UKŁAD TRZEWNY Żołądek-leży w podżebrzu w lewym i ok.jamy brzusznej na wys.od 11 kr.piersiowego do 1 kr.lędźw. Na żołądku wyróżnia się: ścianę przednią i tylnią.Łączą się one krzywiznami. Żoładek łączy się z przełykiem przez wpust.Oprócz tego w skład żołądka wchodzi: dno, trzon i odźwiernik, który łączy żoł. z dwunastnicą.Ściana żoł.składa się z 4 warstw: błony surowiczej, błony mięśniowej, tkanki podśluzowej i błony śluzowej.Błona surowicza:stanowi otrzewna, która na krzywiźnie mniejszej przechodzi w więzadło wątrobowożołądkowe, a na krzywiźnie większej w wiez.żołądkowośledzionowe i żołądkowo-okrężnicze.Więzadła te stanowią umocowanie żoł.Błona mięśniowa: zb.z mięśniówki gładkiej ułoż.trójwarstwowo, pasma jej otaczają pierścieniowato cały żoł.,łącząc się z warstwą okrężną przełyku i dwunastnicy. W części odźwiernikowej warstwa okrężna grubieje, tworząc mięsień zwieracz odźwiernika, który reguluje przejście papki pok. do dwunastn.Tkanka podśluzowa: gruba warstwa tk. łącznej wiotkiej, zawiera nacz. krw., chłonne i nerwy.Błona śluzowa żoł.: pokryta nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.W jej obrębie wyst.:1)gruczoły żoładkowe właściwe – zawierają kom.główne które wytw.pepsynogen oraz zaw.kom. okładzinowe, które produk.kwas solny.2)gruczoły odźwiernikowe- wydzielają śluz, który pokrywa bł.śluzową chroniącą ją przed strawieniem jej przez enzymy oraz pomaga w przesuw.papki pok. do dwunastn.Żoł.wydziela tz.sok żoł. w jego skład wchodzą enzymy: podpuszczka, pepsyna i lipaza żoł. oraz kwas solny, sole min. i białka.DwunastnicaBudowa ścian: błona śluzowa tworzy fałdy okrężne( wyjątek: górna część).Na tylniej śc.części zstępującej wyst. podłużny fałd dwunastn. zakończ. brodawką większą, na której leży ujście przewodu żółc.wspólnego i przewodu trzustk.większego.Na śc. przyśrodk.wyst.brodawka mniejsza, do której dochodzi przewód trzustk.mniejszy.Dwunasn.(wyjątek: część górna) leży zewnątrzotrzewnowo.Jelito GrubeBłona śluzowa wyścielona jest nabłonkiem cylindrycznym(jelita ślepego i okrężnicy), a odbytnicę pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski.Bł.śl.zawiera gruczoły wydzielające śluz. Warstwa mięśniowa wyst.w 3 taśmach:1)taśma swobodna- ciagnie się na wolnym brzegu jelita gr., 2)t.krezkowa- wzdłuż przyczepu jelita cienkiego, 3)t.sieciowa- wzdłuż przyczepu sieci większej do okrężnicy poprzecznej.W jelicie grubym wyst.małe zraziki tłuszczu pokryte bł.surowiczą przyczepiające się do tasmy swobodnej, są to tzw.przyczepki sieciowe.Błonę zewn. stanowi otrzewna lub luźna tk.łączna.OtrzewnaNarządy leżące wewnątrzotrzewnowo: wątroba, żołądek, śledziona, górna część dwunastnicy, jelito czcze, jelito kręte, jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnica poprzeczna i esowata, macica, jajowód, jajnik. Zewnątrzotrzewnowo: trzustka, zstepujaca, dolna i wstępująca część dwunastnicy, okrężnica wstępująca i zstępujaca, odbytnica, pęcherz moczowy, moczowody, aorta brzuszna, żyła gł.dolna, pnie współczulne ukł.anatomicznego. Wątroba1500g, składa się z: powierzchni przedniej przeponowej i trzewnej skierowanej ku tyłowi.Pow.przednia dzieli się na 2 płaty: większy prawy i mniejszy lewy.Jest położona wewnątrzotrzewnowo oprócz pola nagiego(część pow.przeponowej zrośnięta z przeponą).Powierzchnia trzewna dzieli się na 4 płaty: prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty.Na