1 2 Spis treści

Spis treści
Regulamin szkolnej pracowni chemicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Pracownia chemiczna. Miejsce przeprowadzania doświadczeń . . . . . . . . 6
1 SUBSTANCJE I ICH WŁAŚCIWOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Substancja a ciało fizyczne. Jaka jest różnica między cukrem a watą cukrową? . . .
Właściwości substancji. Jak rozumieć powiedzenie: Twardy jak skała? . . . . . . . . .
Gęstość. Dlaczego oliwa zawsze na wierzch wypływa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zjawisko fizyczne a reakcja chemiczna. Czy z tej mąki będzie chleb? . . . . . . . . .
Pierwiastek chemiczny. Czy jest coś prostszego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metale. Jak możemy chronić metale? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niemetale. Co różni metale od niemetali? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Związek chemiczny. Co może powstać z dwóch różnych pierwiastków chemicznych?
Mieszaniny niejednorodne. Jak inaczej nazwać groch z kapustą? . . . . . . . . . . .
Mieszaniny jednorodne. Czy tak można nazwać kakao i herbatę? . . . . . . . . . . .
11
16
20
24
28
31
36
39
41
44
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Sprawdzian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2 WEWNĘTRZNA BUDOWA MATERII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Atom. Z czego są zbudowane i żyrafa, i mrówka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cząsteczka. Co mogą utworzyć dwa atomy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budowa atomów. Czy jest coś w środku atomu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Izotopy. Czy atomy tego samego pierwiastka mogą się różnić? . . . . . . . . . . . .
Układ okresowy. Gdzie można znaleźć wszystkie pierwiastki chemiczne? . . . . .
Masa atomów. Jak określić masę takiej drobiny jak atom? . . . . . . . . . . . . . .
Masa cząsteczek. Czy można ją policzyć, czy trzeba ważyć? . . . . . . . . . . . . .
Układ okresowy a budowa atomu. Jak odczytywać układ okresowy
pierwiastków chemicznych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wiązania atomowe. Dlaczego atomy tworzą cząsteczkę? . . . . . . . . . . . . . . .
Wartościowość pierwiastków chemicznych. Ile wiązań może utworzyć atom? .
Wiązania jonowe. Czy przeciwieństwa się przyciągają? . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
52
55
57
59
63
66
68
.
.
.
.
.
.
.
.
70
73
76
78
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Sprawdzian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
3
3 REAKCJE CHEMICZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Równania reakcji chemicznych. Jak korzystać z symboli i wzorów chemicznych?
Reakcja syntezy. Co może powstać z połączenia dwóch pierwiastków
chemicznych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reakcja analizy. Czy z jednego związku chemicznego mogą powstać
aż dwie substancje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reakcja wymiany. Jak mogą reagować ze sobą dwa różne związki chemiczne? . .
Energia w reakcjach chemicznych. Dlaczego możemy się ogrzać przy ognisku? .
. . 84
. . 87
. . 89
. . 91
. . 93
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Sprawdzian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
4 POWIETRZE I INNE GAZY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Skład powietrza i jego rola w przyrodzie. Czym oddychamy? . . . . .
Tlen. Jakie właściwości ma pierwistek, którym oddychamy? . . . . . . . .
Tlenki. Co powstaje w wyniku połączenia tlenu z innym pierwiastkiem
chemicznym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tlenek węgla(IV). Co wydychamy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Azot. Jakiego gazu w powietrzu jest najwięcej? . . . . . . . . . . . . . . . .
Wodór. Jakie właściwości ma najlżejszy z gazów? . . . . . . . . . . . . . .
Gazy szlachetne. Co jest w środku różnokolorowych neonów,
które świecą w ciemności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zanieczyszczenia powietrza. Jak chronić naszą planetę? . . . . . . . .
. . . . . . . . 98
. . . . . . . . 102
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
106
111
115
118
. . . . . . . . 121
. . . . . . . . 125
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Sprawdzian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129