
176
161
160
-0,62
8
9
10
11
Oddział gastroenterologiczny dla dzieci
Oddział hematologiczny
Oddział kardiologiczny
Oddział kardiologiczny dla dzieci
4051
4070
4100
4101
45
83
738
69
45
83
727
69
45
83
720
70
0,00
0,00
-0,96
1,45
12
Oddział intensywnego nadzoru
kardiologicznego
4106
15
0
15
nd
13
14
15
16
17
18
19
Oddział nefrologiczny
Oddział nefrologiczny dla dzieci
Oddział medycyny nuklearnej
Oddział toksykologiczny
Oddział toksykologiczny dla dzieci
Oddział dla przewlekle chorych
Oddział medycyny paliatywnej
4130
4131
4140 (9000)
4150
4151
4170
4180
145
36
21
35
3
181
68
145
36
21
35
3
169
68
182
9
0
37
3
95
68
25,52
-75,00
nd
5,71
0,00
-43,79
0,00
II.
Komórki organizacyjne innych specjalności zachowawczych
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Oddział dermatologiczny
Oddział dermatologiczny dla dzieci
Oddział neurologiczny
Oddział neurologiczny dla dzieci
Oddział udarowy
Oddział chemioterapii
Oddział chemioterapii dla dzieci
Oddział radioterapii
Oddział onkologii ginekologicznej
Oddział intensywnej opieki medycznej
4200
4201
4220
4221
4222
4242
4243
4244
4246
4260/4264
128
8
520
42
0
101
21
61
97
177
140
8
520
42
0
101
21
61
97
181
138
15
538
43
19
101
21
61
97
184
-1,43
87,50
3,46
2,38
nd
0,00
0,00
0,00
0,00
1,66
30
Oddział intensywnej opieki medycznej dla
dzieci
4261/4265
52
52
52
0,00
31
32
33
Oddział gruźlicy i chorób płuc
Oddział gruźlicy i chorób płuc dla dzieci
Oddział reumatologiczny
4270 - 4274
4271/4275
4280
513
77
120
506
77
120
499
77
120
-1,38
0,00
0,00
16
rok
Lp.
Nazwa oddziału szpitalnego
34
Oddział rehabilitacyjny
35
36
37
38
Oddział rehabilitacyjny dla dzieci
Oddział rehabilitacji kardiologicznej
Oddział chorób zakaźnych
Oddział chorób zakaźnych dla dzieci
39
Inna i nieokreślona komórka działalności
medycznej
III.
40
41
42
IV.
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
kod
resortowy
%
spadku/wzrostu
liczby łóżek
2007/2009
2007
2008
2009
655
694
695
0,14
142
96
235
91
142
94
207
91
144
122
210
49
1,41
29,79
1,45
-46,15
27
27
27
0,00
4300/4302
/4306
4301
4308
4340 - 4348
4341 - 4349
9000
Komórki organizacyjne związane z opieką nad matką i dzieckiem
Oddział pediatryczny
Oddział patologii noworodka
Oddział ginekologiczno-położniczy
4401/4403
4405
4450 - 4458
579
52
1 371
586
52
1 355
649
45
1 333
Komórki organizacyjne specjalności zabiegowych
4500/4508
Oddział chirurgiczny ogólny
1 328
1 267
1 235
/4650
Oddział chirurgii jednego dnia
2500
0
9
0,00
Chirurgiczny dla dzieci
4501
164
164
154
Oddział chirurgii klatki piersiowej
4520
41
41
41
Oddział chirurgii naczyniowej
4530
35
53
77
Oddział chirurgii onkologicznej
4540
114
111
111
Oddział chirurgii plastycznej
4550
30
29
29
Oddział chirurgii ręki
4552
10
10
9
Oddział oparzeń dla dzieci
4555
17
17
17
Oddział kardiochirurgiczny
4560
67
67
67
Oddział kardiochirurgiczny dla dzieci
4561
15
15
15
Oddział neurochirurgiczny
4570
166
166
186
Oddział neurochirurgiczny dla dzieci
4571
26
26
10
Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej
4580
604
602
583
10,75
-13,46
-1,62
-8,06
nd
-6,10
0,00
45,28
0,00
0,00
-10,00
0,00
0,00
0,00
12,05
-61,54
-3,16
57
Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej
dla dzieci
4581
52
52
52
0,00
58
59
60
61
62
63
64
Oddział okulistyczny
Oddział okulistyczny dla dzieci
Oddział otolaryngologiczny
Oddział otolaryngologiczny dla dzieci
Oddział chirurgii szczękowo - twarzowej
Oddział urologiczny
Oddział urologiczny dla dzieci
4600
4601
4610
4611
4630/4840
4640
4641
241
34
293
57
77
359
0
234
34
280
57
77
356
0
240
20
270
57
62
318
10
2,56
-41,18
-3,57
0,00
-19,48
-10,67
nd
V.
65
66
67
68
VI.
Komórki organizacyjne związane z chorobami psychicznymi i uzależnieniami
4700/4712
Oddział psychiatryczny
1 303
1 320
1 232
-6,67
/4714
Oddział psychiatryczny dla dzieci
4701/4703
53
51
85
66-67
Oddział rehabilitacji psychiatrycznej
4702
0
0
38
nd
Oddziały odwykowe
4740 - 4748
255
301
363
20,60
Zakłady opiekuńczo - lecznicze i pielęgnacyjno - opiekuńcze
69
Zakłady opiekuńczo-lecznicze i
pielęgnacyjno - opiekuńcze
5160 - 5172
1 009
1 067
1 197
12,18
70
Hospicja stacjonarne
5180
9
9
9
0,00
77
84
86
2,38
Opieka doraźna
VII.
71
Szpitalny Oddział Ratunkowy
3300
17
rok
Lp.
72
Nazwa oddziału szpitalnego
Szpitalny Oddział Ratunkowy dla dzieci
kod
resortowy
3301
SUMA
Oddział neonatologiczny
73
4421
2008
2009
3
3
8
166,67
15 369
15 325
15 417
0,60
687
668
660
-1,20
Oddziały dzienne
VIII.
74
2007
%
spadku/wzrostu
liczby łóżek
2007/2009
Dzienne ośrodki i oddziały rehabilitacyjne
2300/43004306
64
64
75
17,19
75
Dzienne oddziały psychiatryczne,
uzależnień i hostele
27002706/2712
/2727
276
276
353
27,90
76
Dzienne oddziały alergologiczne
4010
1
1
1
0,00
2
2
2
0,00
2
1
0
0
0
0
0,00
0,00
0
3
40
1 233,33
77
78
79
80
Dzienne oddziały medycyny nuklearnej
Dzienny oddział okulistyczny
Dzienny oddział chirurgii ogólnej
Dzienny oddział chirurgii ogólnej,
naczyniowej, onkologii, leczenia bólu,
chorób wewnętrznych
4140
4600
4500
9000
Tabela Nr 5.
Liczba leczonych chorych (wraz z ruchem międzyoddziałowym) w poszczególnych oddziałach
w latach 2007 – 2009 (według danych WCZP w Łodzi)
rok
Lp.
I.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Nazwa oddziału szpitalnego
kod
resortowy
2007
2008
2009
%
spadku/wzrostu
liczby leczonych
2007/2009
Komórki organizacyjne związane ze specjalnością choroby wewnętrzne
Oddział chorób wewnętrznych
Oddział zaburzeń metabolizmu kostnego
Oddział alergologii dla dzieci
Oddział diabetologiczny
Oddział diabetologiczny dla dzieci
Oddział endokrynologiczny
Oddział gastroenterologiczny i
gastrologiczny
Oddział gastroenterologiczny dla dzieci
Oddział hematologiczny
Oddział kardiologiczny
Oddział kardiologiczny dla dzieci
4000
4009
4011
4020
4021
4030
74 939
217
1 603
2 387
0
3 659
81 442
235
1 270
2 589
0
4 101
82 516
170
1 599
2 693
1 220
5 478
1,32
-27,66
25,91
4,02
nd
33,58
4050/4052
12 465
12 621
12 708
0,69
4051
4070
4100
4101
1 576
3 528
36 028
2 626
1 625
4 036
35 988
2 725
2 408
4 073
36 699
3 037
48,18
0,92
1,98
11,45
12
Oddział intensywnego nadzoru
kardiologicznego
4106
188
0
1 201
nd
13
14
15
16
17
18
19
Oddział nefrologiczny
Oddział nefrologiczny dla dzieci
Oddział medycyny nuklearnej
Oddział toksykologiczny
Oddział toksykologiczny dla dzieci
Oddział dla przewlekle chorych
Oddział medycyny paliatywnej
4130
4131
4140 (9000)
4150
4151
4170
4180
6 975
2 105
1 385
1 894
393
2 411
1 229
6 741
2 343
1 302
1 850
0
2 219
1 264
7 787
1 100
0
1 988
0
985
1 328
15,52
-53,05
-100,00
7,46
0,00
-55,61
5,06
18
rok
Lp.
II.
Nazwa oddziału szpitalnego
31
32
33
34
Oddział rehabilitacyjny
35
36
37
38
Oddział rehabilitacyjny dla dzieci
Oddział rehabilitacji kardiologicznej
Oddział chorób zakaźnych
Oddział chorób zakaźnych dla dzieci
39
Inna i nieokreślona komórka działalności
medycznej
30
III.
40
41
42
IV.
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
2007
2008
2009
%
spadku/wzrostu
liczby leczonych
2007/2009
Komórki organizacyjne innych specjalności zachowawczych
Oddział dermatologiczny
Oddział dermatologiczny dla dzieci
Oddział neurologiczny
Oddział neurologiczny dla dzieci
Oddział udarowy
Oddział chemioterapii
Oddział chemioterapii dla dzieci
Oddział radioterapii
Oddział onkologii ginekologicznej
Oddział intensywnej opieki medycznej
Oddział intensywnej opieki medycznej
dla dzieci
Oddział gruźlicy i chorób płuc
Oddział gruźlicy i chorób płuc dla dzieci
Oddział reumatologiczny
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
kod
resortowy
4200
4201
4220
4221
4222
4242
4243
4244
4246
4260/4264
3 157
318
17 073
1 678
0
17 432
2 780
4 003
4 712
6 148
3 521
300
18 403
1 631
0
19 230
3 017
4 206
4 328
5 411
3 799
434
17 908
1 303
397
18 794
2 849
3 651
4 595
5 395
7,90
44,67
-2,69
-20,11
nd
-2,27
-5,57
-13,20
6,17
-0,30
4261/4265
1 439
1 464
1 590
8,61
4270 - 4274
4271/4275
4280
4300/4302
/4306
4301
4308
4340 - 4348
4341 - 4349
15 947
2 296
2 844
16 304
2 111
3 280
17 243
2 355
3 291
5,76
11,56
0,34
9 335
10 449
10 075
-3,58
1 783
1 562
9 574
3 937
1 848
1 733
9 642
4 405
1 948
1 963
9 602
2 876
5,41
13,27
-0,41
-34,71
9000
241
260
532
104,62
Komórki organizacyjne związane z opieką nad matką i dzieckiem
Oddział pediatryczny
Oddział patologii noworodka
Oddział ginekologiczno-położniczy
4401/4403
4405
4450 - 4458
19 624
1 453
73 499
21 365
1 146
76 142
24 942
1 310
80 154
Komórki organizacyjne specjalności zabiegowych
4500/4508
Oddział chirurgiczny ogólny
63 204
62 237
61 315
/4650
Oddział chirurgii jednego dnia
2500
0
1 382
0
Chirurgiczny dla dzieci
4501
8 957
9 965
9 926
Oddział chirurgii klatki piersiowej
4520
2 153
2 351
2 438
Oddział chirurgii naczyniowej
4530
1 599
2 970
4 640
Oddział chirurgii onkologicznej
4540
5 955
6 190
6 557
Oddział chirurgii plastycznej
4550
894
908
880
Oddział chirurgii ręki
4552
1 033
1 206
1 310
Oddział oparzeń dla dzieci
4555
484
471
592
Oddział kardiochirurgiczny
4560
1 387
1 361
1 424
Oddział kardiochirurgiczny dla dzieci
4561
854
852
885
Oddział neurochirurgiczny
4570
5 840
6 037
5 450
Oddział neurochirurgiczny dla dzieci
4571
920
755
847
Oddział chirurgii urazowo 4580
21 841
23 044
22 910
ortopedycznej
Oddział chirurgii urazowo 4581
1 385
1 807
1 836
ortopedycznej dla dzieci
Oddział okulistyczny
Oddział okulistyczny dla dzieci
Oddział otolaryngologiczny
4600
4601
4610
13 608
1 630
12 413
15 900
2 107
13 638
16 836
1 811
13 980
16,74
14,31
5,27
-1,48
nd
-0,39
3,70
56,23
5,93
-3,08
8,62
25,69
4,63
3,87
-9,72
12,19
-0,58
1,60
5,89
-14,05
2,51
19
2007
2008
2009
%
spadku/wzrostu
liczby leczonych
2007/2009
3 342
3 656
21 733
0
3 690
3 521
24 272
0
3 811
2 375
24 013
324
3,28
-32,55
-1,07
nd
rok
Lp.
61
62
63
64
V.
65
66
67
68
VI.
Nazwa oddziału szpitalnego
Oddział otolaryngologiczny dla dzieci
Oddział chirurgii szczękowo - twarzowej
Oddział urologiczny
Oddział urologiczny dla dzieci
kod
resortowy
4611
4630/4840
4640
4641
Komórki organizacyjne związane z chorobami psychicznymi i uzależnieniami
4700/4712
Oddział psychiatryczny
13 837
13 382
13 836
3,39
/4714
Oddział psychiatryczny dla dzieci
4701/4703
564
509
615
20,83
Oddział rehabilitacji psychiatrycznej
4702
0
0
133
nd
Oddziały odwykowe
4740 - 4748
5 222
7 075
8 769
23,94
Zakłady opiekuńczo - lecznicze i pielęgnacyjno - opiekuńcze
69
Zakłady opiekuńczo-lecznicze i
pielęgnacyjno - opiekuńcze
70
Hospicja stacjonarne
5160 - 5172
3 509
3 679
3 762
2,26
5180
180
158
175
10,76
VII.
Opieka doraźna
71
Szpitalny Oddział Ratunkowy
72
Szpitalny Oddział Ratunkowy dla dzieci
SUMA (wraz z ruchem międzyoddziałowym)
3300
3301
16 476
2 885
572 004
23 683
1 599
607 296
42 347
1 387
639 180
78,81
-13,26
5,25
4421
24 013
25 453
26 217
3,00
2300/43004306
1 747
1 899
1 728
-9,00
73
VIII.
74
Oddział neonatologiczny
Oddziały dzienne
Dzienne ośrodki i oddziały
rehabilitacyjne
75
Dzienne oddziały psychiatryczne,
uzależnień i hostele
27002706/2712
/2727
1 440
1 476
1 577
6,84
76
77
78
79
Dzienne oddziały alergologiczne
Dzienne oddziały medycyny nuklearnej
Dzienny oddział okulistyczny
Dzienny oddział chirurgii ogólnej
4010
4140
4600
4500
375
43
72
24
617
46
0
0
890
36
0
0
44,25
-21,74
0,00
0,00
80
Dzienny oddział chirurgii ogólnej,
naczyniowej, onkologii, leczenia bólu,
chorób wewnętrznych
9000
0
262
17 394
6 538,93
20
Tabela Nr 6.
Procentowe wykorzystanie łóżek w poszczególnych oddziałach w latach 2007 – 2009 (według
danych WCZP w Łodzi)
Lp.
Nazwa oddziału szpitalnego
% wykorzystanie łóżek
kod resortowy
2007
I.
2008
2009
Komórki organizacyjne związane ze specjalizacją choroby wewnętrzne
1
Oddział chorób wewnętrznych
4000
77,58
80,85
82,18
2
Oddział zaburzeń metabolizmu kostnego
4009
85,34
86,03
104,93
3
Oddział alergologii dla dzieci
4011
83,33
76,44
101,23
4
Oddział diabetologiczny
4020
83,12
91,15
94,90
5
Oddział diabetologiczny dla dzieci
4021
nd
nd
63,49
6
Oddział endokrynologiczny
4030
49,79
54,18
60,10
7
Oddział gastroenterologiczny i gastrologiczny
4050/4052
78,41
78,07
78,57
8
Oddział gastroenterologiczny dla dzieci
4051
49,85
50,52
47,20
9
Oddział hematologiczny
4070
88,35
90,27
85,90
10
Oddział kardiologiczny
4100
76,51
79,74
80,29
11
Oddział kardiologiczny dla dzieci
4101
69,28
74,19
74,13
12
Oddział intensywnego nadzoru kardiologicznego
4106
38,56
0,00
98,93
13
Oddział nefrologiczny
4130
80,55
89,92
81,13
14
Oddział nefrologiczny dla dzieci
4131
55,73
61,19
62,81
15
Oddział medycyny nuklearnej
4140 (9000)
94,83
88,02
0,00
16
Oddział toksykologiczny
4150
48,64
45,13
42,40
17
Oddział toksykologiczny dla dzieci
4151
34,41
0,00
0,00
18
Oddział dla przewlekle chorych
4170
90,48
89,84
67,79
19
Oddział medycyny paliatywnej
4180
82,70
82,76
81,90
II.
Komórki organizacyjne innych specjalizacji zachowawczych
20
Oddział dermatologiczny
4200
62,16
72,61
60,86
21
Oddział dermatologiczny dla dzieci
4201
80,89
80,31
51,74
22
Oddział neurologiczny
4220
76,27
81,84
71,64
23
Oddział neurologiczny dla dzieci
4221
54,17
62,91
55,79
24
Oddział udarowy
4222
nd
nd
66,60
25
Oddział chemioterapii
4242
71,39
73,10
70,85
26
Oddział chemioterapii dla dzieci
4243
70,28
71,75
53,59
27
Oddział radioterapii
4244
86,91
81,24
72,88
28
Oddział onkologii ginekologicznej
4246
63,01
53,96
48,71
29
Oddział intensywnej opieki medycznej
4260/4264
63,69
64,22
66,03
30
Oddział intensywnej opieki medycznej dla dzieci
4261/4265
80,51
78,64
84,56
31
Oddział gruźlicy i chorób płuc
4270 - 4274
83,13
76,61
86,07
32
Oddział gruźlicy i chorób płuc dla dzieci
4271/4275
54,87
44,12
45,46
33
Oddział reumatologiczny
4280
69,16
78,34
75,52
34
Oddział rehabilitacyjny
4300/4302/4306
90,79
89,43
89,71
35
Oddział rehabilitacyjny dla dzieci
4301
77,69
79,96
80,71
36
Oddział rehabilitacji kardiologicznej
4308
95,39
101,55
98,04
37
Oddział chorób zakaźnych
4340 - 4348
66,63
72,58
72,57
38
Oddział chorób zakaźnych dla dzieci
4341 - 4349
67,70
78,60
88,70
39
Inna i nieokreślona komórka działalności
medycznej
9000
18,49
21,27
25,57
21
Lp.
% wykorzystanie łóżek
Nazwa oddziału szpitalnego
kod resortowy
2007
III.
2008
2009
Komórki organizacyjne związane z opieką nad matką i dzieckiem
40
Oddział pediatryczny
4401/4403
59,31
60,92
61,74
41
Oddział patologii noworodka
4405
50,31
52,96
65,49
42
Oddział ginekologiczno-położniczy
4450
61,35
64,40
65,67
43
Oddział ginekologiczny
4452
65,36
68,92
67,76
44
Oddział położniczy
4454 - 4458
77,79
68,14
77,53
65,00
68,22
65,45
IV.
Komórki organizacyjne specjalności zabiegowych
45
Oddział chirurgiczny ogólny
4500/4508/4650
46
Oddział chirurgii jednego dnia
2500
0,00
43,53
0
47
Chirurgiczny dla dzieci
4501
60,45
65,79
62,15
48
Oddział chirurgii klatki piersiowej
4520
73,31
78,23
86,27
49
Oddział chirurgii naczyniowej
4530
80,54
80,96
77,83
50
Oddział chirurgii onkologicznej
4540
64,57
59,86
54,57
51
Oddział chirurgii plastycznej
4550
21,29
20,70
21,07
52
Oddział chirurgii ręki
4552
57,29
59,64
61,58
53
Oddział oparzeń dla dzieci
4555
45,72
50,44
54,28
54
Oddział kardiochirurgiczny
4560
71,89
67,74
66,10
55
Oddział kardiochirurgiczny dla dzieci
4561
71,19
70,43
71,60
56
Oddział neurochirurgiczny
4570
66,15
77,89
76,79
57
Oddział neurochirurgiczny dla dzieci
4571
105,68
87,27
106,75
58
Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej
4580
61,43
64,76
65,42
59
Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej dla dzieci
4581
52,79
55,60
60,37
60
Oddział okulistyczny
4600
45,68
54,13
52,95
61
Oddział okulistyczny dla dzieci
4601
39,52
55,00
47,11
62
Oddział otolaryngologiczny
4610
51,99
56,98
54,37
63
Oddział otolaryngologiczny dla dzieci
4611
54,51
58,78
66,31
64
Oddział chirurgii szczękowo - twarzowej
4630/4840
42,77
38,90
37,30
65
Oddział urologiczny
4640
53,68
61,30
63,82
66
Oddział urologiczny dla dzieci
4641
nd
nd
27,51
V.
Komórki organizacyjne związane z chorobami psychicznymi i uzależnieniami
Oddział psychiatryczny
4700/4712/4714
93,41
90,21
94,46
68
Oddział psychiatryczny dla dzieci
4701/4703
85,42
89,61
89,97
69
Oddział rehabilitacji psychiatrycznej
4702
nd
nd
97,50
70
Oddziały odwykowe
4740 - 4748
84,57
85,21
83,85
67
VI.
Zakłady opiekuńczo - lecznicze i pielęgnacyjno - opiekuńcze
71
Zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno opiekuńcze
5160 - 5172
96,47
92,90
95,13
72
Hospicja stacjonarne
5180
94,60
86,05
106,88
Opieka doraźna
VII.
73
Szpitalny Oddział Ratunkowy
3300
52,89
65,41
127,18
74
Szpitalny Oddział Ratunkowy dla dzieci
3301
263,47
146,03
63,33
73,50
75,52
76,20
77,03
49,11
49,97
104,17
116,80
117,35
SUMA
75
VIII.
76
22
Oddział neonatologiczny
4421
Oddziały dzienne
Dzienne ośrodki i oddziały rehabilitacyjne
2300/4300-4306
Lp.
Nazwa oddziału szpitalnego
% wykorzystanie łóżek
kod resortowy
2007
2008
2009
77
Dzienne oddziały psychiatryczne, uzależnień i
hostele
27002706/2712/2727
74,14
60,31
53,86
78
Dzienne oddziały alergologiczne
4010
102,74
169,04
243,84
79
Dzienne oddziały medycyny nuklearnej
4140
6,03
6,30
9,86
80
Dzienny oddział okulistyczny
4600
9,86
0,00
0,00
81
Dzienny oddział chirurgii ogólnej
4500
6,58
0,00
0,00
82
Dzienny oddział chirurgii ogólnej, naczyniowej,
onkologii, leczenia bólu, chorób wewnętrznych
9000
0,00
23,84
119,14
4.1.
Struktura hospitalizacji według ICD – 10
Dane dotyczące struktury hospitalizacji według ICD – 10 w placówkach z terenu
województwa łódzkiego w latach 2007 – 2009 uzyskano z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia
Publicznego w Łodzi. Niniejsze informacje pochodzą z kart statystycznych MZ/Szp-11,
wystawianych w chwili wypisu pacjenta ze szpitala (nie dotyczy szpitali i oddziałów
psychiatrycznych oraz stacji dializ).
Z analizy uzyskanych danych wynika, iż w 2009 roku miały miejsce 555.672
hospitalizacje, tj. o 3,18% więcej, niż w roku 2008, w którym liczba hospitalizacji wyniosła
538.555.
Od wielu lat najczęstszą przyczyną pobytu w szpitalu mieszkańców województwa
łódzkiego są choroby układu krążenia. W 2009 roku odnotowano 94.731 hospitalizacji z tego
powodu, co stanowiło 17,05% wszystkich hospitalizacji. Drugą, pod względem częstości
występowania, przyczyną hospitalizacji były nowotwory – 10,16% (56.478 przypadków).
Na trzeciej pozycji znalazły się schorzenia zaliczone do kategorii „urazy, zatrucia i inne
skutki” – 9,26% (51.441 przypadków hospitalizacji), zaś kolejną przyczynę stanowiły choroby
układu trawiennego – 8,86% wszystkich hospitalizacji (49.208 przypadków).
W 2009 roku, w stosunku do roku poprzedniego, najbardziej wzrosła liczba
hospitalizacji z powodów zaliczanych do kategorii czynników wpływających na stan zdrowia
(o 99,09%), wad rozwojowych wrodzonych (o 15,35%) oraz z przyczyn zaliczonych do
kategorii „choroby układu nerwowego” (o 13,75%). W omawianym okresie czasu zmalała
natomiast liczba pobytów w szpitalu ze względu na nowotwory (spadek o 16,47%) oraz
z przyczyn opisanych jako „choroby krwi i narządów krwiotwórczych” (spadek o 10,53%).
Szczegółowe informacje na temat struktury hospitalizacji według ICD – 10
w województwie łódzkim w latach 2007 – 2009 przedstawia tabela nr 7.
23
Tabela Nr 7.
Struktura hospitalizacji według ICD – 10 w zakładach opieki zdrowotnej zlokalizowanych na terenie województwa łódzkiego w latach 2007 - 2009
(według danych WCZP w Łodzi)
Zasadnicza przyczyna hospitalizacji
(rozdziały ICD-10)
OGÓŁEM
2007
liczba
2008
odsetek
liczba
2009
odsetek
liczba
odsetek
%
wzrostu/spadku
liczby
hospitalizacji
2008/2009
497 060
100,00%
538 555
100,00%
555 672
100,00%
3,18
I.
Choroby zakaźne i pasożytnicze (A00 - B99)
11 469
2,31%