wątrobie wyst.wyciski:na pow.przeponowej-sercowy,a na trzewnej- przełykowy, żoł., odźwiernikowy, dwunastniczy, okrężniczy, nerkowy nadnarczowy.Wątroba pokryta jest błoną surowiczą i torebką włóknistą. Błonę surow.stanowi otrzewna, która wytwarza wiązadło wieńcowe wątroby, na którym jest zawieszona.Posiada również więzadła: sierpowate, obłe, wątrobowo-dwunastnicze, wątrobowo-żołądkowe, wątrobowoprzełykowe.Torebka włóknista dzieli wątrobę na zraziki, zbud.z naczynia żylnego i komórek wątrobowych, doprowadzana jest do nich krew za pomocą rozgałęzień tętnicy wątrobowej i żyły wrotnej.Występuje krążenie żylno-żylne. W obrębie miąższu w. wyst.sieć włosowatych kanalików żółciowych, które łączą się w przewody międzyzrazikowe, wytwarzając następnie przewód żółciowy prawy i lewy, które łączą się we wrotach wątr.w przewód wątrobowy wspólny.TrzustkaBudowa:1)głowa wyst.we wgłębieniu krzywizny mniejszej dwunastn.Odchodzi od niej wyrostek haczykowaty,2)trzon-położony poprzecznie do kręgosłupa,3)ogon-dochodzi do wnęki śledziony.Przez całą dł.trz.biegnie przewód trzustkowy wyprowadzający sok trzustkowy.Trz.leży zaotrzewnowo, pokryta jest otrzewną na dolnej i przedniej pow.Zbudowana z 2 części gruczołowych o wydzielaniu zewn. i hormonalnym. Funkcje: hormonalnawytw.horm.glikogen i insulinę ,enzymatyczna-sok trzustk zawiera enz.hydrolizujące białka:trypsyna i erypsyna, tłuszcze:lipaza trzustk., węglowod.:amylaza trzustk.Trawienie i wchłanianieJama ustna- trawienie skrobi za pomocą enz.ptyaliny(w ślinie surowiczej)Żołądek- wstępna faza trawienia, papka pok.dostaje się do dwunastn.gdzie nastepuje wymieszanie papki z sokiem trzustk.oraz z żółcią.Końcowe prod.traw.tzn.cukry proste, aminokwasy, kwasy tłuszcz. I glicerol dyfucndują przez błonę kosmka jelitowego, gdzie ulegają wchłonięciu do nacz.krw. i chłonnych. Nie wchłonięta cz.papki pok.doch.do końcowego odc.jelita krętego.Nagromadzenie jej powod.wzrost ciśnienia w jel.krętym i otwarcie zastawki krętniczo-kątniczej i miazga pok.dochodzi do jelita grubego, gdzie nast.wchłoniecie wody, niektórych witamin i elektrolitów oraz formowanie kału.Oskrzela Tchawica na wys.VI kręgu piers. dzieli się na dwa oskrzela główne:1)prawe – dzieli się na 3 oskrzela płatowe, a te na segmwntowe, 2)lewe- dzieli się na 2 oskrz.płatowe a nast.na segmentowe.Drzewo oskrz.dzieli się również na oskrzeliki zw.oskrzelami płacikowymi te na oskrzeliki oddechowe od których odchodzą przewody pęcherzykowe łaczące się z woreczkami pęcherzyk. od których odchodzą pęcherz.płucne. gdzie następuje proces odd.płucnego.Budowa: zb. z chrząstek połączonych mięśniówką gładką. Błona śluzowa pokryta nabłonkiem wielorzędowym migawkowym.Oskrzeliki posiadają mięśnie gładkie i włókna sprężyste, a bł. śluzowa jest wyścielona nabłonkiem jednowarstwowym kostkowym.PłucaPrawe-3 płaty: górne, środkowe i dolne, które dzielą się na segm. oskrzelowo-płucne:3,2,5.Lewe-2 płaty: górny i dolny:5 i 4 segm.Segmenty dzielą się na płaciki, a te na grona.NerkiBudowa: powierzchnia przednia, tylna, brzeg boczny, przyśrodkowy, koniec górny i dolny(bieguny nerki).Na brzegu przyśr. znajd. się wnęka nerki która przechodzi w zatokę nerkową.Do nerki wnika tętnica nerkowa, a z nerki wychodzą żyła nerkowa i moczowód. Część zewn.kora nerki(jasna), a wewn.