socjologia-kultury-wyklady - pedagogika uam - J_Ann_92

socjologia-kultury-wyklady.doc
(109 KB) Pobierz
SOCJOLOGIA KULTURY
Prof. T. Gmerek
Zaliczenie pisemne 3-4 pytania otwarte
Literatura:
Socjologia kultury Marian Lipiak
Antonina Kłoskowska Kultura masowa krytyka i obrona
Wykład 1 – 2 III 2015
Kultura – pierwotnie związany z prawem ziemi, hodowlą, cultura, przekształcanie przez pracę
ludzką zjawisk przyrody, stanu przyrody.
Kultura – Cyceron użył łacińskiego terminu cultura na określenie filozofii, uprawy umysłu – Iw.
p.n.e.
Począwszy od Cycerona termin kultura zaczęto wiązać go z wszelką czynnością ludzką mającą
na celu pielęgnowanie, kształcenie czy doskonalenie.
W starożytnej Grecji używano słowa Pelomani określając nim wysiłek wewnętrzny człowieka
zmierzający do przekształcenia myślenia ludzkiego
Paideia – kształtowanie w człowieku ideału człowieczeństwa.
Z czasem zwiększał się zakres pojęciowy słowa kultura. Współcześnie ma bardzo wiele znaczeń.
Z perspektywy różnych nauk, różnych naukowców inaczej jest to słowo postrzegane i
rozumiane. Dla przykładu z perspektywy archeologów badających dzieje dawnej kultury –
kulturą jest wszystko to co można wykopać odnaleźć w ziemi – to co znajduje archeolog nazywa
kulturą. Dla etnografa z kolei kulturą są przedmioty, wytwory wydobyty, ale również ludzkie
zachowania (gwara, piosenki, obyczaje, mity, wierzenia, przysłowia). Jeszcze szczerzej
postrzega kulturę antropologia kulturowa – cały dorobek społeczny ludzi, nie tylko wytwory i
zachowania ludzkie, ale też instytucje, działalność gospodarczą, sztukę, zabawę, religię czy
język. Włącza do kultury nawet takie zagadnienia, które budzą moralny sprzeciw – ludobójstwo.
Z perspektywy psychologii kultura to zbiór reguł i motywów postępowania, form ekspresji,
nakazów, zakazów, ocen i sądów.
Socjologia kultury – nauka zajmująca się badaniem związków pomiędzy życiem społecznym a
kulturą, ich wzajemnych uwarunkowań, zróżnicowania oraz zmian, jakim podlegają, a także
badaniem jednostek ludzkich pod kątem tego, jak są one warunkowane przez kulturę i jak w niej
funkcjonują.
Zakresy prowadzonych badań nad kulturą (zakresy badań w socjologii kultury):
- teoretyczna refleksja nad pojmowaniem kultury i jej związkami z życiem społecznym Punktem
wyjścia badań są ogólne założenia teoretyczno- metodologiczne. Socjologia czerpie z filozofii i
antropologii kulturowej
- problem społecznej genezy kultury
Jak ona powstała, co jest jej przyczyną? Istotna jest teza, że kultura była jednym ze środków
wspomagających podstawowe bytowe potrzeby (czynności) człowieka (służyła przeżyciu,
pobudzała zmysły, organizowała pracę, nadawała rytm życiu społecznemu, dostarczała oznak
powodzenia w walce, ornamentów narzędzi pracy, elementy badające wytrzymałość na ból.
Kultura jako rodzaj narzędzia, np. myśliwskie trofea. Wytwory kultury jako np. synonim
męstwa.
- socjologia komunikowania
Badania dotyczą składników procesu komunikowania (odbiorca, nadawca itp.), uwarunkowań
tego procesu i jego relacji z życiem społecznym.
- wzajemne związki osobowości i kultury
Odznacza się widocznym wpływem psychologii. Badania dotyczą tego, w jaki sposób życie
społeczno-kulturowe wpływa na kształt osobowości człowieka, a także tego, jak kultury (przede
wszystkim wartości, zainteresowania i wzory zachowań) są obecne w osobowości.