12 147
2,26%
12 272
2,21%
1,03
II.
Nowotwory (C00 - D48)
63 573
12,79%
67 618
12,56%
56 478
10,16%
-16,47
4 035
0,81%
4 234
0,79%
3 788
0,68%
-10,53
14 838
2,99%
17 524
3,25%
19 271
3,47%
9,97
1 802
0,36%
2 038
0,38%
2 093
0,38%
2,70
III. Choroby krwi i narządów krwiotwórczych (D50 - D89)
IV.
Zaburzenia wydzielania wewnętrznego (E00 - E90)
V.
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99)
VI.
Choroby układu nerwowego (G00 - G99)
16 123
3,24%
18 333
3,40%
20 853
3,75%
13,75
VII.
Choroby oka i przydatków oka (H00 - H59)
12 019
2,42%
14 547
2,70%
15 264
2,75%
4,93
VIII. Choroby ucha i wyrostka sutkowego (H60 - H 95)
3 093
0,62%
3 280
0,61%
3 250
0,58%
-0,91
IX.
Choroby układu krążenia (I00 - I99)
85 867
17,27%
91 622
17,01%
94 731
17,05%
3,39
X.
Choroby układu oddechowego (J00 - J99)
45 048
9,06%
45 349
8,42%
44 278
7,97%
-2,36
XI.
Choroby układu trawiennego (K00 - K93)
45 376
9,13%
50 438
9,37%
49 208
8,86%
-2,44
XII.
Choroby skóry i tkanki podskórnej (L00 - L99)
7 064
1,41%
8 828
1,64%
9 265
1,67%
4,95
XIII.
Choroby układu kostno - stawowego (M00 - M99)
19 690
3,96%
22 669
4,21%
25 508
4,59%
12,52
XIV.
Choroby układu moczowo - płciowego (N00 - N99)
40 008
8,05%
44 163
8,20%
45 442
8,18%
2,90
XV.
XVI.
44 818
9,02%
46 441
8,62%
48 214
8,68%
3,82
1 577
0,32%
1 499
0,28%
1 689
0,30%
XVII.
Ciąża, poród i połóg (O00 - O99)
Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym
(P00 - P99)
Wady rozwojowe wrodzone (Q00 - Q99)
4 489
0,90%
5 011
0,93%
5 780
1,04%
15,35
XVIII.
Objawy różne (R00 - R99)
19 834
3,99%
24 063
4,47%
26 402
4,75%
9,72
XIX.
Urazy, zatrucia i inne skutki (S00 - T98)
45 656
9,19%
48 482
9,00%
51 441
9,26%
6,10
XX.
Czynniki wpływające na stan zdrowia (Z00 - Z99)
10 681
2,15%
10 269
1,91%
20 445
3,68%
99,09
24
12,68
5.
SPECJALISTYCZNA OPIEKA AMBULATORYJNA
Według danych Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi w 2009 roku
w specjalistycznej opiece zdrowotnej udzielono ogółem 6.771.437 porad (bez poradni
zdrowia psychicznego i uzależnień), czyli o 8,74% mniej (648.522) niż w 2008 roku.
Najwięcej porad specjalistycznych udzielono w poradniach: stomatologicznych (wraz
z ortodoncją, chirurgią stomatologiczną i protetyką – 1.554.373), ginekologiczno
– położniczych (701.434), okulistycznych (585.266), chirurgii urazowo – ortopedycznej
(470.186), chirurgii ogólnej (405.525) oraz internistycznych (400.110).
W 2009 roku największy wzrost liczby świadczeń w porównaniu do roku 2008
zanotowano w poradniach onkologicznych (o 20,24%) poza poradniami zaliczanymi do
kategorii pozostałe zabiegowe (wzrost o 85,05%) i pozostałe poradnie specjalności
zachowawczych (o 26,40%). Spadek liczby udzielonych porad można zaobserwować m.in.
w poradniach: protetyki stomatologicznej (spadek o 45,04%), medycyny nuklearnej
(o 35,85%), ortodontycznych (o 25,52%), określanych jako „pozostałe poradnie opieki nad
matką i dzieckiem” (o 25,19%) oraz w pozostałych stomatologicznych (o 25,18%).
Na jednego mieszkańca województwa łódzkiego w roku 2009 przypadało 2,66 porady
(w 2008 roku było to 2,91 porady na jednego mieszkańca). Najczęściej mieszkańcy
korzystali z porad stomatologa (w tym z poradni ortodoncyjnej, chirurgii stomatologicznej
i protetycznej) – 611,52 porady na 1.000 mieszkańców, ginekologa – 275,96 porad na 1.000
mieszkańców i okulisty – 230,25 porad na 1.000 mieszkańców.
Szczegółowe dane na temat liczby porad udzielonych w poradniach specjalistycznych
przedstawiono w tabeli nr 8. Natomiast informacje odnośnie lecznictwa w poradniach
zdrowia psychicznego i uzależnień zamieszczono w pierwszej części Monitoringu Strategii
Polityki Zdrowotnej – Realizacja Celów Programu w 2008 roku, w opisie Zadania II.4
-Zwiększenie bazy lecznictwa psychiatrycznego.
6.
PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA
W 2009 roku w podstawowej opiece zdrowotnej udzielono 11.319.685 porad
(o 60.583 więcej, niż w roku 2008) i przeprowadzono 244.640 wizyt domowych (o 6.260
mniej, niż w roku 2008).
Średnio mieszkaniec województwa korzystał z porady lekarza podstawowej opieki
zdrowotnej 4,45 razy (4,42 razy w poprzednim roku). Nieco ponad jedną piątą porad (22,9%)
w podstawowej opiece zdrowotnej stanowiły porady udzielone w poradniach dla dzieci.
W porównaniu z rokiem 2008 liczba porad udzielanych w poradniach dla dzieci
spadła o 3,53% (w miastach spadek o 5,70% i wzrost o 5,63% na wsi). W poradniach
ogólnych natomiast liczba udzielonych porad wzrosła o 1,81% (w miastach spadek o 0,60%,
na wsiach wzrost o 10,07%). Dokładne informacje zawarto w tabeli nr 9 [13].
25
Tabela Nr 8.
Liczba porad udzielonych na terenie województwa w latach 2007 – 2009 w poradniach
specjalistycznych na podstawie MZ-12 (według danych WCZP w Łodzi)
Wyszczególnienie
2007
2008
2009
%
wzrostu/spadku
porad 2008/2009
Razem specjalistyczna opieka zdrowotna
6 698 687
7 419 959
6 771 437
-8,74
Poradnie alergologiczne
155 810
176 527
173 929
-1,47
Poradnie diabetologiczne
85 472
99 320
108 726
9,47
Poradnie nefrologiczne
23 906
32 274
30 579
-5,25
Poradnie kardiologiczne
186 050
233 722
244 291
4,52
Poradnie medycyny nuklearnej
5 754
7 091
4 549
-35,85
Pozostałe poradnie chorób wewnętrznych
347 843
435 659
400 110
-8,16
Poradnie dermatologiczne
338 278
384 285
372 396
-3,09
Poradnie neurologiczne
316 450
367 996
371 767
1,02
Poradnie onkologiczne
80 973
84 039
101 048
20,24
Poradnie rehabilitacyjne
242 251
274 991
236 695
-13,93
Poradnie chorób zakaźnych
30 576
37 162
30 669
-17,47
Pozostałe poradnie specjalności zachowawczych
222 452
203 197
256 832
26,40
Poradnie pediatryczne
20 347
36 732
37 417
1,86
Poradnie neonatologiczne
5 051
6 611
6 315
-4,48
Poradnie ginekologiczno - położnicze
734 127
739 514
701 434
-5,15
Pozostałe poradnie opieki nad matką
i dzieckiem
-
1 989
1 488
-25,19
Poradnie chirurgii ogólnej
382 294
427 515
405 525
-5,14
Poradnie chirurgii onkologicznej
42 884
39 328
38 578
-1,91
Poradnie urazowo - ortopedyczne
391 158
473 432
470 186
-0,69
Poradnie okulistyczne
610 632
661 215
585 266
-11,49
Poradnie otolaryngologiczne
384 169
398 764
384 250
-3,64
Poradnie urologiczne
131 774
154 794
162 450
4,95
Pozostałe poradnie zabiegowe
52 745
50 020
92 564
85,05
Poradnie ortodontyczne
128 151
120 783
89 965
-25,52
Poradnie protetyki stomatologicznej
101 308
120 105
66 005
-45,04
Poradnie chirurgii stomatologicznej
100 127
82 650
73 830
-10,67
Pozostałe poradnie stomatologiczne
1 578 105
1 770 244
1 324 573
-25,18
26
Tabela Nr 9.
Porady w podstawowej opiece zdrowotnej na terenie województwa łódzkiego w latach 2007 – 2009 (według danych WCZP w Łodzi)
%
Wyszczególnienie
porady
2007
wizyty
domowe
2007
porady
2008
wizyty
domowe
2008
porady
2009
wizyty
wzrostu/
domowe
spadku
2009
porad
2008/2009
Ogółem podstawowa opieka
udział wizyt
domowych
w liczbie porad
w 2009 roku
11 636 821
267 972
11 259 102
250 900
11 319 685
244 640
0,54%
2,16%
Miasto
8 995 235
217 678
8 806 470
207 589
8 642 983
200 364
-1,86%
2,32%
Wieś
2 641 586
50 294
2 452 632
43 311
2 676 702
44 276
9,14%
1,65%
Poradnie ogólne - razem
8 720 244
209 979
8 570 321
197 034
8 725 758
194 532
1,81%
2,23%
Miasto
6 668 074
170 182
6 633 920
162 500
6 594 352
158 754
-0,60%
2,41%
Wieś
2 052 170
39 797
1 936 401
34 534
2 131 406
35 778
10,07%
1,68%
Poradnie dla dzieci - razem
2 916 577
57 993
2 688 781
53 866
2 593 927
50 108
-3,53%
1,93%
Miasto
2 327 161
47 496
2 172 550
45 089
2 048 631
41 610
-5,70%
2,03%
Wieś
589 416
10 497
516 231
8 777
545 296
8 498
5,63%
1,56%
zdrowotna
27
7.
POMOC DORAŹNA
Według danych Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w ramach ambulatoryjnej
pomocy doraźnej liczba świadczeń udzielonych w 2009 roku wyniosła 496.156 i była
o 19.226 niższa niż w roku 2008. Na podstawie niniejszych danych można wywnioskować,
że nastąpił spadek o 3,73% świadczeń udzielanych w szpitalnych oddziałach ratunkowych
oraz w izbach przyjęć w ramach doraźnej pomocy ambulatoryjnej. Spadek ten jest
szczególnie widoczny m.in. w przypadku Specjalistycznego Psychiatrycznego Zakładu
Opieki Zdrowotnej w Łodzi (96,73%), Zespołu Opieki Zdrowotnej w Łęczycy (95,24%),
Samodzielnego Publicznego ZOZ w Pabianicach (później NZOZ „Pabianickie Centrum
Medyczne” - 69,18%), Samodzielnego Szpitala Wojewódzkiego im. M. Kopernika w Łodzi
(58,27%), III Szpitala Miejskiego im. dr K. Jonschera (54,49%) oraz SPZOZ USK Nr 3 im.
S. Sterlinga w Łodzi (51,60%).
Mimo spadku ogólnej liczby świadczeń w ramach doraźnej pomocy ambulatoryjnej,
w niektórych jednostkach nastąpił znaczny wzrost, m.in. w Wojewódzkim Specjalistycznym
Szpitalu im. M. Madurowicza (305,08% więcej), IV Szpitalu Miejskim im. H. Jordana
(245,78%) oraz Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego (224,70%). Więcej informacji
na ten temat zawiera tabela nr 10.
W odniesieniu do doraźnej pomocy wyjazdowej, w 2009 roku nastąpił wzrost liczby
świadczeń udzielanych w tym zakresie o 23,91% w stosunku do roku 2008. W liczbach
bezwzględnych było to o 42.719 więcej świadczeń wyjazdowej pomocy doraźnej niż rok
wcześniej. Jednocześnie (o 5,25%) wzrosła liczba zakontraktowanych przez ŁOW NFZ
dobokaretek (z 33.641 dobokaretek w roku 2008 do 35.406 w 2009 roku). Szczegółowe
informacje na temat doraźnej pomocy wyjazdowej zawierają tabele nr 11 i nr 12.
28
Tabela Nr 10. Liczba udzielonych świadczeń Doraźnej Pomocy Ambulatoryjnej w województwie
łódzkim w latach 2007-2009 (według danych ŁOW NFZ)
% wzrost/
Świadczeniodawcy Pomocy Doraźnej Ambulatoryjnej
2007
2008
2009
spadek
2008/2009
MIASTA:
Łódź
I Szpital Miejski im. dr E. Sonnenberga
3 288
3 529
4 483
27,03
Łódź
II Szpital Miejski im. L. Rydygiera
1 236
1 713
2 157
25,92
Łódź
III Szpital Miejski im. dr K. Jonschera
8 252
33 029
15 032
-54,49
Łódź
IV Szpital Miejski im. H. Jordana
173
688
2 379
245,78
Łódź
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
14 136
14 079
16 865
19,79
Łódź
ZOZ MSWiA
3 921
4 531
-*
-
Łódź
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr n. med. Jerzego Nofera
-
-
528
-
Łódź
SPZOZ USK Nr 3 im. S Sterlinga
1 503
2 401
1 162
-51,60
Łódź
SPZOZ USK Nr 1 im. N. Barlickiego
23 337
30 951
34 768
12,33
Łódź
SPZOZ USK Nr 2 im. WAM
6 334
3 870
3 293
-14,91
Łódź
SPZOZ USK Nr 4 im. M. Konopnickiej
18 703
27 431
26 777
-2,38
Łódź
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
6 244
7 256
23 560
224,70
Łódź
Specjalistyczny Psychiatryczny ZOZ
260
275
9
-96,73
Łódź
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr Wł. Biegańskiego
5 810
8 237
8 993
9,18
Łódź
Wojewódzkie Centrum Ortopedii i Rehabilitacji Narządu Ruchu
812
702
680
-3,13
Łódź
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika
28 691
52 130
40 809
-21,72
Łódź
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. M. Madurowicza
2 782
1 082
4 383
305,08
Łódź
Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. M. Pirogowa
973
13 521
12 588
-6,90
Łódź
Woj. ZZOZ Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji
1 060
4 390
4 097
-6,67
Łódź
Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego
875
2 556
4 927
92,76
Piotrków Trybunalski
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika
21 540
30 826
12 864
-58,27
Piotrków Trybunalski
Szpital Rejonowy
5 316
8 844
12 122
37,06
Skierniewice
Wojewódzki Szpital Zespolony
9 046
8 802
19 672
123,49
29
POWIATY I GMINY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO:
Powiat bełchatowski
Szpital Wojewódzki w Bełchatowie
16 826
19 893
32 953
65,65
Powiat kutnowski
SP ZOZ w Kutnie
26 897
23 631
21 007
-11,10
Powiat łaski
S.P. Zakład Opieki Zdrowotnej w Łasku
7 756
7 308
10 490
43,54
Powiat łęczycki
Zespół Opieki Zdrowotnej w Łęczycy
13 012
23 498
1 118
-95,24
Powiat łowicki
Zakład Opieki Zdrowotnej w Łowiczu
7 282
11 070
22 446
102,76
Powiat brzeziński
SP ZOZ w Brzezinach
12 603
6 097
-*
-
Powiat opoczyński
Szpital Rejonowy w Opocznie
6 562
12 565
8 060
-35,85
11 799
15 602
Powiat pabianicki
SP ZOZ w Pabianicach
(*NZOZ „Pabianickie Centrum Medyczne”)
2 753
-69,18
(*2 055)
Powiat poddębicki
SP ZOZ w Poddębicach
1 262
800
1 012
26,5
Powiat radomszczański
Szpital Powiatowy w Radomsku
10 200
7 257
14 633
101,64
Powiat rawski
SP ZOZ w Rawie Mazowieckiej
2 252
6 361
12 102
90,25
Powiat sieradzki
SP ZOZ w Sieradzu
15 308
40 845
45 081
10,37
7 911
27 731
7 448
17 837
Powiat tomaszowski
Szpital Rejonowy w Tomaszowie Maz.
(*NZOZ Tomaszowskie Centrum Zdrowia)
Powiat wieluński
Powiat wieruszowski
SP ZOZ w Wieluniu
SP ZOZ w Wieruszowie
(*Powiatowe Centrum Medyczne sp.z o.o.)
-7,60
(*13 726)
263
(*99)
17 019
-4,58
809
123,48
Powiat zduńskowolski
SP ZOZ w Zduńskiej Woli
1 737
2 313
2 204
-4,71
Powiat zgierski
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Zgierzu
4 637
25 340
21 113
-16,68
866
6 029
319 977
515 382
Powiat zgierski
SP ZOZ w Głownie
(*NZOZ „Centrum Medyczne WSInf”)
WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM
*
1 327
11 897
brak
liczby
udzielonych
świadczeń
Doraźnej
Pomocy
Ambulatoryjnej
w
w Brzezinach wynika z wykazania pacjentów w ramach kontraktu na leczenie szpitalne.
30
Zakładzie
Opieki
Zdrowotnej
2 780
-41,45
(*750)
496 156
MSWiA
- 3,73
i
SP
ZOZ
Tabela Nr 11.
Liczba udzielonych świadczeń Doraźnej Pomocy Wyjazdowej w województwie łódzkim
w latach 2007-2009 (według danych ŁOW NFZ)
liczba udzielonych świadczeń
Świadczeniodawcy Pomocy Doraźnej Wyjazdowej
% wzrost/
spadek
2007
2008
2009
2008/2009
MIASTA:
Łódź
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
125 826
88 091
97 993
11,24
Łódź
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
258
-
-
-
Piotrków Trybunalski
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika
10 083
6 499
10 933
68,23
Skierniewice
Wojewódzki Szpital Zespolony
3 712
4 995
4 960
-0,70
POWIATY I GMINY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO:
Powiat bełchatowski
Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II w Bełchatowie
7 756
6 654
6 963
4,64
Powiat brzeziński
SP ZOZ w Brzezinach
8 286
1 427
5 087
256,48
Powiat kutnowski
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
2 933
5239
78,62
SP Zakład Opieki Zdrowotnej w Łasku
2 940
2 953
957
-67,59
NZOZ „Falck Medycyna Region Łódzki”
-
-
1382
-
Powiat łęczycki
Zespół Opieki Zdrowotnej w Łęczycy
4 981
4 842
5 287
9,19
Powiat łowicki
Zakład Opieki Zdrowotnej w Łowiczu
4 521
5 542
5 498
-0,79
Powiat łódzki-wschodni
SP ZOZ w Brzezinach
0*
3 135
0*
-
Powiat opoczyński
Szpital Rejonowy w Opocznie
4 158
764
3 945
416,36
Powiat pabianicki
SP ZOZ w Pabianicach
6 648
-
-
-
Powiat pabianicki
NZOZ "Falck Medycyna Region Łódzki"
-
884
6 083
588,12
Powiat pabianicki
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
2 783
0*
-
Powiat pajęczański
SP ZOZ w Pajęcznie
2 771
3 281
3 473
5,85
Powiat piotrkowski
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika
0*
2 912
0*
-
SP ZOZ w Poddębicach
997
1 860
981
-47,26
NZOZ "Falck Medycyna Region Łódzki"
-
-
1 151
-
Powiat radomszczański
Szpital Powiatowy w Radomsku
7 257
1
6 158
615700
Powiat rawski
SP ZOZ w Rawie Mazowieckiej
3 613
3 631
3 896
7,30
Powiat sieradzki
SP ZOZ w Sieradzu
6 000
6 029
6372
5,69
9 919
9 122
2 846
3 109
3 284
5,63
1 448
-
2 038
-
Powiat łaski
Powiat poddębicki
Szpital Rejonowy w Tomaszowie Maz.
Powiat tomaszowski
(*Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Tomaszowskie Centrum Zdrowia)
Powiat wieluński
Powiat wieruszowski
SP ZOZ w Wieluniu
SP ZOZ w Wieruszowie (*Powiatowe Centrum
Medyczne sp.z o.o.)
4 118
(*4 219)
-8,61
Powiat zduńskowolski
SP ZOZ w Zduńskiej Woli
5 822
4 080
3 209
-21,35
Powiat zgierski
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
2
11 887
594250,00
219 842
162 394
205 113
23,91
WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM
* w latach 2007 i 2009 brak podziału na świadczenia udzielane na terenie poszczególnych powiatów przez WSRM w Łodzi,
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Piotrkowie Tryb. i SPZOZ w Brzezinach (podano ogólną liczbę świadczeń
udzielonych przez w/w placówki bez względu na rejon udzielania świadczeń, stąd 0 przy zaznaczonych powiatach).
31
Tabela Nr 12.
Liczba zakontraktowanych dobokaretek Doraźnej Pomocy Wyjazdowej w województwie
łódzkim w latach 2007-2009 (według danych ŁOW NFZ)
liczba zakontraktowanych
% wzrost/
dobokaretek
spadek
Świadczeniodawcy Pomocy Doraźnej Wyjazdowej
2007
2008
2009
2008/2009
MIASTA:
Łódź
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
14 600
9 851
10 951
11,17
Łódź
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
334
-
-
-
Piotrków Trybunalski
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika
1 460
732
2 190
199,18
Skierniewice
Wojewódzki Szpital Zespolony
1 095
1 098
1 095
-0,27
POWIATY I GMINY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO:
Powiat bełchatowski
Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II w Bełchatowie
1 095
1 098
1 095
-0,27
Powiat brzeziński
SP ZOZ w Brzezinach
1 460
366
1 460
298,91
Powiat kutnowski
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
1 464
730
-50,14
SP Zakład Opieki Zdrowotnej w Łasku
730
732
240
-67,21
NZOZ "Falck Medycyna Region Łódzki"
-
-
490
-
Powiat łęczycki
Zespół Opieki Zdrowotnej w Łęczycy
730
732
1 095
49,59
Powiat łowicki
Zakład Opieki Zdrowotnej w Łowiczu
1 095
1 098
1 095
-0,27
Powiat łódzki-wschodni
SP ZOZ w Brzezinach
0*
1 098
0*
-
Powiat opoczyński
Szpital Rejonowy w Opocznie
730
732
730
-0,27
Powiat pabianicki
SP ZOZ w Pabianicach
1 095
456
-**
-
Powiat pabianicki
NZOZ "Falck Medycyna Region Łódzki"
-
642
1 460
127,41
Powiat pabianicki
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
366
0*
-
Powiat pajęczański
SP ZOZ w Pajęcznie
730
732
730
-0,27
Powiat piotrkowski
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika
0*
732
0*
-
SP ZOZ w Poddębicach
730
732
302
-58,74
NZOZ "Falck Medycyna Region Łódzki"
-
-
428
-
Powiat radomszczański
Szpital Powiatowy w Radomsku
1 095
1 098
1 095
-0,27
Powiat rawski
SP ZOZ w Rawie Mazowieckiej
1 095
1 464
1 460
-0,27
Powiat sieradzki
SP ZOZ w Sieradzu
1 460
1 464
1 460
-0,27
1 460
1 464
1 095
1 098
1 095
-0,27
730
732
730
-0,27
Powiat łaski
Powiat poddębicki
Powiat tomaszowski
Powiat wieluński
Powiat wieruszowski
Szpital Rejonowy w Tomaszowie Maz.
(*NZOZ Tomaszowskie Centrum Zdrowia)
SP ZOZ w Wieluniu
SP ZOZ w Wieruszowie (później Powiatowe Centrum
Medyczne sp. z o.o.)
724
(*736)
-0,27
Powiat zduńskowolski
SP ZOZ w Zduńskiej Woli
730
732
730
-0,27
Powiat zgierski
Wojewódzka Stacja Ratownictwa Medycznego
0*
2 928
3 285
12,19
33 549
33 641
35 406
5,25
WOJEWÓDZTWO OGÓŁEM
*
w latach 2007 i 2009 brak podziału na świadczenia udzielane na terenie poszczególnych powiatów przez WSRM w Łodzi,
Samodzielny Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Piotrkowie Tryb. i SPZOZ w Brzezinach (podano ogólną liczbę świadczeń
udzielonych przez w/w placówki bez względu na rejon udzielania świadczeń, stąd 0 przy zaznaczonych powiatach).
** brak kontraktu w ramach pomocy doraźnej i transportu sanitarnego.
32
8.
MEDYCYNA SZKOLNA
8.1.
Realizacja zadań z zakresu medycyny szkolnej
Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży zagwarantowane jest
przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008 Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), jak
również następującymi aktami wykonawczymi regulującymi organizację i zakres świadczeń
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami:




rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 139, poz. 1133),
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń
gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1139,
z późn. zm.),
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń
gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1144 ze
zm.), określające zakres stomatologicznej opieki zdrowotnej,
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu
obowiązkowych szczepień oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień (Dz. U.
Nr 237, poz. 2018, z późn. zm.), określające m.in. zakres obowiązkowych szczepień
ochronnych.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie
organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, profilaktycznej opiece
zdrowotnej podlegają dzieci i młodzież objęta obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki
oraz kształcąca się w szkołach ponadgimnazjalnych do ich ukończenia.
Profilaktyczną opiekę nad uczniem sprawują:

lekarz podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie deklaracji wyboru lekarza
podstawowej opieki zdrowotnej złożonej przez rodziców/opiekunów prawnych dziecka,
 lekarz dentysta,
 pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna, albo położna,
która ukończyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania
i wychowania.
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarz dentysta sprawują profilaktyczną
opiekę zdrowotną w miejscu określonym w umowie o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej. Pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania lub higienistka szkolna czy
położna sprawuje profilaktyczną opiekę zdrowotną w gabinecie profilaktyki zdrowotnej
i pomocy przedlekarskiej znajdującym się na terenie szkoły (w przypadku jego braku –
w gabinecie medycyny szkolnej na terenie zakładu opieki zdrowotnej, w którym zatrudniona
jest pielęgniarka, higienistka szkolna czy położna).
W roku szkolnym 2008/2009 świadczeń z zakresu medycyny szkolnej udzielało 240
świadczeniodawców, którzy mieli podpisane kontrakty z Łódzkim Oddziałem Wojewódzkim
Narodowego Funduszu Zdrowia. Według danych WCZP w Łodzi na podstawie sprawozdań
MZ-06 z realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach na terenie
województwa funkcjonowało 766 gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej
(w roku poprzednim – 1.114). Opieką objętych było 333.011 uczniów. Liczba pielęgniarek
zatrudnionych w gabinetach medycyny szkolnej wynosiła 533 (liczba pielęgniarek nie
odzwierciedla ilości etatów), co oznacza, że uwzględniając liczbę godzin pracy pielęgniarek
33
na terenie szkoły, na „etat przeliczeniowy” pielęgniarki przypada 1.049 uczniów (o 103 więcej
w porównaniu do poprzedniego roku szkolnego, przy średniej dla kraju – 901). Podobnie do
lat ubiegłych wskaźnik uczniów przekraczał normy zalecane przez Instytut Matki i Dziecka
w Warszawie. Zgodnie ze standardem zatrudnienia, optymalna liczba podopiecznych
w szkole podstawowej, gimnazjum, liceum wynosi 800 (+/-10%), w zasadniczej szkole
zawodowej i technikum 700 uczniów, natomiast w szkołach specjalnych - zależnie od stopnia
niepełnosprawności, od 30 do 150 uczniów.
8.2.
Testy przesiewowe
Testy przesiewowe, czyli wstępna identyfikacja nie rozpoznanych dotychczas chorób
lub zaburzeń, dokonana w wyniku zastosowania szybkiej metody, pozwala na wyróżnienie
w badanej populacji osób, które prawdopodobnie mają daną chorobę lub zaburzenie oraz
osób, które prawdopodobnie jej nie mają. Testy są istotnym elementem profilaktyki
drugorzędowej i mają na celu wykrycie najczęstszych zaburzeń w rozwoju i stanie zdrowia
w określonych grupach wieku, w których zaburzenia te najczęściej ujawniają się lub
pogłębiają.
W roku szkolnym 2008/2009 pielęgniarki medycyny szkolnej wykonały testy
przesiewowe u 90,9% uczniów, tj. o 7,5% więcej w porównaniu do roku 2007/2008. Wzrost
odsetka zbadanych uczniów odnotowano w gimnazjach, liceach, szkołach zawodowych
i specjalnych, w przeciwieństwie do szkół podstawowych. Największy odsetek
wykonywanych testów zanotowano w liceach (ponad 95%). Informacje na temat realizacji
testów przesiewowych przedstawia tabela nr 13.
Tabela Nr 13.
Realizacja testów przesiewowych wśród uczniów województwa łódzkiego w zależności od
rodzaju szkoły (według danych WCZP w Łodzi)
Odsetek zbadanych*
Rodzaj szkoły
2006/2007
2007/2008
2008/2009
szkoły podstawowe
87,7
91
84,28
gimnazja
90,5
86
86,67
licea
96,2
86
95,27
szkoły zawodowe
97,9
79
94,27
szkoły specjalne
ogółem
92,5
75
93,92
92,96
83,4
90,9
* na podstawie zwróconych kart badania profilaktycznego
8.3.
Profilaktyczne badania lekarskie
Profilaktyczne badania lekarskie - bilanse zdrowia, mają na celu dokonanie oceny
rozwoju fizycznego oraz stanu zdrowia uczniów (fizycznego, psychicznego i społecznego),
identyfikację czynników sprzyjających i zagrażających jego zdrowiu oraz zaplanowanie
niezbędnych działań diagnostycznych lub korekcyjnych i leczniczych.
Profilaktyczne badania lekarskie wykonuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej
zgodnie z miejscem wyboru przez świadczeniobiorcę. Badania bilansowe lekarskie obejmują
dzieci i młodzież w wieku 6 lub 7 lat, 10, 12 (postępowanie poprzesiewowe u uczniów
z dodatnim wynikiem testu), 13, 16 i 18 lat.
34
Badanie podmiotowe obejmuje:



Wywiad od ucznia.
Analizę informacji zawartej w karcie badania profilaktycznego od pielęgniarki lub
higienistki szkolnej, ze szczególnym uwzględnieniem wyników testów przesiewowych
oraz od wychowawcy klasy i informacji od rodziców.
Analizę innej indywidualnej dokumentacji medycznej.
Badanie przedmiotowe obejmuje:









