Mikroekonomia
advertisement
1 PODSTAWY EKONOMII Rynek, Popyt i Podaż 2 RYNEK RYNEK * 3 PROCES, W RAMACH KTÓREGO KUPUJĄCY I SPRZEDAJĄCY OKREŚLAJĄ CO MAJĄ ZAMIAR KUPOWAĆ I SPRZEDAWAĆ I NA JAKICH WARUNKACH podmiot gospodarczy - organizacja podejmująca samodzielne decyzje ekonomiczne we własnym interesie i na własne ryzyko gospodarstwa domowe przedsiębiorstwa administracja państwowa instytucje finansowe * Bednarska H., Krakowińska E., Ryć K., Skrzypczak Z., Zborowska W., Mikroekonomia w zarysie, WWZ, Warszawa 2010 Konkurencja 4 proces, za pomocą którego uczestnicy rynku, w celu realizacji indywidualnych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny (konkurencja cenowa) jakości lub innych cech towaru (pozacenowa)* * Bednarska H., Krakowińska E., Ryć K., Skrzypczak Z., Zborowska W., Mikroekonomia w zarysie, WWZ, Warszawa 2010 5 POPYT (D – demand) Popyt 6 pokazuje relacje jakie zachodzą między każdym poziomem ceny a ilością dobra, którą konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie popyt jest relacją odwrotną między ceną a ilością dobra Popyt 7 Cena (P) D Ilość (Q) Prawo popytu 8 wyższym cenom dobra odpowiadają mniejsze ilości dokonywanych zakupów, czyli wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu, a spadkowi ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu. WYJĄTKI : efekt „owczego pędu” efekt veblenowski efekt snobizmu paradoks Giffena Dobro Giffena 9 dobro, w przypadku którego wzrost ceny zwiększa wielkość zapotrzebowania na to dobro nie podlega prawu popytu np. ziemniaki jakie ma nachylenie krzywa popytu na dobro Giffena ? Prawo popytu – graficznie: Cena P 10 Zgodnie z prawem popytu: spadek ceny powoduje – ceteris paribus – wzrost zapotrzebowania A Zgodnie z prawem popytu spadek ceny z 6 do 4 spowoduje, że ilość popytu wzrośnie z 5 do 7 (przesunięcie z punktu B do C). B 6 C 4 5 7 Zapotrzebowanie Q1 Determinanty popytu: 11 dochody konsumentów liczba konsumentów ceny innych dóbr przewidywania co do przyszłych dochodów przewidywania co do przyszłej ceny danego dobra przewidywania co do przyszłych cen innych dóbr gusty, preferencje, reklama, pogoda i inne Ich zmiany powodują przesunięcie całej linii popytu ! Wzrost popytu – oznacza, że przy każdej cenie konsumenci wyrażają gotowość kupna większej ilości danego dobra Cena P 12 A0 6 A1 D1 D0 5 9 Zapotrzebowanie Q Spadek popytu Cena P 13 B1 6 B0 D0 D1 5 9 Zapotrzebowanie Q 14 PODAŻ (S – supply) Podaż 15 dodatnia relacja między ceną dobra a jego ilością jaką producenci są gotowi oferować na rynku w danym odcinku czasu, przy założeniu że wszystkie inne parametry rynkowe w tym czasie są stałe wzrost ceny prowadzi do wzrostu oferowanej ilości – PRAWO PODAŻY Krzywa podaży 16 Cena (P) S Ilość (Q) 17 6 S 5 B Cena 4 3 A 2 1 0 20 40 60 80 100 podaż Rys. Krzywa podaży Spadek ceny z 4,5 do 1,5 pociąga za sobą spadek ilości podaży ze 100 do 40 (przesunięcie z punktu B do A) 18 Krzywa podaży ma nachylenie dodatnie, a zatem zmiany ceny oraz będące ich konsekwencją zmiany podaży odbywają się w tym samym kierunku. Pozostałe czynniki mające charakter czynników niecenowych wpływających na podaż będą wpływać na przesuwanie się całej krzywej podaży w lewo lub w prawo. Determinanty podaży 19 ceny czynników produkcji technologia podatki i subsydia pogoda wzrost podaży – przy każdej danej cenie producenci są gotowi wyprodukować większą ilość dobra 20 21 Równowaga na rynku Równowaga rynkowa krótkookresowa 22 Równowaga - czyli kombinacja ceny i ilości towaru, która będzie istnieć tak długo, dopóki producenci nie będą mieli czasu na zmianę swoich urządzeń produkcyjnych lub jakiegoś innego zasobu, którego ilość w krótkim okresie jest stała Powstawanie równowagi rynkowej E e 20 23 Podaż D 16 NADWYŻKA d Cena Cc 12 b B 8 a A 4 Popyt 0 0 100 200 300 400 Ilość 500 600 700 800 Powstawanie równowagi rynkowej E 20 e 24 Podaż d D 16 Cena Cc 12 b 8 NIEDOBÓR B a A 4 Popyt 0 0 100 200 300 400 Ilość 500 600 700 800 25 Skutki przesunięcia krzywej popytu Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 26 g Pe1 D1 O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 27 Wzrost popytu g Pe1 D2 D1 O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 28 g Pe1 h D2 D1 O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 29 i Pe2 g h Pe1 D2 D1 O Q e1 Q e2 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 30 g Pe1 D1 O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 31 Spadek popytu g Pe1 D2 O Q e1 D1 Q Skutki