- refleksja nad uczestnictwem w kulturze
mechanizmy i charakter odbiorców kultury i ich zachowanie, oddziaływanie i wartościowanie
sztuki, kultura wysoka, kultura niska, co jest bardziej wartościowe, a co mniej. Przede wszystkim
badanie sposobu jak ludzie funkcjonują w kulturze i jak wytwory kultury funkcjonują w
społeczeństwie. Oddziaływanie sztuki na odbiorcę.
- problem wzajemnych relacji pomiędzy cechami społecznymi a cechami kulturowymi ludzi
Badania dotyczą wzajemnych relacji pomiędzy zróżnicowaniem społecznym a zróżnicowaniem
kulturowym społeczeństw (między kulturą społeczeństw a zmianami uwarunkowań życia
społecznego) globalizacja, wielokulturowość, malejąca restrykcyjność (trwałość) wzorów
kulturowych nabywanych w procesie socjalizacji (subkultury, nowoplemiona, style życia)
- problem oceny kultur i ich porównywania
Uprzedzenia (np. etnocentryzm) jako elementy towarzyszące ocenie; wywyższanie i
wartościowanie kultury; problem relatywizmu kulturowego,
Niebezpieczeństwo relatywizmu – braku tych kryteriów wartościowania (trudno znaleźć nam
przekonujące zestawy kryteriów wartościowania kultur)
- dynamika życia społeczno-kulturowego
Przyczyny zmian kulturowych (zwraca się uwagę na czynniki sprawcze): zmiany w sposobach
gospodarowania, przeobrażenia ustrojowe, wytwarzania, struktury społecznej, poglądów, idei,
wartości, tematów społecznych w różnych dziedzinach kultury: religii, sztuce, obyczajach,
moralności.
- poszczególne dziedziny kultury, gatunki, style, formy artystyczne
Socjologia kultury rozwijała się w kilku często niezależnych od siebie nurtach (socjologia sztuki,
literatury, prawa, obyczaju, religii, kultury masowej).
Kariera słowa „ kultura” rozpoczyna się w czasach Cycerona – 106-44 r. p.n.e. (cultura animi –
kultura umysłu, uprawa umysłu; używał tego określenia do filozofii). Przed nim „cultura”
dotyczyło upraw, rolnictwa (np. kultury bakterii). Culutra agri – uprawa ziemi.
Począwszy od Cycerona termin ten zaczęto wiązać z każdą czynnością ludzką mającą na celu
dbanie, doskonalenie, pielęgnowanie, kształcenie. W starożytnej Grecji istniało słowo „pelomai”
– określało ono wyobrażenie o wewnętrznym wysiłku zmierzającym do przekształcenia sfery
umysłu ludzkiego. Paidea – kształtowanie ideału człowieczeństwa.
Wieloznaczność pojęcia kultura:
- archeolog – to wszystko co można wykopać z ziemi, kultura to materialne dowody ludzkiej
działalności, sprzęty z metalu, drewna, kamieni, kości
- etnograf - przedmioty + zachowania ludzkie; obrzędu, gwara, obyczaje, mity, przysłowia,
wierzenia, itp.
- antropolog kulturowy - sfera wytworów + sfera zachowań + działalność gospodarcza, (sztuka,
zabawa, język, religia), całość dorobku kulturowego
- psychologia - zbiór, do którego wchodzą przede wszystkim zachowania jednostki, jej myśli,
uczucia i reakcje. To, co pozwala wyznaczyć strukturę osobowości, czyli zbiór reguł i motywów
postępowania, form ekspresji, nakazów i zakazów, ocen i sądów
-socjolog - kultura to pewien wydzielony obszar życia i działalności człowieka i grup ludzkich
Sposoby definiowania kultury:
Dziesiątki, setki definicji kultury, każda z nich jest inne, niektóre bywają sprzeczne, podejmuje
się próby pogrupowania tych definicji. Kłoskowska wymieniła 6 sposobów definiowania
kultury:
1. Typ opisowo- wyliczający (nominalistyczny)
– traktuje kulturę jako określony zbiór konkretnych przedmiotów. Definiowanie kultury jest tu
sprowadzone do wyliczenia jej części składowych (wymienianka).
Wg Edwarda Taylor’a - kultura, czyli cywilizacja, to złożona całość, która obejmuje wiedzę,
wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi,
jako członków społeczeństwa.
2. Typ historyczny
– kładzie nacisk na czynnik tradycji jako mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego.