Określenie poziomu i tempa rozwoju fizycznego i dojrzewania płciowego.
Ocenę rozwoju psychospołecznego.
Ocenę układu ruchu.
Ocenę wzroku i słuchu.
Ocenę wyniku pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Ocenę realizacji szczepień ochronnych.
Kwalifikację do grupy na zajęcia wychowania fizycznego i sportu szkolnego.
W podsumowaniu badania ujęcie celu badania bilansowego dla odpowiedniej grupy
wiekowej oraz wyłonienie problemów zdrowotnych.
Poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu życia.
W roku szkolnym 2008/2009 profilaktyczne badania lekarskie wykonano u blisko 92%
ogółu podlegającej populacji, co stanowi wzrost niniejszego odsetka o 4,4% porównując
z poprzednim rokiem szkolnym. Najwyższy poziom wykonanych badań odnotowano wśród
dziesięciolatków – objęto nimi 94,5% dzieci podlegających badaniom, zaś najniższy,
podobnie do lat ubiegłych, wśród szesnastolatków (87,08%). Szczegółowe informacje
zawiera tabela nr 14.
Tabela Nr 14.
Realizacja profilaktycznych badań lekarskich wśród uczniów regionu łódzkiego w poszczególnych
grupach wiekowych (według danych WCZP w Łodzi)
Odsetek zbadanych*
Wiek dziecka
2006/2007
2007/2008
2008/2009
6-7 lat
89,69
90
93,48
10 lat
91,38
92
94,51
13 lat
86,00
87
91,12
16 lat
78,99
81
87,08
18-19 lat
85,92
87
92,66
ogółem
86,4
87,4
91,8
* na podstawie zwróconych kart badania profilaktycznego
8.4.
Grupowa profilaktyka próchnicy zębów
Grupowa profilaktyka próchnicy zębów jest metodą nadzorowanego szczotkowania
zębów preparatami fluorkowymi. Wykonywana jest w szkołach podstawowych w klasach I-VI,
6 razy w roku, w odstępach co 6 tygodni. W roku szkolnym 2008/2009 procedurę wykonano
na poziomie 90% (przy średniej dla Polski 84%). Od kilku lat następuje systematyczny
wzrost w zakresie poziomu fluoryzacji, co przedstawia poniższy wykres.
35
Wykres Nr 9.
Realizacja grupowej profilaktyki fluorkowej na terenie województwa łódzkiego (wg danych
WCZP w Łodzi)
92%
90%
90%
89%
88%
86%
84%
82%
81%
80%
78%
76%
2006/2007
2007/2008
2008/2009
Rok szkolny
Poziom fluoryzacji
9.
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH I ZATRUĆ
9.1.
Zatrucia i zakażenia pokarmowe
W 2009 roku zanotowano 782 przypadki zatruć pokarmowych (współczynnik
zapadalności wyniósł 30,64 na 100.000 ludności). Głównym czynnikiem etiologicznym tych
zakażeń była, podobnie jak w poprzednich latach, Salmonella enteritidis (91,2%
przypadków). Zatrucia pokarmowe zakwalifikowane jako nieokreślone stanowiły w 2009 roku
6% przypadków czyli nieznacznie mniej niż w roku poprzednim (10,8% w 2008 roku).
Szczegółowe informacje dotyczące liczby przypadków i zapadalności na zatrucia pokarmowe
zawarte są w tabeli nr 15.
W 2009 roku odnotowano ponadto 1.052 przypadki innych zakażeń bakteryjnych
z objawami żołądkowo - jelitowymi (wywołanych m.in. przez E. coli (39,5%), Campylobacter,
Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis). Liczba tych zakażeń w stosunku do 2008
roku zmniejszyła się aż o 305 przypadków (w 2008 roku było ich 1.357).
Wyraźnie zauważalny jest spadek zapadalności na zakażenia jelitowe bakteryjne
(z 53,18 w 2008 roku do 41,33 w roku kolejnym). Natomiast na przestrzeni kilku lat można
zaobserwować wzrost zachorowań na wirusowe nieżyty jelitowe - zapadalność na 100.000
ludności w 2008 roku osiągnęła poziom 66,11, a w 2009 roku - 84,62).
Spośród wszystkich zarejestrowanych w 2009 roku przypadków zakażeń jelitowych
(2.154) zdecydowaną większość tj. 73,3% stanowiły zakażenia rotawirusowe [23].
36
Tabela Nr 15.
Zatrucia pokarmowe w województwie łódzkim w latach 2007 - 2009 (według danych WSSE w Łodzi)
2007
2008
2009
salmonellozowe
gronkowcowe
inne
razem
l. przypadków
769
6
147
932
zapadalność
30,09
0,23
6,14
36,46
l. przypadków
656
3
84
743
zapadalność
25,74
0,12
3,29
29,15
l. przypadków
713
18
51
782
zapadalność
28,05
0,71
2,01
30,77
*liczba ludności wykorzystana do obliczeń: 2007 r. - 2.555.898, 2008 r. – 2.548.861, 2009 r. - 2.541.832.
9.2.
Choroby wieku dziecięcego
W 2009 roku w województwie łódzkim odnotowano ponad 2-krotnie wyższą liczbę
zachorowań na krztusiec (697), aniżeli w roku 2008 (332). Aż w 75% stwierdzonych
przypadków tej choroby rozpoznanie zostało postawione wyłącznie na podstawie obrazu
klinicznego, bez potwierdzenia badaniem laboratoryjnym. Natomiast przyczyną tzw.
„przypadków możliwych” krztuśca mogło być zakażenie pałeczką krztuśca rzekomego
(parapertussis) lub innymi drobnoustrojami. Dzięki wprowadzeniu szczepienia przypominającego
przeciwko krztuścowi odnotowano spadek zapadalności na tą chorobę dzieci do 6 roku życia.
Niestety choruje coraz więcej młodzieży i osób dorosłych.
W 2009 roku, w odróżnieniu do roku poprzedniego, zapadalność na różyczkę spadła
ponad 10-krotnie (zapadalność na 100.000 mieszkańców w 2008 r. - 129,33; 2009 r. - 12,45).
Tak drastyczna zmiana wynika z faktu, iż pomimo obowiązkowych szczepień ochronnych
w 2 i 10 roku życia, różyczka podlega wahaniom epidemicznym, a w roku 2008 mieliśmy do
czynienia z epidemią wyrównawczą tej choroby.
Nieznaczny spadek, w porównaniu do 2008 roku (199 przypadków), zaobserwowano
także w odniesieniu do zachorowań na świnkę - w 2009 r. zarejestrowano 13 przypadków
mniej tej choroby (186).
W omawianym przedziale czasowym odnotowano prawie 7-krotny wzrost zapadalności
na odrę (w 2008 roku wystąpiło tylko 1 zachorowanie, rok później - 7). Wszystkie stwierdzone
przypadki wystąpiły u osób pochodzenia romskiego, nie szczepionych przeciw odrze. Udało
się stwierdzić, iż zachorowania te były ze sobą epidemiologicznie powiązane, choć nie wykryto
źródła zakażenia osoby, która zachorowała jako pierwsza.
W 2009 roku wzrosła także liczba zachorowań na ospę wietrzną (o 2.266 przypadków
więcej niż w 2008 roku), której epidemiologia nie jest kształtowana poprzez masowe
szczepienia ochronne, w związku z czym co kilka lat mamy do czynienia z tzw. epidemią
wyrównawczą tej choroby.
W 2009 roku odnotowano tylko jeden przypadek ostrego porażenia wiotkiego u dziecka
poniżej 15 roku życia, nie wywołany szczepem wirusa polio (poliomyelitis) (rok wcześniej było
ich 3) [23]. Szczegółowe dane dotyczące zapadalności na choroby wieku dziecięcego w latach
2007-2009 przedstawia poniższy wykres.
37
Wykres Nr 10.
Zapadalność na choroby wieku dziecięcego w województwie łódzkim w latach 2007-2009,
współczynnik na 100.000 ludności (według danych WSSE w Łodzi)
358,4
400
268,7
350
280,9
300
250
200
129,3
150
100
50
27,4
12,9 13
0
0
0,3
0
Krztusiec
Odra
2007 r.
9.3.
33,4
5,7 7,8 7,3
12,5
Różyczka
2008 r.
Ospa
wietrzna
Świnka
2009 r.
Wirusowe Zapalenie Wątroby
W 2009 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim zaobserwowano wzrost
zapadalności na wszystkie typy wirusowego zapalenia wątroby. W przypadku wirusowego
zapalenia wątroby typu B (WZW B) zapadalność zwiększyła się prawie o 40% (z 5,88 do
8,21 na 100.000 ludności), w tym na tzw. ostre WZW typu B z poziomu 0,55 w 2008 roku
do 0,75 w kolejnym.
W roku 2009 w województwie łódzkim wartość współczynnika zapadalności
na wirusowe zapalenie wątroby typu C na terenie województwa łódzkiego także uległa
wzrostowi - o 46% (z 7,8 w 2008 r. do 11,39). Więcej też zarejestrowano przypadków
jednoczesnego zakażenia wirusami HBV i HCV (z 5 do 9 zachorowań). Większość
rejestrowanych przypadków zarówno WZW B jak i WZW C stanowią postacie przewlekłe
tych chorób (jest to ponad 90%), co może dowodzić ich lepszej zgłaszalności lub lepszej
wykrywalności (zazwyczaj są to przypadki zakażeń, do których doszło przed wieloma latami)
Liczba zakażeń WZW typu A, na przełomie omawianych lat wzrosła prawie 38-krotnie
(z 2 do 77 zachorowań) [23].
Zapadalność na poszczególne typy wirusowego zapalenia wątroby w latach 20072009 przedstawiona została na wykresie nr 11.
38
Wykres Nr 11.
Współczynnik zapadalności na 100.000 ludności na wirusowe zapalenie wątroby w latach 20072009 w województwie łódzkim (według danych WSSE w Łodzi)
14
12,2
11,4
12
10
5,9
8
8,2
7,8
7,2
6
4
2
3
0,1 0,1
0
WZW A
WZW B
2007 r.
9.4.
2008 r.
WZW C
2009 r.
Zakażenie wirusem HIV i zachorowania na AIDS
Od początku rejestracji t.j. od 1986 roku w województwie łódzkim odnotowano 776
przypadków zakażenia HIV, a na AIDS zachorowało 137 zakażonych, z których 63 osoby
zmarły. W 2009 roku do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi zgłoszono
44 nowe (o 4 więcej niż w roku poprzednim) przypadki zakażenia HIV. Podobnie jak w 2008
roku większość tych przypadków stanowili mężczyźni (32 przypadki – 72,7%).
Prawie trzy czwarte (73%) zakażonych stanowili ludzie młodzi – w wieku od 20 do 39
lat (32), o 2 przypadki więcej niż w poprzednim roku. W 2009 roku stwierdzono ponadto
7 zakażeń osób powyżej 40 roku życia - o 1 mniej niż rok wcześniej. Prawie dwie trzecie
wszystkich zakażeń (68%) dotyczyło osób podejmujących ryzykowne zachowania seksualne
(30 przypadków, w tym 13 osób zakażonych drogą kontaktów heteroseksualnych), 18%
zażywających narkotyki (8 przypadków). Ponadto zarejestrowano 1 przypadek zakażenia
dziecka urodzonego przez matkę nosicielkę HIV. Tylko w 4 przypadkach nie ustalono drogi
zakażenia.
W 2009 roku zgłoszono 6 przypadków AIDS – o połowę mniej niż wcześniej (3 kobiety,
3 mężczyzn). Tyle samo przypadków zachorowań dotyczyło grupy wiekowej do 40 roku życia
(3) jak i powyżej 40 roku życia (3). Dwie trzecie osób chorych na AIDS zaraziło się poprzez
dożylne stosowanie narkotyków (4 osoby - 67%); podejmowanie ryzykownych zachowań
seksualnych było źródłem zakażenia u 2 osób [23] .
Szczegółową strukturę zakażeń HIV i zachorowań na AIDS w województwie łódzkim,
ze względu na sposób, w jaki doszło do zakażenia, przedstawia tabela nr 16.
39
Tabela Nr 16.
Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS wg drogi zakażenia w latach 2007-2009 na terenie
-
-
-
1
-
13
39
2008
5
10
2
-
-
-
-
2
1
19
40
2009
8
14
13
3
-
-
-
1
1
4
44
przeszczepy tkanek
2
inni/przetoczenia
krwi
8
hemofilitycy
2
biseksualne
13
heteroseksualne
2007
homoseksualne
Ogółem
Rok
narkomani
brak informacji
biorcy krwi lub tkanek
inne
ryzykowne zachowania
seksualne
dziecko matki nosicielki
województwa łódzkiego (według danych WSSE w Łodzi)
Zakażenia HIV z uwzględnieniem drogi zakażenia
Zachorowania na AIDS z uwzględnieniem drogi zakażenia
9.5.
2007
5
-
5
-
-
-
-
-
-
2
12
2008
5
2
3
-
-
-
-
-
-
2
12
2009
4
-
2
-
-
-
-
-
-
-
6
Inne choroby zakaźne
W 2009 roku odnotowano taką samą liczbę przypadków zachorowań wywołanych przez
meningokoki jak rok wcześniej (11). Osoby chore były w wieku 8 miesięcy - 45 lat. U wszystkich
wyhodowano bakterię Neisseria meningitidis.
Wzrosła natomiast liczba zakażeń pneumokokami - z 10 w 2008 r. do 15 rok później oraz
Heamophilus influenzae (w 2008 r. - brak zachorowań; 2009 - 1 przypadek).
W 2009 roku odnotowano 14 przypadków zapalenia mózgu (współczynnik zapadalności
0,55) i 105 przypadków zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (4,13). W obu chorobach,
w porównaniu z rokiem wcześniejszym wzrosła liczba zarejestrowanych przypadków.
Z roku na rok wzrasta liczba zachorowań na boreliozę, co prawdopodobnie związane jest
z coraz powszechniejszym wykonywaniem testów na obecność tej bakterii i zgłaszaniem jej przez
lekarzy. W 2009 roku odnotowano 347 przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 13,6),
podczas gdy w roku poprzednim było ich o 90 mniej (257 zachorowań - współczynnik
zapadalności - 10,1).
Ponadto, w tym samym roku w województwie łódzkim nie odnotowano żadnego
przypadku tężca, malarii ani bąblowicy. Zgłoszono natomiast wystąpienie 2 przypadków choroby
Creutzfeldta-Jacoba [23]. Liczbę przypadków i zachorowalność na wybrane choroby zakaźne
w województwie łódzkim przedstawia tabela nr 17.
40
Tabela Nr 17.
Współczynnik zapadalności na 100.000 ludności na wybrane choroby zakaźne w województwie
łódzkim w latach 2007-2009 (według danych WSSE w Łodzi)
Jednostka
chorobowa
2007
przypadki
2008
zapadalność
przypadki
2009
zapadalność
zapadalność
przypadki
Borelioza
236
9,2
257
10,1
347
13,63
Róża
bd
bd
526
20,61
421
16,54
Tężec
0
0
1
0,04
0
0
Malaria
1
0,04
1
0,04
0
0
Ch. Creutzfeldta
Jacoba
1
0,04
0
0
2
0,08
9.6.
Choroby weneryczne
W 2009 roku w województwie łódzkim zaobserwowano spadek liczby osób leczonych
po raz pierwszy w poradniach wenerologicznych (z 207 w 2008 do 199). Tym samym
współczynnik zachorowalności na 100.000 ludności wyniósł odpowiednio 8,11 w 2008 roku
i 7,83 w roku kolejnym. W 2009 roku wskaźnik zachorowalności na choroby weneryczne
wśród mężczyzn (12,49) był ponad trzykrotnie wyższy niż kobiet (3,60).
W roku 2009 liczba przypadków rzeżączki (24) zmniejszyła się o 3 w porównaniu
z rokiem poprzednim (27). W odróżnieniu do roku 2008, gdy wszystkie zarejestrowane
przypadki rzeżączki dotyczyły mężczyzn, w roku kolejnym odnotowano 2 zachorowania kobiet.
Spadek liczby rejestrowanych przypadków był również zauważalny w 2009 roku
w odniesieniu do nieżytów nierzeżączkowych (zapalenia cewki moczowej i narządu
rodnego), które są wskaźnikiem o ograniczonej swoistości, jednakże stanowią odbicie
zakażeń Chlamydia trachomatis. Prawie dwukrotny wzrost zapadalności odnotowano
w przypadku kłykcin kończystych (w 2008 r. - 0,47, 2009 r. - 0,87). Nie uległa zmianie liczba
rejestrowanych przypadków opryszczki narządów płciowych.
Struktura zapadalności na najczęściej rejestrowane schorzenia wenerologiczne
w regionie w latach 2008-2009 przedstawia tabela nr 18.
Tabela Nr 18.
Liczba przypadków i współczynnik zapadalności na 100.000 ludności na najczęstsze choroby
weneryczne w województwie łódzkim w latach 2008-2009 (według danych WCZP w Łodzi)
2008
Jednostka chorobowa
2009
l. przypadków
zapadalność
l. przypadków
zapadalność
Nierzeżączkowe nieżyty
91
3,57
77
3,03
Rzeżączka
27
1,06
24
0,94
Kłykciny kończyste
12
0,47
22
0,87
Opryszczka narządów płciowych
11
0,43
11
0,43
Kiła
59
2,31
63
2,48
41
Na terenie naszego regionu w 2009 roku ogólna liczba zachorowań na wszystkie
rodzaje kiły (63) wzrosła o 4 przypadki w stosunku do roku poprzedniego (59). W 2009 roku
87% leczonych z powodu kiły stanowili mężczyźni - najczęściej z przedziału wiekowego 3044 lata (20 osób) oraz 20-29 lat (16 przypadków). W tym samym czasie w województwie
łódzkim nie został odnotowany żaden przypadek kiły wrodzonej. Znaczna część zachorowań
na kiłę dotyczyła jej wczesnej utajonej postaci (40%) oraz kiły pierwotnej (35%) [6].
9.7.
Zatrucia chemiczne
Ze względu na brak dostępnych danych na temat zatruć chemicznych za 2009 rok,
posłużono się informacjami z lat wcześniejszych. Według danych Narodowego Instytutu
Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny, w 2008 roku na terenie województwa
łódzkiego odnotowano 951 przypadków zatruć lekami, preparatami farmakologicznymi
i substancjami biologicznymi czyli o 482 przypadki mniej aniżeli w 2007 roku (1433). Tym
samym, zachorowalność na 100.000 ludności wynosząca w 2007 roku 56,0, w roku kolejnym
zmniejszyła się do poziomu 37,3 [3].
9.8.
Gruźlica
W 2009 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna przejęła od Wojewódzkiego Centrum
Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi obowiązek prowadzenia rejestru zachorowań
na gruźlicę.
Na terenie województwa łódzkiego w omawianym okresie, odnotowano 682 przypadki
zachorowań na tę chorobę, czyli o 58 przypadków więcej aniżeli w 2008 roku (624). W 2009 r.
zdecydowanie wyższa zapadalność na gruźlicę na 100.000 ludności dotyczyła mężczyzn
(37,3) aniżeli kobiet (26,3), a także mieszkańców wsi (31,3) niż miast (24,2). Struktura
wiekowa osób chorujących na gruźlicę została przedstawiona na poniższym wykresie.
W 2009 roku, w zakresie ogólnej zapadalności na gruźlicę zauważalne są znaczne
różnice pomiędzy powiatami województwa. Najwyższe współczynniki na 100.000 osób
zarejestrowano w powiatach: zduńskowolskim (56,1), radomszczańskim (50,2) oraz
wieluńskim (48,7). Najniższymi wartościami charakteryzowały się natomiast powiaty: łęczycki
(7,6), skierniewicki (11,5) i zgierski (13,0) [23].
Wykres Nr 12.
Zachorowania na gruźlicę w 2009 roku w województwie łódzkim, w podziale na płeć i wiek
(według danych WSSE w Łodzi)
244
250
200
150
100
50
108
93
65
2
2
4
83
76
5
0
0-14
15-19
20-44
45-64
65+
wiek (w latach)
Kobiety
42
Mężczyźni
9.9.
Grypa
Struktura zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne jest rozpatrywana
w odniesieniu do poszczególnych okresów epidemicznych, nie zaś całego roku
kalendarzowego.
I tak, w sezonie epidemicznym 2008/2009 (czyli od 1 października 2008 do 30 kwietnia
2009 roku) stwierdzono o 14.304 więcej przypadków zachorowań na grypę (37.393), aniżeli
w poprzednim sezonie epidemicznym (23.089), w tym ponad jedną trzecią chorych (13.505 36,1%) stanowiły dzieci poniżej 14 roku życia.
Zapadalność na grypę w województwie łódzkim w kolejnych sezonach epidemicznych
ilustruje poniższy wykres.
Wykres Nr 13.
Współczynnik zapadalności na
grypę
na
100.000 ludności
w
województwie łódzkim
w wybranych sezonach epidemicznych (według danych WSSE w Łodzi)
2000
1841,3
1600
1465,4
1200
800
904,9
400
0
2006/2007
2007/2008
2008/2009
sezon epidemiczny
11 czerwca 2009 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła stan pandemii grypy
wywołanej wirusem A/H1N1 (potocznie nazywanej grypą meksykańską, w związku
z początkiem rozprzestrzeniania się wirusa w Meksyku).
W kwietniu 2009 roku rozpoczęto w Polsce badania chorych w kierunku wykrycia tego
wirusa. Grypę wywołaną ww. patogenem rozpoznano u 340 mieszkańców województwa
łódzkiego (współczynnik zapadalności na 100.000 ludności - 13,4), w tym u 68 dzieci poniżej
14 roku życia. Najczęściej na tą chorobę zapadały osoby w wieku 15-19 lat. W 96%
stwierdzonych przypadków rozpoznanie grypy A/H1N1 potwierdzono badaniami
laboratoryjnymi; u pozostałych diagnozę postawiono jedynie na podstawie kryteriów
epidemiologicznych i klinicznych. Z powodu grypy A/H1N1 i jej powikłań odnotowano
w województwie łódzkim 17 zgonów.
W sezonie epidemicznym 2008/2009, w ramach nadzoru nad grypą, opartego
na systemie SENTINEL, przebadano 59 wymazów z gardła i nosa. W jednym przypadku
(8-letnie dziecko) wykryto wirus grypy typu B [23].
43
10.
STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
W 2009 roku Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydały w regionie
łódzkim 46.099 orzeczeń o stopniu niepełnosprawności osobom powyżej 16 roku życia,
tj. o 2.056 więcej niż w 2008 roku. W 2009 roku odsetek kobiet z orzeczonym stopniem
niepełnosprawności wynosił 52,9 %, a mężczyzn 47,1 %, natomiast w 2008 roku odpowiednio
54,2% kobiet i 45,8% mężczyzn.
W 2009 roku w 33,6% przypadków orzeczono lekki stopień niepełnosprawności,
w 47,3% – umiarkowany, a w 19,1% – znaczny stopień, natomiast w 2008 roku było
odpowiednio 33% przypadków z lekkim stopniem niepełnosprawności, 46,7% – umiarkowanym
i 20,3% – znacznym. Niepełnosprawność orzekano głównie z powodu upośledzenia narządu
ruchu – 11.542 przypadki (25%), chorób układu oddechowego i krążenia – 10.042 (21,8%) oraz
chorób neurologicznych – 5.750 (12,5%). Struktura niepełnosprawności według głównych
przyczyn była taka sama jak w 2008 roku, w którym upośledzenie narządu ruchu było powodem
orzeczenia o niepełnosprawności w 11.551 przypadkach (26,2%), choroby układu oddechowego
i krążenia - 10.451 (23,7%), a choroby neurologiczne w 5.406 przypadkach (12,3%).
Informacje dotyczące liczby osób powyżej 16 roku życia z orzeczoną
niepełnosprawnością według płci i stopnia niepełnosprawności przedstawiono na wykresie nr 14
oraz w tabeli nr 19.
Wykres Nr 14.
Liczba osób powyżej 16 r.ż. z orzeczoną niepełnosprawnością w latach 2007 – 2009, według płci
i stopnia niepełnosprawności (według danych Woj. Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności)
44
W 2009 roku Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydały 6.117
orzeczeń o niepełnosprawności dzieciom do 16 roku życia, tj. o 315 orzeczeń mniej niż
w 2008 roku, przy czym chłopcom wydano o 1.107 orzeczeń więcej niż dziewczynkom.
Do głównych przyczyn ustalonej niepełnosprawności należały: choroby układu oddechowego
i krążenia – 29%, choroby określane jako inne, do których zalicza się schorzenia
endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce,
zeszpecenia i choroby układu krwiotwórczego – 13,9% oraz choroby neurologiczne – 12,5%.
Struktura niepełnosprawności dzieci do 16 roku życia przestawiona została na
wykresie nr 15 oraz w tabeli nr 20.
Wykres Nr 15.
Liczba osób poniżej 16 roku życia z orzeczoną niepełnosprawnością w latach 2007 – 2009
(według danych Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności)
W 2009 roku lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydali
mieszkańcom województwa 3.347 pierwszorazowych orzeczeń w sprawach rentowych, czyli
o 91 mniej niż w 2008 roku. W 2009 roku całkowitą lub częściową niezdolność do pracy,
bądź konieczność przekwalifikowania zawodowego orzeczono w przypadku 2.136 mężczyzn
i 1.211 kobiet, tj. odpowiednio o 92 mniej i 1 więcej niż w 2008 roku. Najwięcej orzeczeń –
2.211 (tj. 66,1%) wydano w grupie wiekowej 45 – 59 lat, przy czym kobietom w grupie
wiekowej 45 – 54 lata – 649 orzeczeń, a mężczyznom w wieku 50 – 59 lat - 1.180.
45
Do głównych przyczyn orzekania w sprawach rentowych w 2009 roku należały:
nowotwory – 845 orzeczeń (tj. 25,2% wszystkich przypadków), choroby układu krążenia –
753 (22,5%) oraz zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania – 521 (15,6%). Struktura
wydawanych orzeczeń według przyczyn różniła się w zależności od wieku. W 2009 roku
w grupie osób do 39 roku życia główną przyczynę niezdolności do pracy lub konieczności
przekwalifikowania stanowiły zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania – 29,3%,
nowotwory – 15% i pozostałe choroby – 18,9%. W 2008 roku struktura była taka sama,
a odsetek osób wynosił odpowiednio – 30,2%, 15,2% i 18%. W 2009 roku u osób powyżej
40 roku życia główną przyczyną orzekania w sprawach rentowych były nowotwory – 27,6%
(w 2008 roku 27,9%), a następnie choroby układu krążenia – 26,1% (w 2008 roku 25,4%)
i zaburzenia psychiczne – 12,3% (w 2008 roku 10,8%).
Szczegółowe dane dotyczące orzeczeń pierwszorazowych w sprawach rentowych
stwierdzających niezdolność do pracy zawiera wykres nr 16 oraz tabela nr 21.
Wykres Nr 16.
Liczba wydanych orzeczeń w sprawach rentowych w latach 2007 – 2009 (według danych ZUS)
46
Tabela Nr 19.
Struktura niepełnosprawności osób powyżej 16 roku życia wg płci, przyczyny i stopnia niepełnosprawności w 2009 roku (według danych Wojewódzkiego
Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności)
1256 11542
57
26
53
34
20
19
81
397
50
9
9
68
50
38
66
15
33
19
12
119
42
39
559
104
571
236
109
218
888
3584
248
42
111
563
264
307
636
187
439
271
102
1050
477
576
10042
1370
996
5750
3768
8788
21815
15496
38
6
29
12
20
20
38
218
25
0
4
27
27
16
64
19
20
13
12
101
22
43
421
111
649
155
150
123
445
3670
295
92
78
483
257
231
591
165
262
238
80
905
290
351
56
11
84
23
36
12
77
456
40
32
17
51
36
11
91
3
44
44
14
131
54
47
39
5
61
38
14
17
50
225
38
37
13
43
28
5
75
5
12
50
25
120
46
50
315
79
476
145
257
83
218
1342
313
113
54
302
351
83
400
59
92
106
68
428
157
309
217
51
165
51
86
73
120
1220
133
44
50
221
76
75
228
92
309
50
25
256
112
114
368
102
474
146
181
93
511
2634
255
450
56
335
236
293
670
144
380
122
84
717
348
189
1153
297
1383
282
393
255
1427
6948
660
764
184
1037
721
468
1091
322
530
332
107
2033
812
616
585
97
615
412
226
350
742
4394
463
1225
174
848
493
186
860
169
734
434
204
868
362
1055
Lekki
774
Umiarkowany
193
63
169
70
42
61
456
1617
97
5
52
148
176
91
132
36
115
35
31
244
86
53
Znaczny
3972
160
21
182
58
53
66
243
1165
122
62
16
311
171
81
298
37
272
57
18
172
169
248
08-T choroby
układu
pokarmowego
09-M choroby
układu
moczowo płciowego
3982
51
19
33
18
13
6
64
82
17
14
10
3
14
9
40
17
46
5
8
92
67
30
07-S choroby
układu
oddechowego i
krążenia
658
956
226
1129
352
413
376
1290
6216
680
1155
208
1026
715
437
1284
333
850
416
197
1774
760
891
06-E epilepsja
03-L zaburzenia
głosu, mowy i
choroby słuchu
04-0 choroby
narządu
wzroku
05-R
upośledzenie
narządu ruchu
21684
11-I inne
1150
270
1343
458
387
322
1390
7760
698
1284
206
1194
735
510
1337
302
794
472
198
1844
762
969
10-N choroby
neurologiczne
2106
496
2472
840
800
698
2680
13976
1378
2439
414
2220
1450
947
2621
635
1644
888
395
3618
1522
1860
02-P choroby
psychiczne
46099 24385
Bełchatów
Brzeziny
Kutno
Łask
Łęczyca
Łowicz
Łódź - Wschód
M. Łódź
Opoczno
Pabianice
Pajęczno
Piotrków Tryb.- Miasto
Piotrków Tryb. - powiat
Poddębice
Radomsko
Rawa Mazowiecka
Sieradz
Skierniewice - Miasto
Skierniewice - powiat
Tomaszów Mazowiecki
Wieluń
Zduńska Wola
01-U
upośledzenie
umysłowe
Ogółem województwo
Stopień
niepełnosprawności
orzeczona niepełnosprawność według przyczyn
mężczyźni
kobiety
Powiatowy Zespół
Orzekający
Razem
Płeć
47
Tabela Nr 20.
Struktura orzeczonej niepełnosprawności osób poniżej 16 roku życia według płci i przyczyn w województwie łódzkim w 2009 roku (według danych
Wojewódzkiego Zespołu ds. orzekania o Niepełnosprawności)
48
261
18
6
36
4
3
9
11
37
3
15
0
12
30
8
10
7
9
8
3
17
9
6
671
22
11
32
8
9
30
53
81
34
18
11
18
43
13
34
17
21
13
6
156
16
25
306
22
1
17
2
5
1
18
63
36
3
1
8
22
5
18
2
13
6
5
36
14
8
180
5
44
8
3
2
4
5
28
13
11
4
3
18
3
6
2
1
5
1
9
2
3
197
8
8
10
1
3
3
7
30
15
11
2
10
18
1
15
4
4
2
3
29
2
11
787
45
3
45
4
16
15
24
137
81
69
15
53
36
9
49
8
30
9
14
109
12
4
11-I inne
1776
116
68
72
16
11
34
41
517
164
117
32
64
47
47
69
17
9
16
22
192
32
73
10-N choroby
neurologiczne
06-E epilepsja
05-R
upośledzenie
narządu ruchu
04-0 choroby
narządu wzroku
339
21
6
20
8
8
3
10
48
18
12
6
14
25
5
28
6
15
5
8
40
22
11
09-M choroby
układu
moczowo płciowego
388
13
3
40
3
0
5
32
54
22
14
3
54
34
8
12
3
19
8
8
26
10
17
08-T choroby
układu
pokarmowego
403
15
11
15
8
7
23
38
48
8
27
10
2
35
3
23
8
28
7
12
50
10
15
03-L zaburzenia
głosu, mowy
i choroby
słuchu
3612
191
78
205
36
47
83
165
750
261
203
58
162
192
78
187
55
109
61
56
425
86
124
02-P choroby
psychiczne
2505
140
66
129
28
30
65
128
491
204
132
33
107
149
41
127
42
77
33
35
309
64
75
01-U
upośledzenie
umysłowe
6117
331
144
334
64
77
148
293
1241
465
335
91
269
341
119
314
97
186
94
91
734
150
199
07-S choroby
układu
oddechowego
i krążenia
Bełchatów
Brzeziny
Kutno
Łask
Łęczyca
Łowicz
Łódź - Wschód
M. Łódź
Opoczno
Pabianice
Pajęczno
Piotrków Trybunalski - Miasto
Piotrków Trybunalski - powiat
Poddębice
Radomsko
Rawa Mazowiecka
Sieradz
Skierniewice - Miasto
Skierniewice - powiat
Tomaszów Mazowiecki
Wieluń
Zduńska Wola
chłopcy
Ogółem województwo
dziewczynki
Powiatowy Zespół
Orzekający
orzeczona niepełnosprawność według przyczyn
Razem
Płeć
849
46
23
39
7
13
21
54
198
71
38
7
31
33
17
50
23
37
15
9
70
21
26
Tabela Nr 21.
Orzeczenia pierwszorazowe w sprawach rentowych stwierdzające niezdolność do pracy* według płci, wieku i grup chorobowych** w 2009 roku (według
danych ZUS)
Wiek osób badanych
Ogółem
Grupy chorobowe
19 lat i
mniej
2024
2529
3034
3539
4044
4549
5054
5559
6064
65 lat
i więcej
Ogółem
Razem
3347
13
75
123
195
228
275
465
465
912
834
19
Mężczyźni
2136
12
56
72
111
121
148
227
227
501
679
14
Kobiety
1211
1
19
51
84
107
127
238
238
411
155
5
Razem
Mężczyźni
Kobiety
Razem
Mężczyźni
Kobiety
32
21
11
845
471
374
0
0
0
1
1
0
1
1
0
11
9
2
0
0
0
16
8
8
1
0
1
30
13
17
5
3
2
37
13
24
5
4
1
64
19
45
10
5
5
130
46
84
3
1
2
243
106
137
7
7
0
244
194
50
0
0
0
63
58
5
0
0
0
6
4
2
Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze (A00-B99)
Nowotwory (C00 - D48)
w tym:
Nowotwory złośliwe ( C00 - D09)
Razem
817
1
10
12
30
34
62
128
237
236
61
6
Mężczyźni
459
1
8
6
13
13
18
45
104
190
57
4
Kobiety
358
0
2
6
17
21
44
83
133
46
4
2
Razem
28
0
1
4
0
3
2
2
6
8
2
0
Mężczyźni
12
0
1
2
0
0
1
1
2
4
1
0
Kobiety
Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre choroby przebiegające z
udziałem mechanizmów autoimmunologicznych (D50 - D89)
16
0
0
2
0
3
1
1
4
4
1
0
Razem
8
0
0
0
1
3
2
0
2
0
0
0
Mężczyźni
4
0
0
0
1
2
1
0
0
0
0
0
Kobiety
4
0
0
0
0
1
1
0
2
0
0
0
Nowotwory niezłośliwe (D10 - D36)
49
Wiek osób badanych
Ogółem
Grupy chorobowe
19 lat i
mniej
2024
2529
3034
3539
4044
4549
5054
5559
6064
65 lat
i więcej
Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany
metabolicznej (E00 - E90)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
64
44
20
0
0
0
0
0
0
2
0
2
7
3
4
3
2
1
3
2
1
5
2
3
21
14
7
20
18
2
3
3
0
0
0
0
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
521
259
262
6
6
0
28
19
9
49
26
23
60
31
29
43
17
26
50
24
26
74
24
50
116
45
71
74
50
24
19
16
3
2
1
1
Choroby układu nerwowego (G00 - G99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
288
163
125
1
1
0
7
5
2
10
7
3
26
15
11
37
19
18
40
21
19
55
26
29
63
32
31
41
30
11
8
7
1
0
0
0
Choroby oka i przydatków oka (H00 - H59)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
60
40
20
0
0
0
0
0
0
2
0
2
3
1
2
5
2
3
3
2
1
8
6
2
17
12
5
14
10
4
7
6
1
1
1
0
Choroby ucha i wyrostka sutkowatego (H60 - H95)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
16
9
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
3
2
1
8
5
3
4
2
2
0
0
0
0
0
0
Choroby układu krążenia (I00 - I99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
753
614
139
1
1
0
2
1
1
8
6
2
11
7
4
22
18
4
40
27
13
71
59
12
241
171
70
275
244
31
77
76
1
5
4
1
Razem
Mężczyźni
Kobiety
39
32
7
0
0
0
0
0
0
1
1
0
2
2
0
0
0
0
1
1
0
4
2
2
12
8
4
12
11
1
7
7
0
0
0
0
Razem
Mężczyźni
Kobiety
239
199
40
1
1
0
0
0
0
0
0
0
2
0
2
3
3
0
10
6
4
23
22
1
88
67
21
91
80
11
18
17
1
3
3
0
Razem
Mężczyźni
Kobiety
197
145
52
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
0
2
8
6
2
10
5
5
16
9
7
66
40
26
69
60
9
24
24
0
1
1
0
w tym:
Choroba nadciśnieniowa
Choroba niedokrwienna serca
Choroby naczyń mózgowych
50
Wiek osób badanych
Ogółem
Grupy chorobowe
19 lat i
mniej
2024
2529
3034
3539
4044
4549
5054
5559
6064
65 lat i
więcej
Inne choroby serca
Razem
Mężczyźni
Kobiety
169
155
14
0
0
0
1
1
0
4
4
0
2
2
0
6
5
1
11
8
3
15
15
0
47
43
4
64
59
5
18
18
0
1
0
1
Choroby układu oddechowego (J00 - J99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
83
54
29
0
0
0
3
2
1
0
0
0
1
1
0
1
0
1
6
2
4
3
1
2
28
16
12
33
26
7
7
5
2
1
1
0
Choroby układu trawienia (K00 - K93)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
98
65
33
1
1
0
2
1
1
4
3
1
7
4
3
9
6
3
15
12
3
17
9
8
26
18
8
16
10
6
1
1
0
0
0
0
Razem
Mężczyźni
Kobiety
Choroby układu kostno - stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (M00 - M99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
9
5
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
3
2
1
2
0
2
2
2
0
1
1
0
0
0
0
208
112
96
1
1
0
2
0
2
5
3
2
10
4
6
17
8
9
11
6
5
28
10
18
71
28
43
49
38
11
14
14
0
0
0
0
Choroby skóry i tkanki podskórnej (L00 - L99)
Choroby układu moczowo - płciowego (N00 - N99)
Razem
Mężczyźni
Kobiety
43
30
13
0
0
0
1
1
0
2
1
1
1
1
0
6
2
4
6
3
3
7
4
3
8
7
1
11
10
1
0
0
0
1
1
0
Pozostałe choroby
Razem
Mężczyźni
Kobiety
319
245
74
2
1
1
18
17
1
25
18
7
36
30
6
39
29
10
30
25
5
51
31
20
63
46
17
44
38
6
8
8
0
3
2
1
* są to orzeczenia wydane przez lekarzy orzeczników ZUS ustalające:

Całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji

Całkowitą niezdolność do pracy

Częściową niezdolność do pracy

Celowość przekwalifikowania zawodowego
** grupy chorobowe zgodne z Rewizją Dziesiątą Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.
51
11. ZAPOBIEGANIE CHOROBOM
11.1. Szczepienia ochronne
W 2009 roku odsetek dzieci i młodzieży zaszczepionych w odpowiednich grupach
wiekowych był w większości przypadków zbliżony do roku 2008. Największa różnica
dotyczyła wykonawstwa szczepień przeciwko błonicy i tężcowi u osób w 19 roku życia.
Szczepionką przeciwko błonicy i tężcowi zaszczepiono 88,6% młodzieży w podanej grupie
wiekowej, tj. o 6,5% mniej niż w 2008 roku. Ponadto w 2009 roku odsetek wykonawstwa
szczepień przeciwko odrze, śwince i różyczce w stosunku do roku 2008 zwiększył się
u dziewczynek w 11 i 12 roku życia odpowiednio o 6,1% i 3,2%, natomiast u dzieci w 10 roku
życia zmniejszył się o 3,8%.
Dokładną analizę wykonawstwa szczepień ochronnych dzieci i młodzieży w latach
2007 – 2009 zawiera tabela nr 22.
Tabela Nr 22.
Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w województwie łódzkim w latach 2007 – 2009 (według
danych WSSE w Łodzi)
Wyszczepialność
Szczepienia dzieci starszych Szczepienia do 2 roku życia i opóźnione do 3
i młodzieży
roku życia
Szczepienie
kol. 1
Gruźlica
WZW B
Błonica, tężec,
krztusiec
Polio
Haemophilus
influenzae
Odra, świnka,
różyczka
Błonica, tężec
Wiek
2007
2008
2009
wzrost/spadek
kol. 2
kol. 3
kol. 4
kol. 5
I dawka
99,7
99,6
99,8
kol.5 - kol.4
0,2
1 rok życia
90,5
88,9
90,4
1,5
2 rok życia
99,9
99,9
99,8
-0,1
3 rok życia
100
99,9
99,9
0
1 rok życia
58,2
59,5
62,1
2,6
2 rok życia
99,1
99,3
98
-1,3
3 rok życia
99,7
99,7
99,7
0
1 rok życia
58,3
60
62,2
2,2
2 rok życia
99,1
99,3
97,9
-1,4
3 rok życia
1 rok życia
99,7
56,9
99,7
59,1
99,7
62
2,9
2 rok życia
81,5
98,8
98,6
-0,2
2 rok życia
83,6
83,7
84,3
0,6
3 rok życia
98,7
98,6
98,4
-0,2
6 rok życia
79
80,4
77,2
-3,2
14 rok życia
95,9
95
95,5
0,5
0
19 rok życia
95,3
95,1
88,6
-6,5
Polio
6 rok życia
78,9
80,7
77,2
-3,5
Krztusiec
6 rok życia
79
80,4
77,2
-3,2
10 rok życia
86,2
91,4
82,4
97,5
-3,8
dziewczęta 11 r.ż
81,3
95,6
dziewczęta 12 r.ż
97,8
95,9
99,1
3,2
14 rok życia
95,9
99,8
95,5
-4,3
Odra, świnka,
różyczka
WZW B
6,1
52
11.2.
Działania profilaktyczne realizowane na terenie województwa łódzkiego w 2009
roku
Profilaktyka i ochrona zdrowia jest zadaniem ustawowym poszczególnych jednostek
samorządu terytorialnego. Ponadto, działania z zakresu profilaktyki były podejmowane
i finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, stacje sanitarno-epidemiologiczne
oraz przez inne instytucje.
Z budżetu Samorządu Województwa Łódzkiego w 2009 roku były finansowane
następujące programy profilaktyczne:

Program Zdrowotny Wczesnego Wykrywania Jaskry
Celem głównym Programu było obniżenie liczby osób tracących wzrok z powodu
uszkodzenia nerwu wzrokowego w przebiegu jaskry poprzez odpowiednio wczesne wykrycie
choroby i wdrożenie specjalistycznego leczenia. Grupę, do której Program był skierowany,
stanowili mieszkańcy województwa łódzkiego w wieku 35 - 60 lat. W ramach Programu
realizowano bezpłatne porady okulistyczne obejmujące badanie ciśnienia śródgałkowego,
dna oka i pola widzenia. Ponadto, u każdego pacjenta została przeprowadzona ankieta
dotycząca występowania czynników ryzyka zachorowania na jaskrę.
W 2009 roku odbyła się czwarta edycja Programu, realizowana przez 5 podmiotów
wybranych na podstawie konkursu ofert. Badania w ramach Programu realizowano
na terenie Łodzi, Zgierza, Ozorkowa, Poddębic, Rawy Mazowieckiej, Sieradza oraz Pabianic.
W ramach Programu przebadano 2.904 osób, z czego 70,35% (tj. 2.043 badanych)
stanowiły kobiety, a 29,65% (tj. 861 osób) mężczyźni. W wyniku badań rozpoznano jaskrę
w jej wczesnym stadium u 289 osób, czyli u 9,95% populacji badanej oraz wykryto 17
przypadków jaskry w stadium zaawansowanym (0,59% wszystkich ankietowanych).
W ramach Programu lekarze okuliści zdiagnozowali także 81 przypadków innych chorób
oczu (występowały one u 2,79% badanych).
Z budżetu Samorządu Województwa Łódzkiego na realizację Programu
wydatkowano kwotę 139.349,00 złotych.

Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia - wczesne wykrywanie wad wzroku
i zeza u dzieci
Celem Programu było zapobieganie rozwojowi niedowidzenia i poprawa funkcji
narządu wzroku u dzieci w wieku 4-5 lat z terenu województwa łódzkiego poprzez wczesne
wykrywanie wad wzroku oraz zeza. Program obejmował przeprowadzenie wywiadu
z rodzicem/opiekunem dziecka oraz wykonanie badań okulistycznych w kierunku wad
refrakcji oraz zeza, takich jak: badanie refrakcji autorefraktometrem, badanie ostrości
wzroku, badanie ustawienia gałek ocznych, (test odblasków rogówkowych, cover-test),
badanie widzenia stereoskopowego (test Muchy) oraz badanie dna oka.
W 2009 roku, będącym trzecim rokiem realizacji Programu, zawarto 5 umów
na wykonanie świadczeń zdrowotnych w ramach Programu z placówkami z terenu Łodzi
i Rawy Mazowieckiej.
W ramach Programu w 2009 roku przebadano 991 dzieci, przy czym u 367 dzieci
(tj. 37,04% populacji badanej) wykryto zaburzenia wzroku.
Z budżetu Samorządu Województwa Łódzkiego na realizację Programu
wydatkowano kwotę 69.311,00 złotych.
Szczegółowe informacje dotyczące wyników badań, które wykonano u 4 i 5-latków
w latach 2007 – 2009, zawiera tabela nr 23.
53
Tabela Nr 23.
Wyniki badań wykonanych w ramach programu profilaktycznego pn. „Zapobieganie rozwojowi
niedowidzenia – wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci” w latach 2007-2009
(opracowanie własne)
Liczba dzieci, u których stwierdzono nieprawidłowości w
Rok
Wyszczególnienie
zakresie:
Ogółem
ostrości
wzroku
2007
2008
2009
refrakcji*
ustawienia
widzenia
oczu
obuocznego
dna oka*
chłopcy
464
117
-
66
25
-
dziewczynki
480
109
-
39
15
-
Razem
944
226
-
105
40
-
chłopcy
1.059
151
195
52
66
26
dziewczynki
986
106
168
60
30
27
Razem
2.045
257
363
112
96
53
chłopcy
492
85
138
34
35
18
dziewczynki
499
68
139
37
45
16
Razem
991
153
277
71
80
34
* badania refrakcji autorefraktometrem i dna oka wprowadzono do Programu w 2008 roku

Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym
Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego
w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej, ze względu
na dużą częstość występowania próchnicy wśród dzieci w wieku szkolnym z terenu
województwa łódzkiego.
Celem Programu było obniżenie występowania próchnicy zębów wśród dzieci
z terenu województwa łódzkiego. Każde dziecko, które zgłaszało się do udziału w Programie
miało wykonywane bezpłatne badanie oceniające stan higieny jamy ustnej, uzębienia oraz
warunków zgryzowych, a także zabieg lakowania zębów szóstych stałych (jeżeli, zdaniem
lekarza, istniały wskazania do jego przeprowadzenia). Inne cele Programu dotyczyły
kształtowania postaw prozdrowotnych oraz rozwijania prawidłowych nawyków higienicznych
i żywieniowych wśród jego odbiorców, a także podniesienia świadomości zdrowotnej
rodziców/opiekunów dzieci uczestniczących w Programie.
W 2009 roku Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym był
realizowany po raz pierwszy. Jego adresatami były dzieci w 8 roku życia (pomiędzy 7 a 8
urodzinami) z terenu województwa łódzkiego.
W ramach Programu przebadano 1.159 dzieci (570 dziewczynek oraz 589 chłopców),
u których zalakowano łącznie 3.383 zęby. Spośród przebadanych ośmiolatków aż dla 8,6%
(100) dzieci była to pierwsza w życiu wizyta u stomatologa. U tych dzieci, które były pierwszy
raz lekarz zalecił dalsze leczenie w 89% przypadków, a złym stanem higieny jamy ustnej
charakteryzowało się 22% omawianej grupy. Z przeprowadzonej przez lekarzy oceny stanu
uzębienia mlecznego ośmiolatków wynikało, iż każde badane dziecko miało średnio ponad
2 zęby z próchnicą, 1 ząb usunięty oraz 1 wypełniony. Maksymalna liczba zębów mlecznych
z próchnicą stwierdzona u badanego dziecka to 15. Więcej niż 5 zębów ze zmianami
próchniczymi odnotowano aż w 234 przypadkach (u 127 chłopców i 107 dziewczynek), czyli
u 20,2% badanej populacji. Maksymalna liczba zębów stałych objętych próchnicą
stwierdzona w 15 przypadkach to 4. Jeden lub więcej zębów stałych z ubytkami
54
zaobserwowano u 115 ośmiolatków (45 chłopców i 70 dziewczynek). Ponadto, u trójki dzieci
z badanej populacji odnotowano już usunięte zęby stałe. Jednocześnie, przeprowadzona
przez lekarzy ocena stanu uzębienia dzieci zgłaszających się do udziału w Programie
wykazała także, iż ponad połowa ośmiolatków (640 - 55,2%) ma wadę zgryzu. Potrzebę
dalszego leczenia dziecka (niezależnie od jej przyczyny) stwierdzono aż u 84,6% (981)
dzieci (480 dziewczynek, 501 chłopców).
Ogółem w 2009 roku programami profilaktycznymi realizowanymi przez Samorząd
Województwa Łódzkiego objęto 5.054 osób, zaś rzeczywisty koszt realizacji trzech
programów wynosił 264.069,50 złotych.
Szczegółowe informacje dotyczące efektów programów profilaktycznych
zamieszczono w tabeli nr 24, zaś koszty przeznaczone na realizację programów
realizowanych w latach 2006 – 2009 zawiera tabela nr 25.
Tabela Nr 24.
Zbiorcze zestawienie efektów programów profilaktycznych realizowanych w latach 2006 – 2009
(opracowanie własne)
Nazwa programu
zdrowotnego
Program Zdrowotny
Wczesnego Wykrywania Jaskry
Wojewódzki Program
Profilaktyki Gruźlicy Płuc i
Nowotworów Układu
Oddechowego
Zapobieganie rozwojowi
niedowidzenia - wczesne
wykrywanie wad wzroku i zeza
u dzieci
Program zapobiegania
próchnicy dla dzieci w wieku
szkolnym
Rozpoznanie
Liczba rozpoznanych
przypadków choroby (wady) Razem
2006 2007 2008 2009
wczesne stadium jaskry
379
264
306
289
1 238
zaawansowane stadium jaskry
24
12
19
17
72
inna choroba oczu
161
306
187
81
735
podejrzenie gruźlicy płuc
124
65
-
-
189
podejrzenie nowotworu płuc
207
65
-
-
272
podejrzenie innej choroby płuc
2 478
971
-
-
3 449
zaburzenia ostrości wzroku
-
226
257
153
636
zaburzenia refrakcji
-
-
363
277
640
nieprawidłowe ustawienie oczu
-
105
112
71
288
zmiany na dnie oka
-
-
53
34
87
nieprawidłowe widzenie
stereoskopowe u dzieci
-
40
96
80
216
-
-
-
981
981
3.373
2.054
1.393
1.983
8.803
potrzeba dalszego leczenia
stomatologicznego dziecka
(niezależnie od przyczyny)
Razem
55
Tabela Nr 25
Zbiorcze zestawienie programów profilaktycznych wraz z wysokością środków finansowych
wydatkowanych z budżetu województwa łódzkiego w latach 2006 – 2008 (opracowanie własne)
L.p.
1
2
3
4
5
Program
profilaktyczny
Liczba osób objęta badaniem
Wysokość środków wydatkowanych z
budżetu Samorządu Województwa
Łódzkiego na realizację programu
profilaktycznego
(w zł)
2006
2007
2008
2009
Razem
2006 2007 2008 2009 Razem
Wojewódzki Program
Profilaktyki Gruźlicy
219
9 893
5564 4329
Płuc i Nowotworów
924,00
Układu Oddechowego *
Program profilaktyki
zakażeń wirusem
ptasiej grypy
H5N1wśród personelu
placówek medycznych
podległych
Samorządowi
Województwa
Łódzkiego wskazanych
105
205
205
w I etapie „Procedury
524,52
funkcjonowania służby
zdrowia w przypadku
wystąpienia ostrej
choroby zakaźnej
opracowanej przez
Wojewódzki Zespół
Reagowania
Kryzysowego”
Program Zdrowotny
1
117
Wczesnego
2708
4701 2904 11 941
628
300,00
Wykrywania Jaskry**
Zapobieganie rozwojowi
niedowidzenia wczesne wykrywanie
944 2045 991 3 980
wad wzroku i zeza u
dzieci
Program zapobiegania
próchnicy dla dzieci w
1159 1 159
wieku szkolnym
Razem
8477
6
901
6746 5054 27 178
442
748,52
173
500,00
-
-
393
424,00
-
-
-
105
524,52
78
277,52
223
361,04
139
349,00
558
287,56
28
070,43
157
809,86
69
311,00
255
191,29
-
-
55
409,50
55
409,50
279
847,95
381
170,90
264
069,50
1 367
836,87
* przy liczbie osób wzięto pod uwagę osoby, które zgłosiły się na pierwszą wizytę
** bez kwoty na zakup sprzętu okulistycznego w latach 2006 - 2007
56
Samorząd Województwa Łódzkiego zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia
2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 164 poz. 1027 ze zmianami) zbiera informacje o programach
zdrowotnych realizowanych na terenie województwa.
W 2009 roku ogółem liczba programów i akcji profilaktycznych finansowanych przez
lokalne jednostki samorządu terytorialnego wyniosła 133. Niniejsze programy profilaktyczne
realizowało 482 samorządów. Działania profilaktyczne były podejmowane przez następujące
gminy: Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Biała Rawska, Brójce, Buczek, Chąśno, Cielądz,
Czarnocin, Dmosin, Dobroń, Kiełczygłów, Kleszczów, Koluszki, Konstantynów Łódzki, Łask,
Rawa Mazowiecka (zarówno na terenie gminy miejskiej jak i wiejskiej), Brzeziny, Ręczno,
Rusiec, Rzgów, Rząśnia, Strzelce, Sulejów, Tuszyn, Widawa, Wieruszów, Wodzierady,
Zduny, Zduńska Wola (zarówno na terenie gminy miejskiej jak i wiejskiej), Bełchatów,
Radomsko, Parzęczew, Opoczno, Sieradz oraz powiaty: łaski, pajęczański, piotrkowski,
radomszczański, rawski, tomaszowski, wieruszowski, zduńskowolski, kutnowski,
bełchatowski, sieradzki i Miasto Łódź.
Programy oraz akcje profilaktyczne realizowane przez samorządy terytorialne
dotyczyły:
 profilaktyki chorób nowotworowych i obejmowały wczesne wykrywanie: nowotworów
piersi, szyjki macicy, jelita grubego, gruczołu krokowego, płuc, tarczycy oraz skóry.
Ponadto, na terenie województwa łódzkiego wykonywano badania profilaktyczne
w zakresie wczesnego wykrywania chorób nowotworowych w ramach m.in. Tygodnia
Walki z Rakiem, Bilansu zdrowia w wieku dojrzałym oraz kampanii profilaktycznej „Grunt
to zdrowie”.
 profilaktyki innych chorób niż nowotworowe oraz pozostałych działań służących promocji
zdrowia, były to programy profilaktyki: chorób układu krążenia, cukrzycy, chorób płuc,
alergii układu oddechowego, chorób trzustki i wątroby, narządu wzroku, wad postawy,
patologii ruchu, dysplazji stawu biodrowego, próchnicy. Na terenie województwa
łódzkiego powiaty i gminy realizowały również programy profilaktyki antynikotynowej,
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, profilaktyki HIV, uzależnień
i schorzeń psychiatrycznych oraz programy przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Prowadzono badania słuchu, badania i terapię logopedyczną, organizowano także
programy mające na celu promocję zdrowego stylu życia oraz programy szczepień
ochronnych przeciw grypie. Ponadto, prowadzono szkolenia z zakresu pierwszej pomocy
przedmedycznej, przygotowywano rodziców do narodzin dziecka i jego pielęgnacji.
Realizowano także programy mające na celu zapobieganie rozwojowi chorób zakaźnych
(szczepienia przeciwko: meningokokom grupy C, WZW typu B). W jednym z powiatów
prowadzono akcję „Wyzdrowieć przez uśmiech” dla dzieci ze szpitalnych oddziałów
dziecięcych.
Instytucją, prowadzącą działania w zakresie promocji zdrowia jest Wojewódzka
Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Łodzi. W swojej działalności profilaktycznej
współpracowała m.in. z instytucjami naukowymi, przedstawicielami władz samorządowych,
instytucjami pozarządowymi i lokalnymi mass mediami. Programy oraz akcje edukacyjne
realizowane przez WSSE w Łodzi miały na celu zwiększenie świadomości na temat
zachowań prozdrowotnych, zdrowego stylu życia, a także zapobieganie chorobom oraz
2
Uwzględniono jedynie te jednostki samorządu terytorialnego, które w sprawozdaniach dotyczących
zrealizowanych programów zdrowotnych wpisały, iż je finansują. Natomiast nie wzięto pod uwagę powiatów
i gmin, które zaznaczyły, że realizują programy finansowane przez Ministerstwo Zdrowia, NFZ lub gdy nie wpisały
danych dotyczących źródła finansowania, dotyczy to powiatu poddębickiego, brzezińskiego, opoczyńskiego oraz
gminy Bolesławiec, Łubnice oraz Pabianice.
57
podniesienie poziomu wiedzy na temat niektórych chorób. W 2009 roku Państwowa
Inspekcja Sanitarna województwa łódzkiego realizowała następujące programy i akcje
prozdrowotne:
 Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV na lata 2007 – 2011.
W ramach programu realizowano i koordynowano działania ogólnopolskiej multimedialnej
kampanii społecznej „Wróć bez HIV”, Obchodów Światowego Dnia AIDS oraz
podejmowano wiele różnorodnych projektów lokalnych, wojewódzkich i powiatowych.
 Program „Trzymaj formę”. Celem programu była edukacja w zakresie kształtowania
prozdrowotnych nawyków wśród dzieci i młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad
aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. W województwie łódzkim program wdrożono w
259 szkołach gimnazjalnych oraz 48 szkołach podstawowych. Ogółem liczba uczniów
objęta programem wyniosła 49.932.
 Program edukacyjny „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie”. Celem programu była
edukacja rodziców i opiekunów z zakresie umiejętności obserwacji objawów astmy,
uświadomienie znaczenia wczesnej profilaktyki choroby oraz stworzenie dzieciom
zagrożonym astmą pełnych możliwości rozwojowych. W roku szkolnym 2008/2009
program realizowany był w 14 powiatach i objęto nim 162 szkoły podstawowe.
 Ogólnopolski Festiwal Piosenki o Zdrowiu. Głównym założeniem Festiwalu było
motywowanie dzieci i młodzieży do pozytywnego myślenia o zdrowiu, propagowanie zasad
i idei dotyczących szeroko rozumianego zdrowia, a w szczególności zdrowego stylu życia,
zdrowego odżywiania, profilaktyki chorób, profilaktyki nałogów, higieny jamy ustnej
i bezpieczeństwa na drodze oraz ochrony zdrowia i ekologii.
 Wojewódzki Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu
w województwie łódzkim.
 Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej „Czyste powietrze wokół nas”. Adresatami
programu były dzieci w wieku 5-8 lat, uczęszczające do przedszkoli, ich rodzice
i opiekunowie. Głównym celem programu był wzrost kompetencji rodziców w zakresie
ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci
w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach
lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. I edycja Programu była realizowana w 101 placówkach
i objęła 3.314 dzieci w wieku 5-6 lat uczęszczających do przedszkoli.
 Wojewódzki program edukacyjny profilaktyki gruźlicy „Zadbaj o swoje płuca”. W roku
szkolnym 2008/2009 program realizowano w 62 szkołach podstawowych w 13 powiatach
na terenie województwa łódzkiego. Programem objęto 13.426 uczniów.
 Kampania „Ostrzeżenia Zdrowotne” – 2009 r. (Ogólnopolska Kampania społeczna
„Ostrzeżenie Zdrowotne”, Obchody Światowego Dnia bez Papierosa).
 Kampania „Papierosy pożerają cię żywcem”.
 Projekt „Odświeżamy Nasze Miasta” – celem była ochrona zdrowia ludności Polski poprzez
podnoszenie świadomości na temat wpływu dymu tytoniowego.
 Wojewódzka Kampania Profilaktyczna „Grunt To Zdrowie”. Tematyka działań w 2009 roku
dotyczyła głównie profilaktyki chorób nowotworowych, z naciskiem na raka piersi.
 „Powiedz nie trądzikowi” – edycja pilotażowa ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej.
Kampania została zrealizowana w 41 szkołach ponadgimnazjalnych 10 powiatów
województwa łódzkiego. Edukacja objęto 7.947 uczniów klas I i II z 41 szkół.
 Akcja letni wypoczynek – realizowana na przełomie lipca i września 2009 r. w placówkach
wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży woj. łódzkiego przekazywano materiały
informacyjne i edukacyjne dotyczące zapobiegania zakażeniom wirusem nowej grypy
AH1N1 w celu zapoznania z nimi wszystkich uczestników wypoczynku.
58