przesunięcia krzywej popytu D P S 32 Pe1 Pe2 g m n D2 O Q e2 Q e1 D1 Q 33 Skutki przesunięcia krzywej podaży Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S1 34 g Pe1 D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S1 S2 35 Wzrost podaży g Pe1 D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S1 S2 36 g Pe1 p D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S1 S2 37 g Pe1 p q Pe2 D O Q e1 Q e2 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S1 38 g Pe1 D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S2 S1 39 g Pe1 Spadek podaży D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S2 S1 40 j g Pe1 D O Q e1 Q Skutki przesunięcia krzywej podaży S P S2 S1 41 k Pe3 j g Pe1 D O Q e3 Q e1 Q Równowaga długookresowa – wariant A 42 P S0 S1 S1’ P0 P1 E0 E1 D1 D0 Q Równowaga długookresowa – wariant B 43 P S0 S1 E1 P1 P0 E0 D1 D0 Q Równowaga długookresowa – wariant C 44 P S0 S1 E0 E1 P0=P1 D1 D0 Q Cena maksymalna i minimalna 45 Cena maksymalna – najwyższa, jaką można ustalić, chroni interesy konsumentów. Cena minimalna – najniższa, jaką można ustalić, chroni interesy producentów. Wyznaczanie ceny maksymalnej 46 Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy Zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu. P S E P0 Pmax A B Niedobór D Q Wyznaczanie ceny minimalnej 47 P Pmin P0 A Nadwyżka S B E D Q Funkcje cen w gospodarce rynkowej 48 równoważąca informacyjna redystrybucyjna agregacyjna Efekt dochodowy i substytucyjny - dodatek EFEKT DOCHODOWY • zmiana popytu na dane dobro spowodowana zmianą siły nabywczej (realnego dochodu) konsumenta, czyli zmianą ceny dobra przy danym dochodzie nominalnym; • obniżenie ceny powoduje zwiększenie siły nabywczej konsumenta i wzrost popytu, zwiększenie ceny zaś zmniejsza dochód realny i powoduje spadek popytu; w zależności od rodzaju dobra powoduje to zmiany popytu zgłaszanego przez konsumenta: – dla dóbr zwykłych (normalnych) wzrost realnego dochodu powoduje wzrost popytu — efekt dochodowy działa w tym samym kierunku co efekt substytucyjny; – dla dóbr niższego rzędu (podrzędnych) wzrost realnego dochodu powoduje zmniejszenie popytu — efekt dochodowy działa w przeciwnym kierunku niż efekt substytucyjny, jest jednak słabszy od efektu substytucyjnego; – w skrajnym przypadku efekt dochodowy może działać w przeciwnym kierunku niż efekt substytucyjny i być od niego silniejszy — skutkiem będzie paradoks Giffena. Źródło: http://biznes.pwn.pl EFEKT SUBSTYTUCYJNY • zmiana popytu na dane dobro spowodowana zmianą relacji cen dwóch dóbr wskutek zwiększenia (zmniejszenia) ceny jednego z nich; • zmniejszenie ceny dobra powoduje, iż staje się ono relatywnie tańsze i popyt na to dobro zwiększa się; efekt substytucyjny, oprócz efektu dochodowego, tłumaczy odwrotną zależność między ceną dobra a popytem na to dobro; • czysty efekt substytucyjny pokazuje zmianę popytu konsumenta wywołaną zmianą relacji cen przy zachowaniu realnego dochodu konsumenta. Źródło: http://biznes.pwn.pl Efekt dochodowy i substytucyjny Dobro Y Qy A H U2 U1 · D E C F F’ Dobro X Źródło: D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2007 Qx Wyższa cena dobra X powoduje odchylenie linii ograniczenia budżetowego z położenia AF do AF’. Konsument przesuwa się z punktu C do E. Ruch ten można rozłożyć na czysty efekt substytucyjne (przejście z punktu C do D), będący reakcją na zmianę relacji cen przy zachowaniu poprzedniej stopy życiowej, oraz czysty efekt dochodowy (przejście z D do E), będący reakcją na spadek realnego dochodu przy założeniu niezmienionej relacji cen. Efekt substytucyjny oznacza zmniejszenie popytu na dobro X. Efekt dochodowy także zmniejszenie popytu na dobro Y pod warunkiem, że jest ono dobrem normalnym. W tej sytuacji podwyżka cen prowadzi do spadku popytu, a krzywa popytu ma nachylenie ujemne. Dobro Giffena Podwyżka ceny powoduje obrót linii ograniczenia budżetowego z AF d AF’. Efekt substytucyjny - przesunięcie z punktu C do D – zmniejsza popyt na dobro, które podrożało. Ponieważ jest to dobro niższego rzędu, efekt dochodowy – przesunięcie z D do E – oznacza wzrost popytu. W przypadku dobra Giffena efekt dochodowy przeważa nad efektem substytucyjnym i punkt E leży na prawo od punktu C. W rzeczywistości efekt dochodowy w odniesieniu do dóbr niższego rzędu nie jest tak silny i punkt E chociaż pozostaje na prawo od punktu D, leży zwykle na lewo od punktu C, co oznacza, iż przy wzroście ceny dobra niższego rzędu popyt na nie maleje.