Dla określenia kultury, używają kategorii takich jak:dziedziczenie, dorobek, tradycja. Kulturę
definiuje się jako charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu minionego doświadczenia
przyszłym pokoleniom na drodze wychowania i nauczania.
Wg Stefana Czarnowskiego – „o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie lub
wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się
dorobkiem trwałym w zbiorowości ludzkiej.”
3. Typ normatywny
– akceptują podporządkowanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom i
modelom, które są traktowane, jako normy (elementy) konstytutywne kultury (tworzące ją), a
podporządkowanie się im jest właściwością zachowań kulturowych. Kultura to zespół norm
obowiązujących w danej zbiorowości ludzkiej i warunkujących jej trwanie (Parsons, Kroeber).
4. Typ psychologiczny
– dotyczą psychicznych mechanizmów kształtowania się kultury. Analizie poddawane są np.:
mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm
obowiązujących w danej zbiorowości i wartości uznanych przez daną zbiorowość, wpływ
kultury na kształtowanie się osobowości jednostki. Nacisk kładzie się na uczenie się i
naśladownictwo
Wg Stanisława Kossowskiego – „kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych,
przekazywanych w łonie danej zbiorowości, przez kontakt społeczny i uzależniony od całego
systemu stosunków międzyludzkich.”
5. Typ strukturalistyczny
- istotą jest struktura konkretnej kultury, czyli zasadnicze jej elementy i ich wewnętrzne
powiązania.
Zwraca się uwagę na 4 kategorie elementów kultury:
- materialno-techniczne
- społeczne
- ideologiczne
- psychiczne (uczucia i postawy)
Badają specyficzną strukturę konkretnych kultur, a nie kulturę w ogóle.
6. Typ zorientowany na genezę kultury (genetyczny)
- kładzie się nacisk na wyjaśnianie pochodzenia kultury. Są 2 grupy:
a) dotycząca wewnętrznego rozwój kultury, wyłanianie się jednych jej form z innych wyższych form z niższych np. wcześniejszych
b) dotycząca wyłaniania się kultury z natury, wyjaśnia związki pomiędzy naturą a kulturą, a
także różnice i ich podobieństwa. Kulturę traktuje się tu jako sumę wytworów, zachowań
ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka.
Wykład 2 - 9 III 2015r.
Kulturę rozumieć można w ujęciu:
a) wartościującym
zawiera ocenę kultury poszczególnych zbiorowości ludzkich - w rezultacie oceny kultury
klasyfikuje się jako lepsze gorsze, wyższe, niższe, bardziej lub mniej cywilizowane. Kultura jest
postrzegana jako podlegająca procesowi rozwoju i osiągająca coraz wyższe stadia (etapy)
rozwoju
b) opisowym (neutralnym)
kultura to zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i
uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania, nie klasyfikuje
się kultur w kierunku gradacji
Z tymi sposobami traktowania kultury wiążą się 2 pojęcia:
- kulturalny – człowiek i jego udział w kulturze (zjawiska kulturalne odpowiadają normom
i wartościom, podlegają ocenie jako kulturalne). Myślenie wartościujące
- kulturowy - zjawiska np. ludobójstwo, (są niezależne od oceny); określa każde
zachowanie kulturowe. Wszystkie zjawiska kulturowe nie zależnie od naszej oceny
Dobra kultury:
- znaczenie szersze ( całokształt materialnego i niematerialnego dorobku ludzkości – rzeczy,
usługi, dobra niematerialne, zachowania, zjawiska etyczne)
- znaczenie węższe (ochrona dóbr duchowych, kultury muzealnej, ochrona postaw, idei, doktryn)
Wartość kultury
określa stosunek człowieka (grupy ludzi) do danego dobra kultury.
Ujęcie obiektywistyczne wartości – cecha albo własność obiektywna przysługująca danemu
przedmiotowi
Ujęcie subiektywistyczne wartości – cecha albo własność przypisana przez podmiot
Wzór kulturowy - dające się zaobserwować prawidłowości, powtarzanie się określonych
zachowań w podobnych sytuacjach. Określa on jak jednostka powinna reagować na sytuacje
znaczące dla niej samej i dla grupy, aby zachowywać się zgodnie z oczekiwaniami i nie popaść
w konflikt z innymi członkami grupy i poprzez szacunek wobec wartości. Można go rozpatrywać
w kontekście normatywnym (normy wg których jednostka postępuje) lub behawioralnym, gdy
ma miejsce realizacja tej normy w konkretnym zachowaniu jednostki czy członków zbiorowości.