-rdzeń( ciemniejszy).Kora zb. z nefronów, nefron-1,5mln(ciałka i kanaliki nerkowe).Rzeń nerki dzielą słupy nerk.na piramidy nerk.Kanaliki nerk.są drogami doprowadzającymi mocz pierw.z ciałka nerk.do kanalików nerk.zbiorczych.Wyróżnia się w nich : kanalik kręty I rzędu(cz.kręta i prosta),pętlę nefronu(cz.wstępująca i zstępująca)-Henlego,wstawkę(łączy się z kan.zbiorczym,który uchodzi do miedniczki nerk.)Tętnica nerk.w zatoce nerk.dzieli się na tętnice międzypłatowe,a te na tętn.łukowate, od których uchodzą tętniczki międzyzrazikowe,z którymi łączy się kłębuszek ciałka nerk.Naczynia kłębuszka tworzą sieć tętniczotętniczą(tętniczka odprowadza i doprowadza krew).Powstawanie moczu(ciałko nerkowe)- 20%obj.osocza przesącza się do torebki Bowmana i tworzy mocz pierwotny, który zagęszczony(do krwi absorbowana jest woda, glukoza i sole min.)Mocz ostateczny-wyst.w miedniczce nerk.Układ krwionośny Budowa ścian serca-ściana wewn:wsierdzie,środkowa:śródsierdzie,zewn:nasierdzie. Wsierdzie-wyściela wewn.pow.serca.Śródsierdzie-zb.ze szkieletu serca(zb.z tk.łącznej,czterech pierścieni włóknistych, z dwóch trójkątów włóknistych) , mięśnia sercowego właściwego(zb.z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych) i ukł.przewodzącego(węzeł zatokowoprzedsionkowy, węzeł przedsionkowo-komorowy i pęczek przedsionkowo-komorowy).Nasierdzie- okrywa bezpośrednio serce i jest blaszką trzewną worka osierdziowego.Układ chłonny i paralimfatyczny-Obejmuje naczynia chłonne, węzły chłonne i chłonkę.Ukł.paralimf,obejmuje narządy tworzenia i niszczenia limfocytów:śledzionę, grasicę, migdałki i grudki chłonne ukł.pokarmowego.Ukł.chłonny rozwija się łącznie z ukł.krwionośnym, jest ukł.otwartym(chłonka wypełnia wolne przestrzenie międzytkankowe w cz.obwodowej a później wyst.w obrebie nacz.chłonnych).Funkcje ukł-odpornościowa typu humoralnego(wytworzenie białkowych przeciwciał) i komórkowego,transporter tłuszczu.Podział naczyń chłonnych:zbiorcze i włosowate.ŚledzionaLeży w podżebrzu lewym na wys.od 9 do 11 żebra.Budowa:koniec tylny i przedni, pow.przeponowa i trzewna, brzeg górny i dolny.Leży wewnątrzotrz.Okrywa ją bł.włóknista, która leży pod błoną surowiczą(otrzewną).Zwana jest „cmentarzyskiem czerwonych ciałek krwi”,bo niszczy starzejące się erytrocyty,uwalniając z nich hemoglobinę,kontroluje także stan czerw.ciałek krwi, jest również zbiornikiem krwi, grudki limfatyczne śledziony wytwarzają limfocyty i ciała odpornościowe.Układ dokrewny Przysadka mózgowa:płat przedni-somatotropina, prolaktyna,h.adrenokortykotropowy, h.tyreotropowy, folikulotropowy, h.luteinizujący, płat środkowy-melanina alfa i beta, płat tylnywazopresyna,h.antydiuretyczny,oksytocyna.Szyszynkamelatonina,Tarczyca-tyrocyty:tyroksyna, trójjodotyronina,komórki przypęcherzykowe: tyreokalcytonina,Gruczoły przytarczyczneparathormon,Grasica-tymozyna,tymopoietyna, THF i FTS,Trzustkakom.alfa:glukagon,kom.Beta:insulina,Nadnerczaw.kłębkowata:mineralokortykoidy (aldosteron),w.pasmowata:glikokortykoidy(hydrokortyzon,kor tykosteron),warstwa siatkowata:androgeny (testosteron, estradiol), rdzeń nadnerczy:adrenalina i noradrenalina. Gruczoły płciowe-jajnik:h.estrogenne(estradiol, estron i estrial) i progesteron.W okresie ciąży łożysko wytw.:gonadotropinę i łożyskowy laktogen.Jądro: testosteron.Skupiska kom.chromochłonnych-miejsca wyst.:ciałka przyaortowe,kłębek szyjny,kłebek guziczny.