37 - Ekonomicznie.pl
advertisement
1.Pojęcie,istota i specyfika msg. MSG-zajmują się przepływem siły roboczej, towarów, usług, kapitałów i wiedzy technicznej.Współczesne MSG to stosunki między krajami o różnych ustrojach i poziomach rozwoju gospodarczego i różnych perspektywach rozwojowych.Części składowe msg:a)teoria-bada i formułuje prawa o charakterze uniwersalnym(wspólne dla wszystkich dyscyplin zajmujących się gospodarką) i specyficznym(dotyczą tylko tej dyscypliny,są to prawa określające rozwój różnych form powiązań międzynarodowych dotyczących przepływu towarów,usług i innego rodzaju). b)polityka-wyodrębnia się:a)zagraniczną politykę ekonomiczną(polityka poszczególnych krajów,odpowiada na pytanie jakie działania powinien podjąć kraj aby osiągnąć duże korzyści z wymiany gosp.) b)międzynarodową politykę ekonomicznąpolityka realizowana w ramach różnorodnych form instytucji międzynarodowych. 2.Podstawowe podmioty i przedmioty mwg. Podmioty od szczebla najniższego do najwyższego:-gosp.domowe;przed.różnego rodzaju; zrzeszenia konsumentów i producentów; krajowe org.gosp; organy regionalnych ugrupowań integracyjnych; wielkie korporacje transnarodowe; międzynarodowe or.gosp. Przedmiotem MWG jest badanie form powiązań między podmiotami msg,analiza przemian dokonujących się w międzynarodowym środowisku gosp.Przedmiotem są: korzyści z handlu; struktura handlu; protekcjonizm; analiza bilansu płatniczego; kurs walutowy i czynniki go określające; międzynarodowy rynek kapitałowy. 3.Podstawowe formy międzynarodowej wymiany gospodarczej – ich istota i znaczenie we współczesnej gospod. światowej. Do podstawowych form wymiany gospodarczej zaliczamy: wymianę rzeczową i wymianę finansową. Wymiana rzeczowa to przede wszystkim wymiana: produktów naturalnych - ich transport i eksport; ludności - międzynarodowa migracja ludności - jej przenoszenie się przez granice narodowe na dłuższe okresy; energii; informacji. Drugą formą wymiany gospodarczej jest pieniądz. Pieniądz posiada wartość, a jako towar specyficzny posiada także wartość użyteczną. 1. Handel międzynarodowy.(Obrót towarowy, Handel usługami)2. Handel międzygałęziowy, jest to handel polegający na tym, że kraje produkują towary tej samej grupy i je eksportują, ale jednocześnie sprowadzają inne towary tej samej grupy towarowej z zagranicy.3. międzynarodowa kooperacja przemysłowa, czyli międzynarodowy podział pracy w dziedzinie podzespołów i części.4. Międzynarodowy przepływ czynników produkcji: 4)Kierunki rozwoju handlu. 1)nasilający się proces rozszerzających powiązań o różnym char. między podmiotami gosp., gospodarkami nar. krajów o różnych poziomach rozwoju duże zróżnicowanie powiązań 2)szybki postęp techn., zwłaszcza elektronicznoinformacyjny techniki obliczeniowej, komputeryzacji, internetu. Dzięki temu możliwe jest szybkie pozyskiwanie informacji niezbędnych do podejmowania decyzji. 3)wykształcenie się modelu „nowej gospodarki” w fazę której najwcześniej wkroczyły USA. Proces globalizacji budzi nadzieję dla krajów rozwijających się, ale rodzi też pewne obawy z punktu ekonomicznego. Związane są one z zagrożeniem szybkiego przenoszenia się między krajami załamań koniunkturalnych, 4)zmiana międzynarodowych struktur gosp. 5)przedmiotem przepływu są nie tylko towary i usługi ale i kapitał, siła robocza, technologia, (czynniki wytwórcze) 6)dynamiczny rozwój wielkich korporacji transnar. 7)zmiana char. MPP - specjalizacja międzygałęziowa - specjalizacja wewnątrzgał.; wymiana wyrobów gotowych - wymiana podzespołów 8)gosp. świat, przestaje być sumą gospodarek narodowych, a staje się gosp. globalną (jeśli jest dekoniunktura to wszystkie gosp. wchodzą w stan recesji) 9)pojawienie się problemów globalnych (głód, zanieczyszczenie. środowiska, zadłużenie międzynar., terroryzm, wyczerpywanie się surowców nat.) 5. Cechy charakteryst.międzynar.wymiany siły roboczej we współczesnej gosp. świat. Jak wiemy dynamika przepływu kapitału jest najwyższa spośród wszystkich elementów MSG. Dynamika przepływu siły roboczej jest dużo mniejsza. Przyczyny międzynarodowych przepływów siły roboczej są związane zarówno: 1.z motywem ekonomicznym uzyskania wyższej płacy, potęgującym się bezrobociem. 2.jak i z przyczynami politycznymi. 3.ideologicznymi. 4.religijnymi. 5.rasowymi Przepływy czynnika pracy powodują istotne konsekwencje ekonomiczne dla kraju eksportującego jak i importującego siłę roboczą. 6. Ewolucja kierunków i intensywności między.wymiany kapitału. Przepływ kapitału następuje tylko w formie pieniężnej lub rzeczowej. Celem przepływu jest uzyskanie maksymalnej wartości dodatkowej (wys. stopy zysku) => przepływy o char. ekonom, lub mogą to być przepływy o char. politycznym lub humanitarnym (dary, subsydia, odszkodowania, zwrotna pomoc gosp.) Obroty kapitałem mają char. transferowy- wywóz kapitału nie jest natychmiast rekompensowany eksportem towarów lub usług (eksport kapitału w przyszłości oczekuje określonych korzyści). Bezpośrednim efektem przemieszczania się kap. w skali międzynar. jest: wzrost importu kraju przyjmującego kap., wzrost eksportu kraju wywożącego kap. Przepływ kap. nie powoduje przeniesienia praw własności (tak jak to jest w przypadku towarów), tylko praw użytkowania kapitału. Szybki i łatwy transfer kapitału dzięki liberalizacji przepisów obrotu kap. w wymianie międzynar. oraz rozwoju telekomunikacji jako gł. kanału przepływu kapitału. Obecnie duża część kap. uczestniczy w transakcjach spekulacyjnych (krótkoterminowe lokaty bankowe w różnych walutach, sprzedaż i zakup walut, papierów wartościowych celem osiągnięcia zysku wynikającego z różnic kursowych). Przyczyną tego jest duża rola rynków sformalizowanych giełd pap. wart. 7.Wiedza techniczna jako przedmiot międzynarodowej wymiany gosp.; specyfika, formy i kierunki rozwoju. Międzynarodowa wymiana wiedzy technicznej ma miejsce wtedy, gdy określona wiedza o charakterze ogólnym lub szczegółowym dostępna w danym momencie w jednym kraju staje się znana w innym w sposób inny niż całkiem niezależne badania, poszukiwania, gromadzenie doświadczenia. W imporcie wiedzy technicznej nośnikami są: towary, patenty, człowiek. Transfer ten odbywa się następującymi kanałami: migracje ludności, handel międzynarodowy, konferencje, sympozja, wymiana studentów, międzynarodowe transakcje patentami i licencjami, grabież. 8.Rola i znaczenie korporacji transnarodowych na rynku światowym Wielkie korporacje trans narodowe to przedsiębiorstwa prowadzące dział. gospod. w co najmniej dwóch krajach. Istnieje zatem przed. Małe i co najmniej jedno wchodzące w jego skład, położone w innym kraju. Takie korporacje znajdują się zarówno na terenie państw. Przyczyną powstania jest zapewnienie lepszego dostępu do rynku kapitałowego, technologii, siły roboczej a także surowców i rynku zbytu w krajach, w których rozwijają swoja działalność, a także pokonanie wielu barier taryfowych, para- i pozataryfowych. W krajach wysoko rozwiniętych przedmiotem zainteresowania korporacji jest przemysł przetwórczy, a w krajach słabo rozwiniętych koncentrują się na przemyśle wydobywczym, spożywczym i chemicznym. Przy czym przemysł w tych krajach sprawdza się do montażu wyrobów opartych na podzespołach. Wytwarzanych w krajach macierzystych lub filiach w krajach wysoko rozwiniętych. 9.Pojęcie gospodarki światowej; podstawowe czynniki zmian w systemie tej gosp. Gosp. światowa to zespół powiązań ekonom. między uczestniczącymi podmiotami w m.p.p. GŚ staje się gospodarką globalną ze względu na problemy, które stoją przed społ. Należą do nich : -ochrona środow, -zadłużenie międzynar., problem biedy i głodu, -choroby, epidemie cywilizacyjne. Czynniki zmian: 1.nasilający się proces rozszerzających powiązań o różnym charakterze ( produkcyjnym, instytucjonalnym, finansowym ) między podmiotami gospodarczymi, gospodarkami narodowymi krajów o różnych poziomach rozwoju;2.szybki postęp techniczny, a zwłaszcza rozwój elektroniczno – informacyjny techniki obliczeniowej, komputeryzacji, internetu. Dzięki temu możliwe jest szybkie pozyskiwanie i przekazywanie informacji niezbędnych do podejmowania decyzji; 3.wykształcenie modelu „nowej gospodarki” , w fazę której najszybciej wkroczyło USA. Proces ten nazywamy procesem GLOBALIZACJI współczesnej gospodarki światowej. W wyniku internacjonalizacji ((umiędzynarodowienia ) procesu za sprawą wielkich korporacji trans narodowych, banków, organizacji międzynarodowych tj. MFW, 4.w krajach rozwiniętych Europy Zachodniej przeważają nastroje i prognozy optymistyczne dotyczące wzrostu wielkości produktu krajowego brutto. Zagrożeniem są tendencje protekcjonistyczne i kontrowersje handlu między USA i krajami UE. 10)Kierunki zmian w gosp. światowej przed i po II wojnie światowej. Kształtowanie się gosp. zostało zainicjowane na przełomie 15 i 16w. powstaniem systemu gosp. europejskiej. Stworzono podstawy mpp gdzie kraje Europy Zachodniej specjalizowały się w produkcji towarów przemysłowych, a Europa środkowa i Wschodnia zajmowała się rolnictwem i przemysłem surowcowym. Pomiedzy 17 i 19 w. podzielono świat na kraje rozwinięte gosp. i na pozostałe regiony.Czynniki kształtujące ten podział to:rwolucja przemysłowa,wywóz kapitału, migracje ludności.W połowie 19w. na Europę zachodnia przypadało 2/3 produkcji światowej, na Ameryke PN.