Egzekucja z majątku wspólnego

Egzekucja z majątku wspólnego
Dłużnikiem w polskim systemie prawnym może być zarówno pojedyncza osoba, jak i np.
małżeństwo. Tak jak w przypadku jednostki nie ma problemu z określeniem majątku, z
którego wierzyciel może się zaspakajać, tak w przypadku małżeństwa sytuacja jest zgoła
inna.
W małżeństwie bowiem, majątek najczęściej składa się z trzech części:
 majątek wspólny małżonków,
 majątek osobisty pierwszego małżonka – (dłużnika),
 majątek osobisty drugiego małżonka.
W takiej sytuacji, pojawia się więc problem egzekucji, należnych wierzycielowi świadczeń.
Oczywistym jest, że wierzyciel swobodnie zaspokajać może się tylko z osobistego majątku
swojego dłużnika. Majątek ten zazwyczaj jednak nie jest zbyt duży. Dla wierzyciela,
podstawą staje się więc możliwość zaspokojenia z majątku wspólnego.
Klauzula wykonalności
Wierzyciel, aby uzyskać możliwość zaspokojenia się z tego majątku, musi na posiadanym
w stosunku do swojego dłużnika tytule egzekucyjnym, uzyskać klauzulę wykonalności
również w stosunku do małżonka dłużnika.
Zwróćmy uwagę, że zgodnie z art.787 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.)
tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim
sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego
odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże
dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym
wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Egzekucja przeciwko małżonkowi dopuszczalna będzie więc tylko, gdy tytuł egzekucyjny
wystawiony zostanie przeciwko jednemu z małżonków (dłużnikowi), a wierzyciel uzyska
ponadto klauzulę wykonalności na drugiego małżonka 1.
Dodajmy, że tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku
małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z
ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku
wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym,
że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem
przedsiębiorstwa.
Wniosek do sądu
W celu uzyskania powyższej klauzuli wierzyciel musi skierować odpowiedni wniosek do
sądu. Do wniosku dołącza się oryginał tytułu wykonawczego oraz odpis skrócony aktu
małżeństwa. Ponadto, koniecznym jest również wykazanie, że małżonek wyraził zgodę na
dokonanie czynności prawnej będącej przyczyną istnienia wierzytelności, np. poprzez
załączenie oświadczenia małżonka dłużnika, że drugi z małżonków zgadza się na
dokonanie czynności prawnej oraz zna warunki i treść czynności prawnej 2.
W przypadku, gdy wierzyciel nie otrzyma klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika, to
egzekucję może prowadzić wyłącznie z majątku osobistego swojego dłużnika.
Warto pamiętać ponadto, iż art.787 k.p.c. jest korelatywnie związany z art.41 kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.o.), który stanowi, iż jeżeli małżonek zaciągnął
zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z
majątku wspólnego małżonków. Zaspokojenie długu wynikającego ze zobowiązania
zaciągniętego przez jednego z małżonków z całego majątku wspólnego obojga
małżonków jest możliwe jedynie w razie udzielenia zgody przez drugiego z małżonków na
zaciągnięcie zobowiązania3. Udzielenie zgody może mieć dwojaki charakter:
 obligatoryjne (od której zależy ważność umowy – art.37 §1 k.r.o.)
 fakultatywne (od której nie zależy ważność czynności prawnej) oznacza także
udzielenie zgody na zaspokojenie wierzyciela z majątku wspólnego małżonków.
Reasumując, zaspokojenie z majątku wspólnego jest możliwe, jednakże aby wierzyciel
otrzymał klauzulę wykonalności również przeciwko małżonkowi dłużnika, obowiązany
będzie do wykazania, że wierzytelność powstała za zgodą jego małżonka.
Krzysztof Gładych - aplikant radcowski
Łukasz Bernatowicz - radca prawny, Kancelaria BKM
1)
Przemysław Telenga, Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964r.
Kodeks postępowania cywilnego, LEX 2011
2)
Przemysław Telenga, Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964r.
Kodeks postępowania cywilnego, LEX 2011
3) Anna
Stangret-Smoczyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie
zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, LEX 2012