Program lokalny „Odżywiam się zdrowo”. Celem programu była promocja zdrowego
żywienia. Adresatami programu byli uczniowie klas IV szkół podstawowych i ich rodzicie.
Realizowany w Piotrkowie Trybunalskim.
Ponadto Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne województwa łódzkiego
wspierały placówki szkolne, które zadeklarowały kontynuację zakończonego w 2006 r.
Programu profilaktyki raka piersi „Różowa wstążeczka”. Placówki te miały możliwość
wypożyczenia fantomów na szkolenia, służących do samobadania piersi oraz otrzymywały
materiały edukacyjne.
Wojewódzkie Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi w 2009 r. realizowało program
promocji zdrowia - „Zdrowo żyć - zdrowym być”, który miał na celu zwiększenie świadomości i
umiejętności w zakresie stosowania zasad zdrowego odżywiania oraz propagowanie
aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży w szkole. Program realizowano w szkołach na
terenie województwa łódzkiego. Był on koordynowany przez pedagogów szkolnych. Liczba
uczniów objętych programem wyniosła 5.700 osób. Szkoły we własnym zakresie organizowały
m.in. konkursy, pogadanki oraz wystawy.
Wśród programów zdrowotnych realizowanych przez Regionalne Centrum Polityki
Społecznej w Łodzi należy wyróżnić:
 Wojewódzki program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na lata 2007 – 2010,
 Wojewódzki program przeciwdziałania narkomanii na lata 2007 – 2010,
 Wojewódzki program wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich
wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych na lata
2007 – 2013.
W ramach środków finansowych przeznaczonych na realizację niniejszych programów
podejmowano następujące działania:
 Program profilaktyki „Bezpieczeństwo w szkole”– realizowany od 2007 r. we współpracy
z Komendą Wojewódzką Policji w Łodzi, w oparciu o założenia rządowego programu
„Razem bezpieczniej”. Ogółem odbyło się 6 edycji szkolenia, w tym 2 w 2009 r.
W warsztatach szkoleniowych wzięli udział policjanci i pedagodzy, dyrektorzy szkół
gimnazjalnych, kuratorzy sądowi i pracownicy socjalni. Ogółem w 2009 r. w warsztatach
wzięło udział 239 osób. Szkolenie obejmowało tematykę dotyczącą m.in.: pedofilii i przemocy
seksualnej, zaburzeń zachowania związanych z zażywaniem narkotyków, przemocy
rówieśniczej na tle przemocy w rodzinie, psychomanipulacji religijnej.
 Program profilaktyki uniwersalnej – zintegrowanej „Nadwarciański Kampus Profilaktyczny” –
realizowany od 2007 r. Uczestnikami Kampusu byli wychowankowie domów dziecka, świetlic
środowiskowych, dzieci i młodzież ze środowisk patologicznych, z rodzin o niskich
dochodach, z problemami wychowawczymi, zagrożone zaniechaniem obowiązku szkolnego,
wykazujące trudności w nauce, pochodzące z terenów wiejskich. Program był skierowany
przede wszystkim do dzieci i młodzieży z rodzin niewydolnych wychowawczo, dotkniętych
skutkami alkoholizmu. Działania prowadzone w ramach Kampusu obejmowały m.in. trening
autoprezentacji i autoekspresji, trening budowania więzi i empatii, warsztaty psychologiczno
– pedagogiczne w grupach i konsultacje indywidualne z pedagogiem.
Ponadto, w 2009 roku Regionalne Centrum Polityki Społecznej włączyło się do
ogólnopolskiej Kampanii pn. „Brałeś? Nie jedź! Po narkotykach rozum wysiada!” Celem kampanii
było uświadomienie młodym ludziom niebezpieczeństwa prowadzenia pojazdów pod wpływem
substancji psychoaktywnych.
Program z zakresu profilaktyki antyalkoholowej prowadził m.in. w 2009 roku Zakład
Medycyny Rodzinnej i Społeczności Lokalnych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi we
współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Kolegium
59
Lekarzy Rodzinnych w Polsce. W ramach działania pn. „Sprawdź, czy twoje picie jest
bezpieczne” przeszkolono kilkadziesiąt lekarzy i pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej
w zakresie szybkiej identyfikacji i krótkiej interwencji u osób ryzykownie i szkodliwie pijących
alkohol.
Kolejną instytucją, prowadzącą działania z zakresu profilaktyki chorób jest Łódzki
Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w Łodzi. W 2009 roku programami
profilaktycznymi finansowanymi przez ŁOW NFZ objęto 204.983 osoby, z czego najwięcej
osób (tj. 63.330) skorzystało z programu profilaktyki raka piersi – etap podstawowy oraz
z przesiewowych badań cytologicznych (48.812 kobiet). Z budżetu NFZ w 2009 roku
na programy profilaktyczne wydatkowano ogółem kwotę 11.808.530,42 zł.
Szczegółowe informacje zamieszczono w tabelach nr 26 i nr 27.
Tabela Nr 26.
Programy profilaktyczne finansowane przez ŁOW NFZ w 2009 roku w województwie łódzkim
(według danych ŁOW NFZ w Łodzi)
Liczba placówek
uczestniczących
w programie
Liczba osób
objętych
programem
Nakład
finansowy NFZ
(w zł)
9
3298
2 774 760,30
7*
698
6 096,90
7**
868
3 488,00
156***
20 086
80 288,00
99
410
11 100,00
Świadczenia lekarza POZ w ramach realizacji Profilaktyki
Chorób Odtytoniowych (w tym POCHP)
99
124
1 792,00
Świadczenia lekarza POZ w ramach realizacji Profilaktyki
Chorób Układu Krążenia
316****
14 842
712 416,00
199
48 812
1 251 199,80
5
819
199 947,12
Profilaktyka Raka Szyjki Macicy - etap diagnostyczny
3
48 013
1 296 351,00
Program Profilaktyki Raka Piersi - etap podstawowy
18
63 330
5 268 817,80
Profilaktyka Raka Piersi - etap pogłębionej diagnostyki
4
3 683
202 273,50
Ogółem
922
204 983
11 808 530,42
Nazwa programu profilaktycznego
Program Badań Prenatalnych
Badanie przesiewowe w kierunku wczesnego rozpoznania
jaskry wykonywane dodatkowo w trakcie porady
Świadczenia pielęgniarki POZ w ramach realizacji
profilaktyki gruźlicy - zadaniowa forma finansowania
Świadczenia pielęgniarki POZ w ramach realizacji
Profilaktyki Gruźlicy
Świadczenia lekarza POZ w ramach realizacji Profilaktyki
Chorób Odtytoniowych (w tym POCHP) z wykonaniem
badania spirometrycznego
Pobranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego
badania cytologicznego
Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy – etap pogłębionej
diagnostyki
* liczba wszystkich poradni okulistycznych mogących realizować program jaskrowy – 177
** liczba wszystkich poradni POZ realizujących świadczenia pielęgniarki POZ w ramach realizacji profilaktyki
gruźlicy – forma zadaniowa – 29
*** liczba wszystkich poradni POZ realizujących świadczenia pielęgniarki POZ w ramach realizacji profilaktyki
gruźlicy – 455 (program finansowany jest przez NFZ bezlimitowo)
**** liczba wszystkich poradni POZ realizujących świadczenia lekarza POZ w ramach realizacji profilaktyki CHUK
– 446 (program finansowany jest przez NFZ bezlimitowo).
60
Tabela Nr 27.
Liczba osób objętych programami zdrowotnymi NFZ oraz wysokość wydatkowanych środków
finansowych z budżetu NFZ w latach 2007–2009 (według danych ŁOW NFZ)
Wyszczególnienie
2007
2008
2009
Ogółem
Liczba osób objętych
programem NFZ
254 125,00
192 858,00
204 983,00
651 966,00
Nakład finansowy NFZ
(w zł)
14 565 147,54
7 750 794,40
11 808 530,42
34 124 472,36
11.3. Współpraca z organizacjami pozarządowymi
Podstawą prawną współpracy z organizacjami pozarządowymi jest ustawa z dnia
24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2010 r.
Nr 234, poz. 1536).
W 2009 roku w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi przeprowadzono
otwarty konkurs ofert na wsparcie realizacji zadań publicznych Województwa Łódzkiego
z zakresu ochrony zdrowia.
W ww. czasie z budżetu województwa łódzkiego dofinansowano następujące zadania
publiczne:
 Starzej się zdrowo i aktywnie – aktywizacja osób starszych poprzez promocję
zdrowego stylu życia,
 Rehabilitacja domowa osób chorych na stwardnienie rozsiane,
 Aktywizacja osób starszych poprzez promocję zdrowego stylu życia – zajęcia
sportowe poprawiające sprawność fizyczną i jakość życia osób starszych,
 Aktywizacja osób starszych poprzez promocję zdrowego stylu życia „Jesień idzie…”,
 Pomoc terapeutyczna dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
 Poradnictwo medyczne i pomoc terapeutyczna dla osób z zaburzeniami
psychicznymi,
 Prężni ciałem i duchem w wieku późnej dorosłości,
 Program konsultacji lekarskich – umożliwienie osobom przewlekle i nieuleczalnie
chorym korzystania ze specjalistycznej opieki medycznej w warunkach domowych,
 PROTEGO Program działań profilaktycznych zapobiegających chorobom
psychicznym oraz poradnictwo medyczne i pomoc terapeutyczna dla osób
z zaburzeniami psychicznymi.
Ogółem w 2009 roku Samorząd Województwa Łódzkiego na realizację powyższych
zadań przekazał dotację w łącznej wysokości 156.500,00 zł (w 2008 roku - 149.900,00 zł).
Ponadto, w 2009 roku w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi
ze środków z budżetu województwa dotowane były następujące zadania z zakresu ochrony
zdrowia – profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania
narkomanii:
 „Debata” - program edukacyjno – profilaktyczny dla dzieci i młodzieży, realizowany
przez Stowarzyszenie Edukacja i Wychowanie. Celem programu było przekazanie
podstawowej wiedzy na temat uzależnienia i współuzależnienia oraz szkodliwości
używania alkoholu. Ogółem zrealizowano 50 trzygodzinnych warsztatów dla uczniów
szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu województwa
łódzkiego, którymi objęto 1.198 osób.
61

Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony zdrowia i profilaktyki
uzależnień – działanie realizowane przez Stowarzyszenie Wspierania Dzieł
Ewangelizacji AGAPE. W ramach zadania przeprowadzono 50 godzin zajęć dla
uczniów szkół podstawowych, 32 godziny ćwiczeń dla 43 osób w ramach Studium
Amatorów trzeźwości, 16 godzin warsztatów. Ponadto zorganizowano szkolenie dla
rodziców i nauczycieli.
 Kompleksowe działania profilaktyczne realizowane przez Łódzkie Towarzystwo
Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U” obejmujące: zorganizowanie
dyżurów w punktach Informacyjno – Konsultacyjnych, prowadzeniu wykładów dla
rodziców i pedagogów dotyczących profilaktyki narkomanii w zakresie wczesnego
rozpoznawania sygnałów zagrożenia uzależnieniem od substancji psychoaktywnych,
prowadzenie zajęć edukacyjno – warsztatowych dotyczących profilaktyki uzależnień
od narkotyków dla nauczycieli wychowawców i rodziców, prowadzenie zajęć dla osób
zagrożonych uzależnieniem od narkotyków (terapii indywidualnej oraz grupowej).
 Projekt „Baw się bez dopingu 2009” – działanie realizowane przez Stowarzyszenie
WĘZEŁ, którego celem było promowanie wśród młodzieży akademickiej i szkół
średnich alternatywnych form spędzania wolnego czasu bez jakichkolwiek używek.
 Program informacyjno – konsultacyjny dla rodziców dzieci pijących alkohol
i biorących narkotyki „Pomarańczowa Linia”. Celem programu było udzielanie
pomocy specjalistycznej rodzinom, w których dzieci mają problemy wynikające
z uzależnień od alkoholu i innych środków psychoaktywnych. W ramach realizacji
zadania prowadzone były konsultacje m.in.: medyczne, psychologiczne,
pedagogiczne, prawne.
 Profilaktyczny program antyalkoholowy „Wybieram żagle”. Adresatami była młodzież
w wieku 13 – 18 lat zagrożona i niedostosowana społecznie z 3 łódzkich placówek
opiekuńczo – wychowawczych. Program miał na celu podtrzymanie zachowań
abstynenckich wśród młodzieży, rozwijanie umiejętności prawidłowego spędzania
wolnego czasu.
Na niniejsze zadania z budżetu województwa wydatkowano ogółem kwotę 186.083,28 zł.
Współpraca z organizacjami pozarządowymi w zakresie ochrony i promocji
zdrowia prowadzona jest na wszystkich szczeblach administracji samorządowej.
Przytoczenie wszystkich inicjatyw podejmowanych w tym zakresie wykracza znacznie
poza ramy niniejszego opracowania. W związku z powyższym przedstawiono jedynie
działania podejmowane przez Samorząd Województwa Łódzkiego.
12.
RYZYKOWNE ZACHOWANIA ZDROWOTNE
12.1
Palenie papierosów
Palenie tytoniu jest główną przyczyną przedwczesnych zgonów oraz istotnym
czynnikiem ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych takich jak nowotwory, choroby układu
krążenia i układu oddechowego. Światowa Organizacja Zdrowia oszacowała, iż każdego
roku palenie przyczynia się do śmierci około 70 tys. Polaków, natomiast bierna ekspozycja
na dym tytoniowy sprawia, iż umiera ponad 8 tys. mieszkańców naszego kraju, w tym prawie
2 tys. spośród nich to osoby niepalące [10,11,13,17,18,19].
Ogólnopolskie badania sondażowe ukazują tendencję spadkową częstości palenia
tytoniu. Potwierdzają to m.in. wyniki badania przeprowadzonego w 2009 roku przez Główny
62
Urząd Statystyczny w ramach projektu „Diagnoza Społeczna” na próbie 26.134 dorosłych
Polaków, a także raport Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonany w lipcu 2009 roku
w ramach projektu „Odświeżamy nasze miasta TOB3CIT (Tobacco Free Cities), opracowany
na podstawie badań ankietowych 1.003 Polaków.
Istotnym a zarazem najbardziej aktualnym źródłem danych na temat rozpowszechnienia
palenia oraz postaw wobec tego nałogu jest globalny sondaż GATS (Global Adult Tobacco
Survey), obejmujący kilkanaście krajów, w których żyje połowa światowej populacji palaczy
(Bangladesz, Egipt, Meksyk, Tajlandia, Turcja, Brazylia, Chiny, Indie, Indonezja, Pakistan,
Filipiny, Polska, Rosja, Ukraina oraz Wietnam).
W Polsce badanie to zrealizowane zostało przez Centrum Onkologii - Instytut im.
Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Warszawski Uniwersytet Medyczny oraz Pentor
Reasearch International na przełomie 2009 i 2010 roku na reprezentatywnej grupie 7.840
kobiet i mężczyzn powyżej 15 roku życia. Projekt koordynowało Ministerstwo Zdrowia we
współpracy z WHO w ramach Światowej Inicjatywy Bloomberga na rzecz Ograniczenia
Używania Tytoniu [10,11,12,15,17].
Jak wskazują powyższe badania codziennie lub okazjonalnie papierosy pali jedna
trzecia Polaków (badanie GUS - 27,8%; TOB3CIT - 29%; GATS - 30,3%); wykres nr 17.
Według danych uzyskanych w badaniu GATS, 35,5% mężczyzn i 21% kobiet pali
codziennie. Ponad 1 mln Polaków sięga po tytoń okazjonalnie (3,3% kobiet i mężczyzn).
Polacy najczęściej deklarują, iż zaczęli palić w wieku 18-24 lat. Najniższy odsetek
palaczy jest wśród osób starszych (powyżej 65 roku życia - 12%). Najwięcej palaczy
odnotowano wśród dorosłych z wykształceniem zasadniczym zawodowym (39,1 %), najmniej
z wykształceniem wyższym (20%). Zdecydowanie najwyższy odsetek palaczy jest wśród
bezrobotnych i pracowników najemnych sektora prywatnego [14,16].
Prawie 60% „codziennych palaczy”, sięga po pierwszego papierosa do 30 minut po
przebudzeniu, w tym 23% już w pierwszych 5 minutach. Ponadto, prawie jedna czwarta
(23%) budzi się w nocy, aby zapalić papierosa.
Jak wynika z sondażu, codziennie mężczyzna wypala średnio 18 papierosów, kobieta
– 16. Nałóg ten generuje miesięcznie koszty w wysokości ok. 208 złotych.
Wykres Nr 17
Rozpowszechnienie nałogu palenia wśród kobiet i mężczyzn w Polsce w 2009 roku (według
danych WHO)
100%
90%
80%
70%
63,4%
58,5%
60%
50%
36,6%
40%
41,5%
36,9%
24,4%
30%
20%
10%
0%
nigdy niepalący
kobiety
palący przynajmniej raz
obecni palacze
w życiu
(okazjonalni i codzienni)
mężczyźni
63
Ponad połowa badanych palaczy twierdzi, iż chciałaby porzucić ten nałóg, a ponad jedna
trzecia (35,1%) podjęła taką próbę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Przekonanie, iż palenie nie
powoduje poważniejszych chorób towarzyszy jedynie 8,5% palaczy. Jednocześnie
wprowadzenie zakazu produkcji i sprzedaży papierosów oraz innych wyrobów tytoniowych
przeznaczonych do palenia popiera prawie połowa Polaków (41,3%). Podstawowa wiedza na
temat palenia tytoniu prezentowana przez badanych zawarta jest w tabeli nr 28.
Tabela Nr 28.
Podstawowa wiedza na temat palenia tytoniu wśród palących i niepalących Polaków w 2009 r.
(według danych WHO)
Dorośli, którzy uważają, że…
Obecni palacze
Niepalący
Badani ogółem
… palenie powoduje poważne choroby
82,3%
95,6%
91,5%
… narażenie na dym tytoniowy powoduje
poważne choroby u niepalących
68,8%
86,8%
81,4%
O narażeniu w ciągu ostatniego miesiąca na bierne palenie w pomieszczeniu,
w którym pracuje poinformowała jedna trzecia badanych. Narażonych na wdychanie dymu
w barach, pubach, klubach oraz dyskotekach było 89,2% ankietowanych. Jedna czwarta
Polaków (24,6%) była zmuszona wdychać dym tytoniowy podczas podróży prywatnym
samochodem, a we własnym domu aż 44,2% [12,13,14,15].
Niestety, w 2009 roku pojawiło się niewiele nowych informacji na temat rozpowszechnienia
zjawiska palenia w województwie łódzkim. Jedynie badania Głównego Urzędu Statystycznego
prezentują skalę omawianego problemu w przekroju wojewódzkim. I tak, najsilniej dotknięte
nikotynizmem są zachodniopomorskie (37% palaczy) i kujawsko-pomorskie (35%), a
najsłabiej region południowo-wschodni (świętokrzyskie - 22% oraz podkarpackie - 26%).
W województwie łódzkim palacze stanowili w 2009 roku 28,3% mieszkańców
regionu (o 0,3% więcej niż w 2007 roku). Jak widać, natężenie badanego zjawiska
w naszym województwie plasuje się na poziomie średniej dla całego kraju, z czego
można wnioskować, iż pozostałe badane cechy, charakterystyczne dla nałogu palenia,
prezentują rozkład podobny jak dla Polski [16].
W związku z faktem, iż rozpowszechnienie palenia tytoniu jest poważnym zjawiskiem, tak
w województwie, jak i w całym kraju podejmowane są liczne inicjatywy mające na celu uporanie
się z tym problemem. Na uwagę zasługuje między innymi fakt, iż Łódź należy do jednego
z trzech polskich miast (obok Szczecina i Rzeszowa), które w 2009 roku rozpoczęły tworzenie
stref wolnych od dymu tytoniowego realizując założenia projektu „Tobacco Free Cities”.
W ramach tego projektu, w miejscach publicznych na terenie Łodzi powstają tzw. strefy
bezdymne (m.in. w urzędach, szkołach i zakładach pracy) [17].
12.2. Używanie substancji psychoaktywnych
Najnowsze dostępne dane na ten temat w momencie opracowywania Diagnozy
dotyczyły 2008 roku. Według Raportu: „Monitorowanie problemów narkotykowych
w województwie łódzkim w 2008 roku” wyraźnie widoczne jest zmniejszenie liczby osób
leczonych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych
używaniem substancji psychoaktywnych w stosunku do lat wcześniejszych [20].
Natomiast, według danych Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, w 2008 roku, w
64
poradniach zdrowia psychicznego na terenie województwa łódzkiego z powodu wszystkich
rodzajów zaburzeń psychicznych leczono ogółem 88.106 osoby (6,4% leczonych w Polsce) o 3.751 więcej niż w 2007 roku. Jedną czwartą spośród nich (25,1% - 22.149 osób) stanowili
pacjenci po raz pierwszy podejmujący leczenie.
W grupie wszystkich leczonych w 2008 roku nieznacznie przeważały kobiety
(wskaźnik 3.587 na 100.000 ludności; mężczyźni - 3.305 na 100.000 ludności) oraz osoby
zamieszkujące miasta (4.181 na 100.000 ludności; mieszkańcy wsi - 2.137).
W 2008 roku zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
(F11-F19 według ICD 10) stanowiły 1,5% wszystkich problemów, z jakimi zgłaszali się
pacjenci. Prawie połowa z nich (596 osób - 45,6%) była pacjentami pierwszorazowymi.
W 2008 roku, w stosunku do roku poprzedniego, liczba leczonych z powodu używania
substancji psychoaktywnych zmniejszyła się o 368 osób (w 2008 r. - 1.308, w 2007 r. 1.676).
Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych częściej skłaniały
do podejmowania leczenia mężczyzn (68,9 na 100.000 ludności), aniżeli kobiety (35,2).
Jednocześnie, aż 75 na 100.000 osób zamieszkujących miasta korzystało z pomocy
specjalistów w tym zakresie, podczas gdy na wsi współczynnik ten osiągnął wartość jedynie
7,7 na 100.000 mieszkańców. Strukturę wiekową leczonych w związku ze stosowaniem
substancji psychoaktywnych przedstawia wykres nr 18.
Większość leczonych z powodu zaburzeń wynikających z używania substancji
psychoaktywnych) to osoby, u których został rozpoznany tzw. zespół uzależnienia (F11.2F19.2, F11.3-F19.3 - 854 osoby). Aż 209 mieszkańców województwa trafiło do poradni
z powodu ostrego zatrucia i szkodliwego używania substancji psychoaktywnych (F.11.0F19.0, F11.1-F19.1). W 2008 roku, używanie tytoniu (F17) skłoniło aż 194 osoby do
podjęcia leczenia [21,22]. Szczegółowe informacje dotyczące pacjentów z zaburzeniami
psychicznymi spowodowanymi używaniem substancji psychoaktywnych w województwie
łódzkim i w Polsce zawiera tabela nr 29.
Wykres Nr 18.
Struktura wiekowa leczonych ogółem z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi
używaniem substancji psychoaktywnych w 2007 i 2008 roku w województwie łódzkim
(wskaźnik na 100.000 ludności, według danych IPiN w Warszawie)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
141,1
128,6
72,9
50,1
22,6 18,9
do 18 lat
10,7
19-29
2007
30-64
8,9
65 lat i więcej
2008
65
W 2008 roku, na terenie województwa łódzkiego, spośród hospitalizowanych
w psychiatrycznych oddziałach całodobowych odnotowano 1.273 przypadki uzależnień od
substancji psychoaktywnych, to jest o 91 mniej niż w roku poprzednim (2007 - 1.364).
Szczegółowe informacje na temat hospitalizowanych z powodu używania substancji
psychoaktywnych zawarte są w poniższej tabeli. Warto zauważyć, iż ogólne wskaźniki
hospitalizacji na 100.000 ludności dla województwa łódzkiego nieznacznie przekraczają
średnie wartości dla całego kraju [21,22].
Tabela Nr 29.
Hospitalizowani z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem substancji
psychoaktywnych (F11-F19) w 2007 i 2008 roku (według danych IPiN w Warszawie)
Rok
Wyszczególnienie
Łódzkie:
2007
Polska:
Łódzkie:
2008
Polska:
Wskaźnik na 100.000
ludności
ogółem
34,9
po raz
pierwszy
10,9
ogółem
32,4
po raz
pierwszy
12,1
ogółem
32,9
po raz
pierwszy
9,3
ogółem
30,9
po raz
pierwszy
11,8
Według danych Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, popularność
wszystkich kategorii używanych substancji (wyjątkiem są leki uspokajające i nasenne)
spadła. Dane dotyczące substancji psychoaktywnych, zażywanych w 2008 roku przez
pacjentów lecznictwa stacjonarnego przedstawione zostały na poniższym wykresie [11].
Wykres Nr 19.
Substancje psychoaktywne zażywane przez pacjentów lecznictwa stacjonarnego w 2008 roku
(według danych RCPS w Łodzi)
0,2%
1,1%
16,3%
2,7%
kokaina
wziewne
opiaty
konopie
leki uspokajające i nasenne
inne stymulanty
10,3%
0,3%
63,2%
6,0%
halucynogeny
inne i mieszane
66
W Specjalistycznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Łodzi
detoksykacji od narkotyków i innych środków psychoaktywnych zostało poddanych w 2008
roku 568 osób, czyli o 89 mniej niż w 2007 r. (657). W omawianym okresie pacjentami
jedynego w województwie punktu wydawania Metadonu były 52 osoby (w roku 2007 - 55
osób).
Tabela Nr 30.
Leczeni w poradniach z powodu zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem
substancji psychoaktywnych (F11-F19) w 2007 i 2008 roku (według danych IPiN w Warszawie)
Wskaźnik na 100.000 ludności
Rok
Wyszczególnienie:
Łódzkie:
2007
Polska:
Łódzkie:
2008
Polska:
Ogółem
razem
mężczyźni
kobiety
miasto
wieś
ogółem
1.676
65,4
77,4
54,6
99
4,4
po raz
pierwszy
639
25
31,4
19,1
37,5
2,1
ogółem
36.298
95,2
130,9
61,9
141,6
22,0
po raz
pierwszy
14.969
39,3
54,3
25,3
58,4
9,0
ogółem
1.308
51,3
68,9
35,2
75,4
7,7
po raz
pierwszy
596
23,4
32,3
15,3
33,7
4,6
ogółem
37.403
98,1
136,3
62,5
142,5
28,3
po raz
pierwszy
14.864
39,0
53,0
25,9
56,7
11,2
Niepokojący wydaje się fakt, iż nasz region charakteryzuje się najwyższym w kraju
współczynnikiem zgonów z powodu przedawkowania narkotyków na 100.000 ludności
(0,98). W 2008 roku w województwie łódzkim odnotowano 25 zgonów spowodowanych
przedawkowaniem tych związków (rok wcześniej były to 23 przypadki).
Na terenie województwa łódzkiego podejmowane są liczne działania mające na celu
ograniczenie używania narkotyków i związanych z nimi problemów społecznych
i zdrowotnych, zgodnie z obowiązującym Wojewódzkim Programem Przeciwdziałania
Narkomanii na lata 2007-2010. Większość z nich jest koordynowana przez jednostkę
organizacyjną Samorządu Województwa Łódzkiego - Regionalne Centrum Polityki
Społecznej w Łodzi. Między innymi, właśnie na zlecenie Regionalnego Centrum Polityki
Społecznej zostało zrealizowane na przełomie lipca i sierpnia 2008 roku badanie pn.:
„Dyskotekowi kierowcy w województwie łódzkim”. Choć projekt został przeprowadzony na
stosunkowo nielicznej (987 wywiadów) oraz specyficznej grupie badanych (bywalcy
dyskotek) dostarcza on cennych informacji na temat dostępności narkotyków w naszym
regionie. I tak, w opinii osób bawiących się w dyskotekach/klubach substancje najłatwiejsze
do zdobycia to marihuana i haszysz (58% wskazań), amfetamina (38%), ecstasy (30%), LSD
(24%) oraz grzyby halucynogenne (22%) [20].
67
12.3. Konsumpcja alkoholu
Ze względu na brak dostępnych danych za 2009 rok, posłużono się informacjami z lat
wcześniejszych. W 2008 roku w poradniach zdrowia psychicznego, terapii uzależnienia od
alkoholu i terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych województwa łódzkiego
leczonych było 88.106 osób, w tym 12.797 z zaburzeniami spowodowanymi używaniem
alkoholu (F10 - wskaźnik na 100.000 ludności - 501,5). Prawie połowę (48%) z nich
stanowiły osoby pierwszy raz zgłaszające się po poradę (6.145).
Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu stanowiły 15% wszystkich chorób
psychicznych rejestrowanych w poradniach zdrowia psychicznego. W porównaniu z rokiem
2007 (14.862), rok później liczba leczonych ambulatoryjnie z powodu używania alkoholu
zmniejszyła się o 2.065.
Zdecydowana większość, gdyż aż 89% zgłaszających się do ww. poradni, cierpiało
z powodu zespołu uzależnienia (F.10.2 - F.10.3). Ze względu na wystąpienie ostrych zatruć
lub szkodliwego używania alkoholu (F10.0 - F10.1) pomocy szukały 993 osoby. Kolejna
jednostka chorobowa - zaburzenia psychotyczne (F.10.4, F.10.5, F.10.6) - została
zdiagnozowana u 223 pacjentów.
W województwie łódzkim, w 2008 roku, wskaźnik leczonych mężczyzn
z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu (817,3) był prawie czterokrotnie
wyższy niż kobiet (214,9), a dla mieszkańców wsi (275,0) ponad dwukrotnie niższy niż dla
osób zamieszkujących miasta (626,8). Z powodu schorzeń wynikających ze spożywania
alkoholu najczęściej leczone były osoby w wieku 30-64 lat. Strukturę wiekową leczonych
w związku z używaniem alkoholu przedstawia wykres nr 20.
Wykres Nr 20.
Struktura wiekowa leczonych z zaburzeniami psychicznymi z powodu używania alkoholu
w województwie łódzkim w 2007 i 2008 roku (wskaźnik na 100.000 ludności, według danych IPiN
w Warszawie)
1000
873,1
998,4
800
600
399,8
400
325,7
193,4
128,7
200
7,7
7,7
0
do 18 lat
19-29
2007
30-64
65 lat i więcej
2008
W 2008 roku, na terenie województwa łódzkiego, w psychiatrycznych oddziałach
całodobowych leczonych było 9.279 osób z rozpoznaniem zaburzeń alkoholowych. Jest to
o 472 osoby więcej niż w roku poprzednim (2007 - 8.807) [21,22].
Szczegółowe informacje na temat leczonych z powodu zaburzeń spowodowanych
używaniem alkoholu zawarte są w poniższych tabelach.
68
Tabela Nr 31.
Opieka ambulatoryjna – liczba osób z zaburzeniami psychicznymi spowodowanymi używaniem
alkoholu (F10) leczonych w poradniach zdrowia psychicznego, odwykowych i uzależnienia od
substancji psychoaktywnych w województwie łódzkim oraz w Polsce w latach 2007 – 2008
(według danych IPiN w Warszawie)
wskaźnik na 100.000 ludności
Rok
Wyszczególnienie:
Łódzkie:
2007
Polska:
Łódzkie:
2008
Polska:
Ogółem
razem
mężczyźni
kobiety
miasto
wieś
ogółem
14.862
580,3
961,9
233,8
747,6
276,2
po raz
pierwszy
5.244
204,8
347,4
75,2
247,8
126,5
ogółem
181.344
475,8
775,2
195,8
574,6
319,5
po raz
pierwszy
72.007
188,9
307,2
78,3
223,2
134,7
ogółem
12.797
501,5
817,3
214,9
626,8
275,0
po raz
pierwszy
6.145
240,8
397,2
98,9
299,8
134,1
ogółem
177.962
466,9
757,6
195,3
551,7
333,4
po raz
pierwszy
74.458
195,3
316,7
82,0
227,2
145,2
Tabela Nr 32.
Hospitalizowani z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu (F10) w 2007 i 2008
roku (według danych IPiN w Warszawie)
Rok
Wyszczególnienie
Łódzkie:
2007
Polska:
Łódzkie:
2008
Polska:
Wskaźnik na 100.000
ludności
ogółem
236,8
po raz
pierwszy
93,6
ogółem
196,4
po raz
pierwszy
101,8
ogółem
218,8
po raz
pierwszy
71,9
ogółem
202,3
po raz
pierwszy
105,2
Według raportu Rady Monitoringu Społecznego opracowanego w ramach „Diagnozy
społecznej 2009” odsetek osób powyżej 16 roku życia przyznających, że w okresie ostatnich
12 miesięcy pili za dużo alkoholu wyniósł w województwie łódzkim - 5,7%. Poniższy wykres
przedstawia dynamikę sięgania po alkohol wśród mieszkańców naszego regionu w latach
2007 - 2009 [16].
69
Wykres Nr 21.
Odsetek osób powyżej 16 roku życia, pijących zbyt dużo i sięgających po alkohol w trudnych
sytuacjach życiowych w województwie łódzkim w latach 2007-2009 (według danych Rady
Monitoringu Społecznego)
5,61%
5,68%
6,00%
5,00%
3,69%
4,00%
2,32%
3,00%
2007
2009
2,00%
1,00%
0,00%
pijący zbyt dużo
sięgający po alkohol w trudnych
sytuacjach życiowych
Na przełomie października i listopada 2009 roku, na zlecenie Regionalnego Centrum
Polityki Społecznej, zrealizowane zostało badanie pn.: „Postawy i opinie studentów na temat
używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych (leków, dopalaczy i narkotyków).
Ankietowani to studenci 11 uczelni wyższych z terenu Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego oraz
Łowicza. Badanie dostarczyło wielu cennych informacji, między innymi na temat rodzajów
spożywanych alkoholi i okoliczności ich picia, a także popularnych wśród studentów
przekonań co do plusów i minusów stosowania tej używki. I tak, najpopularniejszymi
rodzajami alkoholu, spożywanymi podczas spotkań studenckich są piwo i wódka. Kobiety
sięgają po alkohol średnio 1-2 razy w tygodniu, mężczyźni 2 razy częściej. Do przekroczenia
granic bezpiecznego picia częściej przyznają się mężczyźni aniżeli kobiety i im właśnie
zdarza się stan tzw. „silnego upicia” - nawet raz w tygodniu.
Średnio co trzeci badany przyznał, iż w jego najbliższej rodzinie są osoby
z problemem alkoholowym (kilkoro respondentów doświadczyło aktów przemocy fizycznej
ze strony tej osoby).
Jako powody picia, studenci podawali chęć rozluźnienia się, potrzebę zapomnienia
o problemach, odstresowania się, nabrania większej swobody i odwagi. Za najczęstsze
minusy spożywania alkoholu uznano złe samopoczucie następnego dnia, narażenie się
na kłopoty w postaci strat materialnych, interwencji Policji, uszkodzeń ciała oraz zagrożenie
ze strony innych osób znajdujących się pod wpływem alkoholu.
Przeprowadzone badanie dostarczyło dowodów na potrzebę oddziaływań profilaktycznych w
środowisku studenckim m.in. edukacyjnych. Wszyscy badani stwierdzili, że na ich uczelniach
nie działają żadne punkty konsultacyjne dla osób, które mają problem m.in. z alkoholem i
narkotykami. Jednocześnie większość z nich odnosiła się pozytywnie do idei organizacji
takich punktów.
70
13.
ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA ZDROWIA
13.1. Struktura populacji według poziomu wykształcenia
Dane dotyczące poziomu wykształcenia ludności województwa łódzkiego pochodzą
z przeprowadzonego w 2002 roku Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań.
Badania tego typu przeprowadzane są w Polsce co 10 lat, najbliższe przypadną na kwiecień
2011 roku. Omawiane dane statystyczne z 2002 roku odnoszą się po raz pierwszy do
ludności powyżej 13 roku życia, chociaż dla grupy wieku 13-14 lat można mówić jedynie
o wykształceniu podstawowym ukończonym bądź nie.
Ankietą, w omawianym zakresie, objęto 2.253.420 mieszkańców województwa
łódzkiego, w tym 1.191.091 kobiet i 1.062.329 mężczyzn. Z danych wynika, iż największy
odsetek osób posiadał ukończone wykształcenie podstawowe – 32,3%, zasadnicze
zawodowe – 21% i średnie zawodowe – 19%. Odsetek osób z wykształceniem wyższym
wynosił około 9,2%, z wykształceniem średnim ogólnokształcącym około 9,6%. W 2002 roku
odsetek kobiet z wyższym wykształceniem wynosił 10%, zaś mężczyzn 8,4%. Większy
odsetek kobiet niż mężczyzn posiadał także wykształcenie policealne i średnie
ogólnokształcące, natomiast wśród mężczyzn dominowały osoby z wykształceniem
zasadniczym: średnim i zawodowym.
Rozpatrując poziom wykształcenia mieszkańców województwa w przekroju miasto –
wieś wynika, że prawie połowa mieszkańców miast – 49,5% posiadała wykształcenie
co najmniej średnie, podczas gdy na wsi odpowiedni odsetek wynosił 24,1% [33].
13.2. Rynek pracy i dochody ludności
W dniu 31 grudnia 2009 roku bez pracy pozostawało 128.105 mieszkańców
województwa łódzkiego, tj. o 28.914 więcej niż w 2008 roku. W ogólnej liczbie bezrobotnych,
kobiety stanowiły – 49,5%, mężczyźni – 50,5%, mieszkańcy miast – 65,9%, mieszkańcy wsi
– 34,1%. Wśród bezrobotnych mieszkańców województwa 7,3% stanowiły osoby
niepełnosprawne, natomiast bez pracy z prawem do zasiłku pozostawało 21,9% osób.
Najniższy odsetek osób z prawem do zasiłku odnotowano w powiecie łęczyckim –
11,1%, sieradzkim – 14,4% i w powiecie brzezińskim – 14,8%, zaś najwyższy
w opoczyńskim – 35,4% i tomaszowskim – 35,0%.
Szczegółowe dane dotyczące bezrobocia w województwie łódzkim w 2009 roku
zawiera tabela nr 33. Liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w województwie łódzkim
w latach 2007 – 2009 przedstawia wykres nr 22.
Stopa bezrobocia dla województwa łódzkiego na koniec 2009 roku wynosiła 11,9
i była o 0,2 niższa od średniej dla Polski. Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano
w powiatach: tomaszowskim – 18,0, kutnowskim – 17,4 i zgierskim – 15,5. Natomiast
najniższą w powiecie skierniewickim – 7,0, Skierniewicach – 9,0 i powiecie rawskim – 8,4.
Stopa bezrobocia dla województwa łódzkiego na koniec 2008 roku wynosiła 9,2 i była o 2,7
niższa od stopy bezrobocia na koniec 2009 r. Szczegółowe informacje dotyczące stopy
bezrobocia w 2009 roku zawiera tabela nr 34.
Przeciętny miesięczny dochód na osobę w gospodarstwach domowych w 2009 roku
wyniósł 1.115,10 zł i był nieznacznie wyższy od średniej krajowej – 1.114,49 zł. Przeciętne
miesięczne wydatki na osobę kształtowały się na poziomie 997,73 zł i były nieco wyższe od
średniej dla Polski – 956,68 zł. Miesięczne wydatki na zdrowie w 2009 roku, w przeliczeniu
71
na osobę, wynosiły 54,51 zł i były o 6,61 zł wyższe niż średnia dla kraju. Najwięcej
w przeliczeniu na jedną osobę, wydawano na żywność i napoje bezalkoholowe – 243,31 zł,
użytkowanie energii i nośniki energii – 188,59 zł oraz transport – 92,54 zł, natomiast najmniej
na edukację – 13,18 zł [9].
Wykres Nr 22.
Bezrobotni zarejestrowani w województwie łódzkim w latach 2007 – 2009 (według danych
Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Łodzi)
72
Tabela Nr 33.
Charakterystyka bezrobocia w województwie łódzkim – stan na 31 grudnia 2009 roku (według
danych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Łodzi)
Wyszczególnienie
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
Mieszkańcy Mieszkańcy
Z prawem
Niepełnosprawni
miast
wsi
do zasiłku
Województwo
128105
63409
64696
84435
43670
9296
28005
Łódź*
31973
15722
16251
31973
0
3497
6272
Łódź-Wschód
2377
1055
1322
1109
1268
159
693
Brzeziny
1650
678
972
847
803
70
245
Pabianice
6311
3006
3305
4918
1393
544
1281
Zgierz
9101
4185
4916
7125
1976
441
2094
Łęczyca
2940
1471
1469
1095
1845
113
325
Piotrków Tryb.
7148
3550
3598
3994
3154
659
1401
Bełchatów
6071
3680
2391
3864
2207
318
999
Opoczno
5817
3004
2813
2047
3770
215
2060
Pajęczno
2824
1514
1310
742
2082
72
489
Radomsko
6848
3721
3127
3507
3341
284
1937
Tomaszów Maz.
8366
3929
4437
5042
3324
584
2930
Sieradz
6632
3207
3425
3492
3140
371
954
Wieluń
4067
1810
2257
1456
2611
149
742
Zduńska Wola
3398
1666
1732
2415
983
385
720
Poddębice
1980
801
1179
572
1408
130
305
Łask
3025
1488
1537
1104
1921
151
538
Wieruszów
2298
1189
1109
565
1733
91
357
Skierniewice
2763
1449
1314
998
1765
288
618
Łowicz
3174
1535
1639
1436
1738
214
632
Rawa Mazowiecka
1788
782
1006
947
841
153
352
Kutno
7554
3967
3587
4420
3134
408
2061
*dane dotyczące bezrobotnych zamieszkałych na terenie miasta Łodzi (z rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy Nr 1 i Nr 2)
73
Tabela Nr 34.
Klasyfikacja powiatów według stopy bezrobocia na koniec grudnia w latach 2007 – 2009
(według danych WUP w Łodzi)
Wyszczególnienie
2007
2008
2009
Polska
11,4
9,5
12,1
Województwo
11,5
9,2
11,9
bełchatowski
10,3
8,3
10,7
brzeziński
13,6
10,9
12,4
kutnowski
16,4
13,9
17,4
łaski
12,1
10,9
14,9
łęczycki
13,1
10,6
12,5
łowicki
9,1
8,1
9,4
łódzki wschodni
12,4
7,0
9,3
opoczyński
17,1
12,7
16,5
pabianicki
11
10,0
14,1
pajęczański
11,1
10,1
13,8
piotrkowski
10,8
7,9
10,7
poddębicki
12,3
8,8
10,9
radomszczański
17,9
12,5
14,2
rawski
8
6,6
8,4
sieradzki
13,9
11,4
12,8
skierniewicki
7
5,2
7,0
tomaszowski
16,2
13,8
18,0
wieluński
8
8,2
11,5
wieruszowski
8,9
9,5
12,0
zduńskowolski
12,2
9,8
12,6
zgierski
16
13,3
15,5
m. Łódź
8,7
6,7
9,6
m. Piotrków Tryb.
10,1
8,2
10,5
m. Skierniewice
7,8
6,2
9,0
74
13.3. Środowisko fizyczne
W środowisku fizycznym człowieka głównymi źródłami substancji szkodliwych są:
zanieczyszczone powietrze atmosferyczne, zła jakościowo woda, zanieczyszczona gleba,
odpady, promieniowanie jonizujące i niejonizujące, hałas. Wystąpienie zaburzeń
zdrowotnych spowodowanych narażeniem środowiskowym jest trudne do udowodnienia
ze względu na niespecyficzne objawy (często nie do odróżnienia od chorób mających
„pozaśrodowiskowe” przyczyny), występowanie symptomów zaburzenia po długotrwałym
okresie od narażenia, zależność skutku zdrowotnego od dawki ekspozycji. Pomimo tego,
w przypadku wielu schorzeń udowodniono ich związek z narażeniem na czynniki
środowiskowe. Do chorób i zaburzeń takich należą: choroby układu oddechowego,
uszkodzenia układu odpornościowego i alergie, schorzenia układu nerwowego, nowotwory,
zaburzenia rozrodczości, uszkodzenia płodu i wady genetyczne. Szczególnie wrażliwą
na działania środowiskowe grupą społeczną są dzieci, które ze względu na szybszy
metabolizm, zwiększoną wymianę gazową czy wchłanianie jelitowe są bardziej podatne
na zanieczyszczenia występujące w powietrzu, wodzie i pokarmie (np. ołów).
Najważniejszym zadaniem zdrowia publicznego powinna być skuteczna ochrona grup
społecznych szczególnie wrażliwych tj. dzieci, kobiet ciężarnych, osób w podeszłym wieku
i chorych.
13.4. Ocena infrastruktury wodociągowo – kanalizacyjnej i ocena stanu sanitarnego
wody pitnej
Stan sanitarny miejsca zamieszkania i życia ma istotny wpływ na zdrowie
społeczeństwa. Zależy on m.in. od rozwoju infrastruktury wodociągowo – kanalizacyjnej,
możliwości oczyszczania ścieków, czy dostępu do dobrej jakościowo wody.
Podstawowymi urządzeniami zaopatrywania ludności w wodę są wodociągi.
Rozbudowa sieci wodociągowej oraz eliminowanie z użytkowania urządzeń dostarczających
wodę o złej jakości (np. studni przydomowych), zwiększają dostępność ludności do wody
odpowiadającej wymogom, zwłaszcza na terenach wiejskich.
W roku 2008 na terenie województwa łódzkiego było 21.256,1 km sieci wodociągowej
(o 226,1 km więcej, niż w roku 2007). Korzystało z niej 89,4 % ludności (94,3% w miastach
i 80,5% na wsiach) i był to odsetek o 0,3% wyższy niż w roku poprzednim.
W 2009 roku wodę dobrej jakości w województwie łódzkim dostarczało około 85,7%
wodociągów publicznych (korzystało z niej 92,2% wszystkich użytkowników zaopatrywanych
w wodę z wodociągów). W porównaniu z rokiem 2008 o 1,1% zmalała liczba wodociągów,
w których podawana jest woda odpowiadająca wymaganiom sanitarnym. Z wody
o podwyższonej zawartości żelaza i manganu korzystała w 2009 roku ludność w powiatach:
kutnowskim i łowickim.
Niezgodna z normatywami jakość wody występowała w 14,3% wodociągów, o 2,5%
więcej niż w roku ubiegłym (11,8% w 2008 r.). Na ogólną ilość 104 wodociągów
dostarczających wodę nie odpowiadającą wymaganiom; na koniec 2009 r. jedynie 7
urządzeń dostarczało wodę o złej jakości bakteriologicznej.
W roku 2008 na terenie województwa łódzkiego było 4.329,8 km sieci kanalizacyjnej,
o 247,3 km więcej, niż rok wcześniej. Z kanalizacji korzystało 58,4% ludności (83,3%
w miastach i 13,4% na wsiach), czyli o 0,3% więcej, niż w roku 2007.
75
Ścieki wytwarzane przez przemysł i gospodarkę komunalną są głównymi źródłami
antropogenicznego zanieczyszczenia wód i gleby. Na terenie województwa łódzkiego
w 2008 roku funkcjonowało ogółem 76 oczyszczalni ścieków przemysłowych (79 w 2007
roku) oraz 144 oczyszczalni ścieków komunalnych (o 5 więcej, niż rok wcześniej). W 2008
roku z oczyszczalni ścieków korzystało 65,8% ludności województwa (o 1,1% więcej, niż
w roku 2007). Ogółem odprowadzono 123,9 hm3 ścieków (o 5,4 hm3 mniej, niż rok
wcześniej).
Informacje na temat infrastruktury wodno – kanalizacyjnej w latach 2007 – 2009
zawiera tabela nr 35.[23]
Tabela Nr 35.
Wodociągi z terenu województwa łódzkiego dostarczające wodę w latach 2007 – 2009 (według
danych WSSE w Łodzi)
2007 rok
2008 rok
2009 rok
miasto
wieś
miasto
wieś
87,2%
83,3%
88,2%
86,5%
Odsetek wodociągów
dostarczających wodę
85,7% *
dobrej jakości
* brak danych za 2009 rok w podziale na miasta i wsie
Tabela Nr 36.
Sieć wodno – kanalizacyjna w województwie łódzkim w latach 2007 – 2008 (według danych GUS)
2007
Rodzaj sieci
długość sieci
w km
2008
odsetek ludności
korzystającej z sieci
miasto
wieś
długość sieci
w km
odsetek ludności
korzystającej z sieci
miasto
wieś
wodociągowa
21 030,0
94,3%
79,8%
21 256,1
94,3%
32,2%
kanalizacyjna
4 082,5
83,2%
12,5%
4 329,8
83,3%
8,3%
13.5. Ocena jakości powietrza
Powietrze atmosferyczne, ze względu na brak naturalnych barier dla przenikania
substancji gazowych i pyłów, jest odbiorcą dużego ładunku zanieczyszczeń, a łatwa dyfuzja
i ruch mas powietrza sprzyja rozprzestrzenianiu szkodliwych substancji na duże odległości.
Emisję zanieczyszczeń powietrza pochodzenia antropogenicznego dzielimy na:
- punktową – związaną z przemysłem;
- liniową (komunikacyjną) – pochodzącą z transportu samochodowego,
kolejowego, wodnego i lotniczego;
- powierzchniową – w jej skład wchodzą zanieczyszczenia komunalne z palenisk
domowych, utylizacji ścieków i odpadów.
Województwo łódzkie, jako jeden z najsilniej uprzemysłowionych rejonów w Polsce,
charakteryzuje się bardzo wysoką emisją punktową zanieczyszczeń powietrza. W 2009 roku
z zakładów przemysłowych znajdujących się na terenie województwa wyemitowano ogółem
144.852 ton głównych zanieczyszczeń, nie uwzględniając dwutlenku węgla (około 10 tys. ton
76
mniej, niż w roku ubiegłym i blisko o 48 tys. ton mniej, niż w roku 2007), w tym 5.532,2 tony
pyłów i 139.319,9 ton gazów. W porównaniu z rokiem 2008 sumaryczna emisja głównych
zanieczyszczeń spadła o 6,9%, za co głównie odpowiada redukcja SO2 o 15%. Poza tym
zmniejszyła się emisja pyłu o 27% i tlenku węgla o 0,9%. O 5,7% wzrosła natomiast emisja
NO2.
Największym emiterem w regionie jest BOT Elektrownia Bełchatów S.A., której emisja
zanieczyszczeń w 2008 roku stanowiła 73,2% emisji województwa. Od następnego
w kolejności emitera (Zespół Elektrociepłowni Dalkia Łódź S.A.) dzieli ją rząd wielkości.
W emisji punktowej głównych zanieczyszczeń w województwie łódzkim przeważa SO 2 (ok.
50% udziału w ogólnym zanieczyszczeniu), NO2 (ok. 33%), CO (ok. 12%) i pył (ok. 5%).
W 2009 roku największy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wystąpił
w powiecie bełchatowskim, mieście Łodzi, powiecie pajęczańskim. Najmniejsze wartości
rocznych sum emisji głównych zanieczyszczeń powietrza wystąpiły w powiatach:
brzezińskim, skierniewickim, poddębickim.
Głównym źródłem emisji liniowej zanieczyszczeń powietrza w województwie łódzkim
jest transport samochodowy. W 2009 roku największa emisja liniowa wystąpiła w mieście
Łodzi, a także w powiecie piotrkowskim, tomaszowskim i radomszczańskim. Najmniejsze
strumienie zanieczyszczeń komunikacyjnych zanotowano w Skierniewicach, powiecie
pajęczańskim, Piotrkowie Trybunalskim oraz w powiatach brzezińskim i zduńskowolskim.
W ogólnej ilości wyemitowanych zanieczyszczeń wyraźnie zaznacza się przewaga CO (69%
całej wielkości zanieczyszczeń ze źródeł liniowych). Udział NO2 wynosi około 21%, pyłu
około 9,1% i SO2 około 0,1%.
Emisja powierzchniowa pochodzi z niskich emitorów odprowadzających gazowe
produkty spalania domowych palenisk i lokalnych kotłowni węglowych. Największy strumień
masowy w emisji powierzchniowej stanowi pył zawieszony PM10, którego udział w 2009 roku
wyniósł 42,9%. Pozostałe to CO – 28,8%, SO2 – 18,4% i NO2 – 9,8%.
W emisji całkowitej największe znaczenie ma emisja punktowa, której udział wynosi
47,7%. Udział emisji liniowej jest równy 28,3%, a emisji powierzchniowej – 23,9%. Emisję
całkowitą podstawowych zanieczyszczeń powietrza w województwie łódzkim w latach 2008 –
2009 przedstawia tabela nr 37 [3, 23, 31, 32].
Tabela Nr 37.
Całkowita emisja podstawowych zanieczyszczeń powietrza w województwie łódzkim w latach
2008 – 2009 (według danych WIOŚ w Łodzi)
Emisja całkowita w tonach
Podstawowe zanieczyszczenia
2008 rok
2009 rok
SO2
77 413,60
65 727,07
NO2
52 071,70
55 225,05
CO
18 549,70
18 367,70
Pył zawieszony
7 606,90
5 532,20
77
14.
PODSUMOWANIE