- ¼.Po 1 wojnie światowej nast. Apiła przebudowa gosp. świtowej z powodu: następstw wojen światowych i rwolucji w Rosji oraz rozpadu systemu kolonialnego; -zmian w układzie sił zewnętrznych poszczególnych grup krajów i powstania w ich obrębie nowych środków dominujących; -gwałtownych przyspieszeń postępu technicznego.Wielki kryzys gosp. 1929-1933 doprowadził do załamania się systemu waluty złotej i zachwiania trójstronnej równowagi w sakli światowej. Kraje słabsze zaczęły odczuwać swój deficyt,a silniejsze-większe nadwyżki.Powojenną gosp. charakteryzuja przekształcenia struktury handlu międzynarodowego,pojawienie się nowych form powiązań międzynarodowej współpracy gosp i wiele innych. 11. Podstawowe mierniki stopnia zaangażowania w międzynar. Podziale pracy i ich ocena. Do podstawowych mierników stopnia zaangażowania w międzynarodowym podziale pracy zaliczamy: 1.udziały w imporcie i eksporcie światowym. 2.przeciętną stopę importu (Im/Y) i eksportu (Ex/Y); Y – wartość dochodu narodowego. 3.krańcowa stopa importu (Im/Y) i eksportu (Ex/Y). 3.dochodowa elastyczność importu – relatywne zmiany importu (Im/Im) w stosunku do relatywnych zmian dochodu narodowego w analizowanym okresie4.dochodowa elastyczność eksportu relatywne zmiany eksportu w stosunku do relatywnych zmian dochodu narodowego w analizowanym okresie 5.cenowa elastyczność importu – relatywne zmiany importu w stosunku do relatywnych zmian cen w danym okresie 6.cenowa elastyczność eksportu – relatywne zmiany eksportu w stosunku do zmian relatywnych cen w danym okresie 7.produkcyjna elastyczność importu i eksportu 8.inwestycyjna elastyczność eksportu i importu 12)Problemy współczesnej gosp.światowej. Przyczyn pojawienia się problemów należy szukać w procesie rozwoju gosp.,SA one nieuniknioną konsekwencją wzrostu liczby ludności i internacjonalizacji procesu gospodarowania.Postęp techniczny umożliwił człowiekowi szersze korzystanie z zasobów przyrody co powoduje wiele zagrożeń globalnych. Problemy te mają charakter światowy, złożony, zależą od wielu czynników.Sposób rozwiązywania problemów globalnych ze względu na ich złożoność musi mieć charakter złożony i dotyczyć wielu sfer życia gosp. i społecznego. Musi on objąć cały świat. Podstawowe problemy globalne to: niebezpieczeństwo wybuchu wojny nuklearnej; nie kontrolowany przyrosy ludności; wyczerpywanie się zasobów surowców i energii; sytuacja krajów rozwijających się;kryzys zadłużeniowy; zagrożenie środowiska przyrodniczego;głod i ubóstwo; terroryzm; zadłużenie; migracje ludności; choroby cywilizacyjne; patologie społeczne; problemy zbrojeniowe. 13)Istota i cele teorii handlu międzynarodowego. Handel międzynarodowy powinien pełnić następujące funkcje: -funkcję wyjaśniającą – powinna wyjaśniać dlaczego tak kształtują się obroty handlu zagranicznego -funkcję decyzyjną – studiując teorię można podejmować na jej podstawie decyzje, -funkcję optymalnych uwarunkowań – studiując teorię można wiedzieć jak kształtować ramy wewnętrzne , aby osiągać korzyści. 15)Teoria kosztów względnych Teoria kosztów względnych stwierdza , że możliwości korzystnej specjalizacji międzynarodowej istnieją również w warunkach utrzymywania się między dwoma krajami absolutnych różnic kosztów produkcji wyrażonych nakładami pracy, tj. także wtedy, gdy jeden z nich wytwarza wszystkie wyroby taniej (drożej) niż drugi. Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania mierzonych nakładami pracy. Zgodnie z tą zasadą chodzi o to, aby w warunkach dysponowania przez kraj A absolutną przewagą nad krajem B w produkcji obydwu towarów, specjalizował się on w produkcji i eksporcie tego towaru, który może wyprodukować stosunkowo taniej niż kraj B. Zasadę kosztów względnych można sformułować również uwzględniając różnice wydajności pracy. Zawsze korzystna jest specjalizacja w tej dziedzinie produkcji, w której kraj A ma stosunkową przewagę w wydajności pracy nad krajem B, natomiast niekorzystna jest specjalizacja w tej dziedzinie , w której dany kraj nie mastosunkowej przewagi nad partnerem handlowym. Teoria obfitości zasobów W teorii obfitości zasobów podstawową przesłanką rozwoju handlu międzynarodowego jest występowanie między dwoma krajami relatywnych różnic kosztów i cen. Występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen jest spowodowane odmiennym wyposażeniem w dwa podstawowe czynniki produkcji: kapitał i pracę.Założenia teorii obfitości zasobów: 1.założenia początkowe: -istnieją dwa kraje , dwa towary i dwa czynniki produkcji ( kapitał i praca), -nie ma kosztów transportu, -analizowane kraje są różnie wyposażone w czynniki produkcji, 2.założenia dotyczące technicznych warunków produkcji i warunków wyboru konsumenta: -czynniki produkcji są jednorodne , doskonale podzielne i porównywalne w skali międzynarodowej, -relatywne wyposażenie w czynniki produkcji się nie zmienia, -poziom kosztów i cen oraz ich relacje kształtują się wyłącznie pod wpływem relatywnego wyposażenia w czynniki produkcji, -niezmienne funkcje produkcji w różnych krajach zachowują jednakowy kierunek relacji czynników produkcji, -funkcje produkcji dla wszystkich towarów są jednorodne stopnia pierwszego ( brak rosnących lub malejących przychodów), -w analizowanych krajach preferencje konsumentów są takie same i nie zmieniają się w czasie, 3.-działanie rynków narodowych współpracujących ze sobą krajów wg. schematu wolnej konkurencji, przy pełnym zatrudnieniu czynników produkcji, Każdy kraj powinien eksportować towary, których wewnętrzna produkcja wymaga bardziej intensywnego zastosowania relatywnie obfitszego i przez to tańszego czynnika produkcji, a jednocześnie importować towary wymagające bardziej intensywnego zastosowania relatywnie mniej obfitego i w związku z tym droższego czynnika produkcji. 16)Teoria korzyści ze skali. Korzyści ze skali produkcji i zbytu występują wtedy, gdy rozmiary produkcji i zbytu rosną szybciej niż nakłady czynników produkcji (np. podwojeniu nakładów czynników towarzyszy trzykrotny wzrost rozmiarów produkcji). Można przy tym mówić o statycznych (krótkookresowych) oraz dynamicznych (średnio- i długookresowych) korzyściach skali. Z korzyściami statycznymi mamy do czynienia wtedy, gdy wskutek specjalizacji zwiększają się serie produkcyjne i serie sprzedaży, co prowadzi do obniżenia jednostkowych kosztów wytwarzania dzięki zmniejszeniu częstotliwości przestawiania aparatu produkcyjnego, wzrostowi wydajności pracy zatrudnionych, rozłożeniu kosztów stałych (np. kosztów projektowania), na większą liczbę jednostek, a także dzięki dokonywaniu drobnych, stopniowych usprawnień stosowanej techniki produkcji (ulepszenia sposobu wytwarzania z związku z kumulowaniem doświadczeń produkcyjnych). Natomiast dynamiczne korzyści skali produkcji i zbytu mają miejsce wtedy, gdy występują bardziej radykalne zmiany techniki produkcji i obrotu handlowego, co powoduje m. in. Poprawę technologii wytwarzania, zwiększenie zdolności produkcyjnej urządzeń wytwórczych czy wzrost ich sprawności – teoria neotechnologiczna. 