Weronika Sherborne urodziła się 28

Weronika Sherborne urodziła się 28.07.1922 roku zmarła 18.09.1990 roku. Z
wykształcenia była nauczycielką wychowania fizycznego i fizjoterapeutką.
Początków metody Weroniki Sherborne należy szukać w teorii i praktyce szkoły
Rudolfa Labana. W.Sherborne uważała się za jego uczennicę, a zarazem była
kontynuatorką jego dzieła, by w rezultacie stać się twórcą własnej metody pracy
z dziećmi, znanej w Wielkiej Brytanii, jak i poza jej granicami jako ruch
rozwijający.Teoria i osobowość Rudolfa Labana wywarły na W. Sherborne
znaczący wpływ. Z idei i doświadczeń jego szkoły wniosła ona do własnej
praktyki pedagogicznej wszystko to, co jest potrzebne i możliwe do
wykorzystania w pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo. Teorię i praktykę
R. Labana związaną z Ruchem zastosowała początkowo tylko do pracy z
dziećmi, następnie z dorosłymi umysłowo upośledzonymi, a wreszcie
rozszerzyła także na dzieci z różnego rodzaju nieprzystosowaniem i
zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego. Weronika Sherborne poświęciła
ponad 30 lat swego życia kształceniu nauczycieli, których przygotowywała do
pomagania dzieciom o nieprawidłowym rozwoju i specjalnych potrzebach
edukacyjnych. W tym celu wielokrotnie wyjeżdżała za granicę: do Norwegii,
Belgii, Stanów Zjednoczonych a także do Polski, którą odwiedziła kilka razy.
W. Sherborne jest współautorką kilku książek i wielu artykułów poświęconych
wychowaniu i terapii dzieci z zaburzeniami rozwoju. Niektóre z jej publikacji
ukazały się w Polsce. Przy jej udziale powstała część filmów stanowiących
instruktaż do praktycznego prowadzenia zajęć. Podręcznik do swojej metody pt.
„ Ruch rozwijający dla dzieci” przygotowała będąc na emeryturze.
Kategorie ruchu w metodzie Ruchu Rozwijającego
W metodzie R. Labana i W. Sherborne wyróżnia się kilka kategorii ruchu:
-
ruch prowadzący do poznania własnego ciała,
ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym,
ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem,
ruch prowadzący do współdziałania w grupie,
ruch kreatywny.
Ruch prowadzący do poznania własnego ciała
Każdy człowiek odczuwa potrzebę poznania i kontrolowania własnego ciała. W
sytuacji gdy nie może tego osiągnąć, staje się napięty, niespokojny. Ruchy
zaliczane do tej kategorii pozwalają na stopniowe poznanie poszczególnych
części naszego ciała. Szczególną wagę przywiązuje się do stóp, kolan, nóg i
bioder, ponieważ na nich opiera się ciężar. Stanowią one naturalny łącznik
pomiędzy człowiekiem i podłożem (ziemią, podłogą). Kontrola nad ruchami
tych części ciała jest warunkiem równowagi. Poznanie własnego ciała i kontrola
nad jego ruchami prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości:
wyodrębnienia własnego „ja” od otoczenia („nie ja”).
Ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym
Ta kategoria ruchu ma na celu wykształcenie orientacji w przestrzeni, by na tej
podstawie mógł się wytworzyć związek między człowiekiem i tym, co go
otacza. Czynności ruchowe należące do tej kategorii pozostają w ścisłym
związku z działaniami ruchowymi poprzedniej kategorii. Obie kategorie
występują równolegle w czasie sesji ruchowych. Zasadnicze działania ruchowe
odbywają się jak najniżej, np. na podłodze, co prowadzi do wytworzenia
kontaktu z podstawą i daje poczucie „ugruntowania”, stabilności.
Nieumiejętność korzystania z „wolności w przestrzeni” prowadzi do
zahamowań, poczucia zagrożenia, niechęci do nowych sytuacji, zasklepiania się
w sobie i usztywnienia swoich zachowań, a w konsekwencji do izolacji od
otoczenia.
Ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem
Ta kategoria ruchu sprzyja wytworzeniu się zaufania do drugiego człowieka i na
tej podstawie – budowania związku z drugim człowiekiem. Zasadniczym celem
czynności ruchowych tej kategorii jest zachęcanie uczestników zajęć
prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego do nawiązania pozytywnych i
znaczących kontaktów z innymi osobami, opartych na wzajemnym poznaniu i
zrozumieniu potrzeb partnera oraz na wzajemnym zaufaniu. Do wytworzenia się
takiej więzi dochodzi w trakcie wspólnych doświadczeń w przebiegu zabaw
ruchowych proponowanych w metodzie Ruchu Rozwijającego, które
przypominają zabawy dzieci i dorosłych zwane baraszkowaniem. Dziecko w
swoim rozwoju emocjonalnym i społecznym najpierw musi nauczyć się
kontaktu z dorosłymi, z jedną osobą, aby było dojrzałe do zabaw z rówieśnikami
w grupie.
Ze względu na typ ruchu R. Laban klasyfikuje wszystkie związki
międzyludzkie jako:
- ruch „z”
- ruch „przeciwko”
- ruch „razem”
Ruch „z” to takie ćwiczenia ruchowe, w których jeden z partnerów jest bierny,
drugi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony
aktywnego partnera zrozumienia potrzeb i możliwości drugiej osoby, a ze strony
partnera pasywnego całkowitego zaufania do osoby aktywnej. W fazie bardziej
zaawansowanej bierny partner pozwala się unieść osobie aktywnej, co świadczy
o pełnym zaufaniu do niej. To zaś pomaga partnerowi aktywnemu wzmocnić
zaufanie do siebie samego, zaufanie wypływające ze świadomości, że jest on w
stanie udzielić pomocy swemu podopiecznemu. W ten sposób w pierwszej fazie
ćwiczeń ruchowych „z” buduje się wzajemne zaufanie i zrozumienie przy
pełnieniu odmiennych, uzupełniających się ról.