Charakterystycznym dla województwa łódzkiego zjawiskiem jest starzenie się populacji.
Od kilku lat obserwowany jest wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym oraz spadek
liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Ze zjawiskiem tym jest
związana specyficzna struktura zapadalności, chorobowości i umieralności na choroby
przewlekłe tj. choroby układu krążenia, nowotwory, schorzenia układu oddechowego,
pokarmowego i narządu ruchu.

W 2009 roku w województwie łódzkim odnotowano niższy ujemny przyrost naturalny niż
rok wcześniej: (-2,3) na 1.000 ludności, podczas gdy jego wartość dla kraju była dodatnia
i wynosiła 0,9. Od kilku lat widoczny jest systematyczny wzrost współczynnika urodzeń
żywych, niemniej jednak niepokojący jest, utrzymujący się na podobnym poziomie,
wysoki odsetek noworodków z niską masą urodzeniową (6,5% w 2009 roku).
Współczynnik zgonów w województwie łódzkim na 1.000 ludności wyniósł 12,6 (przy
średniej dla Polski 10,0) i był wyższy niż w roku ubiegłym o 0,3.

Główne przyczyny zgonów w województwie łódzkim nie zmieniają się od wielu lat.
W 2008 roku były to choroby układu krążenia (46,1%), nowotwory złośliwe (21,6%)
oraz zewnętrzne przyczyny zgonów (6,6%). Wśród innych przyczyn zgonów
zarejestrowano m.in. choroby układu oddechowego (5,4%) oraz choroby układu
trawiennego (4,98%).

W województwie łódzkim ogólna sytuacja epidemiologiczna większości rejestrowanych
chorób zakaźnych była podobna jak w roku poprzednim. Nadal w województwie łódzkim
obserwowany był wzrost zapadalności na krztusiec, odrę oraz ospę wietrzną. Również
zapadalność na wszystkie typy wirusowego zapalenia wątroby zwiększyła się
w porównaniu z rokiem ubiegłym. W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C
zapadalność wzrosła aż o 46% ( z 7,8 w 2008 roku do 11,39 w 2009 roku). W 2009 roku
u 340 mieszkańców województwa łódzkiego wykryto grypę wywołaną wirusem A/H1N1,
w tym u 68 dzieci poniżej 14 roku życia. Najczęściej na tę chorobę zapadały osoby
w wieku 15-19 lat.

W podstawowej opiece zdrowotnej udzielono w 2009 roku 11.319.685 porad (o 60.583
więcej niż w roku 2008), w tym 22,9% w poradniach dla dzieci. Przeprowadzono 244.640
wizyt domowych (o 6.260 mniej, niż w roku 2008). W 2009 roku mieszkaniec regionu
łódzkiego korzystał z porady lekarza podstawowej opieki zdrowotnej średnio 4,45 razy.

W 2009 roku w ramach specjalistycznej opieki zdrowotnej udzielono ogółem 6.771.437
porad (bez poradni zdrowia psychicznego i uzależnień), czyli o 8,74% mniej niż rok
wcześniej. Na jednego mieszkańca województwa w 2009 roku przypadało 2,66 porad
specjalistycznych (w 2008 roku - 2,9). Mieszkańcy regionu najczęściej korzystali z porad
stomatologa, ginekologa i okulisty. Największy wzrost liczby świadczeń w porównaniu do
roku poprzedniego zanotowano w poradniach onkologicznych (o 20,24%).

Ogółem w 2009 roku w województwie funkcjonowało 67 jednostek udzielających
świadczenia z zakresu lecznictwa zamkniętego i 26 zakładów opiekuńczo-leczniczych.
Tym samym w lecznictwie stacjonarnym funkcjonowało 15.417 łóżek rzeczywistych
(14.220 łóżek szpitalnych) i 1.197 miejsc w zakładach opiekuńczo – leczniczych. Liczba
łóżek w województwie łódzkim w 2009 roku zwiększyła się w stosunku do roku 2008
o 92 łóżka.
78

Ogółem w 2009 roku w zakładach lecznictwa stacjonarnego w ramach hospitalizacji
całodobowej, nie uwzględniając ruchu międzyoddziałowego, leczono 623.932 osoby
(o 5,48% więcej niż w roku 2008). Pacjenci hospitalizowani byli głównie z powodu chorób
układu krążenia, nowotworów oraz schorzeń zaliczanych do kategorii „urazy, zatrucia i inne
skutki”. Średnie wykorzystanie łóżka rzeczywistego kształtowało się na poziomie 278,1
dnia, tj. 76,2%. Wskaźnik procentowego wykorzystania łóżka wzrósł w porównaniu
z rokiem poprzednim o 0,7%.

W 2009 roku udzielono 496.156 świadczeń w ramach ambulatoryjnej pomocy doraźnej
i było to o 19.226 świadczeń mniej niż w roku 2008. W odniesieniu do doraźnej pomocy
wyjazdowej, w 2009 roku nastąpił wzrost liczby świadczeń udzielanych w tym zakresie
o 23,91% w stosunku do roku 2008 (o 42.719 więcej świadczeń wyjazdowej pomocy
doraźnej niż rok wcześniej). Jednocześnie nieznacznie wzrosła liczba zakontraktowanych
dobokaretek (z 33.641 w roku 2008 do 35.406 w 2009 roku).

W województwie łódzkim w 2008 roku z powodu zaburzeń psychicznych związanych
z używaniem alkoholu w poradniach zdrowia psychicznego, odwykowych i uzależnienia
od środków psychoaktywnych było zarejestrowanych 12.797 osób (o 2.065 mniej niż
w roku 2007), z czego 48% stanowiły osoby leczone po raz pierwszy.

W roku szkolnym 2008/2009 profilaktyczną opieką zdrowotną objęto 333.011 uczniów.
W tym samym czasie pielęgniarki medycyny szkolnej wykonały testy przesiewowe u około
90,9% uczniów tj. o 7,5% więcej w porównaniu do roku 2007/2008, a profilaktyczne badania
lekarskie wykonano u 92% ogółu podlegającej populacji, co stanowi wzrost niniejszego
odsetka o 4,4% porównując z poprzednim rokiem szkolnym.

W 2009 roku odsetek dzieci i młodzieży zaszczepionych, w odpowiednich grupach
wiekowych, był zbliżony do roku 2008. Największa różnica dotyczyła szczepień
przeciwko błonicy i tężcowi u osób w 19 roku życia. W powyższej grupie odsetek
szczepień zmalał o 6,5% w porównaniu z rokiem poprzednim.

W 2009 roku lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydali mieszkańcom
województwa 3.347 pierwszorazowych orzeczeń w sprawach rentowych, czyli o 91 mniej
niż w 2008 roku. W 2009 roku całkowitą lub częściową niezdolność do pracy, bądź
konieczność przekwalifikowania zawodowego orzeczono w przypadku 2.136 mężczyzn
i 1.211 kobiet, tj. odpowiednio o 92 mniej i 1 więcej niż w 2008 roku. Do głównych
przyczyn orzekania w sprawach rentowych w 2008 roku należały: nowotwory – 25,2%
wszystkich przypadków, choroby układu krążenia – 22,5% oraz zaburzenia psychiczne
i zaburzenia zachowania – 15,6%.

W dniu 31 grudnia 2009 roku bez pracy pozostawało 128.105 mieszkańców
województwa łódzkiego, tj. o 28.914 więcej niż w 2008 roku. Stopa bezrobocia dla
województwa łódzkiego na koniec 2009 roku wynosiła 11,9 i była o 0,2 niższa od średniej dla
Polski. Przeciętny miesięczny dochód na osobę w gospodarstwach domowych w 2009 roku
wyniósł 1.115,10 zł i był nieznacznie wyższy od średniej krajowej – 1.114,49 zł.

Działania z zakresu profilaktyki i ochrony zdrowia na terenie województwa łódzkiego
realizowane były, tak jak w latach poprzednich, przez Samorząd Województwa Łódzkiego,
powiaty, gminy, a także m.in. przez Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu
Zdrowia, Wojewódzkie Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi, Wojewódzką Stację
Sanitarno – Epidemiologiczną w Łodzi, Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi.
79
Realizowane programy i akcje zdrowotne były odpowiedzią na problemy i potrzeby
zdrowotne mieszkańców.
W 2009 roku Samorząd Województwa Łódzkiego finansował realizację „Programu
Zdrowotnego Wczesnego Wykrywania Jaskry”, programu profilaktycznego pn.:
„Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia – wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci”
oraz „Programu zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym”.
80
15.
BIBLIOGRAFIA
1. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31.XII.2009 roku, Główny
Urząd Statystyczny, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2009.
2. Rocznik demograficzny 2009, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2009.
3. Rocznik statystyczny województwa łódzkiego 2009, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2009.
4. Rocznik statystyczny województw 2009, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2009.
5. Województwo Łódzkie – Podregiony, powiaty, gminy 2009, Urząd Statystyczny w Łodzi,
Łódź 2009.
6. Informator statystyczny ochrony zdrowia województwa łódzkiego 2009, Wojewódzkie
Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi, Łódź 2010.
7. Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2009, Główny Urząd Statystyczny,
Warszawa 2009.
8. Stan i ruch naturalny ludności w województwie łódzkim w 2009 roku, Urząd Statystyczny
w Łodzi – informacja sygnalna.
9. Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych
www.stat.gov.pl/bdr_n/app/strona.indeks.
10. Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu
w 2009 roku, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Warszawa 2009.
11. Globalne Badanie Używania Tytoniu Wśród Dorosłych, Ministerstwo Zdrowia,
www.mz.gov.pl.
12. Informacja prasowa, 23 kwietnia 2010 roku, Ministerstwo Zdrowia, www.mz.gov.pl.
13. International Resource Center - Campaign for Tobacco-free Kids,
www.tobaccofreecenter.org.
14. Global Adult Tobacco Survey (GATS), www.who.int.
15. Badanie GATS: jedna trzecia Polaków palo papierosy PAP/Rynek Zdrowia 23 września 2010
roku, www.rynekzdrowia.pl.
16. Diagnoza społeczna 2009 Warunki i jakość życia Polaków - Raport; Rada Monitoringu
Społecznego Warszawa 2009.
17. Informacja prasowa Tobacco Free Cities „od dziś bez zasłony dymnej”, www.mz.gov.pl.
18. Globalne badanie dotyczące używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) w Polsce - cel
i dotychczasowe doświadczenia, Dorota Kaleta, Anna Kozieł, Paulina Miśkiewicz, Medycyna
Pracy 2009; 60 (3):197-200.
19. Stan zagrożenia epidemią palenia tytoniu w Polsce, Word Heath Organization 2009.
20. Raport: Monitorowanie problemów narkotykowych w województwie łódzkim w 2008 roku,
Regionalne Centrum Polityki Społecznej, Łódź 2009.
21. Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej. Rocznik Statystyczny 2007,
część I, Lecznictwo psychiatryczne, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2008.
22. Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej. Rocznik Statystyczny 2008,
część I, Lecznictwo psychiatryczne, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2009.
81
23. Ocena stanu sanitarnego województwa łódzkiego za rok 2009, Wojewódzka Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna w Łodzi, Łódź 2010.
24. Standardy w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez pielęgniarkę
lub higienistkę szkolną i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej nad uczniami, Instytut Matki
i Dziecka, Zakład Medycyny Szkolnej, Warszawa 2003.
25. Sprawozdanie z Działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2009 rok, Warszawa 2010.
26. Działalność ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w województwie łódzkim, Wojewódzkie
Centrum Zdrowia Publicznego, Łódź 2010.
27. Analiza zatrudnienia pielęgniarek, położnych i ratowników medycznych w województwie
łódzkim w latach 2007-2009, Łódź 2010.
28. Działalność Szpitali województwa łódzkiego 2009, Wojewódzkie Centrum Zdrowia
Publicznego w Łodzi, Łódź 2009.
29. Plan Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa łódzkiego na
lata 2009 - 2011, Łódź 2009, www.uw.lodz.pl
30. „Aneks nr 5 do Planu Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla
województwa łódzkiego na lata 2009 - 2011, Lipiec 2010, www.uw.lodz.pl
31. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2009 roku, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź 2010.
32. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim w 2009 roku, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź 2010.
33. Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno – ekonomiczna 2002. Województwo
Łódzkie, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2003.
82