17)Pieniądz światowy. Pieniądz światowy – stosowany w rozliczeniach międzynarodowych. Rolę tą odgrywają waluty tych państw, które bez przeszkód i ograniczeń są wymieniane na waluty innych krajów. W rozliczeniach międzynarodowych funkcjonują następujące jednostki rozliczeniowe: SDR (special draw rhiets), EURO (do 1999 funkcjonowało ECU).Funkcje: środek cyrkulacji - miernik wartości /pieniądz prowadza wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika i wyraża tę wartość w cenie, staje się jednostką obrachunkową i pełni funkcję idealnie i wyobrażeniowo/, - środek płatniczy /za dostarczony towar lub usługę płacono pieniądzem gotówkowym. /, - gromadzenie skarbu /tezauryzacja - funkcja gromadzenia rezerw wartości 18)Ceny światowe Na różnicę cen między ceną krajowa a światowa wpływa: 1 polityka eksportowa krajów 2 poit. ugrupowań integracyjnych 3 połączony efekt polityki eksportowej państwa i monopolizacji . gospodarczego odziaływuje poprzez : 1.postęp technologiczny- nastąpiło jego przyspieszenie, szybszy przepływ informacji, rośnie tempo rozprzestrzeniania się postępu wprowadzania nowej produkcji 2 świadoma polityka integracyjna – wpływa na niwelowanie różnic między cenami krajowym i a światowymi 3 organizacje międzynarodowe GATT i WTO (zniesienie ceł, spadek poziomu cen światowych) 19)Mechanizm kształtowania się cen na rynku towarów wystandaryzowanych i zindywidualizowanych. TOWARY ZINDIWIDUALIZOWANE – niektóre wyroby spożywcze, ale o wyjątkowych, unikalnych cechach: - walory użytkowe określone są przez indywidualnych odbiorców lub przez poszczególne segmenty rynku (różnice między walorami użytkowymi są trudne do określenia i często mają charakter pozorny) - bardzo szeroki asortyment, różnice konstrukcyjne, technologiczne i materiałowe decydują o tym, że wzajemna substytucyjność tej kategorii towarów jest ograniczona - produkowane głównie w krótkich seriach lub wręcz pojedynczo, w takiej sytuacji uzależnienie odbiorcy od dostawcy jest duże ponieważ możliwość sprostania takim specyficznym potrzebom jest w krótkim czasie ograniczona - zaliczamy do tej grupy głownie wyroby przemysłowe (maszyny, urządzenia, sprzęt laboratoryjny, oprzyrządowanie), ale tez taki pozornie wystandaryzowane artykuły, jak wybrane gatunki win, tytoniu, koniak i usługi (telekomunikacyjne lub informatyczne) - ceny tych towarów w krótkim okresie są bardziej stabilne - cenowa elastyczność popytu niższa od cenowej elastyczności podaży - elastyczność podaży artykułów przemysłowych jest względnie duża i tylko niespodziewany wzrost popytu na bardzo zindywidualizowane dobra wymagające dużych nakładów mogą usztywnić podaż – czyli czynią te podaż mniej elastyczną. 20.Mechanizm kształt. się cen art. surowcowo-roln. i przem. w długim okresie. W okresie 100 lat poziom cen art. surowcowo przem. rósł znacznie wolniej niż cen art. przem. Popyt na surowce rośnie wolniej niż tempo wzrostu gospodarczego, a przyczyną tego jest postęp techniczny - materiałooszczędny oraz zastąpienie tradycyjnych surowców mat. syntetycznymi. Ceny art. rolno – spoż. rosły wolniej niż ceny art. przemysłowych, a przyczynami tego stanu jest: wzrost zamożności społeczeństw w wielu krajach, protekcjonizm rolny oraz spadek przyrostu naturalnego. W latach 1870-1970 ceny art. przem. rosły szybciej niż ceny art. rolno- spożywczych. W okresie powojennym ceny wyrobów przemysłowych rosły szybciej niż towarów standaryzowanych. Wiąże się to z wyższą dynamiką popytu na art. przemysłowe oraz z postępem techn. Wzrost dochodu społ. powoduje wzrost popytu na art. droższe. Proces internacjonalizacji i liberalizacji życia gosp. prowadzący do poprawy warunków życia ludności. Jednak towary zindywidualizowane są deformowane przez wiele czynników i politykę rządów poszczególnych krajów. Są przypuszczenia, że w przyszłości tow. zindywidualizowane będą się pogarszać. 22.Pojęcie i rodzaje kursu walutowego; wymienialność walut. KURS WALUTOWY: cena płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej lub cena jednostki krajowej wyrażona w walucie obcej Kształtuje się on w miejscu spotkania podaży i popytu na zagraniczne środki płatnicze. Kurs walutowy umożliwia rozliczenie transakcji z zagranicą za pomocą pieniądza, służy do przeliczania dowolnej kwoty wyrażonej w walucie zagranicznej na walutę krajową i odwrotnie. Wyznacza poziom cen dewizowych w eksporcie, poziom cen krajowych w imporcie. RODZAJE Według różnych systemów kształtowania kursów walutowych 1.kurs arbitralny (sztywny) - cena pieniądza danego kraju ustalona przez odpowiednie władze wobec pieniądza innego kraju i nie ulegająca zmianom w dłuższym okresie (mimo, że siła nabywcza się zmienia) 2.kurs stały - jest to cena pieniądza danego kraju, ukształtowana na rynku, wyrażona w pieniądzu innego kraju, przy czym odpowiednia władza monetarna (najczęściej Bank Centralny) jest zobowiązana utrzymywać wahania kursu w pewnych granicach (interweniować, gdy kurs ulega wahaniom); np. dla Euro +- 15% 3. kurs zmienny (płynny) - cena pieniądza danego kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju, przy czym odpowiednia władza monetarna kontroluje wahania tego kursu lub też pozostawia mu pełną swobodę 4.kurs pełzający - stały w krótkich okresach, następnie wzrasta (utrwala i przedłuża w czasie inflację) Dualny system kursowy - oprócz rynku urzędowego funkcjonuje rynek prywatny (np. rynek kantorowy), wówczas w krajach, w których istnieje podwójny system kursu wyróżniamy: urzędowe kursy walut - mniej lub bardziej usztywnione, prywatne kursy walut - określone przez siły rynkowe Według kształtowania się sił walut, których one dotyczą: kurs efektywny - kurs średni ważony obliczany w stosunku do walut głównych partnerów handlowych danego kraju. Według stosunku kursu do inflacji: kurs nominalny - gdy nie uwzględnią się stopy inflacji; kurs realny - skorygowany o stopę inflacji. Wymienialność walut: polega na prawie do swobodnego kupowania i sprzedawania obcego pieniądza (w tym złota) za walutę krajową oraz dokonywania rozliczeń międzynar. w walucie narodowej i walutach obcych bez jakichkolwiek ograniczeń. wymienialność na złoto - polega na posiadaniu prawa do zakupywania złota za walutę narodową wg stałej ceny (tzw. parytetu) w banku centralnym, wymienialność na wszystkie inne waluty (tzw. całkowita) upoważnia do ich nabycia w banku centralnym za walutę narodową, wymienialność na określone waluty - ma miejsce w obrębie tzw. stref walutowych. 23. Zasady kształtowania się kursu walut w systemie waluty złotej. System waluty złotej był pierwszym światowym systemem walutowym. Funkcjonował w latach 1880 – 1914. Charakteryzowała go w poszczególnych krajach, będących jego uczestnikami: 1.swoboda cyrkulacji złota w postaci monet i kruszcu ( obok wymienialnych na złoto banknotów);2. obowiązek banku centralnego kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walucie krajowej ( tzn. parytet); W stosunkach zaś z zagranicą:1. odgrywanie przez złoto roli jedynej waluty ( pieniądza światowego), chociaż walutą światową ( kluczową ) był funt szterling;2. swoboda wywozu i przywozu złota i banknotów;3. stałość kursów walutowych, wynikających z porównania parytetów złota w walucie krajowej i zagranicznej ( tzw. kursów parytetowych).System waluty złotej uległ przeobrażeniom w czasie I wojny światowej, kiedy kraje świata – z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych – zrezygnowały z wymienialnościswoich walut na złoto. Konsekwencją tego było powstanie dwóch systemów, będących modyfikacją systemu waluty złotej, mianowicie: systemu sztabowozłotego i systemu dewizowo-złotego. Różniły się one pieniądzem odgrywającym rolę waluty rezerwowej i sposobem wymienialności pieniądza na złoto. 26.Istota bilansu płatniczego i jego główne pozycje. Bilans płatniczy jest syntetycznym zestawieniem wszystkich płatności dokonywanych między rezydentami krajowymi a zagranica, dotyczących określonego okresu, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego. Gł celem sporządzania bilansu płat jest zapewnienie informacji o stanie finansowym państwa z zagr. Bilans oddziałuje na kierunki polityki gospodarczej państwa i na kurs walutowy. Informacje w nim zawarte są ważne dla banków, przeds. i in. podmiotów pośrednio lub bezpośrednio uczestniczących wymianie handlowej i finansowej z zagranica, wpływają bowiem na kurs walutowy i poziom ryzyka walutowego. Skład bilansu płatniczego I. BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH - (BOB) ujęte tu są wszelkie płatności kraju związane z międzynarodową wymianą towarów i usług oraz koszty (+ lub -) obsługi kapitału zagranicznego. Jego części składowe to: 1.BILANS HANDLOWY (BH) - zawarte są tu wszystkie płatności z tytułu eksportu i importu towarów (zestawienie porównawcze wartości eksportu i importu dokonanego przez rezydentów danego kraju w stosunku do partnerów zagranicznych) 2.BILANS OBROTU USŁUGAMI (BOU) zestawienie wszystkich płatności z tytułu obrotu (eksportu i importu) usług 3.BILANS PROCENTÓW I DYWIDEND (BPiD) uwzględnia się koszt obsługi kapitału obcego, zagranicznego czyli wpływy i wydatki od inwestycji bezpośrednich (dywidendy) oraz odsetki od inwestycji portfelowych 4.BILANS WYDATKOW RZĄDOWYCH (BTR) - ujmuje się wszelkie transfery rządowe (nieodpłatne i jednostronne) - np. pomoc gospodarcza dla innych krajów czy też transfery prywatne (nieodpłatne i jednostronne) np. przekazywanie środków pieniężnych pochodzących z pracy za granicą. II BILANS OBROTOW KAPITAŁOWYCH (BOK) – przepływy kapitałowe w różnych formach: 1.BILANS OBROTÓW KAPITAŁAMI KRÓTKOTERMINOWYMI (BOKK) – przepływy wszelkich pożyczek, kredytów, lokat kapitałowych - ujmuje się tu wszelkie przepływy kapitału o okresie amortyzacji (zwrotu) nie dłuższym niż 1 rok 2.BILANS OBROTÓW KAPITAŁAMI DŁUGOTERMINOWYMI (BOKD) – w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich i pośrednich, portfelowych, średnio i długoterminowych kredytów prywatnych i rządowych - ujmuje się tu wszelkie przepływy kapitału o okresie amortyzacji (zwrotu) powyżej 1 roku III BILANS OBROTOW WYRÓWNAWCZYCH REZERWOWYCH BC (BOW) - ujmuje się tu stan rezerw dewizowych BC oraz wszelkie kredyty i pożyczki zaciągnięte w celu zrównoważenia bilansu płatniczego. 