Podstawowe wątki kultury (Cechy kultury):
- związek kultury z człowiekiem (człowiek jest twórcą i odbiorcą kultury, jest kształtowany
przez kulturę, w niej zaspokaja swoje potrzeby i je przez nią wyraża)
- kultura jako zjawisko społeczne (wszystko co nazywamy kulturą powstaje w otoczeniu
społecznym dzięki więziom społecznym, przekazywana z pokolenia na pokolenie, dyfuzja
- zjawisko powtarzalne – te zjawiska, które odznaczają się powtarzalnością, przekazywane są z
pokolenia na pokolenie, utrwalone, zapisane
- zbiór zjawisk wyuczonych, nie jest przekazywana na drodze biologicznej, lecz na drodze
wychowania i nauczania, zachowania instynktowne stają się wyłączone
- ma wymiar czasowy – rozciągłość w czasie, kultura rozwija się w zależności od warunków, ma
historię, rozkwita lub upada, to dorobek wielu pokoleń, międzypokoleniowość
Mechanizmy zmian kulturowych:
- ewolucja (proces zmian, przeobrażeń, pomnażanie dorobku),
- adaptacja do określonego środowiska (przystosowanie się)
- dyfuzja (rozprzestrzenianie się kultury w różnych kierunkach, mieszanie się ze sobą kultur)
dyfuzja strukturalna - proces przenikania treści kulturowych z jednej zbiorowości do innej
dyfuzja przestrzenna – przestrzenne rozchodzenie się lub przenoszenie się elementów kultury,
np. cech instytucji, wzorów, obyczajów w drodze zapożyczania
- kultura ma wymiar przestrzenny – w toku rozwoju człowieka rozprzestrzeniała się
- kultura jako system – wewnętrzna logika, jest całością, któ®ej części składowe są ze sobą
powiązane.
W każdym systemie kultury są 4 elementy:
materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne (całość kulturowa)
psychiczne (uczucia i postawy).
- kultura jako mechanizm adaptacyjny – spełnia rolę pośrednią między człowiekiem a
środowiskiem przyrodniczym, wymiar grupowy a adaptacyjny
Płaszczyzny zjawisk kulturowych:
a) płaszczyzna materialna
to tylko pewien aspekt kultury i nie można mówić o kulturze materialnej jako osobnym rodzaju
zjawisk kulturowych, np. sztalugi, farby, płótna. Według innej kategoryzacji, kategoryzacji Ewy
Nowickiej to aspekt materialny zjawisk kulturowych nie zaś kategoria wymiaru kultury
b) płaszczyzna behawioralna
dotyczy tego, że zjawiska kulturowe są związane z zachowaniami motorycznymi, tworzenie i
odbiór dzieła kulturowego to obszar zewnętrzny, wewnętrzny natomiast to przeżycia, odczucia,
również werbalne (np. wypowiedzi)
c) płaszczyzna psychologiczna
wartościowanie, oceny, postawy, motywy, znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom
materialnym i zachowaniom. W takim ujęciu każde zachowanie ludzkie może otrzymać jakieś
znaczenia i w ten sposób stać się elementem kultury, znaczenia nadawane przez reprezentantów
różnej kultury mogą być bardzo różne
d) płaszczyzna aksjonormatywna
normy i wartości, można je traktować w kategoriach indywidualnych przeżyć, emocji, przekonań
Sposoby(kierunki) procesów nabywania kultury:
a) Stopień przymusu – od podporządkowywania się musztry, przymusu, indoktrynacji, aż do
otwartego, demokratycznego sposob...
Plik z chomika:
J_Ann_92
Inne pliki z tego folderu:


TOTALITARYZM A EDUKACJA.docx (17 KB)
Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata - M. Kielar Turska (cz.1).zip (7702 KB)
 Kierunki pedagogiki współczesnej.docx (21 KB)
 PEDAGOGIKA PRAGMATYZMU.docx (18 KB)
 Sztuka mądrego chwalenia.pdf (307 KB)
Inne foldery tego chomika:


Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
Dokumenty
Prywatne