6.8. Najważniejsze różnice w obszarze rachunkowości

6.8. Najważniejsze różnice w obszarze rachunkowości instrumentów finansowych, innych niż
instrumenty pochodne, pomiędzy Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej
(MSSF) a ustawą o rachunkowości oraz rozporządzeniem ministra finansów z dnia 12 grudnia 2001
r. (RIF) w sprawie szczególnych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu
prezentacji instrumentów finansowych.
W obszarze rachunkowości instrumentów finansowych innych niż instrumenty pochodne występują
następujące, najważniejsze różnice pomiędzy MSSF a UoR i RIF:
1. W świetle MSSF do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych zalicza się kontrakty,
które mogą być lub będą rozliczone poprzez wydanie własnych instrumentów kapitałowych,
o ile spełnione są określone kryteria. Definicja aktywów i zobowiązań finansowych, zawarta
w ustawie o rachunkowości, nie obejmuje tego typu kontraktów.
2. MSSF przewidują występowanie kategorii aktywów finansowych o nazwie aktywa finansowe
wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy. Aktywa finansowe przeznaczone do
obrotu są „podkategorią” aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez
wynik. Inne rozwiązanie przyjęto w polskim prawie bilansowym – występująca tu kategoria
nosi nazwę „aktywa finansowe przeznaczone do obrotu”.
3. Zasady klasyfikacji aktywów finansowych do poszczególnych kategorii są inne w świetle MSSF
i inne w świetle RIF. W szczególności do:
a. Aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez wynik w świetle
MSSF zaliczane są tzw. pozostałe aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej
przez wynik, obok aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu. Występowania
takich aktywów finansowych nie przewiduje RIF.
b. Aktywa finansowe stanowiące pożyczki i wierzytelności nieprzeznaczone do
sprzedaży w świetle MSSF nie mogą być kwotowane na aktywnym rynku. Ponadto
aktywa te nie muszą, w świetle MSSF, być „wytworzone” przez jednostkę. Odmienne
rozwiązania przewiduje RIF.
c. Do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży mogą być zaliczone dowolne
aktywa finansowe w chwili początkowego ujęcia. Takiego rozwiązania nie przewiduje
RIF.
4. MSSF precyzują kryteria wyłączania ze sprawozdań finansowych aktywów finansowych.
Zasady te nie są uregulowane w RIF. W świetle MSSF wyłączenie ze sprawozdania
finansowego powinno mieć miejsce, gdy następuje przeniesienie zasadniczo całości ryzyka i
korzyści wynikającego ze składnika aktywów. Jeżeli przeniesienie całości ryzyka i korzyści nie
nastąpiło, w dalszej kolejności badane jest, czy nastąpiło przeniesienie kontroli składnika
aktywów finansowych. W przypadku przeniesienia kontroli – następuje wyłączenie składnika
aktywów finansowych.
5. Zakres ujawnień dotyczących instrumentów finansowych jest znacznie mniejszy w RIF niż w
MSSF.
7.8. Najważniejsze różnice w obszarze rachunkowości instrumentów pochodnych i zabezpieczeń,
pomiędzy Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) a ustawą o
rachunkowości oraz rozporządzeniem ministra finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. (RIF) w sprawie
szczególnych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji
instrumentów finansowych.
W obszarze rachunkowości instrumentów pochodnych i zabezpieczeń występują następujące różnice
pomiędzy MSSF a UoR i RIF:
1. Zasady wydzielania wbudowanych instrumentów pochodnych są bardziej precyzyjne od
zasad określonych przez RIF. Zasady te są ustalone zarówno przez MSSF jak i RIF. Jednak
MSSF podaje bardziej szczegółowo sytuacje, w których cechy ekonomiczne oraz ryzyko
związane z wbudowanym instrumentem pochodnym nie są ściśle powiązane z cechami
ekonomicznymi oraz ryzykiem umowy zasadniczej.
2. Zabezpieczenie uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania jest – w świetle MSSF –
zabezpieczeniem wartości godziwej (z wyjątkiem zabezpieczenia ryzyka walutowego, które
może być potraktowane jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych). W świetle RIF
zabezpieczenie takie jest zabezpieczeniem przepływów pieniężnych.
3. W świetle MSSF dopuszczalne jest zabezpieczenie zróżnicowanego portfela aktywów
finansowych o stałym oprocentowaniu. RIF nie przewiduje natomiast zabezpieczenia
portfela aktywów finansowych tego typu.
4. Zakres ujawnień dotyczących instrumentów finansowych jest znacznie mniejszy w RIF niż w
MSSF.