27.Pojęcie równowagi i nierównowagi bilansu płatniczego. Równowaga w krótkim okresie - w krótkim okresie bilans na ogół jest niezrównoważony, ponieważ proces gospodarowania jest ciągły i czas jego trwania nie pokrywa się z okresem obrachunkowym. Równowaga w długim okresie: deficyty i nadwyżki bilansu płatniczego w kolejnych latach mogą się w sumie równoważyć i dlatego w dłuższym okresie bilans płatniczy może być zrównoważony. Bilans płatniczy jest zrównoważony, gdy nie występują transakcje wyrównawcze, czyli takie których celem jest zrównoważenie bilansu płatniczego (np. celowe zaciąganie kredytu w warunkach deficytu bilansu handlowego). Z równowagą bilansu płatniczego mamy do czynienia również, gdy transakcje autonomiczne równoważą się - def wg MFW Trwała równowaga bilansu płatniczego - ma miejsce wtedy, gdy bilans płatniczy w kolejnych latach jest zrównoważony lub gdy w następujących po sobie latach deficyty i nadwyżki kompensują się. Pozorna równowaga - stan bilansu, który osiągnięto w efekcie zastosowania przez władze pewnych środków polityki gospodarczej Rzeczywista równowaga - to stan, jaki następuje mimo braku jakiejkolwiek interwencji władz w tym zakresie. Wszystkie transakcje na rachunku bieżącym oraz kapitałowym są nazywane transakcjami autonomicznymi, tj. podejmowanymi wyłącznie z chęci osiągnięcia zysku niezależnie od sytuacji w bilansie płatniczym. Natomiast do transakcji wyrównawczych, zaliczamy zmiany stanu oficjalnych rezerw państwowych i te pożyczki zagraniczne, których celem jest poprawa równowagi płatniczej. Przyczyny nierównowagi bilansu płatniczego: 1.zmiany PKB (wzrost PKB => wzrost popytu na towary importowane => pogorszenie salda BH i BOB)wzrost eksportu => wzrost PKB => poprawa salda BH 2.zmiana terms of trade (tot) (poprawa cenowych tot => poprawa salda BH) (pogorszenie cenowych tot => pogorszenie salda BH) (poprawa ilościowych tot => poprawa bilansu) (pogorszenie ilościowych tot => pogorszenie bilansu) 3.zmiana poziomu kursu walutowego (dewaluacja waluty krajowej => wzrost eksportu (tańszy) i spadek importu (droższy) => poprawa salda BH 28. Mechanizm cenowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych. Mechanizm cenowy to mechanizm automatycznego przywracania równowagi bilansu płatniczego w krótkim okresie. Mechanizm cenowy działa w sposób automatyczny w systemie waluty złotej, ale mamy z nim do czynienia również współcześnie. Zwraca on uwagę jedynie na zmiany cen. Przyjmuje się tu występowanie tzw. konkurencyjności doskonałej i brak różnic w cenowej elastyczności popytu i podaży oraz, że zgodnie z prawem Say`a : „niewidzialna ręka rynku „ samoczynnie umożliwi osiągnięcie pełnego zatrudnienia i równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Mechanizm cenowy opiera się na reakcjach zmian popytu i podaży na zmiany cen w krajach deficytowych i krajach nadwyżkowych. Do cen zaliczamy nie tylko ceny towarów i usług, ale także ceny pieniądza oraz pracy. Kurs walutowy jest też zmianą ceny pieniądza krajowego wyrażonego w walutach obcych. 29. Mechanizm dochodowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych. Zgodnie z mechanizmem dochodowym – w warunkach deficytu bilansu handlowego (deficytu bilansu płatniczego) następuje zmniejszenie wydatków, działa w dół mnożnik tych wydatków i w efekcie ma miejsce spadek wartości PKB. Zwraca się tu uwagę jedynie na zmiany wydatków, dochodów oraz obrotów handlowych z zagranicą. Pomija się w nim zmiany cen, obroty kapitałowe i zmiany stóp procentowych. Z działaniem tego mechanizmu mamy do czynienia również współcześnie. Obecnie, jeżeli przyczyny bilansu płatniczego mają źródła w polityce pieniężnej, fiskalnej państwa, w przepisach ograniczających mechanizmy rynków itp. Działaniach państwa to w celu przywrócenia równowagi płatniczej powinny być poczynione kroki z zakresu wewnętrznej polityki gospodarczej. Polityka kursowa może być stosowana w przypadkach niedostatecznie proeksportowej struktury gospodarki i inflacji o charakterze kosztowym. W dochodowej wiąże się w znacznym stopniu z budżetem i podatkami, zasadami kształtowania płac w przedsiębiorstwach publicznych i państwowych oraz system ubezpieczeń społecznych. Znaczący wpływ na równowagę wewnętrzną i pośrednio płatniczą ma także system roszczeniowy lub negocjacyjny kształtowania płac przez związki zawodowe i pracodawców. 30)Mechanizm automatyczny równowagi bilansu płatniczego-Breton Woods W 1994 został podpisany układ w Bretton Woods powołujący do życia Międzynarodowy Fundusz Walutowy. CELE : - regulacja w skali globalnej spraw pieniężnych; - stabilizacja polityki walutowej państw członkowskich; - wzmacnianie systemu płatniczego w zakresie transakcji bieżących i usuwanie ograniczeń walutowych hamujących wzrost handlu światowego; - udzielanie pomocy w równoważeniu bilansu płatniczego członków tej org. - stabilność w systemie międzynarodowych rozliczeń finansowych. MFW przyjął jako zasadę stałe, niezmienne, sztywne kursy walutowe; dolar był szkieletem całego systemu. Marża odchyłek kursowych wynosiła 1.5%. 32.Funkcjonowanie mechanizmu cenowego i dochodowego we współczesnym systemie walutowym krajów kapitalistycznych. Mechanizm cenowy i mechanizm dochodowy to mechanizmy automatycznego przywracania równowagi bilansu płatniczego w krótkim okresie. Mechanizm cenowy działa w sposób automatyczny w systemie waluty złotej, ale mamy z nim do czynienia również współcześnie. Zwraca on uwagę jedynie na zmiany cen. Przyjmuje się tu występowanie tzw. konkurencyjności doskonałej i brak różnic w cenowej elastyczności popytu i podaży oraz, że zgodnie z prawem Say`a : „niewidzialna ręka rynku „ samoczynnie umożliwi osiągnięcie pełnego zatrudnienia i równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Zgodnie z mechanizmem dochodowym – w warunkach deficytu bilansu handlowego (deficytu bilansu płatniczego) następuje zmniejszenie wydatków, działa w dół mnożnik tych wydatków i w efekcie ma miejsce spadek wartości PKB. Zwraca się tu uwagę jedynie na zmiany wydatków, dochodów oraz obrotów handlowych z zagranicą. Pomija się w nim zmiany cen, obroty kapitałowe i zmiany stóp procentowych. Z działaniem tego mechanizmu mamy do czynienia również współcześnie. W dochodowej wiąże się w znacznym stopniu z budżetem i podatkami, zasadami kształtowania płac w przedsiębiorstwach publicznych i państwowych oraz system ubezpieczeń społecznych. Znaczący wpływ na równowagę wewnętrzną i pośrednio płatniczą ma także system roszczeniowy lub negocjacyjny kształtowania płac przez związki zawodowe i pracodawców. Mechanizm cenowy opiera się na reakcjach zmian popytu i podaży na zmiany cen w krajach deficytowych i krajach nadwyżkowych. Do cen zaliczamy nie tylko ceny towarów i usług, ale także ceny pieniądza oraz pracy. Kurs walutowy jest też zmianą ceny pieniądza krajowego wyrażonego w walutach obcych. 36. Wpływ handlu na stopę inwestycji i efektywność gospodarowania W gospodarce otwartej, jeżeli stopa importu jest większa od stopy eksportu to stopa inwestycji może być większa niż na to pozwalają rozmiary akumulacji wewnętrznej. Przeciwnie, gdy kraj ma wyższą stopę eksportu niż importu, stopa, akumulacji musi pokrywać zarazem stopę inwestycji i stop nadwyżki eksportowej. Wówczas stopa inwestycji musiałaby być odpowiednio niższa. Większy import (ujemne saldo) powiększa podaż i usług dostępnych w danym kraju, lecz źródłem tej nadwyżki musza być kredyty zagraniczne, które w przyszłości będą spłacone wraz z odsetkami. Ujemne saldo bilansu stwarza krajowi możliwości zwiększenia inwestycji przez zaciąganie kredytów zagranicznych.. Wpływ handlu zagranicznego na poprawę efektywności gospodarowania a w efekcie na wzrost dochodu narodowego jest rozwiązaniem korzystnym i pożądanym, gdyż prowadzi do zwiększenia funduszy przeznaczonych na inwestycje i konsumpcję bez potrzeby zaciągania kredytów. Sposoby zwiększenia efektywności gospodarowania poprzez handel zagr. utrzymanie korzystnych cen dewizowych towarów i usług eksportowych i importowych; podnoszenie krajowej wydajności pracy poprzez modernizację techniczną produkcji dzięki importowi; pozytywny wpływ wywierany na efektywność gospodarowania poprzez konkurencję towarów importowych, gdyż zmusza ona producentów krajowych do obniżki kosztów produkcj; specjalizacja miedzy narodowa(polegająca na tym, że kraj produkuje część potrzebnych mu dóbr, ale w ilościach pozwalających na pełne zaspokojenie potrzeb wewnętrznych oraz pokrycie popytu importowego innych państw. 