Ruch „przeciwko” to ćwiczenia ruchowe, których celem jest uświadomienie
uczestnikom ich własnej siły przy współdziałaniu z partnerem. Te ćwiczenia
powinny być pozbawione agresji. Nie pobudza się do przyjmowania postaw
konkurencyjności, nie wyłania się też zwycięzców i pokonanych. Osoby
pracujące w parze na zmianę przyjmowały rolę aktywną (atakującego) i bierną
(broniącego się). Partner, który broni się, daje osobie atakującej możliwość
wypróbowania swojej siły. Jego reakcja jest uzależniona od natężenia ataku. W
końcowej fazie ataku może on pozwolić na zwycięstwo „atakującego” partnera.
Dzięki temu atakujący może rozwinąć w sobie wrażliwość na możliwości
osoby, którą atakuje, i odwrotnie – broniący się poznaje możliwości
atakującego. Ćwiczenia „przeciwko”, które nierzadko wywołują zastrzeżenia
pedagogów, jakoby wyzwalały zachowania agresywne, są niczym innym, jak
zabawą w mocowanie, popychanie, siłowanie się. Dziecko podczas tych zabaw
„doskonali te same sprawności, jakie są potrzebne podczas prawdziwej bójki,
ale ćwiczy je w sposób kontrolowany, tak by partnerowi nie zrobić krzywdy. Ta
umiejętność pomoże mu, gdy sytuacja będzie tego wymagała, kontrolować także
prawdziwe impulsy agresywne” (Olechnowicz, 1988, s. 73).
Ćwiczenia „przeciwko”, mające charakter zabaw pseudoagresywnych,
umożliwiają dzieciom poznanie własnych i cudzych sposobów reagowania, uczą
radzenia sobie w sytuacji konfliktu, uświadamiają emocje. Świadomość ta
pozwala kontrolować swoje emocje (np. przezwyciężyć lęk) i zachowania
(szczególnie zachowania zaczepnoobronne). Korzystnie oddziałuje tu
wprowadzenie reguł zachowania, np. jestem silny, ale delikatny, nie obrażam
się, gdy przegram, nie śmieję się z pokonanego, nie zawsze muszę być lepszy
itp. Psychologowie stwierdzają zgodnie, że zachowania pseudoagresywne
(wyrażone w bezpośredniej zabawie z rówieśnikami czy symbolicznie, np. w
rysunku) odblokowują aktywność i torują drogę bliskich i przyjaznych
kontaktów z drugim człowiekiem.
Ruch „razem” to takie ćwiczenia ruchowe, które wymagają jednakowego
zaangażowania partnerów.Ćwiczenia te prowadzą do wytworzenia harmonii i
równowagi. Udział w nich wymaga wzajemnego zaufania, zrozumienia,
współpracy i równego wkładu wysiłku fizycznego, co jest warunkiem sukcesu.
Ruch prowadzący do współdziałania w grupie
Podobnie jak poprzednio, tak i tu można czynności ruchowe zakwalifikować
według tych samych kategorii: ruch „z”, „przeciwko”, i „razem”. Różnica w
porównaniu z opisanymi już ćwiczeniami polega na liczbie uczestników
ćwiczeń. W tym przypadku jest ona większa: ćwiczenia wykonuje się w
trójkach, a następnie z całą grupą (więcej niż 3 osoby). W ćwiczeniach
ruchowych „z” 2 osoby mogą zajmować się trzecią, opiekować się nią. W
ćwiczeniach „przeciwko” kilka osób jednocześnie atakuje jedną, co stosuje się
w sytuacjach, gdy jeden z członków grupy jest silniejszy lub cięższy niż
pozostali. W ćwiczeniach „razem” współdziała kilka osób. Celem ćwiczeń
grupowych jest zaangażowanie wszystkich uczestników aktywność ruchową, we
współdziałanie ze sobą.
Ruch kreatywny
Cechami charakterystycznymi tego typu ruchu jest spontaniczność, kreatywność
i swoboda. Przykładem ruchu kreatywnego jest taniec. Szczególnie „taniec
wyzwolony”, który nie opiera się na ustalonych krokach tanecznych, lecz na
pełnej swobodzie ruchów. W wyniku udziału w sesjach ruchowych
prowadzonych metodą W.Sherborne uzyskują oni zaufanie do samych siebie
oraz otoczenia oraz umiejętność nawiązania kontaktu z ludźmi. To prowadzi do
zyskania możliwości twórczego wyrażania siebie.
Stosując metodę W.Sherborne, wystrzegamy się oceniania osiągnięć dziecka
w kategoriach wymiernych wyników. Ocena ma charakter opisowy i dotyczy
takich przejawów zachowania dziecka jak:
- zdolność koncentracji w zadaniu,
- rodzaj i sposób wyrażania emocji,
- umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi osobami,
- umiejętność zmiany zachowań w zależności od rodzaju zajęć,
- umiejętność uczestniczenia w zabawie.
W obserwacji i ocenie tych aspektów zachowania dziecka mogą pomóc Skale
Obserwacji. Dokonanie analizy i oceny ruchu ułatwia zrozumienie celu ćwiczeń
i kształtowanie ich programu pracy z dzieckiem. Dostarcza konkretnych
wskazówek, których ruchów powinniśmy dziecko uczyć, jakie cechy
(pozytywne) wzmacniać, a jakie (negatywne) osłabiać.
Opracowała mgr Monika Sosnowska