37.Mnożnik i supermnożnik handlu zagr. Teoria i praktyka w różnych grupach krajów. W gospodarce rynkowej charakteryzującą się nie wykorzystanymi możliwościami produkcyjnymi może być uruchomiony mechanizm mnożnikowy. Mechanizm ten spowoduje zwiększenie dochodu narod. w skali większej niż wynikałoby to bezpośrednio z wielkości tych impulsów. Warunkiem powstania efektów mnożnikowych jest zwiększenie popytu konsumpcyjnego. W gospodarce otwartej występują dwa bodźce: mnożnik inwestycyjny i eksportowy. Mnożnik handlu zagr. może przybierać różne wartości. Gdy jest równy jedności to wzrost dochodu narod. jest równy wzrostowi eksportu. Współczynnik mniejszy od 1 oznacza, iż dochody związane ze wzrostem eksportu są w całości oszczędzane lub wydawane na zakup towarów i usług importowych, a na te cele są absorbowane dochody nie związane bezpośrednio ze wzrostem eksportu. Gdy mnożnik jest większy od 1,przyrost dochodu narod. przewyższa pierwotny przyrost eksportu. W gospodarce otwartej mnożnik jest odwrotnie proporcjonalny nie tylko do oszczędności, lecz także do importu. Im import jest większy tym mnożnik jest mniejszy. Przyrost dochodu narod. zależy od przyrostu inwestycji i przyrostu eksportu, od krańcowej stopy konsumpcji i krańcowej stopy importu. Im krańcowa stopa oszczędzania i krańcowa stopa importu są mniejsze, tym mnożnik w gosp. otwartej jest większy. Im krańcowa stopa konsumpcji Jest większa, tym mnożnik jest większy. Wartość Supermnożnika jest odwrotnie proporcjonalna do krańcowej stopy oszczędzania i krańcowej stopy inwestycji pobudzonych. Ujemny wpływ oszczędzania na poziom dochodu narod. dotyczy tylko krótkiego okresu przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych gospodarki. W okresach dłuższych oszczędności stanowią źródło finansowania inwestycji. 38. Przesłanki i konsekwencje wzrostu międzynarodowej współzależności gospodarczej w rozwoju społ-ekonom. Międzynar. współzależność gosp. to intensywność powiązań między podmiotami wymieniającymi towary, usługi i czynniki wytwórcze. Przesłanki: 1.pozytywny wpływ na wzrost DN i wzrost poziomu dobrobytu 2.poprawa warunków rozwoju handlu (większy rynek zbytu, większy asortyment towarów, korzystniejsze ceny). 3.Poprawa warunków rozwoju produkcji (większy rynek zbytu, korzyści skali, wydłużenie serii produkcyjnej, koncentracja nakładów na produkty najbardziej opłacalne) 4.Poprawa efektywności gospodarowania (rozwój specjalizacji i kooperacji) 5.Unowocześnienie gospodarki 6.Ułatwiony dostęp do surowców, wiedzy technicznej, nauki. 7.zróżnicowanie form powiązań (wymiana handlowa towarami, usługami, czynnikami produkcji oraz współpraca produkcyjna i inwestycyjna) 8.zróżnicowane podmioty gospodarki światowej (wzrost udziału podmiotów międzynarodowych i transnarodowych) 9.zmiana struktury produkcji i handlu (specjalizacja wewnątrz gałęziowa pod zespołami) 39. Istota oraz cele zagranicznej polityki ekonomicznej. Zagraniczna polityka ekonomiczna to świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą. Przedmiotem tego oddziaływania jest obrót towarowy i usługowy z zagranicą oraz przepływ czynników produkcji (pracy, kapitału, zasobów i bogactw naturalnych i technologii) między krajem a zagranicą. W miarę upływu czasu przepływ usług i czynników produkcji stał się oprócz wymiany towarowej przedmiotem międzynarodowych stosunków gospodarczych, a polityka handlowa musiała obejmować całość tych powiązań. Dlatego powstała zagraniczna polityka ekonomiczna złożona z celów, środków i narzędzi. Cele zagranicznej polityki ekonomicznej to wybór przez państwo określonych priorytetów w stosunkach gospodarczych z zagranicą. Wyróżniamy cele: 1. Ilościowe- osiągnięcie przez dany kraj pożądanych rozmiarów handlu zagranicznego lub pożądanego bilansu handlowego, zagwarantowanie dostaw surowców i energii niezbędnych z punktu widzenia potrzeb kraju, osiągnięcie określonej wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kraju, bądź też własnych inwestycji za granicą; 2. Jakościowe- poprawa terms of trade w handlu zagranicznym,s wzrost wydajności pracy przez wydłużenie serii produkcji związanej z rozwojem eksportu, podniesienie poziomu technicznego produkcji poprzez import nowoczesnej technologii, zmiany strukturalne w gospodarce; A)Powyższe cele mogą być osiągane w krótkim, średnim i długim okresie. W okresie krótkim (do 1 roku) możliwa jest poprawa terms of trade, zwiększenie eksportu lub ograniczenie importu (poprawa bilansu handlowego) B) W okresie średnim (1-5lat) poprawa efektywności gospodarowania przez zwiększenie serii produkcji eksportowej, podniesienie poziomu technicznego produkcji przez import nowoczesnych technologii i licencji, zwiększenie inwestycji kapitałowych własnych za granicą lub obcych na terytorium własnego kraju. C) W długim okresie (powyżej 5 lat) zmiany strukturalne w gospodarce, poprawa salda bilansu płatniczego, zmiana w międzynarodowym podziale pracy. Cele zagranicznej polityki ekonomicznej są ze sobą powiązane na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Aby osiągnąć jeden cel, trzeba osiągnąć też inny. Często cele są za sobą sprzeczne i wtedy państwo musi wybrać cele najważniejsze, skoncentrować się na nich i zrezygnować z innych(np. zwiększenie rozmiarów handlu zagranicznego, zwykle nie jest możliwe z jednoczesną poprawą terms of trade). Zgodne ze sobą muszą być cele długookresowe i jednocześnie muszą być stałe w okresie długim. Cele krótkookresowe muszą być ze sobą zharmonizowane. 40. Istota i cele międzynarodowej polityki ekonomicznej. MPE to jednolite w skali grupy krajów, regionu geograficznego bądź też w skali globalnej: cele, środki i narzędzia polityki. Wypracowana MPE polega na koordynacji zagranicznej polityki ekonomicznej w ramach grupy krajów decydujących się ją stosować. Może to być koordynacja eksportu, sprowadzająca się do wymiany informacji w postaci konsultacji o kierunkach prowadzonych przez zainteresowane kraje, które automatycznie prowadzą zagraniczną politykę ekonomiczną. Inny typ koordynacji to ex ante, czyli właściwa koordynacja, polegająca na uzgodnieniach, co do prowadzonych przez nie kierunków zagranicznej polityki cłowej, w celu dopasowania ich kierunków. Najbardziej zaangażowaną forma koordynacji jest wspólna polityka zagraniczna prowadzona przez koordynujące się kraje. Cele MPE to priorytety w stosunkach gospodarczych z zagranicą w skali np. grupy krajów. Priorytety mogą dotyczyć krajów dobranych ze względu na położenie geograficzne czy ogólny poziom rozwoju gospodarczego np. w ramach WE lub ze względu na występowanie tego samego problemu np. utrzymanie jak najdłużej ceny na rynku ropy naftowej przez kraje OPEC. Priorytety mogą też mieć charakter globalny np. ochrona środowiska. Cele MPE można podzielić też ze względu na horyzont czasowy: 1.o krótkim horyzoncie czasowym mające charakter koniunkturalny np. stabilizacja cen w krótkim okresie 2.średni horyzont czasowy- zmniejszanie barier w handlu międzynarodowym 3.Długi horyzont czasowy np. Zmiana struktury podziału pracy między krajami. 41.Bezpośrednie i pośrednie środki zagranicznej polityki ekonomicznej. Środki zagranicznej polityki ekonomicznej są to wyrażone rzeczowo lub wartościowo zasoby czynników produkcji służące państwu do osiągnięcia celów zagranicznej polityki ekonomicznej. Państwo oddziaływuje za pomocą środków na osiągnięcie celów zagranicznej polityki ekonomicznej pośrednio lub bezpośrednio. Dominujący jest sposób pośredni i polega na zasilaniu podmiotów gospodarczych w środki zwiększające ich konkurencyjność na rynku międzynarodowym np. subwencjonowanie produkcji eksportowej dla zwiększenia eksportu, poprawy bilansu handlowego lub płatniczego, ulgi kredytowe dla eksporterów towarów i usług, zwroty części oprocentowania kredytów, pobieranego przez banki komercyjne od inwestorów, producentów i eksporterów na rynki zagraniczne, ubezpieczenia kredytów na eksport do krajów o dużym ryzyku. Państwo może finansować też import licencji lub inne formy postępu technicznego. Sposób bezpośredni oddziaływania państwa na osiągnięcie celów zagranicznej polityki ekonomicznej dotyczy sfery gospodarki, która jest wyłączną własnością państwa. Państwo ustala tu cele, narzędzia i dysponuje zasobami czynników produkcji. Przedsiębiorstwo podejmuje decyzje inwestycyjne, produkcyjne i handlowe wpływające na osiąganie celów zagranicznej polityki ekonomicznej. Stosowanie środków pośrednich i bezpośrednich zagranicznej polityki ekonomicznej do osiągnięcia ich celów ma sens, gdy po pewnym czasie środki zostaną zwrócone budżetowi. Zwrot środków przybiera formę rzeczową lub wartościową (wyrażoną w walucie krajowej lub zagranicznej). 42. Cenowo-dochodowe i administracyjne środki zagranicznej polityki ekonomicznej. CENOWO-DOCHODOWE ŚRODKI: Cła- opłaty nakładane przez państwo na towary przekraczające granicę celną. Jego efektem jest wzrost ceny i obciążenie nabywcy (konsumenta krajowego) dodatkowymi kosztami. Opłaty wyrównawcze –różnice między niższą ceną towaru importowanego a wyższą, ustaloną przez państwo ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju. Opłaty 1.Fiskalne- stosowane wobec towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych (np. towary luksusowe) 2.Specjalne- np. konsularne, stemplowe, statystyczne, administracyjne Podatki . Subsydia eksportowe- świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających swoje towary za granicą. Jest to różnica między wyższą ceną krajową towaru a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. Dumping- oznacza sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny wewnętrznej kraju eksportera, finansowane przez przedsiębiorstwo na własny rachunek. Depozyty importowe –podrażają towary importowane na rynku wewnętrznym kraju je wprowadzającego. Podwyższenie podstawy wymiaru cłaprzyjęcie za podstawę wymiaru obciążenia celnego ceny wewnętrznej w kraju importującym a nie ceny handlu zagranicznego. Kontyngenty taryfowe- ich wyrazem jest likwidacja bądź obniżka stawki celnej do pewnego poziomu importu. ADMINISTRACYJNE ŚRODKI: Ograniczeni ilościowe- to określenie przez państwo wolumenu importu bądź eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku. Licencje importowe –zezwolenia wydawane przez państwo przedsiębiorstwu na przywóz określonej ilości konkretnego towaru. Dobrowolne ograniczenia eksportu – wprowadzane przez kraj zmniejszający swój wywóz (na żądanie importera) Porozumienia o dobrowolnym ograniczeniu eksportu- dotyczą one na ogół tzw. towarów wrażliwych i są zawierane między eksporterem i importerem na z góry określony czas. Ograniczenie dewizowe- całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą. Zakupy rządowepreferujące towary krajowe nawet, gdy są one droższe od towarów importowanych. 43. Taryfowe i pozataryfowe środki zagranicznej polityki ekonomicznej- służą do realizacji jej krótko- i długo okresowych celów. Cło automatyczne jest wprowadzane przez jedno państwo, cło umowne uzgadniane jest między państwami (określają one poziom cła, czas obowiązywania, zróżnicowanie asortymentów). Cła minimalne obowiązują w handlu z krajami objętymi klauzulą największego uprzywilejowania KNU Cła maksymalne są wyższe od minimalnych i obejmują kraje, które nie otrzymały KNU. Cła preferencyjne są niższe od minimalnych i stosowane w krajach lepiej traktowanych, niż gwarantuje to KNU. Cła dyskryminacyjne są wyższe od maksymalnych. Cła importowe maja chronić bilans handlowy, poziom cen wewnętrznych, produkcję krajową przed konkurencja zagraniczną, mają zwiększać dochody budżetu, dyskryminować partnerów zagranicznych i udzielać im preferencji. Cła eksportowe kształtują wielkość i kierunki wywozu. Nakładane są na towary deficytowe na rynku zewnętrznym i na towary mające długofalowo zagwarantowany zbyt. Cła tranzytowe obejmują towary przewożone przez teren danego kraju. Cła ochronne zabezpieczają produkcję krajową przed zagraniczną, przez podnoszenie cen wyrobów zagranicznych o stawkę celną. Cła fiskalne zapewniają państwu dochody z przywozu towarów. Środki pozataryfowe zagranicznej polityki ekonomicznej ograniczają bezpośrednio obroty towarowe z zagranicą. Mają charakter dyskryminacyjny. Ograniczenia ilościowe (kontyngenty) to określenie przez państwo wielkości importu lub eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku. Kontyngent na poziomie 0 to zakaz importu lub eksportu. Ograniczenia ilościowe mają chronić produkcję krajową, popyt na towary krajowe, bilans handlowy przed deficytem. Licencje importowe to zezwolenia władz państwowych dla przedsiębiorstw na przywóz określonej ilości towarów. Mają ona chronić bilans handlowy, produkcję krajową przed zagraniczną, rynek wewnętrzny przed destrukcją. Ograniczenia eksportu dobrowolne wprowadzane są przez kraj zmniejszający wywóz. Ograniczenia dewizowe to całkowite lub częściowe zniesienie obrotu dewizowego z zagranicą. Polegają na odsprzedaży uprawnionym bankom dewiz zarobionych za granicą. Zakupy rządowe polegają na zakupie towarów krajowych nawet wtedy, gdy są one droższe od importowanych. Mają na celu zwalczanie bezrobocia, restrukturyzację gospodarki, popieranie postępu technicznego itp. 44. Klauzula Największego Uprzywilejowania i Klauzula Narodowa; zasady oraz znaczenie formalne i rzeczywiste. Klauzula Narodowa jest zasadą postępowania w handlu międzynarodowym, przyjętą przez Światową Organizację Handlu (WTO) i Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT). Była podporządkowana realizacji zadań Układu(GATT). Zgodnie z Klauzulą Narodową produkt importowany nie powinien być traktowany mniej korzystnie niż analogiczne produkty pochodzenia krajowego. Zasada ta dotyczy w szczególności obciążeń podatkowych (bezpośrednich i pośrednich), a także innych przepisów i wymagań w zakresie sprzedaży, zakupu, przewozu, dystrybucji i użytkowania tych towarów na rynku wewnętrznym. Zasada ta ozn. pewne podporządkowanie polityki handlowej krajów członkowskich normom i dyscyplinom GATT (WTO), a tym samym ograniczenie narodowej suwerenności w kształtowaniu stosunków z partnerami handlowymi. Zgodnie z KNU ewentualny wzrost importowych stawek celnych musi dotyczyć wszystkich zagranicznych dostawców, nawet jeśli niektórzy nie wyrządzają szkody rodzimym producentom. 45. Mechanizm cła narodowego i skuteczność ceł w warunkach współczesnej gospodarki światowej. Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Cła są liczącym się źródłem dochodów budżetu. Głównym zadaniem ceł jest ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, a niekiedy także bilansu płatniczego. Cła mogą być ustalone na czas nieograniczony lub mieć charakter sezonowy. Cła mogą być pobierane od importu, eksportu lub tranzytu towarów przez terytorium kraju. Cła tranzytowe i eksportowe nie są z reguły stosowane. Mechanizm działania cła importowego: Krzywa D to krajowy popyt, krzywa S- krajowa podaż towaru. W warunkach importu bezcłowego cena towaru Px wynosi OA. Przy tej cenie popyt wynosi AE. Krajowa produkcja zaspokaja popyt w części AB, pozostałą część zaspokaja import BE. Wprowadzenie 100% cła podnosi krajową cenę importowanych towarów do poziomu OH. Globalny popyt zmniejszy się do poziomu HF, wzrośnie jednak krajowa produkcja, dzięki wyższej cenie, do HG. Łącznym skutkiem wprowadzenie cła jest spadek krajowego popytu, importu i wzrost krajowej produkcji. Skutki są tym większe, im wyższy jest poziom stawki celnej i im bardziej elastyczna jest podaż i popyt. 46. Mechanizm ekonomiczny środków pozataryfowych ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmu spłat wyrównawczych. Środki pozataryfowe zagranicznej polityki ekonomicznej ograniczają bezpośrednio obroty towarowe za granicą. Pełnią one funkcję ochrony produkcji krajowej. Środki pozataryfowe działają często selektywnie, tzn. jedynie wobec tych krajów, tzn. jedynie wobec tych krajów, z których import rośnie najszybciej. Do bardziej skutecznych środków należą opłaty wyrównawcze, nie mogą być jednak zastosowane do ograniczenia importu wszystkich towarów. Cechą charakterystyczną tych opłat jest zmienna wysokość. Zmienne opłaty wyrównawcze stanowią różnice pomiędzy zmienną ceną rynku światowego na dany towar i stałą w danym czasie (gwarantowaną przez rząd) ceną rynku wewnętrznego. W celu ochrony produkcji danego wyrobu państwo ustala jego minimalną cenę gwarantowaną na rynku wewnętrznym zapewniającą opłacalność produkcji krajowej i zobowiązuje się po tej cenie skupować ewentualne nadwyżki tego wyrobu, oraz sprzedawać je w przypadku niedoboru na rynku i nadmiernego wzrostu cen rynkowych. Istotą funkcjonowania takiego systemu jest niedopuszczenie do taniego importu poniżej cen gwarantowanych. Opłaty dostosowują się do zmian cen światowych, dzięki czemu uniemożliwiają import poniżej ustalonych przez władze i gwarantowanych cen minimalnych. Mechanizm działania zmiennych opłat wyrównawczych: Obniżka ceny światowej towaru wcale nie powoduje poprawy jego konkurencyjności cenowej na rynku odbiorcy, lecz jedynie wzrost zmiennej opłaty, wyrównując w ten sposób poziom ceny zagranicznej do poziomu ceny krajowej, gwarantowanej przez państwo. Opłaty wyrównawcze uniemożliwiają, więc import, dopuszczając go jedynie w okresie niedoboru na własnym rynku importera lub w celu zwiększenia asortymentu danego produktu na rynku. Zmienna opłata obciążeń importera, który wpłaca ją do budżetu państwa lub specjalnego budżetu, z którego finansowane są subsydia w eksporcie rolnym. Subsydia te stają się niezbędne po wprowadzeniu opłat wyrównawczych ze względu na wyższy poziom cen na rynku wewnętrznym niż cen światowych. 47.Ograniczenia ilościowe jako instrument zagranicznej polityki ekonomicznej; istota i skutki stosowania Przez pojęcie ograniczeń ilościowych rozumie się określenie przez państwo wolumenu importu lub eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku (lub innym okresie). Do podstawowych przyczyn ilościowego ograniczania przywozu należy zaliczyć: ochronę produkcji krajowej, potrzebę skierowania popytu z towarów importowanych na krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego, względy sanitarne lub względy bezpieczeństwa. Do głównych przyczyn zalicza się potrzebę przeciwdziałania eksportowi towarów deficytowych na rynku krajowym, względy bezpieczeństwa, konieczność zastosowania retorsji wobec kraju, który postępuje nie fair wobec eksportera. 48.Ograniczenia dewizowe jako instrument zagranicznej polityki ekonomicznej; istota i skutki stosowania. To całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą. W warunkach ograniczeń obroty zostają poddane kontroli lub są w pełni przejmowane przez administrację państwową. Wyrazem tego jest obowiązek odsprzedania upoważnionym bankom dewiz zarobionych za granicą. Jednocześnie płatności na rzecz zagranicy mogą być dokonywane tylko po uzyskaniu zezwolenia państwa. Zakres ograniczeń dewizowych może być zróżnicowany. Z zakresem ograniczeń dewizowych wiąże się zakres ograniczenia wymienialności waluty danego kraju. Może on mieć charakter: wewnętrzny, zewnętrzny lub całkowity. 1 .w przypadku, gdy ograniczenia dewizowe dotyczą wszystkich walut obcych, wszystkich tytułów płatności i podmiotów gospodarczych, waluta danego kraju jest w pełni niewymienialna (wewnętrznie i zewnętrznie) 2. w przypadku, gdy ograniczenia dewizowe dotyczą wybranych walut obcych, wybranych tytułów płatności bądź wybranych podmiotów gospodarczych, waluta danego kraju jest tylko częściowo niewymienialna (wewnętrznie lub zewnętrznie). W warunkach ograniczeń dewizowych znajdują zastosowanie specyficzne formy rozliczeń międzynarodowych: 1. Transakcje barterowe - wymiana jednego towaru na inny. Dokonuje się to w formie naturalnej, bez udziału dewiz. 2. Transakcje kompensacyjne - polegają na wiązaniu po stronie eksportu i importu większej liczby towarów niż jeden. 3. Umowy płatnicze mają zastosowanie przy przechodzeniu krajów od całkowitych ograniczeń dewizowych do wymienialności walut. 4.Umowy clearingowe polegają na rozliczeniach między krajami z tytułu eksportu i importu, dokonywanych w walutach narodowych każdego z uczestniczących w clearingu. 49.Subsydia eksportowe Przez pojęcie subsydia eksportowe należy rozumieć świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających swoje towary za granicą. Wyrażają. się one w formie różnicy między wyższą ceną krajową towaru a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. W zakres tych subsydiów wchodzą m. in. premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo eksporterom w celu obniżenia kosztów eksportu. Innymi słowy subsydiowanie umożliwia eksporterom obniżenie cen na rynku zagranicznym bez zmniejszenia ich zysków (w celu zwiększenia - zdolności konkurencyjnej i wolumenu wywożonych towarów). Subsydia są stosowane z kilku powodów. Po pierwsze, w celu wyeksportowania nadwyżek towarowych niemożliwych do sprzedaży na rynku wewnętrznym, a przez to grożącym ograniczeniami w produkcji, wzrostem bezrobocia itp. Po drugie, w celu pełniejszego wykorzystania możliwości produkcyjnych i wzrostu zatrudnienia. Po trzecie, w celu przeciwdziałania deficytowi bilansu handlowego (poprzez rozwój eksportu). Ujemne skutki stosowania subsydiów: 1.nasilają one inflację w kraju eksportującym 2.ograniczają zainteresowanie producentów i eksporterów obniżką kosztów produkcji, postępem technicznym, podnoszeniem jakości 3.zmieniają proporcje podziału produktu krajowego brutto między różne grupy społeczne 4.pogorszenie terms of trade. Subsydia eksportowe są podzielone na bezpośrednie i pośrednie. Subsydia bezpośrednie polegają przede wszystkim na wypłacaniu eksporterom określonych premii zależnie od wielkości zrealizowanego eksportu. Cechą subsydiów bezpośrednich jest ich łatwa wykrywalność przez partnerów zagranicznych. Subsydia pośrednie są stosowane w wielu formach. Ogólną cechą subsydiów pośrednich jest przyjmowanie przez nie formy różnego typu ulg i ułatwień, obniżających koszty produkcji i ułatwiających eksport. 52.Istota i mechanizm dewaluacji i deprecjacji waluty narodowej. Dewaluacja waluty krajowej polega na obniżeniu kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych w przypadku, gdy kraj stosuje system kursu stałego. Deprecjacja to spadek kursu waluty krajowej w stosunku do kursu walut obcych w przypadku, gdy kraj stosuje system kursu płynnego. Dewaluacja stosowana jest w celu poprawy sytuacji w bilansie płatniczym danego kraju. Skutkiem dewaluacji jest wzrost zdolności konkurencyjnej dóbr krajowych w stosunku do zagranicznych. Ceny dóbr krajowych w przeliczeniu na zagraniczne maleją, a ceny dóbr zagranicznych dla krajowego odbiorcy rosną. Wpływa to na wzrost wolumenu eksportu i spadek wolumenu importu, co prowadzi do poprawy salda bilansu handlowego. W praktyce dewaluacja nie zawsze prowadzi do poprawy bilansu handlowego, zależy to bowiem od wielu czynników. W wyniku dewaluacji następuje pogorszenie terms of trade. Jest ono skutkiem wzrostu cen importowych i spadku cen eksportowych. Pogorszenie terms of trade wpływa niekorzystnie na bilans płatniczy, ponieważ wartość eksportu spada, a importu rośnie. Aby mimo pogorszenia terms of trade dewaluacja przyniosła poprawę bilansu płatniczego przyrosty eksportu i spadki importu muszą być na tyle duże, aby mogły rekompensować niekorzystne kształtowanie się cen. Jest to możliwe wtedy, gdy mamy do czynienia z dużymi elastycznościami popytu 1 oraz popytu zagraniczne 2. 53.Istota i mechanizm rewaluacji i aprecjacji waluty narodowej. Rewaluacja – stosowana jest bardzo rzadko i polega na podniesieniu kursu waluty krajowej w stosunku do kursów zagranicznych w sytuacji kursu stałego. Aprecjacja – podniesienie kursu waluty krajowej w stosunku do zagranicznej w sytuacji systemu kursów płynnych. Aby można było przeprowadzić rewaluację muszą być spełnione warunki: wysoki stan zatrudnienia czynników produkcji, wysoki poziom rezerw złota i dewiz będący wynikiem utrzymującej się przez dłuższy czas nadwyżki bilansu płatniczego. Rewaluację stosuje się w celu osłabienia występujących tendencji inflacyjnych w danym kraju. rewaluacja prowadzi do wzrostu wolumenu importu i spadku wolumenu eksportu, a więc do pogorszenia się salda bilansu płatniczego. Skutki rewaluacji dla gospodarki: napływ tanich importowanych dóbr do kraju powoduje wzrost podaży, a przez to spadek cen krajowych czyli deflację; powoduje wzrost popytu na import oraz osłabienie eksportu, czego skutkiem jest spadek produkcji krajowej, spadek zatrudnienia i osłabienie aktywności gospodarki w danym kraju; powoduje poprawę terms of trade 54)Wady i zalety polityki kursu sztywnego,stałego,płynnego oraz zróżnicowanego. kurs stały, sztywny – polityka kursu stałego polega na tym, że kurs ustalony w stosunku do jakiejś wielkości bazowej, najczęściej innej waluty, lub koszyka walut, może się zmieniać w niewielkim tylko zakresie w górę lub w dół. Kurs płynny, elastyczny- polityka kursu płynnego dopuszcza swobodne ustalanie poziomu kursu na rynku w zależności od popytu i podaży danej waluty. Zaletą kursu stałego jest stabilizowanie warunków wymiany co sprzyja rozwojowi handlu. Firmy prowadzące handel zagraniczny są skłonne do zawierania długoterminowych transakcji i kontraktów mogą planować działalność na wiele lat z góry. Utrzymanie tego kursu jest jednak trudne, wymaga bowiem podporządkowania temu celowi całej polityki makroekonomicznej, szczególnie ważne jest wówczas utrzymywanie stabilnych cen na rynku krajowym dla zachowania stabilności w obrocie eksportowym i obronie na rynkach krajowych przed konkurencjom ze strony eksportu. Kurs płynny jako cena równowagi, bilansuje popyt i podaż waluty własnego kraju pozostawiając więcej swobody na kształtowanie wewnętrznej polityki ekonomicznej. Jego wadą jest zmienność wprowadzająca do handlu element ryzyka kursowego, niepewność warunków wymiany zmusza firmy do zawierania transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursowym co podnosi koszty transakcji. 55. Cele i podstawowe zasady funkcjonowania GATT i WTO. 1 stycznia 1948 - koniec 1994. Cel- wielostronna liberalizacja handlu, przeciwdziałanie dyskryminacji w stos, między krajami. Zasady: 1.zasada równego traktowania i niedyskryminacji w dostępie do rynków narodowych - przyznawana sobie przez kraje członkowskie w formie bezwarunkowej (KNU). Zgodnie z tym każde ustępstwo uczynione dla jednego kraju w zamian za równoważącą je korzyść drugiego jest automatycznie rozciągane na wszystkie kraje członkowskie GATT. Wyjątkiem są strefy wolnego handlu i unie celne 2. równość korzyści (zasada preferencji zwrotnych). – odstąpiono od niej dopiero w czasie tzw. Rundy Kennedy`ego, kiedy to na mocy IV części GATT kraje słabo rozwinięte gospodarczo zostały zwolnione od wymogu wzajemności wobec krajów wysoko rozwiniętych. Wyrazem tego wyjątku sankcjonowanego przez GATT są jednostronne preferencje przyznawane przez kraje rozwinięte gospodarczo krajom słabo rozwiniętym. Polegają one na stosowaniu niższych stawek celnych wobec importu z krajów słabo rozwiniętych w porównaniu z importem z innych krajów 3.zasada - wyjątki od zasady wolnego handlu- są one dopuszczalne w przypadku ochrony: bilansu płatniczego, „młodego” przemysłu krajowego, bezpieczeństwa państwa i zdrowia ludności. Interwencjonizm może się przejawiać tylko w zróżnicowaniu taryfy celnej, z w zupełnie wyjątkowych przypadkach w zastosowaniu ograniczeń ilościowych. Inne formy interwencjonizmu (wg. GATT) są zabronione. 4.zasada - klauzula narodowa - potrzeba traktowania towaru importowanego nie gorzej niż towaru wytwarzanego w kraju, zwłaszcza w zakresie ograniczeń zaliczonych do grupy parataryfowych i pozataryfowych; oraz możliwość przeciwdziałania dumpingowi i zrujnowaniu rynku. WTO - 1 stycznia 1995- utworzona na zakończenie rokowań Rundy Urugwajskiej i jest następcą GATT. Główny cel to liberalizacja powiązań gosp. w skali globalnej oraz usunięcie wszelkich barier w handlu międzynar. towarami, usługami i czynnikami prod. Podstawowa zasada: 1.wzajemna niedyskryminacja krajów, przejawiająca się w stos. klauzuli największego uprzywilejowania i klauzuli narodowej 2. zasada wzajemnych korzyści 3.zasada swobodnego dostępu do rynków narodowych 4.zasada uczciwej konkurencji 5.zasada interwencji w handlu dokonuje się poprzez cła – najłagodniejsze instrumenty polityki handlowej – ale należy je stale redukować. 56. Cele i podstaw.zasady funkcjon.MFW. Cele działalności MFW: 1. popieranie międzynarodowej współpracy walutowej. 2.ułatwianie ekspansji i wzrostu handlu zagranicznego, wzrostu zatrudnienia. 3.popieranie stabilizacji kursów walutowych między krajami członkowskimi, eliminacja ograniczeń walutowych. 4. pomoc we wzajemnym wielostronnych rozliczeniach. 5. zmniejszanie rozmiarów nierównowagi bilansu płatniczego. Do zadań MFW należy przede wszystkim: popieranie międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym, udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych, wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego. 60.Miedzygałęziowa komplementarność struktur gospodarczych.Podstawową przyczyną są różnice w zasobach czynników produkcji: zasobów naturalnych , pracy i kapitału. Podstawowa jest tez zróżnicowana, gałęziowa struktura przemysłowa. W Polsce jest mocno rozwinięty przemysł odzieżowy bo posiadamy kadry wyspecjaliz., aparat wytwór. Polska eksportuje wspaniałe tkaniny. Ponieważ mamy duże zasoby pracy mamy w tym przemyśle dużą przewagę. Wewnątrzgałęziowa komplementarność struktur gospodarczych.Podstawa są różnice wydajności czynnik. prod. Coraz bardziej tracą na znaczeniu czynniki strukturalne na rzecz czynników tech. Komplementarność ta polega na wzajemnym uzupełnianiu się producentów, zespołów, podzespołów lub na koncentrowaniu się na pewnych fazach prod. które mają przewagę na poziomie wydajności. Tylko kraje wysoko rozwinięte stać aby mogły osiągnąć wysoki poziom rozwoju, mieć wyspecjal. kadry, wysoką wydajność. 62.Efekt kreacji handlu. Efekt kreacji handlu wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną. Pewne towary, które uprzednio w warunkach prowadzenia przez poszczególne kraje autonomicznej polityki celnej nie mogły być importowane, gdyż ich ceny importowe po doliczeniu ceł były wyższe od cen krajowych, stają się przedmiotem handlu wzajemnego w warunkach utworzenia strefy wolnego handlu bądź unii celnej. Bez obciążeń celnych są one bowiem tańsze od produkowanych w poszczególnych krajach. W efekcie tworzy się nowy strumień handlu, tym silniejszy, im poziom zniesionych stawek celnych był wyższy, a różnice w kosztach produkcjiwiększe. Efekt kreacji handlu zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportera. Im ta elastyczność jest większa, tym efekt kreacji jest większy. 62.Efekt przesunięcia handlu Wyraża się w zwiększeniu udziału w handlu wzajemnym krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną-w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających poza obrębem udzielonych preferencji. U podstaw efektu przesunięcia znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz obszarów celnych są one zniesione, natomiast na zewnątrz są nadal stosowane. 1.Pojęcie,istota i specyfika msg. 2.Podstawowe podmioty i przedmioty mwg. 3. Podstawowe formy międzynar. wymiany gosp; istota, znaczenie we współczes.gosp.światowej. 4)Kierunki rozwoju handlu. 5. Cechy międzynar.wymiany siły roboczej we współczes.gosp.światowej. 6. Ewolucja kierunków i intensywności międzynar. wymiany kapitału. 7. Wiedza techniczna jako przedmiot międzynarod. wymiany gosp; specyfika, formy i kierunki rozwoju. 8. Przyczyny powstania, rola i znaczenie wielkich korporacji transanorodowych w gosp.świat. 9. Pojęcie gosp.świat; czynniki zmian w tej gosp. 10)Kierunki zmian w gosp. światowej przed i po II wojnie światowej. 11. Mierniki stopnia zaangażowania w MPP i ich ocena. 12)Problemy współczesnej gosp.światowej. 13)Istota i cele teorii handlu międzynarodowego. 15)Teoria kosztów względnych Teoria obfitości zasobów 16)Teoria korzyści ze skali. 17)Pieniądz światowy. 18)Ceny światowe 19)Mechanizm kształtowania się cen na rynku towarów wystandaryzowanych i zindywidualizowanych. 20.Mechanizm kształt. się cen art. surowcoworoln. i przem. w długim okresie. 22.Pojęcie i rodzaje kursu walutowego; wymienialność walut. 23. Zasady kształtowania się kursu walut w systemie waluty złotej. 26.Istota bilansu płatniczego i jego główne pozycje. 27.Pojęcie równowagi i nierównowagi bilansu płatniczego. 28. Mechanizm cenowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych. 29. Mechanizm dochodowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych. 30)Mechanizm automatyczny równowagi bilansu płatniczego-Breton Woods 32.Funkcjonowanie mechanizmu cenowego i dochodowego we współczesnym systemie walutowym krajów kapitalistycznych. 36. Wpływ handlu na stopę inwestycji i efektywność gospodarowania 37.Mnożnik i supermnożnik handlu zagr. Teoria i praktyka w różnych grupach krajów. 38. Przesłanki i konsekwencje wzrostu międzynarodowej współzależności gospodarczej w rozwoju społ-ekonom. 39. Istota oraz cele zagranicznej polityki ekonomicznej. 40. Istota i cele międzynarodowej polityki ekonomicznej. 41.Bezpośrednie i pośrednie środki zagranicznej polityki ekonomicznej. 42. Cenowo-dochodowe i administracyjne środki zagranicznej polityki ekonomicznej. 43. Taryfowe i pozataryfowe środki zagranicznej polityki ekonomicznej 44. Klauzula Największego Uprzywilejowania i Klauzula Narodowa; zasady oraz znaczenie formalne i rzeczywiste. 45. Mechanizm cła narodowego i skuteczność ceł w warunkach współczesnej gospodarki światowej. 46. Mechanizm ekonomiczny środków pozataryfowych ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmu spłat wyrównawczych. 47.Ograniczenia ilościowe jako instrument zagranicznej polityki ekonomicznej; istota i skutki stosowania 48.Ograniczenia dewizowe jako instrument zagranicznej polityki ekonomicznej; istota i skutki stosowania. 49.Subsydia eksportowe 52.Istota i mechanizm dewaluacji i deprecjacji waluty narodowej. 53.Istota i mechanizm rewaluacji i aprecjacji waluty narodowej. 54)Wady i zalety polityki kursu sztywnego,stałego,płynnego oraz zróżnicowanego. 55. Cele i podstawowe zasady funkcjonowania GATT i WTO. 56. Cele i podstaw.zasady funkcjon.MFW. 60.Miedzygałęziowa komplementarność struktur gospodarczych 62.Efekt kreacji handlu. 62.Efekt przesunięcia handlu
